học, cao đẳng trên cả nước, bức tranh chung về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học của thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi mới giáo dục qua phân tích những thành tựu và hạn chế trong công tác này và một số những biện pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học ở các xã miền núi nước ta hiện nay, góp phần thúc đẩy các hoạt động giáo dục kĩ năng này triển khai hiệu quả, từ đó góp phần phát triển kĩ năng tự bảo vệ ở học sinh tiểu học các xã miền núi Hà Nội.
7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục các công trình công bố, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh và học sinh tiểu học
Chương 2: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học ở các xã miền núi
Chương 3: Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học ở các xã miền núi thành phố Hà Nội
Chương 4: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học ở các xã miền núi thành phố Hà Nội
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG TỰ BẢO VỆ CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục kĩ năng sống trong đó có kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh
Có thể bạn quan tâm!
-
Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học ở các xã miền núi thành phố Hà Nội - 1 -
Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học ở các xã miền núi thành phố Hà Nội - 2 -
Các Hướng Nghiên Cứu Về Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Kĩ Năng Sống Trong Đó Có Kỹ Năng Tự Bảo Vệ Cho Học Sinh -
Kỹ Năng Tự Bảo Vệ Của Học Sinh Tiểu Học Các Xã Miền Núi -
Những Kỹ Năng Tự Bảo Vệ Cần Giáo Dục Cho Học Sinh Tiểu Học Các Xã Miền Núi
Xem toàn bộ 201 trang tài liệu này.
1.1.1. Các hướng nghiên cứu về hoạt động giáo dục kĩ năng sống trong đó có kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh
Tìm hiểu các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam về hoạt động giáo dục kĩ năng tự bảo vệ cho học sinh nói chung và cho học sinh tiểu học nói riêng cho thấy: các nghiên cứu về kĩ năng tự bảo vệ của học sinh được lồng ghép trong các nghiên cứu về hoạt động giáo dục kĩ năng sống. Các nghiên cứu riêng và chuyên sâu về hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ của học sinh nói chung và học sinh tiểu học nói riêng không nhiều. Tuy nhiên, vẫn phải khẳng định việc nghiên cứu hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh nói chung và hoạt động giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tiểu học nói riêng không phải là mảnh đất mới chưa được “cày xới” mà đây là một vấn đề đã được nhiều nhà nghiên cứu giáo dục học, tâm lý học,… trên thế giới đã và đang quan tâm nghiên cứu dưới các góc độ khác nhau. Trong đó, có rất nhiều chương trình dự án nghiên cứu của các tổ chức chính phủ và phi chính phủ của các nước trên thế giới như Qũy Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Giáo dục Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO); Các công trình nghiên cứu lý luận và thực tiễn của các nhà khoa học được công bố trên các tạp chí khoa học, sách tham khảo, chuyên khảo, giáo trình; Hệ đề tài nghiên cứu khoa học các cấp. Điểu này khẳng định vai trò và vị trí quan trọng của các nghiên cứu về vấn đề này đối với con người và sự phát triển xã hội.
Tổng quan tình hình nghiên cứu về kĩ năng tự bảo vệ của học sinh nói chung và học sinh tiểu học nói riêng có thể tổng hợp thành các hướng nghiên cứu chính sau đây.
-Hướng nghiên cứu về mục đích, vai trò bồi dưỡng giáo viên giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh
Thế kỷ XIX, C.Mác (1818-1883) và Ph.Ăngghen (1820-1895) đã xây dựng học thuyết mới trong lịch sử phát triển loài người. Các ông không chỉ tổng kết, tìm ra quy luật của tiến trình phát triển trong triết học, kinh tế và xã hội; hình thành chủ nghĩa Mác - Lênin có sức sống mãnh liệt qua không gian, thời gian mà các ông còn được coi là ông tổ của nền giáo dục hiện đại. C.Mác và Ph.Ăngghen đã xác định mục đích nền giáo dục xã hội chủ nghĩa là tạo ra "con người phát triển toàn diện". Quan điểm giáo dục của hai ông là phát triển nhân cách con người về mọi mặt theo "phương thức giáo dục kết hợp với lao động sản xuất". Chính quan điểm này đã được V.I.Lênin kế thừa và phát triển thành hiện thực nền giáo dục xã hội chủ nghĩa. Theo quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen, kết quả của giáo dục là con người có sức khoẻ, biết làm và có khả năng thích ứng với sự biến đổi của nghề nghiệp đặc biệt biết có kỹ năng biết tự
bảo vệ mình. Trong những nghiên cứu về giáo dục, Lênin đã đánh giá rất cao vai trò của kỹ năng tự bảo vệ trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách con người mà trong đó kĩ năng tự bảo vệ cho học sinh chính là phương tiện dẫn đến việc hình thành, phát triển nhân cách con người trong xã hội [ Dẫn theo 1, tr. 18].
Nhà giáo dục lỗi lạc người Nga J.A Comenxki (1592 -1670) là người sáng lập ra hình thức tổ chức dạy học trường lớp, tạo môi trường giao tiếp rộng mở cho người học. Ông được coi là "ông tổ của nền sư phạm cận đại" và đã có những đóng góp lớn lao cho nền GD (giáo dục) thế giới. Tư tưởng giáo dục của J.A Comenxki là kết hợp giữa giáo dục nhà trường với hoạt động thực hành bên ngoài cuộc sống, nhằm giải phóng hình thức học tập "giam hãm trong bốn bức tường" của hệ thống nhà trường giáo hội thời trung cổ. Ông khẳng định "học tập không phải là lĩnh hội kiến thức trong sách vở mà còn lĩnh hội kiến thức từ bầu trời, mặt đất, từ cây sồi, cây dẻ". Chính tư tưởng giáo dục trên cho thấy giáo dục kỹ năng cho học sinh không chỉ thực hiện trong nhà trường mà vượt ra khỏi phạm vi nhà trường. Môi trường giáo dục, nội dung giáo dục, ...càng được mở rộng bao nhiêu thì tâm hồn người học càng phong phú bấy nhiêu [Dẫn theo 21, tr.34].
Các chương trình, dự án về kỹ năng sống nói chung trong đó có kĩ năng tự bảo vệ đã được triển khai bởi nhiều tổ chức trên thế giới thực hiện như Qũy Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Giáo dục Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO),... Công ước của Liên Hiệp Quốc về quyền trẻ em khẳng định vai trò và tâm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống nói chung và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh nói riêng: “Các bậc cha mẹ có nghĩa vụ bảo vệ con cái của mình,... đồng thời có các biện pháp giáo dục phù hợp nhằm hình thành kĩ năng tự bảo vệ cho trẻ em”[64]. Như vậy, có thể khẳng định rằng, việc giúp cho trẻ em trong đó có học sinh tiểu học được bảo vệ và được giáo dục để có kĩ năng tự bảo vệ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Giáo dục cho trẻ em nói chung và học sinh nói riêng các kỹ năng sống cơ bản trong đó đặc biệt là các kỹ năng tự bảo vệ bản thâm tránh xâm phạm tình dục, tránh được hiểm họa từ tự nhiên, đời sống xã hội là rất quan trọng.
Unesco phối hợp với Unicef và Who với dự án “Trẻ em và môi trường gia đình”, từ năm 1990 đến năm 1995 đã tập trung vào việc triển khai các hoạt động giáo dục trẻ em các kĩ năng để có thể tồn tại và phát triển trong xã hội. Trong đó, nhấn mạnh vào các nội dung giáo dục cho trẻ em về dinh dưỡng, về các kỹ năng giữa an toàn thân thể để giúp trẻ phát triển và tự tin vào đời[65].
Unesco trong chương trình hành động “Kỹ năng sống là cầu nối đến khả năng của con người”, (Life skills the bridge to human capabilities) (2003), đã đề ra 6 mục tiêu, trong đó nhấn mạnh: mỗi quốc gia phải đảm bảo cho người học được tiếp cận chương trình giáo dục kĩ năng sống phù hợp và yêu cầu khi đánh giá chất lượng giáo dục cần phải đánh giá kĩ năng sống của người học [64]. Như vậy, có thể thấy rằng, chương trình hành động này đã khẳng định rất rõ vai trò quan trọng của giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
trong nhà trường và xem giáo dục kĩ năng sống như là một trong những thành tố quan trọng của chất lượng giáo dục trong nhà trường.
Nhiều nước trên thế giới cũng đã thừa nhận vai trò và tâm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho học sinh đối với sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh và là điều kiện quan trọng để học sinh có thể tự bảo vệ bản thân trước các tình huống nguy hiểm có thể xảy ra trong cuộc sống. Với ý nghĩa như vậy, Nước Cộng hoà Liên bang Nga đã ban hành Luật bảo vệ an toàn cho trẻ em các địa phương trên toàn nức này cũng tuyên bố cam kết bảo vệ an toàn cho trẻ em dưới mọi hình thức. Bên cạnh đó, họ đã triển khai một số chương trình giáo dục kỹ năng xã hội cho học sinh, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc giáo dục các kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho học sinh nhằm giúp các em có thể ứng phó được trước những tình huống khó khăn trong cuộc sống. Chương trình này còn đặc biệt ở chỗ, song song với việc giáo dục các kĩ năng sống này cho học sinh thì chương trình này cũng được tiến hành đồng thời đối với cha mẹ học sinh. Bởi họ quan niệm, cha mẹ học sinh chính là kênh giáo dục kĩ năng sống quan trọng nhất đối với học sinh [35].
Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước cũng như các ban ngành đều quan tâm đặc biệt tới việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ me nói chung và cho học sinh nói riêng. Điều này khẳng định chắc chắn rằng, giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em và học sinh có vai trò quan trọng. Ở nước ta, tính đến thời điểm này đã có nhiều chương trình hành động về giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em nói chung hay học sinh nói riêng. Các chương trình hành động này được triển khai cũng khẳng định thêm vai trò quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em và cho học sinh. Các chương trình hành động này được các tổ chức như Unicef, Unesco và một số tổ chức chỉnh phủ và phi chính phủ khác thực hiện.
Unicef đã hỗ trợ thực hiện chương trình thực nghiệm giáo dục “Sống khỏe mạnh và kĩ năng sống”. Chương trình tập trung vào việc tổ chức giáo dục cho học sinh từ lớp 6 đến lớp 9 tại 20 trường của tỉnh Lạng Sơn, Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh, An Giang, Kiên Giang về kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ bản thân khỏi các tệ nạn xã hội như nghiện thuốc lá, rượu bia; phòng tránh xâm hại tình dục; phòng tránh và ứng phó với tình huống căng thẳng [8]
Vụ thể chất thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo hợp tác với Unicef triển khai dự án “Giáo dục kỹ năng sống trong giáo dục sức khỏe cho học sinh”. Đây là chương trình dành cho học sinh tiểu học miền núi. Chương trình này hướng đến việc hỗ trợ xây dựng tài liệu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học miền núi. Trong đó hướng nhiều tới việc xây dựng các tài liệu giáo dục các kỹ năng sống mà học sinh miền núi cần để thích ứng được với môi trường sống khắc nghiệt (nhiều thiên tại hạn hán, bão lụt,…), giúp các em biết tránh hoặc xử lý những tai nạn về sông nước, điện giật, sét đánh, động vật cắn, bom mìn; giáo dục kĩ năng ăn uống vệ sinh, an toàn… [8]
Một số nghiên cứu của các tác giả Việt Nam về vai trò và tầm quan trọng của giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng được công bố trên các tạp chí khoa học chuyên ngành. Cụ thể như công bố của tác giả Trần Anh Tuấn với nha đề: “Giáo dục kĩ năng sống: Quan điểm thực tiễn và tầm nhìn chiến lược” [70] (2010), Bài viết này đã nêu bật được vai trò của giáo dục kỹ năng sống đối với con người và sự phát triển xã hội loài người. Việc giáo dục kỹ năng sống cần gắn thật chặt với nhu cầu và yêu cầu của thực tiễn đời sống xã hội mà con người là một thực thể của nó.
Bên cạnh côn g bố trên các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa, Đặng Hồng Minh với quyển sách có tựa đề: “Giáo dục giá trị sống và kĩ năng sống cho học sinh tiểu học” [54] (2011), một trong những nội dung quan trọng được trình bầy tại sách này đó là vai trò và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường. Các tác giả cũng khẳng định, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là cơ sở quản trọng, nền tảng vữa chắc để giúp học sinh tạo dựng giá trị sống cho mình.
Như vậy, tại nhiều nước trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã rất chú trọng tới việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em và cho học sinh. Nhiều chương trình giáo dục kỹ năng sống đã và đang được triển khai, bước đầu đã khẳng định được tính hiệu quả và sự cần thiết phải triển khai nhiều hơn nữa các chương trình giáo dục kỹ năng sống. Trong số các kỹ năng sống cần thiết phải giáo dục cho trẻ em và học sinh thì những kỹ năng tự bảo vệ bản thân là những kỹ năng được chú trọng nhất trong chương trình giáo dục. Bởi lẽ, những kỹ năng này đã giúp trẻ em và học sinh đối diện và đương đầu được với những khó khăn trong cuộc sống, phòng tránh mâu thuẫn và xung đột trong giao tiếp, trong học tập và trong cuộc sống hàng ngày với mọi người. Đây chính là những kỹ năng tự bảo vệ quan trọng để cá nhân có thể thích ứng với môi trường sống và làm việc hiệu quả và thành công trong cuộc sống. Có thể nói rằng, việc triển khai các chương trình, dự án về giáo dục kĩ năng sông và kĩ năng tự bảo vệ cho trẻ em nói chung và học sinh nói riêng là chương trình hành động trọng điểm được vô cùng chú trọng ở nhiều quốc gia trên thế giới và ở Việt Nam.
-Hướng nghiên cứu về nội dung chương trình và phương pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh
Bên cạnh việc khẳng định vai trò và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong đó có kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ em nói chung và học sinh nói riêng như đã nêu dẫn ở trên thì các nhà nghiên cứu cũng tập trung vào việc bàn luận và đưa ra những chứng cứ khoa học để khẳng định về nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục kỹ năng sống nói chung và giáo dục kỹ năng tự bảo vệ nói riêng cho trẻ em và học sinh. Cụ thể là các nghiên cứu sau:
Unicef trong một chương trình có tựa đề “Giáo dục những giá trị sống”, đã khẳng định có 12 giá trị cơ bản cần giáo dục cho thế hệ trẻ. Trong đó gồm nhiều giá trị khác nhau, tuy nhiên các giá trị sống quan trọng cần giáo dục cho trẻ là các giá trị hướng tới việc cá nhân có thể tự bảo vệ được bản than, có thể thích nghi được với môi
trường xã hội, có thể làm chủ được bản than trước các tình huống có vấn đề nẩy sinh trong cuộc sống. Từ các giá trị sống cần giáo dục cho trẻ em được xác định này sẽ là cơ sở để xây dựng một chương trình giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em phù hợp nhằm thiết lập và tạo dựng cho trẻ em những giá trị sống cần thiết nhất. Đó là các nhóm kỹ năng như: nhóm kỹ năng tâm lý xã hội, nhóm kỹ năng giao tiếp hiệu quả; nhóm kỹ năng đương đầu và quản lý cảm xúc,…[79]
Tiếp theo các nghiên cứu về nội dung chương trình kỹ năng tự bảo vệ cần phải giáo dục cho học sinh phải kể đến là nghiên cứu của tác giả Nasheeda (2008). Tác giả cho rằng, nội dung chương trình giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh phải thực sự phù hợp với nhu cầu của học sinh, thực sự giúp được cho học sinh tự bảo vệ được bản thân, ứng phó được với những thách thức, những tình huống có vấn đề nảy sinh trong cuộc sống gia đình, nhà trường và xã hội [90].
Trong một công bố có tựa đề “Hỗ trợ trẻ em phát triển”, Coi trẻ em là vấn đề ưu tiên hàng đầu”, (“Supporting children’s development”, Extract from Putting Children First) đã cho rằng, đối với trẻ em cần giáo dục cho các em các kỹ năng để các em tự thực hiện được các công việc hàng ngày như tự phục vụ bản thân, kỹ năng hợp tác với bạn bè, chơi với bạn cùng trang lứa, các kỹ năng xã hội và đặc biệt là các kỹ năng tự bảo vệ bản thân khỏi thiên tai, giao thông, các tình huống nguy hiểm khi tham gia vào đời sống hàng ngày [92].
Để có thể giúp trẻ em nói chung và học sinh nói riêng có thể tiếp thu và học được những kỹ năng sống trong đó có kỹ năng tự bảo vệ bản thân các nhà nghiên cứu đã rất chú trọng tới việc nghiên cứu để tìm ra các phương pháp giáo dục kỹ năng sống và kỹ năng tự bảo vệ bản than cho trẻ em và học sinh hiệu quả. Có thể kể đến một số nghiên cứu cụ thể sau đây.
Một nghiên cứu công phu, nghiêm túc về phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em đã được công bố trong tác phẩm “Giáo dục vì cuộc sống (Education for life)” của tác giả Donald Walters. Trong tác phẩm này, tác giả đã cung cấp cho các nhà giáo dục, các bậc cha mẹ ở khắp nơi những phương pháp giáo dục và các kỹ thuật giáo dục giúp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em. Phương pháp hữu hiệu mà tác giả khẳng định đấy chính là sự kết hợp linh hoạt mềm dẻo giữa tri thức lý thuyết và thực hành, cần phải kết hợp hài hòa giữa kiến thức sách với với những kinh nghiệm được đúc kết từ thực tiễn cuộc sống. Tác giả cũng khẳng định, vai trò quan trọng của việc sử dụng các phương pháp giáo dục tích hợp giữa kiến thức khác nhau với vốn kinh nghiệm sống và sự trải nghiệm, nghệ thuật sống [24]. Đúng như Jesse J.Casbon nhận xét “Cuốn sách nói cho chúng ta biết về phương pháp cách nuôi dưỡng óc sáng tạo và trực giác ở mỗi đứa trẻ và làm sao có thể đánh thức những khả năng chưa được khai thác của trẻ” và hãy để “mỗi đứa trẻ là chính nó" [Dẫn theo 52, tr. 30].
Theo tác giả Olsen, M. I (2006), trong một công bố có tựa đề “Sự phát triển của các trường học và trường mẫu giáo và phân tích một mẫu của các tổ chức này ở
Alberta” (The development of play schools and kindergartens and an analysis of a sampling of these institutions in Alberta), khẳng định: việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh muốn đạt được hiệu quả mong muốn thì giáo viên cần phải sử dụng các phương pháp dạy học tích cực. Trong đó, phương pháp cần hướng đến của giáo viên là lấy học sinh làm trung tâm, giúp học sinh tự xác định được các vấn đề của mình, tự tìm ra các biện pháp và bàn luận với giáo viên và bạn học về các biện pháp đó, từ đó, chính bản than học sinh phải tự lập kế hoạch, triển khai hoạt động cụ thể để thực hiện hoạt động học và tự học các kỹ năng sống [103].
Các phương pháp giáo dục các kĩ năng sống cũng được trình bầy chi tiết và cụ thể trong một nghiên cứu của Quest International (1990). Căn cứ trên nhiều kết quả nghiên cứu từ các đề tài nghiên cứu cùng hướng này và đặc biệt là từ kết quả nghiên cứu về chiến lược dạy và học, tác giả đã đề xuất các phương pháp luận học tập kỹ năng sống. Trong đó gồm 4 phần dựa trên cơ sở 6 giả thiết mà các nhà nghiên cứu đã xác lập. Các giả thiết này cụ thể là: (1) Học tập hướng tới mục đích; (2) Học tập là kết nối thông tin mới với kiến thức trước đó; (3) Học tập là có chiến lược; (4) Học tập diễn ra theo các giai đoạn; (5) Học tập là đệ quy; và (6) Học tập bị ảnh hưởng bởi sự phát triển. Đây chính là cơ sở phương pháp luận quan trọng giúp xác định các phương pháp dạy và học kỹ năng sống tại nhà trường [dẫn theo 46]
Trong một công bố có tựa đề “Giáo dục kỹ năng sống để thay đổi hành vi” (Life Skills education for behavior change), đã cho rằng việc giáo dục kỹ năng sống cần được sử dụng các phương pháp dạy có sự tham gia chủ động, tích cực, tự giác và sáng tạo của người học. Các phương pháp giáo dục kỹ năng sống nên được sử dụng đó là phương pháp nghiên cứu trường hợp, phương pháp động não, thăm thực địa, thảo luận phiên, kể cxã, hát, thảo luận nhóm, tranh luận, áp phích, trò chơi đóng vai, các trò chơi, dự án, biểu diễn thơ và đóng kịch,… [99].
Việc phân tích các phương pháp giáo dục thông qua các tình huống cụ thể có thật trong cuộc sống của trẻ em tác giả Bạch Băng và một số tác giả khác đã tập hợp và viết thành bộ sách có tựa đề: “Những câu cxã vàng về khả năng tự bảo vệ mình”. Nội dung của quyển sách đã nêu chi tiết và cụ thể về các câu cxã diễn ra trong cuộc sống của trẻ, các tình huống có vấn đề mà trẻ cần phải tự vệ và bảo vệ bản thân và cách thức trẻ phải thực hiện để tự vệ, thích ứng với cuộc sống xã hội [6, tr. 18].
Các phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nhỏ dễ thực hiện và dễ áp dựng trong tình huống thực của cuộc sống cũng được trình bầy trong cuốn sách có tựa đề “45 cách dạy trẻ tự bảo vệ mình” của tác giả Yoon Yeo Hong (2011). Các phương pháp dạy trẻ có được các kỹ năng tự bảo vệ bản thân được trình bầy cụ thể, chi tiết với những nội dung trình bầy xem kẽ giữa lý thuyết và thực hành về các khía cạnh như: giúp trẻ nhận biết các mối nguy hiểm; nâng cao cảnh giác và bảo vệ an toàn cho chính mình; hướng dẫn trẻ cách đối phó hoặc thoát khỏi nguy hiểm tạm thời [90, tr.26].
Bên cạnh những công trình nêu trên, chúng ta cần phải kể đến những tác phẩm khác của các tác giả như Gavin De Becker; Debbie và Mike Gardnert,... cũng đã bàn luận sâu về vấn đề này:
Trong cuốn sách: “Protecting the Gift – Keeping Children and Teenagers Safe (and Parents Sane)” (Giúp trẻ em và thiếu niên an toàn) của tác giả Gavin De Becker (2004). Nội dung sách trình bầy những phương pháp mà cha mẹ có thể áp dụng để giáo dục kỹ năng sống cho con em mình, đặc biệt là các kỹ năng tự bảo vệ bản thân như: tự bảo vệ trước những tình huống nguy hiểm, tự bảo vệ bản thân và tìm trợ giúp khi bị lạc, kỹ năng phòng tránh lạm dụng tình dục và các kỹ năng tự bảo vệ bản thân khác,... [98, tr.16].
Trong cuốn sách: Nuôi dạy những đứa trẻ có thể tự bảo vệ mình (Raising the kids who can protect them self) của tác giả Debbie và Mike Gardnert thuộc bản quyền của công ty McGraw Hill, Mỹ. Hai tác giả đã chia sẻ cho chúng ta phương pháp dạy trẻ xác định và thoát khỏi những tình huống nguy hiểm; cách nhận dạng những đặc điểm vị trí thoát hiểm cụ thể từ sân chơi đến những nơi mua sắm; và trẻ làm thế nào có được những quyết định thông minh về sự bảo vệ an toàn cho bản thân khi không có người lớn bên cạnh [96, tr.29].
Với đề tài nghiên cứu có tên: “Phương pháp dạy kỹ năng an toàn cho trẻ nhỏ” (Teaching personal safety skills to young children) của tác giả Sandy K. Wurtele và Julie Sarno Owens thuộc khoa Tâm lý, Đại học Colorado tại Colorado Springs, CO, Mỹ. Các nhà nghiên cứu tâm lý học đã nghiên cứu và công bố kết quả nghiên cứu về các phương pháp dạy kỹ năng an toàn cho trẻ nhỏ. Nghiên cứu được thực hiện trên 406 trẻ mẫu giáo để nghiên cứu thực trạng kỹ năng an toàn cá nhân, phòng chống lạm dụng tình dục ở trẻ. Từ kết quả nghiên cứu, các tác giả đã đề xuất các phương pháp dạy kỹ năng an toàn cho trẻ nhỏ một cách hiệu quả.
Năm 2012, các tác giả là giảng viên trường Đại học Sư phạm Ulianov đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Giáo dục các kỹ năng an toàn cho trẻ mẫu giáo”. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đa số trẻ em được nghiên cứu đã rất thụ động khi đối mặt với sự nguy hiểm. Vì vậy, rất cần thiết phải dạy cho các em các kỹ năng phòng chống và tự bảo vệ bản thân trước những nguy hiểm có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc sống. Nghiên cứu cũng khẳng định rằng, có một số phương pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh tỏ ra có hiệu quả cao khi được áp dụng đó là: phương pháp trò chơi. Đây là phương pháp được đánh giá cao khi giáo viên bắt đầu giúp trẻ hình thành các kỹ năng tự bảo vệ bản thân. Các nhà nghiên cứu cho rằng, chính trong trò chơi, trẻ em sẽ được học những mẫu hành vi cụ thể, trong những tình huống cụ thể và những tình huống này có thể các em sẽ phải đối mặt và giải quyết. Khi các em đã được học các kỹ năng tự vệ thông qua các tình huống thực thì các em sẽ tự tin để xử lý tình huống nguy hiểm nếu nó xảy đến với mình [116, tr.26].