Các Biện Pháp Quản Lý Bồi Dưỡng Năng Lực Tư Vấn Hướng Nghiệp Cho Giáo Viên

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC

TƯ VẤN HƯỚNG NGHIỆP CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH‌

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Đảm bảo tính mục đích

Mục đích của mỗi hoạt động là kết quả dự kiến mà hoạt động cần đạt được. Mục đích có tác dụng định hướng, chỉ đạo toàn bộ quá trình hoạt động mà mỗi cá nhân hay toàn bộ hệ thống cần phải phấn đấu để đạt được mục đích. Hiệu quả của mỗi hoạt động phụ thuộc vào việc xác định mục đích ban đầu có chính xác và phù hợp hay không. Vì vậy đây là một nguyên tắc luôn cần đảm bảo trong nghiên cứu khoa học.

Để xác định các biện pháp quản lí bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên các trường THCS cần bám sát vào mục tiêu bồi dưỡng hướng nghiệp. Đó là:

- Giáo viên cần nắm được những kiến thức cơ bản về hướng nghiệp ở trường THCS bao gồm: vị trí, vai trò, mục tiêu giáo dục của hướng nghiệp; nội dung, hình thức hoạt động và các nguyên tắc tổ chức hướng nghiệp; qui trình tổ chức và đánh giá hướng nghiệp giáo viên cần hiểu rõ nhiệm vụ cơ bản của giáo viên chủ nhiệm và vai trò của các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức tư vấn hướng nghiệp ở trường THCS.

- Giáo viên cần nắm được các kỹ năng tư vấn hướng nghiệp cơ bản bao gồm: kỹ năng lắng nghe, kỹ năng phản hồi, kỹ năng nói, kỹ năng tìm hiểu đối tượng, kỹ năng sử dụng các công cụ trong tư vấn…

- Bồi dưỡng thái độ tích cực cho giáo viên khi tham gia hoạt động tư vấn hướng nghiệp cho học sinh.

Khi xây dựng biện pháp quản lí bồi dưỡng kỹ năng tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên THCS cần phải xác định đúng mục đích, nhận thức luận mô hình

phát triển bồi dưỡng hoạt động hướng nghiệp,quy trình thực hiện, xác định các yêu cầu cần đạt nhằm định hướng cho quá trình thực hiện, rèn luyện và đánh giá kết quả đạt được nhằm bồi dưỡng kỹ năng tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên THCS.

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn

Đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với thực tế công việc sẽ giúp giáo viên (người học) vận dụng được những kỹ năng cần thiết trong thực hiện nhiệm vụ, khắc phục tình trạng lãng phí, hình thức trong đào tạo. Hoạt động bồi dưỡng phải căn cứ và bám sát nhu cầu thực tiễn của nhà trường, học sinh, đảm bảo hài hòa giữa nhu cầu, mong muốn, nguyện vọng cá nhân với thực tế triển khai công việc. Công tác tổ chức quản lí bồi dưỡng kỹ năng tư vấn hướng nghiệp cho GV THCS phải phù hợp với thực tế triển khai nhiệm vụ giáo dục hướng nghiệp nói riêng và nhiệm vụ giáo dục nói chung tại các trường THCS huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.

3.1.3. Đảm bảo tính toàn diện

Toàn diện về nội dung: Việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng một cách đầy đủ về các kiến thức, kỹ năng cơ bản, cần thiết cho GV làm công tác tư vấn hướng nghiệp có "nguồn vốn" để triển khai thực thi nhiệm vụ một cách hiệu quả. Đào tạo, bồi dưỡng đơn lẻ, phiến diện, thiếu đồng bộ gây lãng phí nguồn lực, giáo viên khó phát huy hiệu quả thực tế.Toàn diện về đối tượng đảm bảo từng GV được đào tạo để có kỹ năng tổ chức hoạt động trên cơ sở vị trí, vai trò, nhiệm vụ, công việc thực tế.

3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả

Các biện pháp đề ra phải có tính khả thi, có thể thực hiện được trong những điều kiện cụ thể. Trong quá trình rèn luyện kỹ năng tổ chức hướng nghiệp, các biện pháp đề ra phải ngang tầm với quyền hạn và trách nhiệm của nhà trường, khả năng của đội ngũ giáo viên và phù hợp với trình độ của giáo viên. Các biện pháp đề ra phải có khả năng ứng dụng rộng rãi ở các địa bàn

khác nhau có điều kiện tương đương, đặc biệt là tương đương về điều kiện cơ sở vật chất và trình độ của người học. Các biện pháp đề ra phải đảm bảo hiệu quả về mặt kinh tế, tiết kiệm được thời gian và công sức nhưng vẫn đạt được chất lượng theo yêu cầu đào tạo đề ra.

Tính hiệu quả được thể hiện ở nhiều mặt:

- Hiệu quả về mặt nhận thức: Các biện pháp phải đảm bảo cho việc lĩnh các tri thức, kỹ năng một cách đầy đủ và chất lượng cao và vững chắc hơn so với hiện tại. Tri thức và kỹ năng đã được lĩnh hội trở lên có hệ thống, bền vững và có khả năng thực hành và ứng dụng mang lại kết quả cao trong thực tiễn.

- Hiệu quả về mặt giáo dục: Nâng cao ý thức giáo viên trong việc tìm tòi, sáng tạo trong quá trình thiết kế tổ chức hướng nghiệp, đáp ứng tốt hơn những yêu cầu công tác hướng nghiệp và những yêu cầu đổi mới của giáo dục.

- Hiệu quả về mặt kinh tế: Tiết kiệm được thời gian và công sức, đảm bảo được chất lượng đề ra.

Biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tư vấn hướng nghiệp cho GV THCS phải tạo ra hiệu quả thiết thực để nâng cao năng lực giáo dục nói chung và tổ chức tư vấn hướng nghiệp của giáo viên nói riêng.

3.2. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên THCS huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh

Với đặc điểm tình hình kinh tế, giáo dục chung của huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh và thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng

nghiệp cho giáo viên THCS huyện Gia Bình, đồng thời vâṇ dung ̣các nguyên tắc bồi dưỡng phát triển nêu trên, chúng tôi đề xuất một số biện pháp sau:

3.2.1. Lập kế hoạch tổ chức bồi dưỡng

* Mục tiêu của biện pháp:

Nhằm đánh giá đúng năng lực của đội ngũ giáo viên THCS về công tác tư vấn hướng nghiệp trên cơ sở đó xác định nhu cầu bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch, nội dung bồi dưỡng một cách hiệu quả, thiết thực, tránh hoạt động chung chung, xa rời với thực tế công việc cần thực hiện.

* Nội dung và cách thực hiện:

- Xây dựng hệ thống bảng mô tả nhiệm vụ của cán bộ làm công tác tư vấn hướng nghiệp để làm cơ sở xác định hệ thống năng lực cần có để từ đó xác định nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng sát hợp.

- Đầu mỗi năm học, trên cơ sở bản tiêu chuẩn, mô tả công việc tổ chức khảo sát, đánh giá năng lực, xác định nhu cầu cần đào tạo, bồi dưỡng của giáo viên để thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng trong năm học. Sang học kỳ II tiếp tục rà soát, đánh giá chất lượng và xác định nhu cầu, bổ sung, điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng cho phù hợp.

- Xây dựng mẫu phiếu khảo sát, bảng phân tích năng lực, trình độ đối với giáo viên THCS, hướng dẫn cho cấp khảo sát, đánh giá cấp cơ sở, cơ sở căn cứ vào mẫu phiếu trả lời, điền thông tin vào bảng phân tích năng lực, báo cáo với ban lãnh đạo để tổng hợp.

- Tổ chức nghị chuyên đề đánh giá về chất lượng hoạt động công tác bồi dưỡng tư vấn, những điểm mạnh, hạn chế, khuyết thiếu về năng lực tư vấn hướng nghiệp trên cơ sở hiệu quả hoạt động phong trào tại các nhà trường và những vấn đề thực tế đặt ra để xác định nhu cầu thực tế cần thiết trong công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên THCS.

Kết quả khảo sát, đánh giá phải chốt lại được các vấn đề:

Những thứ hiện có:

Những thứ cần phải có

- Những kết quả đạt được;

- Những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm đã có;

- Thực hiện nhiệm vụ thực tế của cá nhân.

- Các tiêu chuẩn đề ra;

- Những kiến thức, kỹ năng yêu cầu.

- Những yêu cầu kết quả cho thực hiện công việc.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 140 trang tài liệu này.

Từ những kết quả khảo sát đi đến xây dựng kế hoạch bồi dưỡng. Khi xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phải xác định mục tiêu rõ ràng gắn với những hoạt động cụ thể, có thể quan sát, đo lường được, tránh tình trạng mơ hồ, chung chung, khó khả thi, thực hiện (ví dụ: Mục tiêu đặt ra trong 5 năm 2020 - 2025

là bồi dưỡng cho bao nhiêu giáo viên THCS làm công tác tư vấn hướng nghiệp? Về năng lực gì? Hoạt động là: tập huấn, bồi dưỡng, biên soạn tài liệu, giảng viên, quản lý lớp...; Đầu ra là: mấy lớp tập huấn bồi dưỡng được tổ chức, bao nhiêu GV THCS nắm được kỹ năng, phương pháp, có khả năng vận dụng...).

* Điều kiện thực hiện biện pháp:

Phòng Giáo dục và Đào tạo Gia Bình, các trường THCS và giáo viên cần có sự phối hợp, thống nhất trong kế hoạch khảo sát, phải xây dựng được công cụ khảo sát và có phương pháp khảo sát khoa học, khách quan, phản ánh đúng năng lực và nhu cầu công việc. Các kết quả khảo sát phải được xử lý một cách khoa học, minh bạch. Giáo viên THCS được bồi dưỡng về kỹ năng lập kế hoạch và có kỹ năng lập kế hoạch.

3.2.2. Xây dựng lực lượng báo cáo viên

* Mục tiêu của biện pháp:

Đội ngũ giảng viên, báo cáo viên có vai trò lớn trong việc quyết định chất lượng bồi dưỡng. Để đảm bảo tính chủ động trong công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng TVHN cho đội ngũ giáo viên THCS huyện Gia Bình, lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo cần huy động tốt nguồn lực, xây dựng lực lượng giảng viên, báo cáo viên hướng dẫn đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng cho giáo viên THCS nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của hoạt động tư vấn hướng nghiệp và tiến hành bồi dưỡng một cách hiệu quả.

Nội dung và cách thức thực hiện:

- Rà soát, đánh giá chất lượng, kiện toàn đội ngũ giảng viên, báo cáo viên của Phòng Giáo dục và Đào tạo, đội ngũ giáo viên cốt cán của các trường THCS, xây dựng tiêu chuẩn cho đội ngũ giảng viên, báo cáo viên của Phòng Giáo dục và Đào tạo đảm bảo yêu cầu về chuyên môn, kỹ năng, phương pháp đáp ứng được nhu cầu, nguyện vọng, khuyết thiếu về kỹ năng tư vấn hướng nghiệp của giáo viên THCS hiện nay.

- Tiếp tục đào tạo chuyên sâu về kiến thức, kỹ năng, phương pháp giảng

dạy kỹ năng cho đội ngũ giáo viên THCS cốt cán các trường, đảm bảo mỗi trường THCS có ít nhất từ 01 giáo viên đủ trình độ, kỹ năng, phương pháp để tham gia bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên THCS. Về lâu dài, phải xác định đây là lực lượng nòng cốt trong việc bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên các trường THCS.

- Tăng cường thiết lập, xây dựng mối quan hệ phối hợp với các trường ĐHSP, CĐSP, các Trung tâm TVHN, để có sự ủng hộ, tạo điều kiện, hỗ trợ nguồn giảng viên cấp cao, các chuyên gia trong đào tạo nâng cao về năng lực TVHN cho đội ngũ giáo viên THCS.

- Xây dựng mạng lưới giảng viên thỉnh giảng, từ một số ngành, đơn vị có kinh nghiệm trong công tác tổ chức hoạt động và bề dày công tác trong các lĩnh vực liên quan đến hoạt động của tổ chức.

- Chủ động xây dựng kế hoạch đào tạo xây dựng đội ngũ giảng viên của Sở, đề xuất và vận động các nguồn lực, tổ chức các lớp bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên THCS.

- Xây dựng tiêu chí đánh giá báo cáo viên các cấp, gắn trách nhiệm việc bồi dưỡng năng lực với từng giảng viên, báo cáo viên; tổ chức đánh giá, biểu dương, khen thưởng giảng viên, báo cáo viên thực hiện xuất sắc nhiệm vụ, các giáo viên đạt kết quả cao. Huy động nguồn tài chính từ các cơ quan ban ngành để phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng.

* Điều kiện thực hiện biện pháp:

Đội ngũ giảng viên phải nắm vững năng lực của giáo viên hướng nghiệp và có các khóa bồi dưỡng phù hợp. Có kế hoạch xây dựng phát triển mạng lưới giáo viên THCS cốt cán là báo cáo viên, bên cạnh đó phải làm tốt công tác tuyên truyền thuyết phục các ban ngành, huy động nguồn lực hỗ trợ cho hoạt động bồi dưỡng.

3.2.3. Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng.

* Mục tiêu của biện pháp:

Xác định rõ công tác đào tạo, bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp cho giáo viên THCS đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng nhằm nâng cao kết quả của hoạt động bồi dưỡng nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực bồi dưỡng. Đổi mới phương pháp, hình thức bồi dưỡng còn có tác dụng phát huy vai trò tự bồi dưỡng của giáo viên THCS, nhằm biến quá trình bồi dưỡng thành quá trình tự bồi dưỡng.

* Nội dung và cách thực hiện của biện pháp:

Biện pháp này thể hiện rõ là phòng Giáo dục và Đào tạo phải thực hiện vai trò kép vừa chỉ đạo, định hướng hoạt động cho GV vừa trực tiếp triển khai nhiệm vụ, chương trình, kế hoạch hoạt động của phòng cho các trường THCS. Để đảm bảo tính đối tượng, tính thực tế, tính hiệu quả trong đào tạo, bồi dưỡng giáo viên THCS cần đổi mới mạnh mẽ về phương pháp, hình thức bồi dưỡng nhằm thu hút giáo viên tham gia bồi dưỡng, biến quá trình bồi dưỡng thành quá trình tự bồi dưỡng.

- Đổi mới phương pháp bồi dưỡng năng lực tư vấn hướng nghiệp theo phương thức lấy người học (học viên) là trung tâm, dựa vào kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, hiểu biết sẵn có của học viên, gắn với hoạt động thực tế. Giảng viên đóng vai trò người hướng dẫn, dẫn dắt, định hướng, điều hành, khuyến khích mọi người tích cực chủ động tham gia, chuyển tải kiến thức, kỹ năng bằng nhiều cách (người hướng dẫn → học viên; học viên → học viên; học viên

→ người hướng dẫn).

- Tăng cường sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học hiện đại trong hoạt động bồi dưỡng nhằm thu hút đối tượng bồi dưỡng cùng tham gia và tích cực hóa hoạt động tự bồi dưỡng cho giáo viên THCS. Giáo viên cần tăng cường sử dụng phương pháp đóng vai, phương pháp dự án, phương pháp tình huống nhằm tạo môi trường trải nghiệm tập luyện năng lực cho giáo viên THCS.

- Kết hợp sử dụng nhiều phương pháp khác nhau phát huy cao nhất tính tích cực, chủ động tham gia của người học, cụ thể:

+ Sử dụng phương pháp thuyết trình để phân tích lý thuyết, lý luận, diễn giải các vấn đề, nội dung, kiến thức, tổng hợp, chốt lại các vấn đề...(hạn chế thuyết trình một chiều, chung chung).

+ Sử dụng phương pháp động não nhằm khai thác thông tin, kinh nghiệm, phát huy tính sáng tạo của học viên thông qua việc giảng viên nêu câu hỏi, nêu vấn đề dẫn dắt học viên suy nghĩ, tìm tòi, trả lời, đưa ra các sáng kiến,...

+ Phương pháp tổ chức thảo luận nhóm: Tăng cường sự giao lưu, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng, từ đó làm sâu kiến thức, học hỏi rèn luyện kỹ năng, phương pháp tổ chức hoạt động.

+ Phương pháp đóng vai, nghiên cứu tình huống: Đưa học viên vào những tình huống giả định, trường hợp gần với thực tế, khái quát từ thực tế để đóng vai xử lý, giải quyết, thực hành, làm thử, từ đó rút ra những kinh nghiệm, kỹ năng, phương pháp ứng xử, tổ chức hoạt động hiệu quả trên thực tế.

+ Phương pháp tham quan mô hình trải nghiệm thực tế: Tổ chức cho học viên tham quan các chương trình, mô hình hoạt động thực tế (các Trung tâm tư vấn hướng nghiệp, các trường THCS làm tốt công tác hướng nghiệp..) để tự học, rút ra kinh nghiệm, viết thu hoạch về chuyến tham quan thực tế.

+ Phương pháp kết hợp lý thuyết - thực hành: Gắn lý thuyết với việc thực hành tổ chức các hoạt động cụ thể để rèn luyện các kỹ năng tư vấn hướng nghiệp cần có của giáo viên THCS.

+ Phương pháp tự học: Khuyến khích, động viên giáo viên THCS tự nguyện đăng ký tham gia các khóa đào tạo tại các cơ sở giáo dục chuyên môn tổ chức; tự nghiên cứu tham khảo sách, báo, tài liệu và vận dụng để nâng cao kỹ năng TVHN. Sử dụng nhiều hình thức bồi dưỡng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên THCS tham gia được đầy đủ các khóa đào tạo, bồi dưỡng.

- Bồi dưỡng tại Trung ương: Tham gia các lớp tập huấn theo chuyên đề do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức.