Nhận Xét Chung Về Các Công Trình Đã Công Bố, Những Vấn Đề Luận Án Kế

học và các hoạt động giáo dục trong nhà trường: đọc- viết; tính toán; công nghệ thông tin và truyền thông; kĩ năng tư duy; sáng tạo; tự quản lý; làm việc nhóm); hiểu biết liên văn hóa; ứng xử đạo đức; năng lực xã hội. Đồng thời, cụ thể hóa nội dung của từng năng lực cơ bản nhằm giúp cho việc phát triển chương trình chi tiết các môn học, chương trình địa phương và xây dựng tiêu chí đánh giá. Mục tiêu Chương trình môn Lịch sử là “cần cung cấp cho HS những hiểu biết về lịch sử xã hội, văn hóa và môi trường trong sự tăng trưởng và phát triển với những tri thức, hiểu biết và kĩ năng nhằm giúp họ trong tương lai.” Những nghiên cứu trên không chỉ gợi ý cho chúng tôi khi xác định mục tiêu của môn Lịch sử cấp THPT cũng như mục tiêu trong từng bài học thực nghiệm, mà còn lựa chọn những năng lực mà môn Lịch sử có ưu thế để hình thành và phát triển cho HS.

- Nghiên cứu của các tác giả ở Việt Nam

Trước yêu cầu của xã hội và xu hướng giáo dục của thế giới, nền giáo dục Việt Nam đang thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Cơ sở pháp lí cho việc đổi mới được thể hiện qua Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI; Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 và Chương trình hành động của Chính phủ: Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020.

Trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể năm 2018 xác định mục tiêu của Chương trình giáo dục trung học phổ thôngđồng thời, xác định hệ thống năng lực chung và năng lực đặc thù môn học “Năng lực chung là năng lực cơ bản, thiết yếu mà bất kì một người nào cũng cần có để sống, học tập và làm việc. Các hoạt động giáo dục (bao gồm các môn học và hoạt động trải nghiệm sáng tạo), với khả năng khác nhau, nhưng đều hướng tới mục tiêu hình thành và phát triển các năng lực chung của HS” [21;5]. Hệ thống những năng lực chung bao gồm: năng lực tự học; năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; năng lực thẩm mĩ; năng lực thể chất; năng lực giao tiếp; năng lực hợp tác; năng lực tính toán; năng lực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). Năng lực đặc thù môn học là năng lực mà môn học (đó) có ưu thế hình thành và phát triển.

Trong Chương trình Giáo dục phổ thông môn Lịch sử do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành tháng 12/2018 xác định yêu cầu cần đạt về năng lực đặc thù của môn Lịch sử là Chương trình môn Lịch sử giúp học sinh phát triển năng lực lịch sử với các năng lực thành phần: năng lực tìm hiểu lịch sử, năng lực nhận thức và tư duy lịch sử, năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học trên nền tảng kiến thức cơ bản và nâng cao về lịch sử thế giới, khu vực và Việt Nam thông qua hệ thống chủ đề, chuyên đề về

lịch sử chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, văn minh” [22;5]. Hệ thống năng lực chung và năng lực đặc thù của môn Lịch sử được xác định trong Chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể và Chương trình Giáo dục phổ thông môn Lịch sử là cơ sở pháp lí để chúng tôi xác định những năng lực cần hình thành và phát triển cho HS. Từ đó có căn cứ để lựa chọn và sử dụng các PPDH có ưu thế để phát triển năng lực HS.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 225 trang tài liệu này.

Trong những năm gần đây, trước những yêu cầu của đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực học sinh, nhiều nghiên cứu về dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh đã được đề cập trong nhiều công trình, tiếp cận ở những khía cạnh khác nhau.

Trong “Phát triển năng lực và tư duy kĩ thuật” [73], Nguyễn Trọng Khanh đã trình bày khá hệ thống những vấn đề liên quan đến phát triển năng lực và tư duy trong dạy học. Đặc biệt là đề xuất các biện pháp để hình thành và phát triển năng lực kĩ thuật cho người học như phát triển năng lực quan sát và trí nhớ, phát triển hứng thú cho người học, tổ chức các hoạt động kĩ thuật cho người học, hướng dẫn người học vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề của thực tiễn. Đó là những năng lực chung mà bộ môn Lịch sử có thể góp phần hình thành và phát triển cho HS trong quá trình dạy học.

Trần Thị Bích Liễu trong cuốn “Giáo dục phát triển năng lực sáng tạo” [86] đã chỉ ra mối quan hệ giữa giáo dục và phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Theo tác giả, năng lực sáng tạo cũng như nhiều năng lực khác của con người được hình thành chủ yếu thông qua các hoạt động học. Đồng thời, dẫn ra một số quan điểm về vai trò của giáo viên trong việc phát triển năng lực sáng tạo của học sinh như: “khuyến khích học sinh học tập độc lập nhưng hợp tác, dạy học hợp tác, khuyến khích học sinh nắm bắt các sự kiện để có được cơ sở vững chắc cho việc tư duy đa chiều và linh hoạt, không vội vàng đánh giá học sinh, tạo cơ hội để các em được hỏi và xem xét câu hỏi một cách nghiêm túc, tạo điều kiện để các em làm việc với các tư liệu học tập khác nhau, khuyến khích sự mạnh dạn và chấp nhận những câu trả lời sai”[86;61]. Như vậy, trong phát triển năng lực người học nói chung vai trò của giáo viên, tư liệu học tập và phương pháp, cách thức tổ chức có ý nghĩa quan trọng và khơi dậy được đam mê học tập, sáng tạo của học sinh.

Trong lĩnh vực giáo dục lịch sử, nghiên cứu của Trịnh Đình Tùng - Nguyễn Tiến Đông về “Phương hướng xây dựng chương trình Lịch sử sau năm 2015” [19] đã đề xuất những điểm cơ bản trong thay đổi chương trình môn Lịch sử ở trường phổ thông. Đó là “Xây dựng chương trình dựa trên cách tiếp cận về năng lực người học. Nghĩa là coi

việc học là suốt đời, lấy năng lực tự học, tư duy của bộ môn, phương pháp tiếp cận làm tiêu chí căn bản để xây dựng chương trình. Năng lực được hiểu là khả năng vận dụng những kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng, thái độ và sự hứng thú để hành động một cách phù hợp và có hiệu quả trong các tình huống phong phú của cuộc sống. Theo hướng này, việc đánh giá kết quả học tập hướng vào câu hỏi: học sinh biết làm gì trong những điều chúng biết”. Với nghiên cứu này, các tác giả đã làm tường minh những vấn đề liên quan đến năng lực trong đó coi trọng khả năng vận dụng những kiến thức, kĩ năng vào giải quyết tình huống trong học tập và thực tiễn của người học.

Bài viết “Sử dụng tư liệu gốc để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THPT”[8], tác giả Nguyễn Thị Thế Bình khẳng định tầm quan trọng của tư liệu gốc và đề xuất các biện pháp sử dụng tư liệu gốc để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS. Trong đó nhấn mạnh năng lực phát hiện và xác định nhiệm vụ học tập; năng lực chủ động giải quyết vấn đề qua kết hợp sử dụng câu hỏi gợi mở với trao đổi thảo luận; sử dụng tư liệu gốc kết hợp với tư duy logic để đánh giá sự kiện lịch sử. Nội dung bài viết liên quan trực tiếp đến đề tài luận án, giúp chúng tôi xác định được các PPDH và biện pháp sư phạm để tổ chức HS chiếm lĩnh kiến thức, qua đó phát triển năng lực giải quyết vấn đề nói chung và năng lực bộ môn Lịch sử nói riêng.

Tác giả Nguyễn Thị Thế Bình trong “Phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành sư phạm Lịch sử trước yêu cầu đổi mới” [9] đã luận giải khái niệm “năng lực” và “năng lực dạy học của giáo viên lịch sử”. Nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp phát triển năng lực dạy học cho sinh viên ngành Sư phạm Lịch sử như: đổi mới hoạt động đào tạo (về nội dung dạy học, hình thức và PPDH, kiểm tra, đánh giá sinh viên); phát triển nămg lực dạy học cho sinh viên ngành Sư phạm Lịch sử qua hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm; tăng cường liên kết đào tạo giữa cơ sở đào tạo giáo viên và các trường phổ thông địa phương. Đây là năng lực cốt lõi cần hình thành và phát triển cho sinh viên trong quá trình học tập ở đại học, cũng như của GV trong quá trình DHLS ở trường phổ thông.

Trong bài viết “Rèn luyện cho học sinh kĩ năng khai thác kênh hình trong dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học”[63], tác giả Nguyễn Mạnh Hưởng đã xác định rõ các bước trong phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lực học sinh, đi sâu vào các dạng câu hỏi nhận thức, gợi mở cho học sinh khi sử dụng phương pháp này đồng thời gắn với

những ví dụ minh họa cụ thể, sinh động. Mặc dù mới đề cập được một trong những biện pháp quan trọng trong dạy học lịch sử nhằm phát triển năng lực học sinh nhưng những gợi ý cũng như cách tiếp cận của tác giả được chúng tôi kế thừa và phát triển trong Luận án này.

1.3. Nhận xét chung về các công trình đã công bố, những vấn đề luận án kế thừa và tiếp tục giải quyết

1.3.1. Nhận xét chung

Các công trình của các nhà khoa học trong và ngoài nước đã nghiên cứu PPDH nói chung, PPDHLS nói riêng với nhiều cách tiếp cận, ở những mức độ khác nhau. Có thể nói rằng, PPDH và PPDHLS nhằm phát triển năng lực là vấn đề cốt lõi trong lí luận dạy học, là khâu trung tâm của quá trình dạy học, tác động trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy học. Nhiều công trình đã đề cập rất cụ thể các biện pháp, cách sử dụng để tăng tính hiệu quả của quá trình dạy học môn lịch sử trong nhà trường phổ thông. Vì vậy, tất cả các công trình nghiên cứu đều khẳng định tầm quan trọng đặc biệt của PPDH. Đồng thời, xác định rõ hình thức dạy học, biện pháp sư phạm để tổ chức HS học tập theo hướng phát huy tích tích cực trong nhận thức của HS. Tuy nhiên, chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu về vận dụng phương pháp dạy học lịch sử ở trường THPT nhằm phát triển năng lực học sinh. Vì vậy, chúng tôi khẳng định đây là hướng đi mới có tính thời sự của luận án.

Những nghiên cứu quan trọng của các tác giả trong và ngoài nước đã góp phần khẳng định sự hợp lý, đúng đắn, khoa học và cần thiết trong quá trình nghiên cứu luận án của NCS, đồng thời là nguồn tư liệu quý giá để chúng tôi xây dựng cơ sở lí luận của đề tài.

1.3.2. Những vấn đề luận án kế thừa

Vấn đề vận dụng PPDH nói chung và trong môn Lịch sử ở trường THPT nói riêng đã được đề cập nhiều trong các công trình nghiên cứu. Việc tiếp cận với các tài liệu trên đây đã giúp chúng tôi rất nhiều trong việc hệ thống hoá lại các vấn đề có liên quan tới đề tài mà luận án tiếp tục kế thừa, phát triển. Đó là:

- Tìm hiểu bản chất của các khái niệm liên quan trực tiếp đến đề tài như “PPDH”, “PPDH lịch sử”; “Năng lực”, “Phát triển năng lực học sinh”; “PPDHLS nhằm phát triển năng lực HS trong môn Lịch sử”; “Vận dụng PPDHLS nhằm phát triển năng lực HS”.

- Khẳng định tầm quan trọng của việc vận dụng hệ thống PPDH trong môn Lịch sử ở trường phổ thông. Đặc biệt là quan điểm về đổi mới PPDH theo định hướng phát triển năng lực người học.

- Cung cấp một hệ thống tư liệu quan trọng về hệ thống PPDH nói chung, PPDHLS nói riêng, định hướng cho việc lựa chọn, sử dụng hiệu quả PPDH môn Lịch sử ở trường THPT nhằm phát triển năng lực HS.

- Xác định được một số nguyên tắc, lựa chọn được nội dung cơ bản, cũng như lựa chọn, sử dụng và phối hợp linh hoạt các phương pháp dạy học truyền thống và phương pháp hiện đại, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn.

Đây cũng chính là mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu trọng tâm của đề tài luận án, nhằm giải quyết vấn đề cả về mặt lí luận và thực tiễn, góp phần tích cực nhằm đổi mới và nâng cao hiệu quả DHLS ở trường phổ thông nhằm phát triển năng lực và phẩm chất HS hiện nay.

1.3.3. Những vấn đề đặt ra tiếp tục nghiên cứu

Để thực hiện được nhiệm vụ đặt ra, trên cơ sở kế thừa các công trình nghiên cứu, luận án tiếp tục tập trung giải quyết những vấn đề cơ bản sau đây:

- Đi sâu nghiên cứu bản chất của PPDHLS nói chung, vận dụng PPDH môn LS theo định hướng phát triển năng lực HS nói riêng; tìm hiểu cách phân loại hệ thống PPDH môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực HS; khẳng định tầm quan trọng của việc vận dụng hệ thống PPDH nhằm phát triển năng lực HS trong môn Lịch sử ở trường THPT.

- Tiến hành khảo sát thực tiễn việc vận dụng PPDH theo định hướng phát triển năng lực HS trong môn Lịch sử ở trường THPT, làm cơ sở cho việc xác định nội dung, đề xuất hình thức tổ chức dạy học và biện pháp sư phạm sử dụng hiệu quả các PPDH môn Lịch sử phù hợp với mục tiêu, đối tượng nhận thức và điều kiện cho phép. Qua đó, phát triển năng lực và phẩm chất tốt đẹp cho HS.

- Xác định các yêu cầu và lựa chọn được những nội dung cơ bản, cốt lõi của chương trình lịch sử cấp THPT (trọng tâm là Lịch sử lớp 10 chương trình chuẩn; có đối sánh với chương trình mới) làm cơ sở cho việc vận dụng hệ thống PPDH nhằm phát triển năng lực HS trong môn Lịch sử ở trường THPT.

- Trên cơ sở vận dụng các quan điểm lí luận PPDHLS và thực tiễn dạy học ở trường THPT, đề tài xác định các yêu cầu, lựa chọn, sử dụng và phối hợp hiệu quả hệ thống PPDH nhằm phát triển năng lực HS trong môn Lịch sử ở trường THPT.

- Triển khai việc dạy học cụ thể theo lý thuyết đã nghiên cứu và tiến hành thực nghiệm sư phạm (từng phần, toàn phần) tại các trường THPT trên nhiều địa bàn để kiểm định tính khả thi của các biện pháp và rút ra kết luận khoa học của luận án.

Tiểu kết chương 1

Trên cơ sở nghiên cứu tổng quát và hệ thống của các công trình khoa học liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến đề tài của các tác giả trong và ngoài nước cho thấy sự cần thiết phải đổi mới PPDH nhằm phát triển năng lực người học. Đó là những nguồn tư liệu quý giá, hỗ trợ chúng tôi trong quá trình xây dựng cơ sở lí luận, cũng như định hướng xác định nội dung, hình thức, phương pháp sử dụng phù hợp và hiệu quả hệ thống các PPDH nhằm phát triển năng lực HS.

Chúng tôi đã tiếp cận hệ thống tài liệu trong và ngoài nước theo các vấn đề lớn là nghiên cứu về phương pháp dạy học, phương pháp dạy học lịch sử, năng lực, phát triển năng lực học sinh. Quá trình khảo cứu các tài liệu, chúng tôi đánh giá được những vấn đề liên quan mà Luận án đã, đang và tiếp tục giải quyết.

Các nghiên cứu đó đã đề cập khá nhiều PPDH và sử dụng PPDH nhằm phát huy tính tích cực của HS trong nhận thức nói chung, trong DHLS nói riêng, nhưng chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu chuyên biệt và hệ thống về việc vận dụng hệ thống PPDH để phát triển năng lực HS trong DHLS ở trường THPT. Vì vậy, những vấn đề Luận án giải quyết là hướng nghiên cứu mới, mang tính thời sự, có tầm quan trọng đặc biệt đối với công cuộc đổi mới giáo dục và đào tạo ở Việt Nam hiện nay. Đồng thời mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu mà đề tài của chúng tôi hướng đến nhằm giải quyết vấn đề cả về mặt lý luận và thực tiễn, góp phần tích cực nhằm đổi mới và nâng cao hiệu quả DHLS ở trường phổ thông hiện nay.

Từ thực tiễn nghiên cứu công trình tiêu biểu của các nhà khoa học trong và ngoài nước trên các lĩnh vực tâm lí học, giáo dục học, lí luận PPDHLS, chúng tôi nhận thấy đây là nguồn tư liệu quý giá hỗ trợ trong quá trình nghiên cứu, là cơ sở để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài, đặt nền móng cho việc xác định nội dung, hình thức, biện pháp sử dụng hệ thống PPDH nhằm phát triển năng lực HS trong môn Lịch sử ở trường THPT phù hợp và hiệu quả. Những vấn đề này sẽ được chúng tôi giải quyết ở các chương sau của luận án.

Chương 2.

VẤN ĐỀ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NHẰM‌

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH: LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Trong phạm vi nghiên cứu của chương 2, chúng tôi đi sâu tìm hiểu bản chất của việc vận dụng PPDHLS nhằm phát triển năng lực HS; phân loại hệ thống PPDHLS; khẳng định tầm quan trọng của việc vận dụng PPDH nhằm phát triển năng lực HS trong DHLS ở trường THPT. Tiến hành khảo sát thực tiễn làm cơ sở cho việc lựa chọn và sử dụng hiệu quả các PPDH nhằm phát triển năng lực HS. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn hiện nay.

2.1. Cơ sở lí luận

2.1.1. Quan niệm về phương pháp dạy học và phương pháp dạy học lịch sử

- Phương pháp dạy học

Quan niệm về phương pháp dạy học đã được nhiều nhà nghiên cứu tiếp cận ở các góc độ khác nhau. Khái niệm “phương pháp” theo tiếng Hi Lạp là “medothos” có nghĩa là con đường nghiên cứu, con đường nhận thức lý luận. Theo Từ điển Tiếng Việt thì “Phương pháp là cách thức nghiên cứu, nhìn nhận các hiện tượng của tự nhiên và xã hội; là hệ thống các cách sử dụng để tiến hành một hoạt động nào đó”[100;1231]. Triết gia Heghen cho rằng: “Phương pháp là ý thức về hình thức của sự tự vận động bên trong của nội dung”[126].

Trong lĩnh vực giáo dục, có nhiều quan niệm về phương pháp. Iu.K.Babanski định nghĩa: “Phương pháp là cách thức tương tác giữa thầy và trò nhằm giải quyết nhiệm vụ giáo dưỡng và phát triển trong quá trình dạy học”; còn I.Ia.Lecne lại khẳng định:“phương pháp là một hệ thống những hành động có mục đích của giáo viên nhằm tổ chức hoạt động nhận thức và thực hành của học sinh đảm bảo học sinh lĩnh hội nội dung học vấn” [123;128].

Quan niệm của Bernd Meier tiếp cận phương pháp dạy học (theo nghĩa rộng) gồm các tầng bậc là quan điểm dạy học, phương pháp dạy học (theo nghĩa hẹp) và kĩ thuật dạy học [3;104]. Trong đó quan điểm dạy học là những định hướng mang tính chất chiến lược dài hạn có tính chất cương lĩnh như dạy học nêu vấn đề, dạy học theo tình huống, dạy học khám phá... Phương pháp dạy học (theo nghĩa hẹp) là các phương pháp cụ thể như phương pháp đóng vai, thuyết trình… Còn kĩ thuật dạy học là những cách thức hành động của giáo viên và người học trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều chỉnh quá trình dạy học.

Tác giả Trần Thị Tuyết Oanh nhấn mạnh: “phương pháp dạy học là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học được tiến hành dưới vai trò chủ đạo của giáo viên, nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu và các nhiệm vụ dạy học”[95;204]. Như vậy, mặc dù có nhiều cách định nghĩa, nhưng các nhà nghiên cứu đều thống nhất, PPDH là cách thức tổ chức hoạt động dạy và học của GV và HS trong quá trình lĩnh hội tri thức và thực hiện mục tiêu môn học.

Trên cơ sở phân tích những quan niệm trên, chúng tôi cho rằng, về bản chất PPDH là con đường, cách thức hoạt động thống nhất của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học. Trong đó, GV là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển học sinh học tập nhằm chiếm lĩnh kiến thức, rèn luyện kĩ năng, bồi dưỡng thái độ, phát triển năng lực và phẩm chất HS. Qua đó, thực hiện tốt mục tiêu dạy học. PPDH có những đặc trưng cơ bản sau:

+ PPDH là một trong những yếu tố quan trọng của quá trình dạy học, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình nhận thức, hứng thú tích cực học tập của học sinh.

+ PPDH chịu sự chi phối của mục đích dạy học, không có phương pháp nào là vạn năng. Vì vậy, để hoạt động giáo dục thành công, đòi hỏi giáo viên phải biết xác định đúng mục tiêu và lựa chọn PPDH phù hợp với đối tượng nhận thức.

+ PPDH phải đảm bảo sự kết hợp biện chứng giữa việc giảng dạy của giáo viên với việc học tập của học sinh. Trong đó, giáo viên là người tổ chức, điều khiển, hướng dẫn học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập.

+ PPDH phải nhấn mạnh đến việc giáo viên phát huy vai trò chủ động của học sinh, coi học sinh vừa là đối tượng vừa là mục tiêu và động lực của quá trình dạy học.

- Phương pháp dạy học lịch sử

Các nhà giáo dục Xô Viết trước đây như A.A Vaghin, N.G. Đairi đã có nhiều thành tựu trong xây dựng hệ thống lí luận về PPDHLS như mối quan hệ giữa Khoa học Lịch sử và PPDHLS, các hình thức và PPDHLS. Tổ chức UNESCO trong những năm gần đây có nhiều nghiên cứu về PPDH nói chung, PPDHLS nói riêng.

Theo tác giả Phan Ngọc Liên, “PPDHLS là con đường, cách thức hoạt động của thầy và trò trong một quá trình thống nhất giảng dạy (GV) và học tập (nhận thức của HS) nhằm truyền thụ và tiếp thu kiến thức lịch sử” [79;417]. Trong giáo trình PPDHLS[85] các tác giả cho rằng: PPDHLS ở trường phổ thông là một khoa học, nghiên cứu và phát hiện qui luật của quá trình DHLS, xác định nội dung, hình thức tổ chức và PPDH phù hợp với đặc trưng của bộ môn, tâm lí lứa tuổi và mục tiêu đào tạo của nhà trường phổ thông. PPDHLS ở trường phổ thông là một bộ phận của khoa học