Hình Thức Tổ Chức Hoạt Động Trải Nghiệm Trong Dạy Học Môn Lịch Sử Và

Chủ đề tích hợp nhằm hình thành kiến thức, kỹ năng mới. Chủ đề tích hợp nhằm giáo dục các giá trị văn hóa.

1.3.5. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

- Hội thi là một trong những hình thức tổ chức HĐTN. Mục tiêu hướng tới của hội thi là tăng cường tính chủ động, tích cực và sự sáng tạo của học sinh; phát triển khả năng hoạt động tích cực và tương tác của HS, góp phần bồi dưỡng cho HS động cơ học tập tích cực, kích thích hứng thú trong quá trình nhận thức vào các hoạt động giáo dục của nhà trường. Các hội thi được tổ chức rất đa dạng, phong phú về nội dung và hình thức như: Thi tìm hiểu lịch sử địa phương, thi đố vui, thi giải ô chữ, thi tiểu phẩm, thi kể chuyện, thi kể chuyện theo tranh, thi sáng tác thơ,sáng tác bài hát, hội thi học tập... Các hội thi có thể gắn với giáo dục về một chủ đề về lịch sử và địa lý. Một yêu cầu đặt ra là phải đảm bảo tính linh hoạt, sáng tạo, tránh rập khuôn, máy móc khi tổ chức thực hiện, mới có thể thu hút được học sinh tham gia.

- Hình thức tổ chức cho HS tham quan

Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học còn được diễn ra dưới hình thức tham quan. Thông qua hoạt động tham quan, dã ngoại hướng đến mục đích giúp các em sử dụng các kiến thức được học áp dụng vào thực tế, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm thực tế và áp dụng vào cuộc sống của chính các em.

Nội dung của hoạt động tham quan, dã ngoại rất đa dạng: Đối với môn Lịch sử, học tại các di tích lịch sử địa phương là hình thức thích hợp để HS có kiến thức về lịch sử địa phương, hình thành trách nhiệm bảo vệ, gìn giữ di tích lịch sử.

- Hình thức tổ chức hoạt động trò chơi

Tác dụng của hoạt động trò chơi giúp học sinh có thể phát huy tính sáng tạo của mình đồng thời giúp học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách dễ dàng; giúp cho giáo viên có thể đưa vào các tri thức của nhiều lĩnh vực khác nhau vào

bài học và xây dựng được bầu không khí thân thiện. Phần lịch sử trong môn lịch sử và địa lý lớp 4 cung cấp cho học sinh các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu có hệ thống theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam đồng thời cho học sinh hiểu mối quan hệ giữa các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử trong quá khứ và hiện tại của xã hội loài người thuộc phạm vi đất nước Việt Nam. Như vậy học sinh phải học hỏi tìm hiểu môi trường xung quanh, thiên nhiên, văn hóa … Từ đó các em biết tự hào, tôn kính cội nguồn dân tộc để hình thành nhân cách con người toàn diện.

Một số trò chơi có thể tổ chức trong trường tiểu học là: Trò chơi học tập.; Trò chơi vận động; Trò chơi khởi động, dẫn nhập vào nội dung học tập; Trò chơi mô phỏng game show truyền hình....Tùy theo từng trò chơi cụ thể mà trò chơi có quy mô tổ chức là nhóm nhỏ từ 2 - 4 học sinh hoặc nhóm lớn 10 - 15 học sinh hay quy mô lớp hoặc khối lớp hay toàn trường.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

- Hình thức tổ chức sự kiện

Tổ chức sự kiện trong trường tiểu học là một hoạt động tạo cơ hội cho HS được thể hiện những ý tưởng, khả năng sáng tạo của mình, thể hiện năng lực tổ chức hoạt động, thực hiện và kiểm tra giám sát hoạt động. Thông qua hoạt động tổ chức sự kiện HS được rèn luyện tính tỉ mỉ, chi tiết, đầu óc tổ chức, tính năng động, nhanh nhẹn, kiên nhẫn, có khả năng thiết lập mối quan hệ tốt, có khả năng làm việc theo nhóm, có sức khỏe và niềm đam mê. Ở trường tiểu học có thể tổ chức các sự kiện sau: tổ chức triển lãm tranh về các di tích lịch sử, tổ chức triển lãm sách lịch sử, địa lý…các sự kiện này tạo cơ hội cho HS sinh được thể hiện năng lực tổ chức hoạt động, phát huy tính sáng tạo của HS đồng thời rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho HS. Tổ chức sự kiện đòi hỏi HS phải làm việc theo nhóm, cá nhân trong nhóm phải thể hiện ở việc tổ chức các cá nhân làm việc hiệu quả thể hiện ở tính nhanh nhẹn, tỉ mỉ và không thể thiếu sự năng

động. Vì vậy, khi tham gia vào hình thức dạy học tổ chức sự kiện, HS rèn luyện

cho bản thân mình tính kiên nhẫn, chịu được áp lực công việc, biết ứng phó giải quyết các tình huống nảy sinh.

- Hình thức hoạt động câu lạc bộ:

Câu lạc bộ là một hình thức hoạt động theo lứa tuổi trong nhà trường phổ thông, được tổ chức và quản lý dưới sự cố vấn của giáo viên, chịu sự chỉ đạo của Ban Giám hiệu, tạo cho học sinh quyền nghỉ ngơi, giải trí tích cực, giáo dục, động viên các em nâng cao hiểu biết, tạo môi trường để các em phát triển, rèn luyện đạo đức, phát triển kỹ năng sống.

Câu lạc bộ hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện của các thành viên tham gia. Câu lạc bộ có thể tổ chức định kỳ và được tổ chức dưới nhiều hình thức câu lạc bộ lịch sử, câu lạc bộ địa lý.

Hình thức sinh hoạt CLB có thể là hội vui học tập, hái hoa dân chủ, giải ô chữ, tọa đàm, hội thảo, thảo luận, hội thảo về một đề tài được lựa chọn. Nội dung sinh hoạt câu lạc bộ có thể là tham quan, dã ngoại học tập các địa danh du lịch, làng nghề của địa phương,…Mỗi nhà trường có thể tùy vào điều kiện của mình để tổ chức các hình thức câu lạc bộ và xây dựng kế hoạch cụ thể cho các câu lạc bộ.

- Diễn đàn: Đây là một hình thức học tập mà GV thiết kế tổ chức nhằm huy động HS tham gia, diễn đàn để tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý có thể tiến hành theo các chủ đề: các vấn đề chung về lịch sử, địa lý. Với các vấn đề này HS chủ động trình bày quan điểm của mình với GV và các HS khác, giúp HS có cơ hội trao đổi kiến thức học tập, đề xuất ý kiến hay lắng nghe ý kiến từ thầy cô và bạn bè để học tập lẫn nhau, tích lũy kinh nghiệm. Vì vậy, diễn đàn cần được thiết kế linh hoạt, với chủ đề phong phú và đa dạng phù hợp với từng khối lớp trong trường tiểu học.

- Sân khấu tương tác (Đóng kịch/diễn kịch): Đây là hoạt động giáo dục

nhằm đa dạng hình thức dạy - học, đáp ứng đổi mới phương pháp dạy - học, tạo

môi trường cho học sinh tìm hiểu kiến thức lịch sử, địa lý, sân khấu hóa có thể thể hiện dưới nhiều hình thức như: Rung chuông vàng Lịch sử và Địa lý, Hùng biện lịch sử….Sân khấu tương tác giúp HS tham gia tích cực vào hoạt động, phát triển tư duy khi xử lý các tình huống do đó tăng cường khả năng nhận thức cho HS, kỹ năng giải quyết vấn đề, phân tích vấn đề…..

1.3.6. Các lực lượng giáo dục tham gia để tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Nhân vật tham gia HĐTN ở đây chính là GV và HS. GV bộ môn và GV chủ nhiệm đóng vai trò là người tổ chức, điều khiển hoạt động học, hoạt động nhận thức chứ không phải là người rót kiến thức vào đầu HS, họ là người bằng tri thức kinh nghiệm của mình có trách nhiệm hướng dẫn người học cách học.

Để có thể tổ chức, hướng dẫn HS cách học thì GV phải biết thiết kế và tổ chức các HĐTN, hướng cho HS con đường phải đi để đạt đích, các phương tiện cần sử dụng, cách thức tham gia các HĐTN một cách tốt nhất. Bên cạnh đó GV cũng cần có biện pháp hỗ trợ, giúp đỡ người học đến đích một cách hiệu quả nhất. Điều cốt lõi khi tiến hành các HĐTN, GV chỉ là người hướng dẫn HS tham gia các HĐTN chứ không bao giờ làm hộ, làm thay, không bao giờ đem đến cho người học những khuôn mẫu sẵn có như cho HS viết theo các bài văn mẫu. GV muốn hình thành ở HS năng lực gì trong dạy học Lịch sử và Địa lý thì phải tổ chức và tạo mọi điều kiện cho HS có thể tự tạo ra sản phẩm hướng tới phát triển năng lực đó. Trong quá trình tổ chức các HĐTN, GV là người làm nảy sinh ở HS mong muốn, khát vọng và xác định đích cần đạt. HS trong HĐTN không phải là bình chứa những kiến thức mà GV rót sang, cũng không phải thụ động tuân theo mọi quyết định của thầy. HS ở đây là chủ thể tích cực tự giác tham gia vào các HĐTN để chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng, kĩ xảo đồng thời linh hoạt, chủ động tự điều chỉnh hoạt động của mình nhằm đạt được mục

đích học tập.

GV và HS trong quá trình tổ chức các HĐTN phải có sự phối kết hợp với nhau để cùng thực hiện các HĐTN một cách tốt nhất. Trong quá trình tổ chức các HĐTN đó, GV còn phải giúp đỡ, tạo điều kiện cho HS thực hiện HĐTN tốt nhất. Để thực hiện nhiệm vụ kép này GV phải có tri thức, cách thức tổ chức linh hoạt, có khả năng làm chủ nội dung và PPDH, ngoài ra GV cần dự báo được những khó khăn mà HS sẽ gặp phải trong quá trình tham gia các HĐTN để có biện pháp khắc phục hiệu quả.

Để các HĐTN phát huy được năng lực tiềm ẩn trong mỗi người học, GV cần tổ chức cho HS tham gia các hoạt động phong phú, đa dạng, phù hợp kích thích năng lực của HS, giúp các em phát huy được năng lực một cách tốt nhất.

HĐTN cần có sự phối hợp, đồng thuận của các cấp, lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: GV chủ nhiệm lớp, GV bộ môn, cán bộ Đoàn, tổng phụ trách Đội, ban giám hiệu nhà trường, cha mẹ HS, chính quyền địa phương, hội khuyến học, hội phụ nữ, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở địa phương, các nhà hoạt động xã hội, nghệ nhân, người lao động ở địa phương, những tổ chức kinh tế… Mỗi lực lượng giáo dục có tiềm năng, thế mạnh riêng, tùy nội dung, tính chất từng hoạt động mà các lực lượng có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp; có thể là chủ trì, đầu mối hoặc phối hợp tạo điều kiện cho HS được học tập, giao tiếp rộng rãi, lĩnh hội các nội dung giáo dục qua nhiều kênh khác nhau làm tăng tính đa dạng, hấp dẫn và chất lượng, hiệu quả của quá trình HĐTN trong HĐTN môn Lịch sử và Địa lý.

1.4. Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

1.4.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Xây dựng kế hoạch là thời điểm khởi đầu của một chu trình quản lý mà hiệu trưởng - người thực hiện công tác quản lý phải thực hiện. Lập kế hoạch tổ

chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 phải được bắt đầu từ việc xây dựng kế hoạch, kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm phải được đưa vào kế hoạch chung của nhà trường, phải được tập thể nhà trường trao đổi, bàn bạc và thông qua vào đầu mỗi năm học. Kế hoạch này nhằm đạt mục tiêu chung của hoạt động trải nghiệm đồng thời góp phần vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục của từng nhà trường. Để đạt được mục tiêu trên, tùy vào hoàn cảnh và điều kiện hiện trạng của các trường tiểu học, Hiệu trưởng hoặc Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn có thể lập kế hoạch sau:

CBQL trong quá trình phân tích thực trạng tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 của trường tiểu học trong năm học vừa qua, được thể hiện rõ ở kết quả tổng kết năm học của giáo viên và học sinh. Từ đó, CBQL nắm bắt được những thành công và hạn chế của công tác tổ chức hoạt động này, rút kinh nghiệm để xây dựng kế hoạch cho năm học tới.

CBQL lập kế hoạch chung của trường, trong đó có kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5, kế hoạch được triển khai tới các GV trực tiếp giảng dạy môn Lịch sử và Địa lý để GV lập kế hoạch cá nhân ngay từ đầu năm học. Kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cần có sự hài hòa và thống nhất, tổ trưởng chuyên môn lên kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 và nộp cho ban giám hiệu để quản lý và theo dõi.

Hiệu trưởng yêu cầu Tổ chuyên môn và GV tìm tòi, suy nghĩ lập kế hoạch về chủ đề trải nghiệm, tên chủ đề cùng với mục tiêu, nội dung, hình thức phải tạo được sự lôi cuốn, hấp dẫn và tạo ra tâm lý hứng khởi cho học sinh, các chủ đề thiết kế theo tuần, tháng, học kỳ, năm học.

Trong kế hoạch, Hiệu trưởng chỉ đạo xác định các lực lượng tham gia: nhà trường có thể mời thêm các chuyên gia, cha mẹ học sinh và các tổ chức có liên quan cùng tham gia HĐTN môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

Trong kế hoạch, Hiệu trưởng chỉ đạo nguồn lực tổ chức HĐTN: Nhân lực, cơ sở vật chất, tài chính của nhà trường đồng thời nhà trường nên phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.

Kế hoạch cần xác định kết quả sẽ đạt được: sự thay đổi về lượng kiến thức, kỹ năng hành vi ở học sinh.

Yêu cầu của kế hoạch phải thể hiện tính kế thừa nhưng cũng phải đảm bảo tính khoa học, tính toàn diện. Kế hoạch ngắn hạn, kế hoạch dài hạn phải thể hiện tính cụ thể và nhấn mạnh trọng tâm của kế hoạch cần khắc phục mặt yếu kém, phát huy mặt mạnh của nhà trường. CBQL truyền động lực để tác động đến giáo viên để họ hình thành ý thức trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch hiệu quả.

1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Đối với Hiệu trưởng, đòi hỏi phải có ý thức coi việc tổ chức thực hiện hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 là một trong những tiêu chí đánh giá thi đua cho GV, để kịp thời khắc phục những yếu kém cho GV, kịp thời khen thưởng những GV có thành tích tốt trong tổ chức HĐTN.

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn xây dựng các giáo viên có năng lực tốt về tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5, có sự phối hợp với các GV khác trong quá trình tổ chức thực hiện hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học.

Trong quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch, CBQL giải thích mục tiêu, yêu cầu của kế hoạch hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5, cử GV đi tập huấn về các hình thức tổ chức trải nghiệm trong các đợt tập huấn của Sở, Phòng GDĐT tổ chức.

Để giao việc đúng người, đúng việc, CBQL lựa chọn những giáo viên có phẩm chất và năng lực, phát huy thế mạnh của từng người, phân công theo từng nhóm để tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 có hiệu quả. CBQL chỉ đạo nhóm chuyên môn, cá nhân được giao nhiệm vụ tổ chức kế hoạch phải thông báo về tiến trình, tiến độ tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5. CBQL cần theo dõi sát sao quá trình tổ chức thực hiện và huy động sức mạnh của cá nhân, tập thể để tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 có tính khả thi nhất.

Xây dựng cơ chế giám sát hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 nhằm theo dõi, đánh giá hiệu quả và mức độ triển khai của giáo viên.

Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng các tiêu chí đánh giá kết quả học tập theo hướng trải nghiệm của từng chủ đề học tập.

Để tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm, cần huy động các nguồn tài chính bằng các nguồn tài chính khác nhau như: ngân sách nhà nước, nguồn từ cha mẹ học sinh đóng góp, nguồn từ các tổ chức ngoài trường tài trợ từ cá nhân và tổ chức ngoài trường,…

1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5ở trường tiểu học

Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh trường tiểu học là sự can thiệp của Hiệu trưởng vào toàn bộ các quá trình quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh để bảo đảm việc thực hiện trải nghiệm được diễn ra theo đúng hướng, đúng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục sao cho đạt hiệu quả. Việc chỉ đạo sẽ đạt hiệu quả cao nếu trong quá trình chỉ đạo Hiệu trưởng biết cách kết hợp giữa sử dụng uy quyền và thuyết phục, động viên khích lệ, tạo điều kiện cho người dưới quyền được phát huy năng lực và tính sáng tạo của họ.