Xu Hướng Phát Triển Của Thị Trường Bán Lẻ Việt Nam:

thống sang các cửa hàng tiện lợi sẽ góp phần nâng cao chất lượng kênh phân phối bán lẻ trở nên chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.

* Chợ truyền thống:

Thị trường bán lẻ truyền thống : Theo Bộ Thương mại, mặc dù, số lượng các cửa hàng tạp hóa truyền thống, những người bán rong ở đường …đang giảm dần qua các năm nhưng thị trường bán lẻ truyền thống vẫn chiếm đến 90% tổng doanh thu bán lẻ trong năm 2005-2006. Do đó, đây là cơ hội cho các nhà bán lẻ nước ngoài mở các cửa hàng bán lẻ hiện đại và chuyển thị trường bán lẻ manh mún, nhỏ lẻ thành một thị trường có tổ chức, có sự chuyên nghiệp và hiện đại hơn.

4. Xu hướng phát triển của thị trường bán lẻ Việt Nam:

- Xu hướng phát triển của mô hình bán lẻ hiện đại:

Các hình thức bán lẻ hiện đại như các siêu thị, của hàng tiện dụng, các khu mua sắm phức hợp sẽ trở nên thịnh hành hơn trong những năm tới và sẽ thu hút người tiêu dùng từ thị trường bán lẻ truyền thống. Tốc độ thay đổi sẽ diễn ra nhanh hơn ở khu vực trung tâm thành thị, nơi mà nhu cầu mua sắm ngày càng tăng lên cùng với lượng khách hàng đông đảo, thu nhập cao, ổn định. Ở các vùng nông thôn, các nhà bán lẻ độc lập với quy mô nhỏ và các hình thức bán lẻ ngoài trời như bán rong vẫn tiếp tục chiếm ưu thế trong thương mại bán lẻ. Những nỗ lực của chính phủ chuẩn bị cho ngành bán lẻ nội địa trước sự cạnh tranh của các nhà bán lẻ nước ngoài ngày càng gay gắt, do Việt Nam đã là thành viên của Tổ chức Thương Mại Quốc tế WTO, sẽ là động lực cho sự phát triển của ngành bán lẻ hiện đại ở khu vực nông thôn. Ví dụ,tại Thủ đô Hà Nội, các nhà cơ quan có thẩm quyền cũng đã đưa ra những mức thuế ưu đãi, giải quyết thủ tục hành chính và mặt bằng nhanh chóng để khuyến khích sự phát triển của các cửa hàng bán lẻ hiện đại.

Hiện tại, doanh thu bán lẻ thông qua siêu thị chỉ chiếm khoảng 10% tổng doanh thu bán lẻ. Tuy nhiên, thói quen tiêu dùng của người dân Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, đang thay đổi dần. Người dân Việt Nam thích mua sắm tại các siêu thị bán lẻ hiện đại với chất lượng và dịch vụ tốt hơn. Người ta kỳ vọng rằng, đến năm 2017, doanh thu bán lẻ từ siêu thị sẽ chiếm 60% tổng doanh thu bán lẻ, tương đương với tỷ lệ này ở Thái Lan hiện nay.

- Sự phát triển của nền kinh tế :

Việt Nam đang nổi lên là một trong những nền kinh tế mở cửa và phát triển nhất trong khu vực. Các chỉ số kinh tế đều cho thấy kết quả khả quan đã thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư nước ngoài tới thị trường Việt Nam.

Sự ổn định kinh tế là một trong những yếu tố quan trọng tác động tới thị trường bán lẻ Việt Nam. Các nhà bán lẻ nước ngoài cảm thấy tự tin và yên tâm khi thâm nhập và mở rộng kinh doanh tại Việt Nam. Tăng trưởng GDP của Việt Nam đạt mức trung bình khoảng 7% trong giai đoạn 2002-2007 và dự báo sẽ phát triển ở mức 8% trong giai đoạn 2008-2012.13

Có thể bạn quan tâm!

• Hạn Chế Của Hoạt Động Nhượng Quyền Thương Mại
• Những Bất Cập Về Mặt Pháp Lý Liên Quan Tới Nqtm :
• Số Lượng Doanh Nghiệp Phân Phối Bán Lẻ 2000-2007
• Những Điểm Còn Tồn Tại Và Nguyên Nhân :
• Đánh Giá Của Người Tiêu Dùng Về Hệ Thống Phân Phối Thực Phẩm Của Co-Op Mart
• Các Doanh Nghiệp Nước Ngoài Kinh Doanh Nqtm Trong Lĩnh Vực Bán Lẻ Tại Việt Nam

Xem toàn bộ 108 trang tài liệu này.

Biểu đồ 7 : GDP của Việt Nam qua các năm 2002-2007

Nguồn: Thống kê tài chính quốc tế, Quỹ tiền tệ quốc tế

- Những khó khăn chủ yếu:

Kinh nghiệm quản lý chưa tương xứng, khả năng tiếp cận nguồn vốn kém và mạng lưới phân phối yếu kém là những vấn đề chính mà các doanh nghiệp bán lẻ trong nước đang phải đối mặt. Hơn nữa, các tập đoàn bán lẻ quốc tế lớn như Wal- Mart, Carrefour, Tesco và Lotte cũng đã biểu lộ thiện ý muốn mở chi nhánh bán lẻ tại Việt Nam trong những năm tới, điều này sẽ tác động mạnh tới các doanh nghiệp bán lẻ trong nước.

13 Nguồn: http://www.portal.euromonitor.com/PORTAL/DocumentView.aspx, truy cập ngày 23/01/2010

- Nguồn nhân lực có kỹ năng:

Mặc dù, Việt Nam đã mở cửa thị trường bán lẻ cho các nhà bán lẻ nước ngoài, do những cam kết gia nhập WTO nhưng các nhà bán lẻ trong nước vẫn đang đối mặt với sự thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực có chất lượng, có kỹ năng. Các nhà bán lẻ Việt Nam vẫn chưa nhận ra sự quan trọng của việc đào tạo nhân viên bán hàng. Ông Vũ Vinh Phú - Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, bổ sung: "Chỉ có khoảng 4-5% được đào tạo bài bản, hơn 50% nhân lực chưa qua đào tạo, tâm lý bán hàng còn mang nặng tính ban phát, ngoại ngữ yếu...". 14

Hầu hết các nhân viên tại các bộ phận thiếu kỹ năng chuyên môn, khả năng ngoại ngữ và khả năng thích nghi với môi trường mới. Họ đóng góp tới 60% doanh thu thị trường bán lẻ. Rất nhiều cửa hàng kinh doanh với quy mô vừa và nhỏ không có đủ vốn và kinh nghiệm để đào tạo nhân viên, do đó,họ không thể hoạt động một cách chuyên nghiệp và bài bản, thậm chí là không thể đưa ra những dự đoán về doanh thu.

Các siêu thị và cửa hàng lớn chiếm khoảng 12-15% trong số các cơ sở kinh doanh bán lẻ trên thị trường Việt Nam và được dự đoán sẽ tăng lên khoảng 35-40% vào năm 2020. Nhu cầu tuyển dụng các cấp quản lý như giám đốc, quản lý, giám sát bán hàng, trợ lý bán hàng sẽ trở nên cấp thiết hơn. Các công ty có thế vay mượn vốn và công nghệ để kinh doanh nhưng nhân sự thì phải được đào tạo.

Do đó, các công ty nên đưa ra những ưu tiên đào tạo cho các quản lý cấp cao, những người có thể vạch ra tầm nhìn và chiến lược nhân sự cho công ty. Các nhà bán lẻ trong nước cũng nên hợp tác với các đối tác nước ngoài để chia sẻ kinh nghiệm và thông tin quản lý.

- Không gian và chi phí bán lẻ:

Mặt bằng dành cho các cửa hàng bán lẻ bị giới hạn do thị trường bán lẻ Việt Nam đang chuyển dần từ truyền thống sang mô hình bán lẻ hiện đại. SỰ thiếu hụt mặt bằng bán lẻ là vấn đề lớn đối với cả doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Bốn nhà bán lẻ Việt Nam là Saigon Co-op, Satra, Phú Thái và Hapro, đã cùng nhau thành lập thêm một công ty mới là công ty VDA chuyên tìm kiếm mặt bằng để xây dựng cơ sở

14 Nguồn: http://tintuc.xalo.vn/00218488927/kich_ban_nhan_luc_nganh_ban_le_se_ra_sao.html,truycập ngày 24/03/2010

bán lẻ và sau đó chuyển lại cho công ty mẹ. Các công ty bán lẻ nước ngoài thuê mặt bằng tại các cửa hàng, siêu thị, trung tâm thương mại có sẵn, sau khi họ đã tìm kiếm và xây dựng được cửa hàng ở vị trí phù hợp hơn, họ sẽ chuyển tới đó.

Do cầu vượt quá cung nên tiền thuê mặt bằng bán lẻ ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh tăng lên nhanh chóng. Theo CBRE, cuối tháng 9 năm 2007, giá thuê trung bình tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội là 40 USD/m2. Tại Quận 1 và 3 TP Hồ Chí Minh, mặt bằng bán lẻ đẹp có gía tới 200USD/m215. Do đó, sự thiếu hụt mặt bằng bán lẻ chắc chắn sẽ đem tới nguy cơ nghiêm trọng đối với thị trường bán lẻ Việt Nam.

- Hàng rào thương mại và sự hỗ trợ của nhà nước:

Các hàng rào thương mại và hỗ trợ của chính phủ đối với ngành bán lẻ địa phương đã được xóa bỏ từ năm 2009 như là một phần cam kết của Việt Nam khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO. Các nhà bán lẻ trong nước không còn được hưởng những chính sách ưu đãi, trong khi các nhà bán lẻ nước ngoài được tự do tiếp cận thị trường bán lẻ tiềm năng. Do đó, nếu không chuẩn bị ngay từ đầu, rất có thể các nhà bán lẻ trong nước sẽ đánh mất thị phần vào tay các tập đoàn bán lẻ nước ngoài.

- Cơ sở hạ tầng:

Mạng lưới và dịch vụ logistics yếu kém, sự phát triển hạ tầng cơ sở không tương xứng giữa các khu vực và khả năng tài chính thấp là những vấn đề mà các nhà bán lẻ trong nước phải đối mặt khi họ muốn mở rộng thị phần trước khi sự cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài tăng lên trong những năm tới. Hạ tầng cơ sở cũng sẽ là thách thức lớn đối với các nhà bán lẻ nước ngoài khi thâm nhập thị trường Việt Nam. Do đó, cần phải khắc phục những vấn đề liên quan tới cơ sở hạ tầng nhằm duy trì tốc độ phát triển của thị trường bán lẻ Việt Nam.‌

II- Hoạt động NQTM trong lĩnh vực bán lẻ tại thị trường Việt Nam :

1. Tổng quan về hoạt động NQTM tại thị trường Việt Nam

Nhượng quyền thương mại là lĩnh vự c cò n khá mớ i mẻ đối với các chủ thể tham gia nhì n về gó c độ cá c doanh nghiệ p nhượ ng và nhậ n quyề n , các cơ quan quản

15Nguồn:http://www.vcci.vn/kinh-te/thi-truong-ban-le-viet-nam-thieu-mat-bang-kinh-

doanh/?searchterm=bán%20lẻ, truy cập ngày 16/04/2010

lý Nhà nước và người tiêu dùng , nhưng lạ i rấ t hứ a hẹ n mang lạ i lợ i í ch to lớ n để phát triển nền kinh tế quốc gia , sự lớ n mạ nh củ a cá c doanh nghiệ p và trì nh độ tiêu dùng cho cho toàn xã hội . Thực tiễn hoạt động NQKD tại các quốc gia phát triển và các quốc gia công nghiệp mới cho phép dự đoán rằng hoạt động này cũng sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam.

Theo báo cáo khảo sát năm 2004 của Hội đồng nhượng quyền thương mại Thế giới ( World Franchise Council – WFC), Việt Nam có khoảng 70 hệ thống nhượng quyền thương mại đang hoạt động. Gần 70 hệ thống nhượng quyền, con số này dẫu còn khiêm tốn so với các nước láng giềng như Trung Quốc hay Thái Lan, nhưng bước đầu đã tạo được ấn tượng năng động, hiện đại và hiệu quả kinh tế đối với các doanh nghiệp Việt Nam hay những người mới khởi sự kinh doanh khi phần lớn các hợp đồng nhượng quyền thương mại đang triển khai thành công. Các doanh nghiệp đều cho rằng sử dụng hệ thống nhượng quyền thương mại giúp các doanh nghiệp có thể kết hợp được những ưu điểm của sự phân phối bằng các tạo được ấn tượng chung về thương hiệu của các doanh nghiệp nhượng quyền thông qua các bên nhận quyền độc lập mà tự họ chịu rủi ro trong kinh doanh, góp phần tăng khả năng cạnh tranh cho bên nhượng quyền. Do nhữ ng hạ n chế về quả n trị thương hiệ u và quản trị và kiể m soá t hệ thố ng (tiêu chuẩ n h óa mọi quy trình và tác vụ ), các doanh nghiệ p chủ yế u đang á p dụ ng hì nh thứ c NQKD không hoà n chỉ nh , đặ c biệ t theo phương thứ c nhượ ng quyề n phân phố i sả n phẩ m /dịch vụ .Ví dụ, đại lý bán xe máy, cửa hàng xăng dầu, cửa hàng bán mỹ phẩm, thời trang với các thương hiệu điển hình như Shishedo, Coca-Cola, Petrolimex.

Hoạt động nhượng quyền thương mại đang phát triển nhanh ở Việt Nam với tốc độ tăng trưởng 15-20%/ năm, cụ thể hoạt động nhượng quyền thương mại vào năm 1996 đạt doanh số 1,5 triệu USD và đến năm 1998 đã đạt doanh số trên 4 triệu USD.

Hiện tại, nhượng quyền thương mại tại Việt Nam chủ yếu phát triển mạnh trong các lĩnh vực như thực phẩm, thời trang, bán lẻ…Ví dụ, trong ngành thực phẩm, người tiêu dùng đã chứng kiến cuộc đổ bộ của rất nhiều thương hiệu nổi tiếng thế giới như KFC, BBQ, …

Luậ t thương mạ i Việ t Nam có hiệ u lự c từ tháng 1/2006 giúp thiết lập mộ t khung phá p lý rõ ràng hơn cho việ c quả n lý các hoạ t độ ng nhượ ng quyề n . Sự phá t triể n nhanh chó ng cá c c ông trì nh xây dự ng phụ c vụ ngà nh bá n lẻ tạ i cá c thà nh phố

lớ n công với sự kiện ngà nh bá n lẻ Việ t Nam đang đượ c thế giớ i đá nh giá cao về tính hấp dẫn và tiề m năng phá t triể n trên thế giớ i.

Tương lai và i năm tớ i sẽ đá nh dấ u mộ t cố t mố c quan trọ ng chuẩ n bị cho nhữ ng độ t phá hấ p dẫ n và mạ nh mẽ hơn cho hoạ t độ ng franchise trong và i năm tớ i đây tạ i Việ t Nam . Bên cạ nh ngà nh hà ng truyề n thố ng cho nhượ ng quyề n là thự c phẩ m và giả i khá t , cơ hộ i tiề m năng có thể xuấ t phá t từ cá c lã nh vự c dị ch vụ như giáo dục và đà o tạ o , dịch vụ kinh doanh , thờ i trang, mỹ phẩm , chăm só c sắ c đẹ p , bán lẻ, dịch vụ du lịch, bấ t độ ng sả n, khách sạn…

Theo nhiề u chuyên gia ngà nh dự bá o, thị trường sẽ tăng trưởng mạnh mẽ hơn và có thể đạt tốc độ tăng trưởng 25 - 30%/năm trong 2 - 3 năm tớ i do sự mở rộ ng mạng lưới kinh doanh của các hệ thống franchise hiện hữu , sự xâm nhậ p mạ nh mẽ và nhiề u lĩnh vự c đa dạ ng hơn chưa đượ c khai thá c từ cá c công ty nướ c ngoà i sau khi Việ t Nam thự c hiệ n cam kế t WTO “mở rộ ng cử a” cho đầ u tư 100% vố n nướ c ngoà i trong cá c lã nh vự c dị ch vụ và sự gó p mặ t củ a cá c thương hiệ u mớ i trong nướ c.

Nhiề u tậ p đoà n quố c tế sẽ lự a chọ n mô hì nh franchise như là mộ t công cụ xâm nhậ p thị trườ ng xuất khẩ u hiệ u quả nhấ t và o Việ t Nam thông qua cá c mô hì nh franchise khá c nhau. Hàng loạt các công ty quốc tế đang trong thời gian nghiên cứu để xâm nhập thị trường Việt Nam như : Celia Loe, Bread Talk, Cavana, and Koufu (Singapore), McDonald’s, Starbucks Coffee, Hard Rock Café, Athlete’s Foot and Century 21 Real Estate , IKEA, Tesco và Wal - Mart (Mỹ), The Coffee Club , Healthy Habits và Hudsons Coffee (Úc)…

Hiệp hội kinh doanh nhượng quyền Việt Nam dự báo, doanh thu của ngành này tại Việt Nam, sẽ tiếp tục tăng mạnh trong các năm tới, khả năng sẽ đạt hơn 36 triệu USD (khoảng 642 tỉ đồng) vào năm 2010.16

16 Nguồn:http://www.marketingchienluoc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1417:kinh- doanh-nhng-quyn-s-tng-35&catid=39:articles&Itemid=12

- Hoạt động nhượng quyền thương mại trong ngành bán lẻ:

Trong số các ngành có thể áp dụng mô hình nhượng quyền thương mại thì bán lẻ là một trong những ngành có tỷ lệ nhượng quyền cao nhất, chỉ sau ngành thực phẩm. Tại Trung Quốc, tỷ lệ nhượng quyền trong lĩnh vực này chiếm 30%, sau lĩnh vực thực phẩm (35%). Tại Nhật Bản, tỷ lệ đó là 32% nếu tính theo số hệ thống nhượng quyền và 36% nếu tính theo số cửa hàng nhượng quyền17. Tại Việt Nam, tuy chưa có một thống kê chính thức nào về việc áp dụng hình thức nhượng quyền trong lĩnh vực bán lẻ nhưng có thể nhận thấy rằng cơ cấu bán lẻ đang có sự thay đổi lớn từ kênh bán lẻ truyền thống như chợ, các kênh phân phối của những nhà sản xuất sang các kênh bán lẻ hiện đại như các siêu thị, trung tâm mua sắm, cửa hàng tiện ích, cửa hàng chuyên doanh.Một loạt các cửa hàng của các thương hiệu như : Shop&Go, Day&Night, 24 Seven, Bestbuy, Milkmart, Visan, cửa hàng Co-op, G7 Mart…liên tục xuất hiện ở các trung tâm và khu đô thị mới tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh thành khác. Thị trường bán lẻ trong nước đang hình thành một số mô hình phân phối theo kiểu chuỗi cửa hàng tiện ích và nhượng quyền thương mại. Đây được đánh giá là cách thức giúp các doanh nghiệp trong lĩnh vực bán lẻ có thể phủ chân rết của mình len lỏi qua các ngõ ngách của thị trường với dân số hơn 86 triệu người này.

Với một thị trường đang trên đà hội nhập như Việt Nam thì một trong những mô hình bán lẻ phù hợp là nhượng quyền kinh doanh. Hình thức bán lẻ hiện đại này sẽ giúp chia sẻ gánh nặng về rủi ro tài chính, làm tăng gái trị thương hiệu, đặc biệt là tính đồng hóa, ổn định. Và với sự kiện Việt Nam gia nhập WTO, Việt Nam phải thực hiện các cam kêt mở cửa thị trường bán lẻ, trong đó có dịch vụ nhượng quyền thương mại, áp lực đối với các doanh nghiệp bán lẻ trong nước là rất lớn. Để tránh nguy cơ bị loại khỏi cuộc chơi trên sân nhà, đã có một số thương hiệu bán lẻ Việt Nam mở rộng hệ thống của mình bằng cách nhượng quyền như Coop Mart, G7 Mart, V-24h. Tuy nhiên, dường như các doanh nghiệp Việt Nam đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc phát triển hệ thống bán lẻ của mình. Bên cạnh những hoạt động

17 Nguồn: http://www.tin247.com/nhuong_quyen_ban_le_dang_nong-3-21265952.html, truy cập ngày 26/03/2010

nhượng quyền của một số doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam, một số các tên tuổi bán lẻ nước ngoài trong lĩnh vực nhượng quyền bán lẻ đã và đang thâm nhập thị trường Việt Nam bằng hình thức nhượng quyền thương mại. Các tập đoàn bán lẻ lớn như Bourbon (Pháp), Metro Cash&Carry (Đức), Parkson (Malaisia)…

2. Thực trạng hoạt động NQTM trong lĩnh vực bán lẻ tại thị trường Việt Nam

2.1. Các doanh nghiệp trong nước kinh doanh NQTM trong lĩnh vực bán lẻ tại Việt Nam

2.1.1. G7 Mart

Hệ thống G7 Mart của công ty cà phê Trung Nguyên với tổng vốn đầu tư 395 triệu USD ra đời năm 2006 đã tạo được tiếng vang lớn trên thị trường phân phối bán lẻ Việt Nam thời điểm đó. Thành lập tháng 6 năm 2004, G7 Mart mất 2 năm nghiên cứu, khảo sát kỹ lưỡng từ quá trình hình thành của các nhà bán lẻ hàng đầu thế giới như Wal –Mart, Tesco, Carefour cũng như các nhà bán lẻ tại Việt Nam như Metro, BigC, Intimex và trên hết là việc xem xét kỹ lưỡng hệ thống cửa hàng tiện ích lớn nhất của Thái Lan là Seven Eleven. Vào ngày 5/8/2006, G7 Mart chính thức khai trương chuỗi cửa hàng tiện ích và trung tâm phân phối của mình với lễ ra mắt rầm rộ tại Dinh Thống Nhất và một loạt các hoạt động: Tổng kết diễn đàn “Nước Việt ta nhỏ hay không nhỏ” trên báo Thanh niên, cuộc đi bộ ủng hộ “Ngày hành động vì nước Việt hùng mạnh” …đã thu hút hơn 5000 người tham dự. Công ty cổ phần và thương mại dịch vụ G7 ( từ giờ gọi tắt là G7), công ty điều hành hoạt động chuỗi G7 Mart đã rút ra những kinh nghiệm từ thất bại của Massan Mart và áp dụng những thành công của Seven Eleven Thái Lan cho chuỗi cửa hàng tiện ích của mình. Với tư tưởng hoạt động: giữ vững hệ thống phân phối hàng tiêu dùng tại Việt Nam và xây dựng công bằng phân phối, hỗ trợ phát triển thương hiệu Việt Nam, trở thành đối trọng với các hệ thống phân phối của các tập đoàn nước ngoài, hợp sức với các nhà sản xuất trong nước đưa hàng hóa Việt ra thị trường nước ngoài, khi G7 Mart ra đời đã thực sự tạo được ấn tượng và ảnh hưởng tới mọi người dân bởi đã khơi dậy được tinh thần dân tộc bên cạnh một phong cách quảng bá chuyên nghiệp và phương thức kinh doanh mới mẻ.