Tăng Cường Rèn Luyện Kỹ Năng Dạy Học Cho Sinh Viên Đại

159

Sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất cần xác định rõ mục tiêu đào tạo của trường sư phạm (Đặc biệt đối với những sinh viên là vận động viên đã tham gia thi đấu thể thao) để từ đó có động cơ học tập, rèn luyện, phấn đấu phù hợp với ngành nghề. Sinh viên cần ý thức được

nghề sư

phạm ngành giáo dục thể

chất là nghề

có tính đặc thù và trách

nhiệm cao, bởi giáo dục thể chất đặt nền móng cho quá trình giáo dục phát triển toàn diện nhân cách học sinh, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, với

sự phát triển về thể lực và tầm vóc của người Việt Nam còn nhiều hạn

chế so với các nước trong khu vực và trên thế giới, thì công tác giáo dục thể chất là nhiệm vụ quan trọng. Chỉ có nhận thức đúng như vậy, sinh viên mới có nghị lực để vượt qua khó khăn, trở ngại trong học tập, rèn luyện, không ngừng tự rèn luyện về mọi mặt để đáp ứng với yêu cầu của nghề

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 279 trang tài liệu này.

dạy học (Giáo viên giáo dục thể

chất

ở trường phổ

thông). Do đặc thù

ngành học, trong quá trình học tập, tập luyện, sinh viên phải tiêu hao nhiều thể lực, gây ra sự mệt mỏi về cơ thể, điều này ảnh hưởng tới quá trình rèn

luyện kỹ

năng dạy học của sinh viên, đặc biệt là về

thời gian, ý chí, sự

quyết tâm.

Sinh viên cần thấy được vai trò của năng lực sư phạm nói chung, kỹ năng dạy học nói riêng đối với hoạt động dạy học, từ đó ra sức rèn luyện, hoàn thiện các kỹ năng dạy học của bản thân một cách tích cực, chủ động, sáng tạo. Sinh viên cũng cần đánh giá chính xác trình độ hiện có của mình, nắm chắc yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục thể chất ở trường phổ thông để từ đó quyết tâm rèn luyện kỹ năng dạy học đáp ứng với đòi hỏi của nghề dạy học.

4.4. Tăng cường rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại

học sư phạm ngành giáo dục thể chất thông qua thực tập sư phạm

Thực

tập sư

phạm

là hoạt động thực tiễn của sinh viên tại các

trường phổ thông sau phần học lý thuyết về nghề sư phạm nhằm mục đích củng cố và nâng cao nhận thức và lòng yêu nghề, áp dụng các kiến thức

vào thực tiễn, rèn luyện kỹ

năng dạy học, công tác chủ

nhiệm lớp. Nội

160

dung thực tập sư phạm đòi hỏi vận dụng tổng hợp các kiến thức, nghiệp

vụ được trang bị vào hoạt động cụ thể theo từng loại hình công tác giáo

dục và giảng dạy.

Qua thực tập sư

phạm, sinh viên được rèn luyện kỹ

năng dạy học

tương đối độc lập nhiệm vụ dạy học và giáo dục của mình. Việc rèn

luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên được tiến hành trong suốt quá trình giáo dục đào tạo và thực tập sư phạm là giai đoạn luyện tập nâng cao, hình thành và phát triển kỹ năng dạy học trên đối tượng thực.

Thực tập sư

phạm

được coi là biện pháp thiết thực vì đó là hoạt

động thực hành của sinh viên trong mối quan hệ tương tác với các yếu tố

khác của quá trình sư phạm. Khi sinh viên tham gia thực tập sư phạm có

nghĩa là sinh viên đang được tham gia vào các mối quan hệ mới: Môi

trường mới, thầy mới, trò mới, công việc mới. Trong mối quan hệ mới đó để hoàn thành tốt mọi công việc, sinh viên phải huy động tất cả những gì đã được rèn luyện ở nhà trường và vận dụng sáng tạo, linh hoạt tri thức sư phạm vào các tình huống không quen thuộc. Qua đó, tay nghề sư phạm của sinh viên được hoàn thiện và nâng cao.

Thực tập sư phạm là hoạt động trực tiếp hình thành hệ thống kỹ năng nghề sư phạm nói chung và kỹ năng dạy học nói riêng cần có ở sinh viên sư phạm, đặc biệt là sinh viên sư phạm ngành giáo dục thể chất với nội dung

giảng dạy kết hợp truyền thụ ngay trong giờ học.

kiến thức lý thuyết và thực hành động tác

Để phát huy được hiệu quả của biện pháp này trong việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên, cần tổ chức các hoạt động sau:

Thứ nhất: Tổ chức cho sinh viên dự giờ các bài giảng mẫu trong giai đoạn chuẩn bị thực tập sư phạm tại trường đại học và trong giai đoạn thực tập giảng dạy tại trường phổ thông.

Mục tiêu của hoạt động nhằm giúp sinh viên có cơ hội trải nghiệm giữa lý luận được trang bị với thực tế tiết dạy cụ thể. Đây là hoạt động bồi dưỡng về mặt lý luận. Hơn nữa đội ngũ giảng viên và giáo viên dạy

161

mẫu là những người có kinh nghiệm lâu năm và thường có năng lực dạy học tốt nên sinh viên được học hỏi rất nhiều từ hoạt động này.

Nội dung cụ thể của hoạt động:

Bước 1: Tổ chức cho sinh viên dự giờ các bài giảng mẫu trong giai đoạn chuẩn bị thực tập sư phạm tại trường đại học.

Dự giờ dạy mẫu được tiến hành thường xuyên trong các đợt chuẩn bị thực tập tại các trường đại học sư phạm và tại trường phổ thông. Để rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, sau khi thông hiểu lý luận về sự cần thiết của kỹ năng dạy học

đối với lao động nghề nghiệp, sinh viên phải được quan sát, tiếp nhận

những giờ

dạy thực tế

của giáo viên. Do đó, trước khi sinh viên xuống

trường phổ thông thực tập giảng dạy, giảng viên hướng dẫn ở các bộ môn

chuyên sâu thực hiện nhiệm vụ tổ

chức các giờ

dạy mẫu có cập nhật

những yêu cầu mới nhất về một giờ thể dục ở trường phổ thông. Trước khi tiến hành dạy mẫu, giảng viên phải thông báo cho sinh viên rõ về mục tiêu của giờ dạy. Đồng thời yêu cầu sinh viên phải soạn giáo án giảng dạy theo định hướng của giảng viên để có tâm thế dự giờ và so sánh lôgic thực hiện của giảng viên với ý tưởng dạy học của mình. Sau khi kết thúc giờ dạy mẫu, giảng viên phải phân tích cho sinh viên quy trình thực hiện một giờ dạy và rút kinh nghiệm sau dự giờ.

Cũng theo quy trình trên, trong giai đoạn chuẩn bị thực tập tại trường sư phạm có thể mời các giáo viên có kinh nghiệm và năng lực sư phạm tốt ở trường phổ thông dạy mẫu cho sinh viên theo dõi và rút kinh nghiệm.

Ngoài ra, cũng có thể tổ chức cho một số sinh viên tiêu biểu giảng mẫu cho các sinh viên khác theo dõi và giảng viên nhận xét, góp ý để hoàn thiện tiết dạy.

Bước 2: Tổ chức cho sinh viên dự các giờ dạy mẫu trong giai đoạn thực tập giảng dạy tại trường phổ thông.

Theo quy trình thực tập sư phạm hiện nay các bộ môn ở trường phổ

thông đều tổ chức dạy mẫu cho sinh viên quan sát. Mặt khác, xu hướng

162

dạy học hiện nay hướng vào việc tiếp cận năng lực hành động của người học. Do đó, tổ chức cho sinh viên dự giờ dạy mẫu của giáo viên phổ thông

vừa thực hiện mục tiêu rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên, vừa

không làm xáo trộn thời gian các công việc chuyên môn tại trường phổ thông.

Cũng tương tự

như

trên, trước khi tham gia dự

giờ

sinh viên phải

soạn giáo án bài dạy mẫu, đối chiếu bài soạn của mình với quy trình tổ

chức của giáo viên giảng dạy. Sau khi dự

giờ

dạy mẫu

ở trường phổ

thông, giáo viên và sinh viên thực tập sư phạm cùng nhau nhận xét, rút ra bài học kinh nghiệm cho những giờ dạy tiếp theo.

Để những giờ dạy mẫu của giáo viên phổ thông thành công cần có các điều kiện sau:

Giáo viên dạy mẫu phải có kinh nghiệm và năng lực sư phạm, đặc biệt đối với lĩnh vực giáo dục thể chất, các giáo viên tham gia dạy mẫu cần có kiến thức về lĩnh vực thể thao, công tác huấn luyện, trọng tài và có sức khỏe tốt...

Cơ sở

vật chất, phương tiện, sân bãi... phục vụ

cho giờ

dạy mẫu

phải đầy đủ, đa dạng, hiện đại, an toàn đặc biệt đối với học sinh.

Ban chỉ đạo thực tập phải xác định việc tổ chức dạy mẫu là một yêu

cầu bắt buộc đối với bộ

môn chuyên môn và là một nhiệm vụ

bắt buộc

sinh viên thực tập phải hoàn thành.

Giáo viên nên lựa chọn nội dung bài dạy mẫu phù hợp đối tượng học sinh phổ thông, sinh viên dự giờ và theo phân phối chương trình quy định.

Sinh viên phải tham gia đầy đủ

và xác định đây là nhiệm vụ

hoạt

động thực tập, phải tự giác, tích cực tham gia hoạt động.

Trong khi dự giờ phải quan sát, ghi chép cẩn thận diễn tiến của một giờ học về mặt: nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, cách thức xử lý các tình huống của giáo viên… Qua đó, sinh viên có sự hình dung đầy đủ, rõ

163

nét về công việc giảng dạy của mình. Đặc biệt là sự thể hiện các kỹ năng dạy học trong giờ học của giáo viên.

Bước 3: Tổ chức cho sinh viên thiết kế kế hoạch bài dạy (Soạn giáo án) theo chương trình dạy học ở trường phổ thông, mẫu giáo án theo quy định.

Thiết kế kế hoạch dạy học nói chung và soạn giáo án là công việc

bắt buộc và thường xuyên mà mỗi sinh viên trong đợt thực tập sư phạm

phải thực hiện. Thông qua hoạt động này, giúp sinh viên có sự chuẩn bị tốt nhất về nội dung bài dạy, hệ thống các kỹ năng dạy học cần có để tiến hành giờ dạy đạt hiệu quả, đặc biệt giúp sinh viên có tâm thế tốt trước khi lên lớp.

Hoạt động này được thực hiện trong giai đoạn sinh viên thực tập tại trường phổ thông. Yêu cầu sinh viên phải thực hiện các công việc sau:

Thứ nhất: Tìm hiểu đặc điểm của bài dạy. Công việc này đòi hỏi

sinh viên phải nghiên cứu bài dạy như xác định các mục tiêu dạy học, các nội dung cơ bản cần cung cấp cho học sinh và thời gian quy định của bài. Về mục tiêu sinh viên phải xác định được về kiến thức, kỹ năng, thái độ và

phù hợp với nội dung bài dạy: Kỹ thuật động tác mới hay ôn luyện, tập

luyện kỹ

thuật đã học để

hình thành kỹ

xảo. Căn cứ

trên từng loại mục

tiêu để định hình lựa chọn phương pháp dạy học cho phù hợp. Về nội dung dạy học, sinh viên xác định nội dung cơ bản cần trang bị cho học sinh, yếu lĩnh kỹ thuật động tác, các sai lầm thường mắc và cách khắc phục sửa sai, cách bảo hiểm giúp đỡ học sinh khi tập luyện... Từ mục tiêu, nội dung bài

dạy cần nghiên cứu để bổ thể dục thể thao.

sung, cập nhật những kiến thức mới nhất về

Thứ hai: Tìm hiểu đặc điểm học sinh của lớp. Xác định chính xác

đặc điểm học sinh trong lớp sẽ giảng dạy là yếu tố quyết định thành công của giờ dạy. Học sinh ở trường phổ thông mỗi lớp sẽ có đặc điểm riêng.

164

Trong từng lớp học mỗi cá nhân hay nhóm học sinh cũng khác nhau về năng lực, hứng thú, động cơ, nhịp độ, phong cách, đặc điểm xã hội, tình trạng

sức khỏe hiện có... Nhiệm vụ của sinh viên thực tập là phải phân loại

được các nhóm học sinh trên. Trên cơ sở đó để xác định mục tiêu bài dạy cụ thể, chính xác, hiệu quả. Có thể sử dụng các cách thức sau:

Phỏng vấn ban cán sự và từng học sinh

Nghiên cứu hồ sơ lớp học: sổ đầu bài, sổ ghi điểm...

Trao đổi với giáo viên bộ

môn, giáo viên chủ

nhiệm những người

hiểu rõ nhất về học sinh lớp giảng dạy.

Quan sát hoạt động học tập của học sinh

Thứ ba: Tìm hiểu cơ sở vật chất, phương tiện của trường phổ thông phục vụ cho giờ học giáo dục thể chất.

Giáo dục thể chất nói chung và kết quả giờ dạy giáo dục thể chất ở trường phổ thông nói riêng phụ thuộc rất nhiều vào cơ sở vật chất, sân bãi học tập, tập luyện, phương tiện hiện có của nhà trường. Hoạt động này là căn cứ quan trọng để sinh viên thực tập hình dung trước những thuận lợi cũng như khó khăn và tìm giải pháp để khắc phục thực tế về điều kiện của trường phổ thông. Qua đó, cũng phát huy được sự sáng tạo, linh hoạt của sinh viên trong việc chuẩn bị những điều kiện tốt nhất cho giờ học.

Bước 4: Tổ chức triển khai giờ dạy (Thực hành rèn luyện kỹ năng dạy

học)

Tổ chức cho sinh viên thực hành luyện tập kỹ

năng dạy học, giúp

sinh viên biến những ý tưởng ở khâu thiết kế thành hiện thực, đồng thời phát triển cho sinh viên khả năng đánh giá mức độ đạt được các kỹ năng dạy học của bản thân. Bên cạnh đó, sau phần thực hành giảng dạy sinh viên sẽ đúc rút được nhiều kinh nghiệm để tiến hành giờ dạy và việc sử dụng hệ thống kỹ năng dạy học ở giai đoạn sau được tốt hơn. Thực hành

165

rèn luyện kỹ năng dạy học được thực hiện theo hai giai đoạn: Tập giảng và giảng thực, vì lẽ đó hoạt động này hướng tới giải quyết hai mục tiêu là tập dượt để bước vào dạy chính thức và trình diễn chính thức hoạt động dạy học.

Thực hành rèn luyện kỹ năng dạy học (Tập giảng) được thực hiện

tại trường sư

phạm và trường phổ

thông. Tuy nhiên, trong phạm vi của

hoạt động này, tập giảng được tiến hành ở trường phổ thông. Được tiến hành như sau:

Sinh viên sau khi hoàn thiện giáo án và được giáo viên hướng dẫn ở

trường phổ thông phê duyệt, sinh viên tập giảng trong nhóm thực tập

chuyên môn. Giáo viên hướng dẫn nhận xét, góp ý và điều chỉnh hoạt động cho sinh viên, đồng thời tổ chức cho sinh viên góp ý cho nhau nhằm có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi tiến hành giảng dạy chính thức trên lớp thực tập.

Tập giảng giúp sinh viên nắm chắc giáo án, bước đầu nắm vững trình tự cơ bản của việc giảng dạy. Thông qua hoạt động tập giảng có thể đánh giá được trình độ chuyên môn cũng như tay nghề đặc biệt là kỹ năng

dạy học. Trong quá trình tập giảng nhất thiết phải tuân thủ nghiêm túc,

theo đúng yêu cầu, các bước của giờ lên lớp... Sau khi tập giảng đạt yêu cầu sinh viên sẽ giảng dạy trên lớp với sự nhận xét đánh giá của giáo viên hướng dẫn chuyên môn trường phổ thông và các sinh viên khác để rút kinh nghiệm, chuẩn bị tốt cho giờ dạy chính thức trên lớp thực tập.

Tóm lại, các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất được đề cập ở trên là một chỉnh thể

thống nhất, không tách rời. Để

rèn luyện kỹ

năng dạy học cho sinh viên

cần phối hợp thực hiện đồng bộ

các biện pháp, không nên coi nhẹ

hoặc

xem trọng bất cứ một biện pháp nào. Tuy nhiên, tùy vào thực tiễn, trình độ của sinh viên mà sử dụng các biện pháp ở các mức độ khác nhau, đảm bảo cho sinh viên có thể lĩnh hội đầy đủ kiến thức, kinh nghiệm, để rèn luyện

các kỹ năng dạy học của mình trong thời gian học tập tại trường sư phạm một cách tốt nhất.