Tín ngưỡng thờ mẫu Liễu Hạnh ở Phủ Giày qua tư liệu Hán Nôm

STT

Tên tư liệu

Ký hiệu

Niên đại định bản

Tác giả

Chữ

Nội dung lược thuật

Ghi chú

các xã thần

tích 清化省東山縣廣照總各社村神蹟

1572, về sự tích Nguyệt Nương 月娘 (Nguyệt Nga Công Chúa Phu Nhân 月娥公主夫人 ), con ông họ Nguyễn và bà họ

Trần, người phương Bắc, sang định cư ở nước ta, có sắc đẹp, được Tống Nghệ Tông vời về Bắc quốc, lập làm Cung phi thứ

3. Sau nàng về nước, mất tại bản quán, được dân lập đền thờ.

2. Thôn Thiều Sơn 韶山 : 10 trang, về sự tích Mang Công 芒公 (Câu Mang Đại Vương 勾芒大王) công thần thời Hùng

Duệ Vương.

3. Thôn Miếu 廟 : 26 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Thành Công 誠公 (Trung Thành Đại Vương 忠誠大王 ), công thần thời Hùng Duệ Vương; và Linh Lang 靈郎 (Linh Lang Đại Vương 靈郎大王) công thần thời Lý.

4. Thôn Lộc Giang 祿江 : 10 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Hiển Công 顯公 (Cao Sơn Đại Vương 高山大王), người Bảo Sơn, quận Quảng Đông, nước Tống.

5. Thôn Trường Tuế 長歲 : 8 trang, do Nguyễn Bính soạn năm1572, về sự tích Khánh Công 慶公 và Thụy Công 瑞公,

người nước Minh, do tỵ loạn nên lánh sang nước ta, định cư ở trang Trường Tuế. Sau khi mất, có linh ứng phù giúp Lê Thái Tổ đánh quân Minh, đều được phong là Bản Cảnh Thành

Hoàng Đại Vương 本境城隍大王.

6. Thôn Quảng Nạp 廣納 : 9 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Đương Cảnh Thành Hoàng... Đại Vương 當境城隍 ... 大王 (không rõ danh tính), do trời ban xuống làm thần

linh cho trang Đài Sơn (tên cũ của thôn Quảng Nạp). Thần có linh ứng giúp dân khang vật thịnh, sau âm phò Lê Thái Tổ đánh quân Minh.

7. Thôn Đồng Duệ 同曳 : 50 trang, do Nguyễn Bính soạn năm

1572, về Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主 : tên thực là Giáng

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 312 trang tài liệu này.

STT

Tên tư liệu	Ký hiệu	Niên đại định bản	Tác giả	Chữ	Nội dung lược thuật	Ghi chú
						Hương người thời Lê Anh Tông, lấy chồng họ Đào 陶 , sinh 1 trai, 1 gái. Năm 21 tuổi, qua đời, đầu thai lấy người họ Lưu 劉 (cũng là người chồng cũ đầu thai), sinh thêm 1 gái. Nàng có tài về thơ phú. Dân lập đền thờ chính ở phố Cát huyện Thiên Bản.
73.	Nam Định tỉnh, Vụ Bản huyện, An Cự tổng các xã thần tích 南定省務本縣安巨總各社神蹟	AE.A15/26	Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX		Hán	Thần tích 4 xã thuộc tổng An Cự, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 1. Xã Võng Cổ 網罟 : 42 trang, gồm sự tích 3 vị thần Tản Viên thời Hùng Vương: Tản Viên Sơn Thánh 傘圓山聖 ; Cao Sơn Đại Vương 高山大王; Quý Minh Đại Vương 貴明大王; và Linh Lang Cù Lộ Đại Vương 靈。。。大王 triều Lý. 2. Xã Khả Chính 可政 : 10 trang, về sự tích Bạch Hạc Tam Kỳ Giang... Thượng Đẳng Đại Vương 白鶴三岐江 ... 上等大王. 3. Xã Lương Mỹ 良美: 26 trang, về sự tích Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主. 4. Xã Đồng Lạc 同樂 : 18 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Phùng Bạo 馮暴 (Cường Bạo Đại Vương 強暴大王) triều Đinh.	1 bản viết, 72 trang
74.	Hà Đông tỉnh, Thanh Trì huyện, Vĩnh Ninh tổng các xã thần tích đệ thập sách 河東青池縣永寧總各社神蹟第十冊	AE.A2/86	Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX		Hán	Thần tích 1 thôn, 3 xã thuộc tổng Vĩnh Ninh, huyện Thanh Trì, Hà Đông. 1. Xã Vĩnh Ninh 永寧 38 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích: Bạch Xà Nguyên Soái Thần Vương 白蛇元帥神王 , Thổ Địa Linh Ứng Thần Vương 土地靈應神王 và Tử Nương Trinh Thục... Thần Nữ 紫娘貞淑 ... 神女 thời Trưng Nữ Vương. 2. Xã Đại Áng 大盎 : 42 trang, gồm sự tích: Phùng Hưng 馮興 (Bố Cái Đại Vương 布蓋大王 ); Phúc thần là Công chúa đời Lý; Tản Viên Sơn Thánh 傘圓山聖 ; Cao Sơn Đại	1 bản viết, 150 trang

STT

Tên tư liệu	Ký hiệu	Niên đại định bản	Tác giả	Chữ	Nội dung lược thuật	Ghi chú
						Vương 高山大王 triều Hùng. Tất cả đều do Nguyễn Bính soạn năm 1572. 3. Thôn Vĩnh Trung 永中: 28 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích 3 vị thần triều Hùng: Đức Ông Cả Xạ Thần Đại Vương 德翁奇射神大王 ; Đức Ông Hai Xạ Thần Đại Vương 德翁。射神大王 và Đức Ông Ba Xạ Thần Đại Vương 德翁。射神大王. 4. Xã Vĩnh Thịnh 永盛: 40 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích Đương Cảnh Thành Hoàng Xạ Thần Đại Vương 當境城隍射神大王 (thời Trần); Liễu Hạnh Tiên Băng Công Chúa 柳杏仙冰公主.
75.	Bắc Giang tỉnh Lạng Giang phủ Phất Lộc huyện Đào Quan tổng Tiên Lục xã thần tích 北江省諒江府弗祿縣桃觀總仙錄社神蹟	AE.A14/11	Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX		Hán	Thần tích xã Tiên Lục 仙籙 thuộc tổng Đào Quan, huyện Phất Lộc, tỉnh Bắc Giang: 12 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Cao Sơn Đại Vương 高山大王 (Cao Sơn Thần Truyện 高山神傳 ) và Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主 (Vân Cát Thần Nữ 雲葛神女 ).	1 bản viết, 12 trang
76.	Hà Đông tỉnh, Sơn Lãng huyện, Bạch Sam tổng các xã thần tích 河東省山郎縣白杉總各社神蹟	AE.A2/48	Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX		Hán	Thần tích 4 xã thuộc tổng Bạch Sam, huyện Sơn Lãng, tỉnh Hà Đông. 1. Xã Thanh Sam 青杉 : 22 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích Quảng Uy Vĩ Liệt.... Đại Vương 廣威偉烈 ... 大王 và Vương Phi Hoàng Hậu Liễu Hạnh Thuần Mỹ Công Chúa 王妃皇后柳杏純美公主. 2. Xã Thành Vật 成物: 20 trang, do Nguyễn Hiền viết năm 1735, gồm sự tích 5 vị thần triều Hùng: Quý Minh Đại Vương 貴明大王 ; Thái A Đại Vương 泰阿大王 ; Phủ Hộ	1 bản viết, 76 trang

STT

Tên tư liệu	Ký hiệu	Niên đại định bản	Tác giả	Chữ	Nội dung lược thuật	Ghi chú
						Đại Vương 撫護大王; Thủy Thần Đại Vương 水神大王 và Liễu Hạnh Chúa Tiên... Đại Vương 柳杏主僊... 大王. 3. Xã Họa Đống 畫棟 : 16 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Cao Sơn Linh Ứng Đại Vương 高山靈應大王 triều Hùng. 4. Xã Yên Trường 安長大: 16 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích 2 vị thần triều Trưng Vương: Chiêu Trung Chương Tín... Đại Vương 昭忠彰信... 大王 và Đỗ Lý Đại Liệu... Đại Vương 杜哩大料... 大王
77.	Hà Nam tỉnh Lý Nhân phủ Nam Xang huyện Thổ Ốc tổng các xã thần tích 河南省里仁府南昌縣土沃總各社神蹟	AE.A13/29	Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX		Hán	Thần tích 3 xã, thuộc tổng Thổ Ốc, huyện Nam Xang, tỉnh Hà Nam. 1. Xã Thổ Ốc 土沃 : 24 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích Đoàn Thượng 段尚 (Đông Hải Đoàn Đại Vương 東海段大王); Linh Lang Đại Vương 靈郎大王; và Ngũ Phong Tinh Khiết Phu Nhân 五峰精潔夫人 triều Lý. 2. Xã Như Trác 如琢 : 60 trang, gồm sự tích Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主 , Linh Lang Đại Vương 靈郎大王 , Câu Mang Đại Vương 勾芒大王 triều Hùng, Đền Lý Đại Vương 。。。大王 triều Lý Thái Tông, Sĩ Công 仕公 (Vị Sĩ Đại Vương 位仕大王 ); Lan Nương 蘭娘 (Hoàng Thái Hậu Lan Nương 皇太后蘭娘 ); Thủy Tinh Công Chúa 水晶公主 triều Lê; đều do Nguyễn Bính soạn năm 1572. 3. Xã Trần Thương 陳倉 : 87 trang, chép lại vào năm Tự Đức 16 (1863); về sự tích Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn 興道王陳國峻. * Có một số thơ văn ca tụng thần.	1 bản viết, 173 trang
78.	Nam Định tỉnh, Hải Hậu huyện,	Cuối thế kỷ XIX - đầu	Cuối thế kỷ XIX - đầu		Hán	Thần tích 5 xã thuộc tổng Kiên Trung, huyện Hải Hậu, phủ Xuân Trường 春長 , tỉnh Nam Định.	1 bản viết, 142 trang

STT

Tên tư liệu

Ký hiệu

Niên đại định bản

Tác giả

Chữ

Nội dung lược thuật

Ghi chú

Kiên Trung tổng thần tích 南定省海後縣堅忠總神蹟

thế kỷ XX

1. Xã Kiên Trung 堅忠: 18 trang, gồm sự tích Thục Phán 蜀泮 (Nam Hải Đại Vương 南海大王); Hàm Hoằng Quang Đại Vương... Thượng Đẳng Thần 含弘光大王... 上等神.

2. Xã Lạc Nam 樂南: 24 trang, gồm sự tích: Nam Hải Đại

Vương 南海大王 ; Quý Minh Đại Vương 貴明大王 triều Hùng; Hưng Đạo Đại Vương 興道大王 triều Trần; Lê

Châu 黎珠 (Thượng Trụ Quốc Lê Cảnh Quận Công 上柱國黎景郡公 ) triều Tiền Lê; Trần Xuân Trạch 陳春澤 triều Nguyễn; Phạm Bàn 范盤 triều Nguyễn; Lê Thế Vinh 黎世榮 (Minh Nghĩa Đô Úy Chư Quân Quản Cơ 明義都尉諸軍管奇 ).

3. Xã Hà Lạn 霞爛 : 52 trang, gồm sự tích: Tứ Vị Thánh

Nương 四位聖娘 (là Hoàng Hậu, Công Chúa... nhà Tống); Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主; Triệu Việt Vương 趙越王

4. Xã Hà Nam 霞南 : 16 trang, gồm sự tích: Hoàng Hậu họ Dương nhà Tống 宋后 ; Thục Phán 蜀泮 (văn bản viết là ) (Nam Hải Phạn Đại Vương 南海梵大王).

5. Xã Trà Trung 茶中 : 30 trang, gồm sự tích: Triệu Quang

Phục 趙光復 (Triệu Việt Vương 趙越王 ); Hoàng Tử Minh

Lang 皇子明郎 (Minh Lang Uy Linh Đại Vương 明郎威靈

大王) triều Hùng; Linh Lang Vương 靈郎王 triều Lý.

79.

Hà Đông tỉnh, Thường Tín phủ, Thượng Phúc huyện, Tín Yên tổng các xã thần tích

河東省常信

AE.A2/96

Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX

Hán

Thần tích 2 xã thuộc tổng Tín Yên, huyện Thượng Phúc, phủ Thường Tín, tỉnh Hà Đông.

1. Xã Yên Duyên 安沿 : 40 trang, gồm sự tích Đông Phương Tướng Soái... Thành Quốc Công 東方將師 ... 成國公 triều

Trưng Vương và các vị Đại Vương triều Hùng, do Nguyễn Bính soạn năm 1572: Trung Thành Đại Vương 忠誠大王 ,

1 bản viết, 170 trang

STT

Tên tư liệu

Ký hiệu

Niên đại định bản

Tác giả

Chữ

Nội dung lược thuật

Ghi chú

府上福縣信安總各社神蹟

Phù Vận Đại Vương 扶運大王 , Ngọ Lang Đại Vương 午郎大王 Đại Thánh Tổ Sư 大聖祖師 thời nhà Tùy.

2. Xã Đông Duyên 東沿 : 128 trang, gồm sự tích 3 vị thần đời Lê: Thắng Lực Thượng Sĩ Đại Vương 勝力尚仕大王 ; Ngô Mãnh Hùng Lược... Đại Vương 吳猛雄略 ... 大王 và Linh Thông Khai Đạo... Đại Vương 靈通開道... 大王; đều do

Nguyễn Bính soạn năm 1572; 1 vị Đại Vương triều Hùng: Chàng Ất Uyên Nguyên Linh Ứng Đại Vương 幢乙淵源靈

應大王 và Vân Cát Thần Nữ 雲葛神女.

80.

Ninh Bình tỉnh, Yên Mô huyện, Quảng Phúc tổng các xã thần

tích 寧平省安謨縣廣福總各社神蹟

AE.A4/37

Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX

Hán

Thần tích 1 giáp, 2 thôn, 2 xã thuộc tổng Quảng Phúc, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình.

1. Thôn Yên Thái 安泰 , xã Quảng Phúc 廣福 : 14 trang, gồm sự tích 3 vị thần triều Hùng: Anh Vũ Uy Linh Ngọ Vương 英武威靈午王 ; Hiển Ứng Hộ Dân Ngọ Vương 顯應護民午王 ; Phu Cảm Phổ Hóa Ngọ Vương 孚感普化午王 , và Phạm Lân 范麟 triều Lê, Lê Khắc Nghệ Hài 黎克詣諧 triều

Lê.

2. Giáp Vân Mộng 雲夢 , xã Quảng Phúc: 2 trang, về sự tích Nguyễn Phục 阮復 triều Lê.

3. Thôn Phúc Lại 福賴 , xã Quảng Phúc: 16 trang, do Nguyễn

Bính soạn năm 1572, về sự tích Thượng Đẳng Tối Linh Đệ Nhất Triệu Đại Hiển Hựu Hoàng Đế 上等最靈第一趙代顯佑皇帝.

4. Xã Khương Dụ 羌裕: 72 trang, về sự tích Triệu Quang

Phục 趙光復 (Triệu Vương Hoàng Đế 趙王皇帝 ); Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主 ; Duy Tiên Công Chúa 維仙公主 ; Quế Hoa Công Chúa 桂花公主 ; Thượng Ngạn Lê Mại Đại Vương 上岸黎邁大王; Đinh Dung Công Chúa 釘容公

主; Xuân Tông Công Chúa 春宗公主; Trưởng Minh Ngọ Đại

1 bản viết, 110 trang

STT

Tên tư liệu

Ký hiệu

Niên đại định bản

Tác giả

Chữ

Nội dung lược thuật

Ghi chú

Vương 長明午大王; Thứ Minh Ngọ Công Chúa 次明午公主 ; Quý Minh Ngọ Đại Vương 貴明午大王 ; Huệ Nương Công Chúa 惠娘公主 ; Tĩnh Nương Công Chúa 靜娘公主

; Tân Nương Công Chúa 嬪娘公主 .

5. Xã Cổ Đà 古陀: 4 trang, gồm sự tích Lôi Công Tôn Thần 檑公尊神 (Lâm Lịch Linh Ứng... Đại Vương 林靂靈應 ... 大王); Nguyễn Phục 阮復 (Phổ Thiên Đông Hải Thanh Đế Tôn

Thần 普天東海青帝尊神 ); Mỹ Liễu Công Chúa 美柳公主 (Hiển Thần Hựu Bảo Dân... Đại Vương 顯神佑保民... 大

王).

81.

Nam Định tỉnh, Vụ Bản huyện, Đồng Đội tổng các xã thần tích

南定省務本縣同隊總各社神蹟

AE.A15/28

Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX

Hán và Nôm

Thần tích 2 thôn, 2 xã thuộc tổng Đồng Đội, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.

1. Xã Châu Bạc 珠泊 : 20 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Vũ Nghị 武毅 (Đương Cảnh Thành Hoàng Vũ Nghị Đại Vương 當境城隍武毅大王).

2. Thôn Thượng 上 , xã Trang Nghiêm 莊嚴: 78 trang, gồm sự tích 2 vị thần triều Lý: Lê Dũng 黎勇 (Dũng Mãnh Uy Linh Hiển Ứng Đại Vương 勇猛威靈顯應大王), Lê Sĩ 黎仕 (Thái Thượng Thượng Sĩ Đại Vương 綵上尚仕大王) do

Nguyễn Bính soạn năm 1735 (?); 3 vị Đại Vương triều Trưng Vương do Nguyễn Bính soạn năm 1572: Đô Thống Đại

Vương 都統大王; Chiêu Hiển Đại Vương 昭顯大王; Tam Lang Đại Vương 三郎大王 ; 3 vị thần triều Hùng do Nguyễn Bính soạn năm 1572: Đông Hải Đại Vương 東海大王; Trung Thành Phổ Tế Đại Vương 忠誠普濟大王 ; Hoàng Tử Câu Mang Đại Vương 皇子勾茫大王 ; và sự tích Cao Lỗ 皋魯 (Đại Than Đô Lỗ Thạch Thần Đại Vương 大灘都魯石神

大王) thời An Dương Vương.

1 bản viết, 222 trang

STT

Tên tư liệu	Ký hiệu	Niên đại định bản	Tác giả	Chữ	Nội dung lược thuật	Ghi chú
						3. Thôn Hạ 下 , xã Trang Nghiêm: 56 trang, do Nguyễn Bính soạn năm 1572, gồm sự tích 2 vị thần triều Trần: Trần Minh Phúc 陳明福 (Minh Phúc Đại Vương 明福大王 ); Trần Hải 陳海 (Minh Hải Đại Vương 明海大王 ); 2 vị thần triều Đinh: Đinh Nga 丁峨 (Nga Sơn Hiển Linh Đại Vương 峨山顯應大王); Phạm Hạp 范盍 (Linh Ứng Đại Vương 靈應大王). 4. Xã Vân Cát 雲葛 : 66 trang, về sự tích Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主. Có bài văn chầu thần soạn bằng văn Nôm.
82.	Nam Định tỉnh, Hải Hậu huyện, Quế Hải tổng các xã thần tích 南定省海後縣桂海總各社神蹟	AE.A15/8	Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX		Hán	Thần tích 5 xã thuộc tổng Quế Hải, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. 1. Xã Thanh Trà 青茶 : gồm sự tích Quế Hoa Công Chúa 桂花公主 triều Trần; Triệu Quang Phục 趙光復 (Triệu Việt Vương Hoàng Đế 趙越王皇帝 ). 2. Xã Trung Phương 中芳 : 50 trang, về sự tích Liễu Hạnh Công Chúa 柳杏公主. 3. Xã Liên Phú 連富 : 16 trang, gồm sự tích 3 vị thần triều Đinh: Phùng Gia Đại Vương 馮加大王 ; Đào Hoàng Thái Hậu 陶皇太后; Đại Mộc Đại Vương 大木大王. 4. Xã Trùng Quang 重光 : 16 trang, gồm sự tích Hoàng Hậu nhà Tống, Trần Dũng 陳踴 (Dũng Dược Thần Long Thành Hoàng Đại Vương 踴躍神龍城隍大王) triều Hùng. 5. Xã Doanh Châu 瀛洲 : 10 trang, gồm sự tích 2 vị thần triều Trưng Vương: Nguyễn Cung 阮恭 (Thiên Thượng Linh Ứng Đại Vương 天上靈應大王 ); Nguyễn Lương 阮良 (Linh Ứng Đại Vương 大王).	1 bản viết, 108 trang
83.	Tuyên Quang tỉnh, Yên Bình	AE.A16/1	Cuối thế kỷ XIX - đầu		Hán và Nôm	Thần tích phố Chử Thị, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang: về sự tích Quế Hoa Công Chúa 桂花公主 (Thiên Tiên Công	1 bản viết, 13 trang