Nguyên Tắc Đảm Bảo Tính Thực Tiễn Và Tính Khả

NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, Luật Giáo dục và các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, của Bộ Giáo dục và Đào tạo; Nghị quyết của Tỉnh ủy, các văn bản chỉ đạo của Ủy ban Nhân dân tỉnh Lào Cai, sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Lào Cai; Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2015 - 2020 đã và đang được triển khai, tổ chức thực hiện rộng khắp trên địa bàn huyện.

Hệ thống các văn bản của Trung ương, Bộ giáo dục và đào tạo, của tỉnh, của huyện là cơ sở pháp lý được cụ thể trong các nhiệm vụ năm học của ngành giáo dục huyện nói chung và các trường THCS huyện nói riêng trong đó có hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh.

Nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc trong nhà trường đã có sự thay đổi tích cực. Nhiều hoạt động được tổ chức có sự tham gia vào cuộc, ủng hộ nhiệt tình của cha mẹ học sinh và cấp ủy, chính quyền, các lực lượng xã hội tại địa phương.

2.4.3.2. Khó khăn

Hệ thống cơ sở vật chất và kinh phí dành cho hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc còn thiếu.

Tài liệu hướng dẫn dối với công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh còn ít. Phòng giáo dục và đào tạo huyện cũng như các trường chưa tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu cho đội ngũ giáo viên THCS để giáo viên có nghiệp vụ, kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh.

Công tác phối hợp giữa các bộ phận và giáo viên trong nhà trường với nhau và với các em học sinh còn hạn chế. Ban giám hiệu nhà trường chưa chủ động xây dựng kế hoạch phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể, cha mẹ học sinh và lực lượng xã hội ở địa phương để tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh hiệu quả.

Tiểu kết chương 2

Từ phân tích và đánh giá thực tiễn đã cho thấy hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh đang được đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên các trường THCS của huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai quan tâm, tổ chức thực hiện. Ngành giáo dục huyện và các nhà quản lý giáo dục của các trường đã chú ý đến việc tác động nhận thức đối với đội ngũ giáo viên và các em học sinh về tầm quan trọng và sự cần thiết của việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa tiến tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Đội ngũ cán bộ, giáo viên có trách nhiệm, có ý thức và quan điểm đồng nhất để thực hiện theo mục tiêu đề ra. Hiệu quả bước đầu trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc của học sinh có sự chuyển biến khá rõ nét. Đó cũng chính là thành công cơ bản ban đầu của các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 128 trang tài liệu này.

Song một bộ phận học sinh vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định: Học sinh có nhận thức đúng về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, nhưng trong hành động nhiều khi lại bộc lộ những hạn chế nhất định.

Các biện pháp đưa ra trong quản lý chưa hiệu quả, không tác động tích cực đến đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh vì vậy hiệu quả không cao. Chưa xay dựng được chuẩn mực đánh giá đối với các nội dung quản lý hoạt động giáo dụ truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường THCS huyện Văn Bàn. Chưa tổ chức bối dưỡng kiến thức, kỹ năng về giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho đội ngũ giáo viên của các trường.

Nguyên nhân chủ yếu là Phòng Giáo dục và đào tạo chưa chỉ đạo gắt gao, Ban lãnh đạo các trường chưa có kế hoạch cụ thể, thiếu các biện pháp quản lý giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh từng trường mang tính khả thi, chưa thường xuyên kiểm tra, đánh giá, giám sát các hoạt động.

Từ việc nắm vững thực trạng, hiểu rõ nguyên nhân có ý nghĩa quan trọng cho việc đề xuất, bổ sung, cải tiến những biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai trong thời gian tới.

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI‌

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp

Từ mục tiêu, phạm vi nghiên cứu của đề tài, tôi xây dựng hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai trên một số nguyên tắc sau:

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và hệ thống

Hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cần phải được xây dựng đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh. Để hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc mang lại hiệu quả thiết thực thì CBQL, GV cần phải thực hiện nguyên tắc tiếp cận hệ thống. Đó chính là trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh cần xác định cụ thể mục tiêu, vai trò, nhiệm vụ của nội dung hoạt động. Tất cả cần hướng tới mục đích để cho học sinh được phát triển toàn diện, giữ được truyền thống văn hóa dân tộc. Muốn đạt được điều đó thì người quản lý cần sử dụng các biện pháp quản lý một cách linh hoạt. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh là một hệ thống đa dạng, phong phú, không có biện pháp nào tối ưu hoàn toàn, mỗi biện pháp đều có những điểm mạnh và hạn chế nhất định. Vì vậy, để công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh có hiệu quả thì người quản lý cần phải thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý. Trong đó, điều quan trọng là cần xác định được vai trò, tầm quan trọng của từng biện pháp trong mối quan hệ với các biện pháp khác, đồng thời cần lựa chọn ưu tiên từng biện pháp cho phù hợp với từng giai đoạn, từng thời kỳ cho hợp lý để công việc đạt hiệu quả cao.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa

Các biện pháp quản lý được đề xuất phải kế thừa được thành quản của lớp người đi trước, kế thừa những biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh mà cán bộ quản lý các trường THCS huyện Văn Bàn đã sử dụng. Bên cạnh đó, dưới ánh sang của khoa học quản lý giáo dục, các biện pháp đó phải được phát triển ở tầm cao mới, phù hợp với thực tế hơn, có hiệu quả hơn, giúp hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh ở các trường THCS huyện Văn Bàn phát huy được tác dụng trong môi trường giáo dục có nhiều học sinh là thành phần dân tộc khác nhau và địa bàn dân cư nơi các em sinh sống. Mặt khác các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh cũng phải kế thừa những kết quả cảu các công trình nghiên cứu khoa học chuyên ngành quản lý giáo dục trước đó, tiếp tục vận dụng những biện pháp quản lý hiệu quả mà những người đi trước đã nghiên cứu, đề xuất và thành công, đồng thời phát triển các biện pháp đó cho phù hợp với thực tiễn ở các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và tính khả

Lý luận chỉ có giá trị đích thực khi và chỉ khi nó được kiểm nghiệm trong thực tiễn áp dụng. Do đó, các biện pháp khi đưa ra phải được dựa trên những phân tích chính xác, khoa học về tình hình thực tiễn. Với thực tiễn đòi hỏi các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh phải dựa trên những điều kiện thực tế của các nhà trường như: Tình hình đội ngũ, đặc điểm học sinh, cơ sở vật chất,… khả thi chính là khả năng áp dụng được trong thực tiễn. Vì vậy, nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và tính khả thi chính là các biện pháp đề ra phải phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, có khả năng trở thành hiện thực và đưa công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường THCS huyện Văn Bàn đạt được hiệu quả cao.

Xuất phát từ những nguyên tắc trên, tôi lựa chọn đè xuất một số biện pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai.

3.2. Biện pháp xây dựng kế hoạch giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai

3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường và đặc điểm học sinh địa phương

3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp

Xây dựng kế hoạch giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh đảm bảo khoa học, cụ thể, đáp ứng được mục đích, yêu cầu, nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường về nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ và đặc điểm tâm lý của học sinh vùng dân tộc thiểu số. Với mục tiêu giáo dục cho học sinh nhận biết các biểu hiện của văn hóa và truyền thống văn hóa dân tộc, bản sắc văn hóa ở địa phương và của dân tộc các em được sinh ra, cũng như những sinh hoạt văn hóa cần thay đổi cho phù hợp với sự phát triển của cộng đồng, dân tộc, quốc gia.

3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện

Việc xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cần căn cứ vào các Nghị quyết của Trung ương Đảng về giáo dục, Luật Giáo dục, các văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và đào tạo, của tỉnh Lào Cai về tổ chức và hoạt động của trường THCS, trong đó quy định rõ nhiệm vụ cụ thể với từng đối tượng, từng nhiệm vụ cụ thể trong giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc.

Kế hoạch phải xác định rõ mục tiêu, yêu cầu cần đạt được, các nội dung hoạt động cần thực hiện của từng nhà trường, các điều kiện đảm bảo về nhân lực, vật lực, tài lực; có sự phân công rõ rang trách nhiệm của lãnh đạo nhà trường (hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn), các tổ chức đoàn thể.

Khi xây dựng kế hoạch thực hiện cần chú ý đến các hoạt động cụ thể, phân công nhiệm vụ cho giáo viên, nhân viên, các tổ chức đoàn thể, các lực lượng ngoài nhà trường cùng tham gia. Trong đó chú ý đến điều kiện thực hiện đồng thời dự kiến kết quả đạt được.

Căn cứ kế hoạch của nhà trường, các bộ phận, các tổ chức đoàn thể, giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể cho tổ chức, tập thể của mình để thực hiện. Trên cơ sở kế hoạch đã xây dựng, các bộ phận triển khai thực hiện nghiêm túc các nội dung kế hoạch đề ra. Trong kế hoạch cần cụ thể, chi tiết về phân công nhiệm vụ, kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện và có sự điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và đặc điểm tâm lý của học sinh dân tộc thiểu số. Trong đó cần chú ý dự kiến thời gian tổ chức, huy động lực lượng tham gia cho phù hợp với từng nội dung, chủ điểm, loại hình tổ chức.

Quan tâm đến nội dung xây dựng kế hoạch sử dụng cơ sở vật chất, nguồn tài chính cho phù hợp. Tăng cường công tác xã hội hóa giáo dục, sự ủng hộ của các lực lượng ngoài nhà trường về vật chất và tinh thần cho các hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh của các nhà trường.

Khi xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh cần chú ý đến tổng thể của các hoạt động giáo dục khác trong cả năm học, tránh trùng lặp hoặc dẫn đến có kế hoạch song không thực hiện được. Kế hoạch được xây dựng tổng thể thực hiện xuyên suốt cả năng học, trong đó có cụ thể hóa theo từng thời điểm, trong quá trình triển khai thực hiện luôn cần có sự giám sát xem có cần điều chỉnh, bổ sung không. Khảo sát, thăm dò ý kiến của học sinh về cách thức tổ chức, nội dung triển khai để có sự điều chỉnh.

Bên cạnh đó, tăng cường khâu kiểm tra, đánh giá hiệu quả thực hiện của các bộ phận theo kế hoạch. Đây là bước quan trọng của người quản lý bởi nếu bỏ qua các bước kiểm tra, đánh giá thì người quản lý sẽ không nắm bắt

được hiệu quả của kế hoạch đã và đang triển khai. Qua kiểm tra, đánh giá giúp cho người quản lý nhìn nhận được nguyên nhân của thành công cũng như hạn chế trong khi thực hiện, từ đó giúp cho các bộ phận chủ động trong công việc của mình.

3.2.1.3. Điều kiện để thực hiện

Ban lãnh đạo các trường THCS phải là người có tâm huyết với công tác giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh.

Từ người hiệu trưởng đến các bộ phận, giáo viên, lực lượng tham gia cùng phải xây dựng kế hoạch thực hiện hàng năm, hằng tháng, tuần.

Ban lãnh đạo nhà trường có kế hoạch phân công hợp lý các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh, chỉ đạo thường xuyên và có kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm điều chỉnh bổ sung kế hoạch hợp lý và công khai.

Để thực hiện tốt việc xây dựng kế hoạch, hiệu trưởng cần xác định rõ các hạt nhân cốt lõi của truyền thống văn hóa dân tộc là những gì, từ đó lập kế hoạch đảm bảo cho việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh.

3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức về giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho đội ngũ giáo viên và học sinh

3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp

Trong các trường, đội ngũ CBQL, GV là yếu tố có tính chất quyết định đến thành công của mọi hoạt động, bởi vậy việc xây dựng đội ngũ mạnh về mọi mặt là một trong những biện pháp quan trọng. Qua khảo sát và tìm hiểu cho thấy, đội ngũ CBQL, GV các trường THCS đều cho rằng cần thiết phải tăng cường giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh. Song thực tế việc làm này còn khó khăn, bản thân nhiều giáo viên cũng chưa được trang bị những kiến thức và kỹ năng về giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh, một số ít giáo viên còn có quan niệm rằng chỉ cần dạy kiến thức theo phân phối

chương trình, học sinh hoàn thành và đạt yêu cầu trở lên, được xét tốt nghiệp THCS thế là đạt yêu cầu nhiệm vụ. Vì vậy, trong giai đoạn hiện nay rất cần phải tổ chức bồi dưỡng nhận thức cho CBQL, GV; đồng thời trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết để giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh, khơi dậy trong đội ngũ về ý thức, trách nhiệm của mỗi thầy, cô giáo trong các trường THCS vùng dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn. Ngoài tư cách tốt của người thầy, mỗi thầy cô giáo như là người cha, mẹ thứ hai của các em học sinh, nhất là học sinh bán trú. Cho nên các thầy cô giáo các trường THCS huyện Văn Bàn cần làm tốt việc dạy kiến thức các môn học cho các em những đồng thời cũng dạy cho các em biết giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Đó là nền tảng tạo nên một thế hệ học sinh có tâm, có tài và tự tin trong thời đại công nghiệp 4.0 hiện nay.

3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện

* Nội dung biện pháp

Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, cha mẹ học sinh và học sinh trong các trường THCS của huyện về ý nghĩa, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh đối với quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trong các trường THCS. Khơi dậy ý thức trách nhiệm của đội ngũ nhà giáo, sự tích cực tham gia hưởng ứng của học sinh.

Trang bị kiến thức và kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường.

* Cách thức tiến hành

- Đối với cán bộ quản lý: Hiệu trưởng cần tổ chức học tập, nghiên cứu một cách nghiêm túc các nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về giáo dục và đào tạo, quán triệt một cách sâu sắc yêu cầu về đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Hiệu trưởng cần tổ chức hài hòa giữa hoạt động dạy học và các hoạt động giáo dục, trong đó chú ý đến