Quản Lý Phương Pháp, Phương Tiện Và Các Hình Thức Tổ Chức Dạy Học

- Hiệu trưởng cần yêu cầu các tổ, nhóm chuyên môn nghiên cứu kỹ nội dung CT mà mình thực hiện giảng dạy, trao đổi kỹ trong nhóm dạy để thống nhất về mục đích, yêu cầu, nội dung, PP, PT, HTTC dạy học

- Hiệu trưởng cần phân công trách nhiệm cụ thể đến các cán bộ quản lý, tổ trưởng bộ môn, quy định rõ nhiệm vụ của từng người và có kế hoạch thường xuyên kiểm tra, theo dõi để chỉ đạo, uốn nắn kịp thời, chống việc soạn bài để đối phó.

d. Quản lý giờ lên lớp của giáo viên.

Giờ lên lớp của GV giữ vai trò quan trọng nhất của QTDH, nó quyết định chất lượng dạy học. Việc soạn bài, và chuẩn bị thiết bị đồ dùng dạy học trước giờ lên lớp đạt kết quả cao khi người GV thực hiện thành công tiết dạy trên lớp. Ngoài việc thực hiện ý đồ chuẩn bị, người GV khi lên lớp phải biết lựa chọn nội dung, PP, phát huy cao nhất tính tích cực chủ động sáng tạo, hình thành kỹ năng, PTNL của HS dưới sự hướng dẫn học tập của GV, linh hoạt giải quyết các tình huống xảy ra, tạo ra niềm yêu thích và hứng thú học tập cho HS.

Trong nhà trường hiệu trưởng không giữ vai trò trực tiếp quyết định chất lượng giờ lên lớp nhưng trên cương vị lãnh đạo và quản lý nhà trường, Hiệu trưởng có vai trò tác động gián tiếp tới chất lượng hiệu quả giờ lên lớp. Ngoài ra việc tác động về mặt tinh thần, vật chất, để tạo điều kiện phát huy hết nhiệt tình, khả năng lên lớp của GV, Hiệu trưởng phải có những biện pháp quản lý tác động sâu sắc tới giờ lên lớp của GV.

Để quản lý giờ lên lớp của giáo viên, Hiệu trưởng cần: Xác định tiêu chí chuẩn giờ lên lớp để quản lý tốt giờ lên lớp của giáo viên; Xây dựng nề nếp giờ lên lớp cho thầy và trò nhằm đảm bảo tính nghiêm túc trong mọi hoạt động và yêu cầu từng đối tượng thực hiện đầy đủ, nghiêm túc những quy định của nhà trường; Tổ chức dự giờ, thăm lớp để nắm bắt thực trạng chất lượng các giờ dạy và tổ chức rút kinh nghiệm sư phạm; Thông qua báo cáo của tổ chuyên môn và hoạt động thanh tra để nắm thông tin về việc giảng dạy của giáo viên; sử dụng các biện pháp tác động cụ thể, tích cực, trực tiếp và linh hoạt để nâng cao chất lượng giờ lên lớp của giáo viên;

e. Quản lý hồ sơ chuyên môn của GV

Quản lý hồ sơ là một trong các hoạt động quản lý, là một phương diện phản ánh quá trình quản lý có tính khách quan và cụ thể giúp hiệu trưởng nắm chắc hơn việc thực hiện quy chế chuyên môn của GV theo yêu cầu đề ra.

Theo “Điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học”, Điều 27 quy định hồ sơ chuyên môn đối với mỗi GV phải có: Bài soạn, kế hoạch giảng dạy theo tuần, sổ dự giờ thăm lớp, sổ chủ nhiệm.

Để quản lý tốt hồ sơ chuyên môn của GV hiệu trưởng cần quy định nội dung, thống nhất mẫu ghi chép các loại sổ sách, kết hợp với tổ trưởng chuyên môn có kế hoạch thường xuyên KTĐG chất lượng hồ sơ của từng GV, tổ trưởng chuyên môn.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 137 trang tài liệu này.

1.4.3.4. Quản lý phương pháp, phương tiện và các hình thức tổ chức dạy học

*Quản lý phương pháp, phương tiện:

- Hiệu trưởng chỉ đạo đổi mới PPDH theo hướng tăng dần việc sử dụng trang thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học; từng bước tổ chức các phòng học luyện kĩ năng chuyên biệt trong dạy học bộ môn;

- Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ GV về phương pháp dạy học tích cực sao cho phù hợp với thực tế CSVC của nhà trường cũng như điều kiện phát triển kinh tế- xã hội của địa phương.

- Thực chất của việc đổi mới PPDH là sự phối hợp linh hoạt và ăn khớp các PPDH sao cho phù hợp với nội dung dạy học, đặc điểm của người học và điều kiện thực hiện.…

- Xây dựng các chủ đề dạy học (chủ đề tích hợp, chủ đề liên môn và chủ đề môn học).

* Quản lý hình thức tổ chức dạy học:

- Hiệu trưởng chỉ đạo thực hiện các hình thức dạy học trên lớp phối hợp với hình thức dạy học ngoại khoá, các cuộc thi gắn liền với thực hiện mục tiêu môn học.

- Quản lý hoạt động tự học, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học Ngữ văn của giáo viên. Đây là một trong những nội dung quan trọng không thể thiếu trong quá trình quản lý nhà trường của Hiệu trưởng. Cần tiến hành việc rà soát, đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên Ngữ văn, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ giáo viên bao gồm việc bồi dưỡng thường xuyên và bồi dưỡng nâng cao trình độ nhằm chuẩn hóa đội ngũ giáo viên.

- Quản lý việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho GV:

Đẩy mạnh công tác kiện toàn đội ngũ, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ GV là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các trường, một nhiệm vụ hết sức quan trọng và bức thiết của các nhà quản lý trường học, bởi vì ĐNGV là tạo động lực thực hiện dạy tốt và học tốt.

Về nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho GV phải là một việc làm thường xuyên của các nhà quản lý giúp cho GV nâng cao và mở rộng tri thức mới để theo kịp những thay đổi của nội dung, CT, trang TBDH, PPDH và những kỹ năng sư phạm đáp ứng tinh thần đổi mới hiện nay.

- Tổ chức các cuộc thi cấp trường về dạy học tích hợp, dạy học tích hợp, nghiên cứu khoa học,…

- Chỉ đạo sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn theo hình thức bài học.

- Chỉ đạo việc sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn:

+ Dự giờ theo hướng phân tích hoạt động học của HS.

+ 100% GV tham gia sinh hoạt chuyên môn trên diễn đàn trường học kết nối.

Có sản phẩm minh chứng theo yêu cầu.

+ Các tổ nhóm chuyên môn tổ chức cho từng GV đăng ký sản phẩm hoạt động đổi mới PPDH theo chươngg trình GDPT mới.

+ Tổ chức ít nhất 01 hoạt động trải nghiệm sáng tạo/năm.

+ Ban giám hiệu họp giao ban với GV chủ nhiệm, tổ trưởng chuyên môn hàng tháng để kiểm tra, đôn đốc, phát hiện, điều chỉnh các hoạt động chuyên môn phù hợp, kịp thời. Lưu giữ toàn bộ sản phẩm minh chứng của việc thực hiện đổi mới PPDH theo chương trình GDPT mới trong hồ sơ của tổ chuyên môn và nhà trường. Để nâng cao chất lượng giờ lên lớp, nhà trường cần phải tổ chức các chuyên đề, các bài dạy minh họa về đổi mới PPDH; thông qua chuyên đề, đánh giá chuyên đề, thông qua tọa đàm về đổi mới PPDH, chia sẻ kinh nghiệm của GV, kinh nghiệm khi thiết kế giáo án và sử dụng đồ dùng dạy học hiện đại, tổ chức hội giảng,...

1.4.3.5. Quản lý học sinh và hoạt động học

Hoạt động học tập của học sinh là hoạt động tồn tại song song với hoạt động dạy của người thầy. Do vậy, quản lý hoạt động học môn Ngữ văn của học sinh có vai trò quan trọng trong quy trình quản lý chất lượng dạy học, đó là quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ học tập, nghiên cứu, rèn luyện của học sinh trong quá trình dạy học. Cũng như hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh là hoạt động trọng tâm của nhà trường giúp các em lĩnh hội tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp. Quản lý hoạt động học môn Ngữ văn của học sinh ở trường THCS theo chương trình giáo dục phổ thông mới bao gồm:

- Quản lý nề nếp, xây dựng động cơ, thái độ học tập đúng đắn, tính tự giác tích cực trong học môn Ngữ văn của học sinh. Hiệu trưởng cần chỉ đạo đội ngũ cố vấn

học tập, Đội thiếu niên, Đoàn thanh niên, giáo viên để hình thành cho học sinh cách học, tự học, từ phương pháp tiếp cận, phương pháp đọc hiểu đến cách thức tạo lập văn bản và nghe-nói; thực hành, luyện tập và vận dụng nhiều kiểu loại văn bản khác nhau để sau khi rời nhà trường các em có thể tiếp tục học suốt đời và có khả năng giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.

+ Học tập trên lớp: Yêu cầu mỗi HS tự xây dựng được tinh thần, thái độ học tập đúng đắn, nắm được cách học, cách tự học, tự rèn luyện, có ý thức học tập tốt, biết tập trung nghe giảng để hiểu bài ngay tại lớp, chuyên cần học bài và làm bài đầy đủ, có thái độ trung thực trong kiểm tra.

+ Học tập ở nhà: Tự biết sắp xếp thời gian học tập ở nhà, đảm bảo điều kiện tốt nhất có thể để thực hiện tốt nhất nhiệm vụ học tập như học bài và làm đầy đủ bài tập về nhà, soạn bài, chuẩn bị bài học học mới và chuẩn bị đồ dùng học tập.

- Quản lý việc bồi dưỡng phương pháp học tập cho học sinh: Giáo viên cần khơi gợi, vận dụng kinh nghiệm và vốn hiểu biết đã có của học sinh về vấn đề đang học, từ đó tổ chức cho các em tìm hiểu, khám phá để tự mình bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện những hiểu biết ấy. Cần khuyến khích học sinh trao đổi và tranh luận, đặt câu hỏi cho mình và cho người khác khi đọc, viết, nói và nghe khi học môn ngữ văn.

- Khen thưởng - kỷ luật trong thực hiện nền nếp học tập môn Ngữ văn: Xây dựng, tổ chức khen thưởng để động viên HS, động viên cho HS có tiến bộ trong lớp và HS học tập nổi trội trong lớp. GV cần tạo sân chơi cho các em HS qua hình thức các câu lạc bộ mà các em yêu thích như: câu lạc bộ thơ, câu lạc bộ HS yêu thích văn học,… qua đó, giúp HS tìm hiểu kiến thức, phát triển trí tuệ phù hợp năng lực trí tuệ của HS, làm tốt sẽ kích thích hoạt động học tập của HS.

1.4.3.6. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh

Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh là cơ sở để đánh giá quá trình và hiệu quả của hoạt động dạy học, giúp thầy và trò xác định được điểm mạnh và điểm yếu, từ đó điều chỉnh hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò nhằm đạt được mục tiêu đề ra.

Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh là chức năng và nhiệm vụ của cán bộ quản lý. Thông qua việc quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, nhà quản lý sẽ nắm bắt được chất lượng dạy học của giáo viên. Để hoạt động dạy học môn Ngữ văn có chất lượng, hiệu quả, hiệu trưởng cần tập trung quản lý các nội dung sau:

- Chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS trong dạy học môn ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Kế hoạch KTĐG được thực hiện chính là hệ thống các mẫu biểu, thời điểm kiểm tra, nội dung kiểm tra và hình thức kiểm tra.

- Hướng dẫn giáo viên xác định mục tiêu, nội dung, phương thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo chương trình giáo dục phổ thông mới

Các PP KTĐG phải phù hợp với mục tiêu của môn học và mục tiêu của cả CT cho nên phải do người quản lí quyết định. Việc lựa chọn chính xác PP và hình thức kiểm tra sẽ góp phần rất lớn đến việc nâng cao chất lượng GD. Các hình thức KTĐG môn Ngữ văn cấp THCS đang thực hiện là:

+ Kiểm tra thường xuyên: Bao gồm kiểm tra miệng và kiểm tra 15 phút được tiến hành vào bất cứ thời điểm nào mà không cần phải thông báo trước, đây là những bàikiểm tra được tính điểm hệ số 1. Với hình thức kiểm tra vấn đáp, trắc nghiệm và tự luận ngắn hoặc có thể là một số câu hỏi trắc nghiệm khách quan.

+ Kiểm tra định kì: Gồm kiểm tra 45 phút, 90 phút được tiến hành vào cuối một giai đoạn, thời gian đã định trước có tính chất thống nhất cho tất cả HS cùng một chương trình học tập. Bài kiểm tra định kì được tính hệ số 2 khi tính điểm trung bình môn học. Kiểm tra định kì thường sử dụng theo cấu trúc đề thi do Bộ GD&ĐT hướng dẫn.

+ Kiểm tra học kì (tổng kết) được thực hiện khi kết thúc một học kì, hình thức này được sử dụng nhằm đánh giá khả năng nắm bắt kiến thức và kĩ năng của HS sau khi học xong một kì. Đây là dạng bài kiểm tra có tính chất tổng hợp để đánh giá năng lực của HS. Đề bài là các câu hỏi tự luận theo cấu trúc đề thi THPT Quốc gia, các câu hỏi, bài tập tập trung vào nhiều phần kiến thức khác nhau trong các nội dung đã học tập. Điểm kiểm tra học kì được nhân hệ số 3 khi tính điểm trung bình môn học.

- Chỉ đạo GV thực hiện việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo đúng quy trình trong dạy học môn ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới: Sử dụng kết quả KTĐG để theo dõi, thúc đẩy, hỗ trợ sự tiến bộ của HS; để điều chỉnh PP dạy của GV và PP học tập của HS, cũng như điều chỉnh mục tiêu dạy học và GD.

- Thu thập và xử lí thông tin phản hồi từ phía về kết quả kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo đúng quy trình trong dạy học môn ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới: Thu thập kịp thời chính xác những thông tin về mức độ

đã hoặc chưa đạt được trên các phương diện kiến thức, kĩ năng, thái độ học tập của HS căn cứ vào mục tiêu và chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Ngữ văn. Xác định khách quan, chính xác mức độ năng lực học tập môn Ngữ văn của HS vào những thời điểm nhất định, có tính chiến lược theo mục tiêu môn học và mặt bằng chất lượng chung của HS. Tìm đúng nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng học tập môn Ngữ văn trên cả hai phương diện tiêu cực và tích cực. Đưa ra những quyết định đúng vào các giai đoạn để điều chỉnh hoạt động dạy và học để có được kết quả tốt nhất. Nhận định và thông báo kết quả, thành tích học tập môn Ngữ văn của HS tới mọi người để giúp HS, phụ huynh, GV, nhà quản lí... biết kết quả học tập môn học của HS, định hướng nghề nghiệp, có kế hoạch bổ trợ, nâng cao chất lượng học tập của HS.

- Tổ chức hoạt động kiểm tra hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo đúng quy trình trong dạy học môn ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới: Sử dụng kết quả KTĐG để theo dõi, thúc đẩy, hỗ trợ sự tiến bộ của HS; để điều chỉnh PP dạy của GV và PP học tập của HS, cũng như điều chỉnh mục tiêu dạy học và GD.

- Tổ chức rút kinh nghiệm và điều chỉnh về nội dung, cách thức kiểm tra, đánh giá của HS theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Những yêu cầu về quản lí hoạt động KTĐG trong giai đoạn hiện nay:

Muốn quản lý hoạt động KTĐG hiệu quả theo tinh thần “đổi mới căn bản và toàn diện” (Nghị quyết TW8 khóa XI) phải đảm bảo các yêu cầu sau:

- Có mục tiêu, kế hoạch KTĐG cụ thể, khoa học phù hợp với thực tiễn nhà trường.

- Có quy trình KTĐG phù hợp.

- Phối hợp sử dụng kết quả KTĐG trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học, đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học, đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và xã hội.

- Tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện KTĐG theo đúng quy trình. Xây dựng “ma trận” đề trong KTĐG đảm bảo đánh giá kiến thức một cách toàn diện, tránh học tủ, hướng tới PTNL người học.

- Thanh tra, kiểm tra hoạt động KTĐG để có các điều chỉnh kịp thời để nâng cao chất lượng KTĐG.

1.4.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường THCS

1.4.4.1. Yếu tổ chủ quan

- Năng lực quản lý của hiệu trưởng nhà trường

Ở các trường THCS, hiệu trưởng là người trực tiếp điều hành mọi hoạt động dạy học. Có thể nói, hiệu trưởng có năng lực quản lý tốt thì mọi mục tiêu giáo dục đặt ra mới trở thành hiện thực. Lý luận cũng như thực tế cho thấy, người hiệu trưởng không những cần có phẩm chất, kiến thức khoa học, nhận thức đúng đắn về lý luận dạy học, ý nghĩa và sự cần thiết của dạy học môn Ngữ văn cho học sinh, mà còn cần có năng lực quản lý, hiểu được các biện pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới để từ đó quản lý chỉ đạo cán bộ GV thực hiện tốt mục tiêu dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Ngược lại, nếu hiệu trưởng năng lực quản lý hạn chế sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

- Năng lực và phẩm chất của giáo viên giảng dạy môn ngữ văn

Nhiệm vụ quan trọng của việc dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường THCS là giúp học sinh hình thành phẩm chất và phát triển năng lực trong học tập và hoạt động nghề nghiệp sau này. Chính vì vậy, vai trò của đội ngũ GV - những người trực tiếp truyền đạt kiến thức đến sinh viên là vô cùng quan trọng.

Sự phát triển mạnh mẽ của chương trình giáo dục đòi hỏi đội ngũ GV phải tự bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn. Đội ngũ GV cần có nhận thức đúng đắn về vai trò, ý nghĩa của dạy học môn Ngữ văn cho học sinh; có say mê, nhiệt huyết, linh hoạt, sáng tạo trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực thì mới có thể giúp học sinh thực hiện tốt môn học.

- Tính tích cực của học sinh trong quá trình nhận thức

Học sinh THCS là lứa tuổi đã và đang hình thành, phát triển mạnh mẽ năng lực, tự ý thức và nhu cầu tự học. Tính tích cực của học sinh, năng lực tự học là nhân tố quyết định kết quả cuối cùng của quá trình dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Không ai có thể học thay, làm thay người học, mà phải bằng chính họ quyết định sự thành đạt của bản thân.

1.4.4.2. Yếu tố khách quan

- Yêu cầu dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường THCS

Nội dung, chương trình dạy học mang tính thiết thực, phù hợp sẽ kích thích, động viên học sinh thực hiện tốt. Phương pháp, hình thức dạy học thích hợp sẽ góp phần phát huy vai trò tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh, huy động họ tham gia vào quá trình học tập, tự học để hoàn thiện nhân cách.

Hình thức tổ chức quản lý người học sẽ phát huy vai trò cá nhân người học, khai thác tiềm năng và trí tuệ của họ, giúp họ phát triển nhân cách theo yêu cầu xã hội và mục tiêu của chương trình dạy học môn học.

- Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ dạy học môn ngữ văn trong nhà trường

Quá trình dạy học môn Ngữ văn và quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo chương trình giáo dục phổ thông mới có đảm bảo chất lượng và hiệu quả tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện dạy học. Sự đầu tư phù hợp về phòng học, thiết bị dạy học, học liệu tạo điều kiện cần và đủ để quản lý hiệu quả hoạt động dạy học môn học.