Mục Tiêu Của Bồi Dưỡng Năng Lực Dạy Học Cho Giáo Viên Trung Tâm Gdnn

trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cùng với sự hội quốc tế sâu rộng, giáo dục và đào tạo cũng phải có những thay đổi để thích ứng với đặc điểm và tình hình mới.

Thực trạng về đội ngũ giáo của nước ta hiện nay còn bộc lộ nhiều bất cập. Trong báo cáo về tình hình giáo dục tại kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khóa IX đã chỉ ra những nguyên nhân chủ yếu của những yếu kém đối với giáo dục, đó là: trình độ năng lực của đại bộ phận giáo viên còn thấp chưa theo kịp những yêu cầu đổi mới mạnh mẽ của sự nghiệp giáo dục.

Người giáo viên phải được bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn, nghiệp vụ để tránh bị tụt hậu trước những thay đổi nhanh chóng của xã hội. Tự học, tự rèn luyện, tự bồi dưỡng, tự nghiên cứu là yêu cầu thiết yếu của người giáo viên trong quá trình tự hoàn thiện bản thân của mỗi nhà giáo để nâng cao năng lực và vị thế của người thầy; là nhu cầu tất yếu để họ tồn tại và phát triển, đáp ứng được yêu cầu của thời đại bùng nổ công nghệ thông tin hiện nay.

Nghị quyết đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã xác định “phát triển đội ngũ giáo viên, coi trọng chất lượng đạo đức và sư phạm, cải tiến chế độ đãi ngộ, đảm bảo về cơ bản đội ngũ giáo viên đạt chuẩn quốc gia và tỷ lệ giáo viên so với học sinh theo yêu cầu của từng cấp học”. Như vậy, qua bồi dưỡng, giáo viên được nâng cao, hoàn thiện trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Việc bồi dưỡng cũng là việc làm chiến lược có ý nghĩa cấp bách và cơ bản nhằm nâng cao trình độ giáo viên trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trong những năm gần đây, đội ngũ giáo viên ở các trung tâm GDNN - GDTX được đánh giá là vừa thiếu về số lượng, vừa không đồng bộ. Về chất lượng đội ngũ giáo viên so với những năm qua đã có những tiến bộ đáng kể. Số giáo viên trung tâm GDNN - GDTX đạt chuẩn và trên chuẩn về trình độ đào tạo tăng dần qua các năm học, công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá đã được chú trọng hơn. Mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng chất lượng đội ngũ giáo viên nhìn

chung cần được nâng cao hơn nữa để đáp ứng được so với yêu cầu đổi mới chương trình, sách giáo khoa và phát triển ngành học giáo dục thường xuyên.

1.3.5. Mục tiêu của bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung tâm GDNN - GDTX

Trong công tác bồi dưỡng GV thì bồi dưỡng về năng lực dạy học cần được coi trọng. Mục tiêu của bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV được định ra ở trên 3 lĩnh vực: kiến thức, kĩ năng và thái độ nhằm nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm, kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp GV THPT theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hóa; nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ dạy học cho GV THPT đáp ứng nhiệm vụ được giao theo yêu cầu mới.

Về mức độ nắm vững kiến thức, chia thành 6 mức là: a) Biết; b) Hiểu; c) Vận dụng; d) Phân tích; đ)Tổng hợp và e)Đánh giá. Kiến thức trong bồi dưỡng năng lực dạy học không phải là kiến thức lý thuyết chung chung của môn học sư phạm mà là các kiến thức cần thiết, cốt lõi, nếu thiếu nó sẽ ảnh hưởng đến việc hình thành năng lực thực hiện, do vậy mục tiêu về kiến thức trong bồi dưỡng năng lực dạy học chính là việc vận dụng những kiến thức lý thuyết đã có vào thực tiễn dạy học.

Về mức độ thành thạo của các kĩ năng hành động từ đơn giản đến phức tạp, được phân chia thành 5 mức độ gồm: a) Bắt chước và làm theo: Hành động theo mẫu, khi điều kiện làm việc thay đổi thì gặp nhiều sai sót hoặc không hoàn thành công việc; b) Làm được: Hiểu nhiệm vụ cũng như quy trình làm việc nhưng còn những sai sót, thời gian hoàn thành chậm và đôi khi cần có sự chỉ dẫn; c) Làm được chính xác: Làm việc theo quy trình, chính xác và hoàn thành công việc nhanh chóng; d) Làm thành thạo, tự động hóa: Kỹ năng được tự động hóa, trên cơ sở đó kỹ xảo được hình thành, kỹ xảo này là cơ sở để hình thành kỹ năng khác cao hơn; đ) Mức độ biến hóa: Là khả năng di chuyển kỹ năng sang các tình huống mới hoặc hình thành các kỹ năng phức tạp. Các mức độ trên được biểu hiện qua các chuẩn chất lượng như: Độ chính xác, tốc độ thực

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 129 trang tài liệu này.

hiện, độ bền, tỉ lệ hoàn thành, v.v... Trong bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV phải hướng đến mục tiêu kỹ năng ở mức độ cao mới đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học hiện nay.

Về thái độ: Có 5 mức độ: a) Chấp nhận: Tham gia một cách thụ động vào một số sự kiện và tác nhân kích thích; b) Đáp ứng: Biểu thị lòng mong muốn tham gia; c) Định giá: Thấy rõ giá trị công việc, tự nguyện cam kết tham gia; d) Tổ chức: Sắp xếp, phối hợp hoạt động, tích hợp giá trị mới vào hệ thống giá trị bản thân; đ) Biểu thị tính cách: Toàn bộ cách cư xử ổn định với các giá trị đã trở thành nội tại.

Mục tiêu này chính là thể hiện tình cảm, ý thức trách nhiệm, thái độ, phẩm chất cá nhân đối với từng công việc trong quá trình luyện tập để cuối cùng thể hiện trong kết quả của một công việc cụ thể nào đó.

Như vậy, theo tác giả, mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV GDNN-GDTX là sau mỗi khóa bồi dưỡng giáo viên phải có được cả về kiến thức, kĩ năng và thái độ ở mứ độ cao hơn.

1.3.6. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên

* Sinh hoạt chuyên môn tại tổ chuyên môn:

Sinh hoạt chuyên môn là cách thức hiệu quả để bồi đắp kiến thức và phương pháp dạy học cho GV, xây dựng tinh thần đồng đội và thói quen làm việc theo nhóm của tổ chuyên môn, cùng nhau hướng đến mục tiêu đã định.

- Dự giờ đồng nghiệp, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy

Việc dự giờ là một khâu quan trọng của đổi mới sinh hoạt chuyên môn, là cơ sở để GV có cách nhìn mới, nhận ra các vấn đề liên quan đến công việc của bản thân và của đồng nghiệp. Trong việc dự giờ, không nên coi trọng đến việc đánh giá xếp loại GV mà cần xác định đó là một giờ dạy để các thành viên được học tập, là cơ hội để phát triển chuyên môn cho tất cả GV. Người dự cần hiểu và thông cảm với các khó khăn của người dạy, đặt mình vào vị trí của người dạy để phát hiện những hạn chế trong việc học của học snh và tìm cách giải quyết. Việc thảo luận, chia sẻ ý kiến sau khi dự giờ đặc biệt quan trọng, là

công việc có ý nghĩa nhất trong sinh hoạt chuyên môn, là yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả của sinh hoạt chuyên môn. Trong trao đổi, mọi người phải lắng nghe và tôn trọng các ý kiến của nhau trên tinh thần cộng tác và xây dựng. Những buổi sinh hoạt như vậy sẽ thực sự có hiệu quả đối với việc bồi dưỡng cho GV.

- Tham gia thao giảng

Trong một năm học, các nhà trường thường tổ chức các đợt thao giảng theo kế hoạch đầu năm hoặc gắn liền với những hoạt động có ý nghĩa kỷ niệm. Việc tổ chức thao giảng cấp tổ chuyên môn, cấp trường, thao giảng cụm và hội giảng các cấp được tổ chức nhằm tìm tòi phát hiện kinh nghiệm sáng tạo của đội ngũ GV.

Các bài thao giảng sẽ được các GV đầu tư công sức và thời gian. GV sẽ phải tìm hiểu sâu, rộng các vấn đề liên quan đến bài dạy, dự kiến các tình huống có vấn đề và cách giải quyết vấn đề trong giờ dạy; dự kiến tích hợp nội dung giáo dục liên quan nào là phù hợp. GV cũng phải quyết định sử dụng các phương pháp dạy học và các phương tiện dạy học để đạt hiệu quả cao, tìm biện pháp để khắc phục được sự chênh lệch về trình độ của các học sinh trong lớp, đảm bảo tất cả các học sinh sau mỗi bài học đều đạt chuẩn kiến thức, kỹ năng, thúc đẩy quá trình hình thành các kỹ năng khác nhau ở học sinh. Sau mỗi tiết thao giảng GV lại được đồng nghiệp góp ý chia sẻ để hoàn thiện bản thân. Như vậy, thông qua các đợt thao giảng, học sinh được học những tiết học có chất lượng còn GV đã tự rèn luyện, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực chuyên môn góp phần hoàn thiện tay nghề của mình, nâng cao hiệu quả giáo dục.

* Tự học:

Trong thời đại “bùng nổ thông tin” và yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, việc tự học có ý nghĩa quan trọng để nâng cao năng lưc dạy học cho GV. Trên thực tế, GV có thể thực hiện các hoạt động tự bồi dưỡng sau đây:

- Tự chọn nội dung/chủ đề. GV tự chọn nội dung chuyên đề báo cáo trong các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn, tự chọn giờ dạy minh họa để các đồng

nghiệp dự giờ theo tiếp cận nghiên cứu bài học, tự lựa chọn và đăng ký đề tài Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng hay Sáng kiến kinh nghiệm ...

- Tự tìm tư liệu: sách, hoạt động, mạng. GV tự tìm hiểu tư liệu kết hợp với việc nhà trường có thể định kỳ tổ chức giới thiệu sách, tài liệu, xây dựng tủ sách dùng chung để GV tìm kiếm thông tin phục vụ học tập nâng cao trình độ ,...

- Tự viết thu hoạch: Nhà trường xây dựng mục diễn dàn trên mạng để giúp GV trao đổi chuyên môn với các thành viên trong tổ chuyên môn, trong nhà trường và cả các trường bạn để học tập và chia sẻ kinh nghiệm dạy học. Việc tự bồi dưỡng năng lực dạy học sẽ giúp GV chủ động tìm kiếm nội dung cần thiết để bồi dưỡng cho phù hợp để nâng cao năng lực dạy học của bản thân, nâng cao chất lượng của quá trình dạy học.

* Hỗ trợ sinh hoạt chuyên môn và tự học:

Việc bồi dưỡng bằng tự học cho GV cần kết hợp với các sinh hoạt tập thể về chuyên môn, nghiệp vụ tại tổ chuyên môn của nhà trường. Hình thức này đòi hỏi tổ chuyên môn của nhà trường phải xác định các chủ đề sinh hoạt và có kế hoạch rõ ràng, theo đó định hướng để các GV chủ động lựa chọn nội dung, đăng ký các chủ đề chuyên môn để chuẩn bị báo cáo trước tổ theo kế hoạch. Tổ chuyên môn tạo môi trường sinh hoạt dân chủ để các thành viên có cơ hội trao đổi, chia sẻ với nhau về các nội dung chuyên môn phù hợp. Cụ thể:

- Sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề ở trường trong trường hoặc cụm trường Các nội dung sinh hoạt chuyên đề bồi dưỡng giáo viên trong trường phổ thông khá đa dạng như: Sinh hoạt các chuyên đề sáng kiến kinh nghiệm và tự làm đồ dùng dạy học; các chủ đề dạy học liên môn, dạy học tích hợp; bồi dưỡng kiến thức về phương pháp dạy học tích cực; các phương pháp kiểm tra, đánh giá học sinh, chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi… Việc lựa chọn nội dung sinh hoạt chuyên đề có ý nghĩa hết sức quan trọng, nó quyết định đến chất lượng của các buổi sinh hoạt chuyên đề. Các tổ chuyên môn thường lựa chọn các chuyên đề sinh hoạt theo nhu cầu bồi dưỡng của các thành viên trong tổ, nhóm chuyên môn.

- Tham quan, học tập kinh nghiệm của trường bạn: Khi sử dụng hình thức này, các CBQL trường học cần lựa chọn các trường học phù hợp để tổ chức hoặc giới thiệu GV đến tham quan học tập. Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, việc đưa GV đến tham quan học tập ở các trường có điều kiện hoàn cảnh tương tự với trường mình nhưng có kết quả dạy học tốt, có nhiều hạt nhân tích cực, có sáng tạo trong sinh hoạt tổ chuyên môn ... thì GV học được nhiều hơn và nhà quản lý có thể dùng cơ chế "tác động đến lòng tự trọng" để thúc đẩy GV học hỏi và rèn luyện chuyên môn.

- Bồi dưỡng tập trung nhằm hướng dẫn tự học, thực hành, hệ thống hóa kiến thức, giải đáp thắc mắc. Thời gian bồi dưỡng tập trung thường không quá dài. Để hoạt động bồi dưỡng theo hình thức này có hiệu quả phải chuẩn bị tài liệu bồi dưỡng đầy đủ, cung cấp cho GV trước thời gian tập trung để GV nghiên cứu tìm hiểu. Thông qua thời gian khóa bồi dưỡng, xác định các vấn đề trọng tâm, hướng dẫn GV vận dụng thông qua tổ chức hoạt động thực hành hay giải đáp các thắc mắc cho GV.

- Học tập từ xa

Hình thức này phải được chuẩn bị chu đáo mới có hiệu quả. Tài liệu bồi dưỡng từ xa phải biên soạn thế nào để GV có thể tự học. Sau đó phải định kỳ tổ chức gặp mặt GV theo khu vực để trao đổi và giải đáp các vấn đề GV chưa rõ, giúp họ hiểu đúng và vận dụng được nội dung đã bồi dưỡng vào dạy học.

- Phân công kèm cặp

Tổ chuyên môn được xây dựng theo tinh thần "Tổ chức biết học hỏi" sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho việc bồi dưỡng giáo viên. Trong tổ cần có sự phân công làm việc theo nhóm hoặc phân công GV có kinh nghiệm, vững vàng về chuyên môn để dìu dắt, giúp đỡ những GV mới vào nghề hoặc còn hạn chế nhất định về mặt nào đó trong việc dạy học. Ở đây rất cần hình thành cho mỗi GV kỹ năng hướng dẫn đồng nghiệp. Đây là phương pháp phát triển chuyên nghiệp và hiệu quả để cải tiến việc dạy học và tăng cường quan hệ cộng tác giữa các đồng nghiệp.

- Bồi dưỡng trực tuyến

Trong thời kỳ “bùng nổ” về IT hiện nay, hình thức bồi dưỡng trực tuyến (e-Learning) là một hình thức bồi dưỡng giáo viên thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Hình thức này có nhiều ưu điểm là giúp các GV có thể liên hệ, kết nối với nhau để chia sẻ thông tin, tài liệu dạy học; giảm được những chi phí đáng kể. Tuy nhiên để sử dụng hình thức đó, người dạy và người học phải có trình độ về tin học nhất định, phải có điều kiện học tập đảm bảo kỹ thuật và đặc biệt đội ngũ báo cáo viên phải có kỹ năng tổ chức thảo luận trực tuyến. Nếu không có đầy đủ những điều kiện đó, việc bồi dưỡng trực tuyến có thể sẽ thất bại trong việc tạo môi trường học tập tương tác.

1.3.7. Nguồn lực thực hiện bồi dưỡng

* Lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV

Bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV có thể huy động nhiều lực lượng tham gia. Có thể kể đến các lực lượng sau:

- Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn: Động lực là nhân tố thúc đẩy, phát triển hoạt động của con người. Vì vậy, để cho GV có ý thức bồi dưỡng chuyên môn, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cần phải có biện pháp tác động đến nhu cầu được tôn trọng, được tự khẳng định mình của mỗi GV, tạo động lực cho họ bồi dưỡng năng lực dạy học bản thân. Đồng thời, các nhà quản lý cũng cần có sự động viên về tinh thần, sự đánh giá thích đáng, tương xứng với khả năng và sự cống hiến của mỗi người, kích thích họ hăng say rèn luyện và phát triển năng lực dạy học của mình. Một lực lượng quan trọng trong công tác bồi dưỡng giáo viên ở trường là tổ trưởng chuyên môn. Đây là người có nhiệm vụ tổ chức, hướng dẫn GV trong tổ chuyên môn thực hiện tốt kế hoạch, nhiệm vụ của trường và của ngành. Bản thân tổ trưởng phải là tấm gương về sự tự học, tự bồi dưỡng. Tổ trưởng nên tạo cơ hội cho GV tham gia các hoạt động của tổ nói chung và hoạt động sinh hoạt chuyên đề nói riêng, phát huy vai trò tự chủ cho GV trong chuyên môn.

- Giáo viên cốt cán trong trường và trong tổ chuyên môn: Đội ngũ giáo viên cốt cán trong nhà trường và ở mỗi tổ chuyên môn là người giỏi về trình độ, năng lực, được thừa nhận, tôn vinh có vai trò rất lớn trong việc tạo nên một môi trường học tập tương tác. Những GV này sẽ là người tiên phong trong các hoạt động hội giảng, thao giảng, viết sáng kiến kinh nghiệm, nghiên cứu khoa học… Không chỉ thế, khi giao nhiệm vụ kèm cặp đồng nghiệp, họ sẽ có uy tín và khả năng để tập hợp, khuyến khích và giúp đỡ đồng nghiệp cùng tiến bộ. Như vậy, giáo viên cốt cán không chỉ giỏi chuyên môn là đủ mà cần phải có một số kiến thức và kỹ năng quản lý nhất định thì mới thực sự phát huy vai trò đầu tàu của mình.

- Mọi GV: Bản thân người GV cần có ý thức và khả năng bồi dưỡng suốt đời. Mỗi GV lại có một thế mạnh riêng. Chính vì thế, trong nhà trường và tổ chuyên môn, mọi GV đều có thể là lực lượng tham gia vào hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV. Điều đó sẽ giúp cho các GV có một môi trường thân thiện, tăng thêm t nh đoàn kết trong tập thể và hơn hết là nâng cao năng lực dạy học cho chính bản thân GV.

- Chuyên gia (mời từ trường bạn hoặc từ các cơ sở đào tạo GV, các cơ quan nghiên cứu…). Đó là những người có kiến thức chuyên môn sâu, rộng, có kinh nghiệm thực tiễn về dạy học để có thể tư vẫn, hướng dẫn, hỗ trợ GV giải quyết các vấn đề đặt ra trong dạy học về cả lý thuyết và thực hành.

* Cơ sở vật chất cho công tác bồi dưỡng

Muốn thực hiện các nội dung và hình thức bồi dưỡng giáo viên đa dạng và hiệu quả cần có điều kiện cơ sở vật chất đảm bảo. Cơ sở vật chất bao gồm:

- Phòng học hay phòng họp, hội thảo được chuẩn bị phù hợp và đủ điều kiện cần thiết cho GV tham gia học hay sinh hoạt trao đổi chuyên môn.

- Các thiết bị kĩ thuật phục vụ triển khai các nội dung bồi dưỡng (máy tính, đèn chiếu, dụng cụ thí nghiệm...).

- Tài liệu phục vụ bồi dưỡng.