Hình Thức Và Phương Pháp Bồi Dưỡng Năng Lực Dạy Học Cho Giáo Viên Trung Học

- Các nhà quản lý cần hiểu rõ đặc điểm lao động sư phạm đặc thù của người GV: vừa là nhà sư phạm, vừa là nhà tổ chức, vừa tham gia các hoạt động chính trị xã hội. Phương tiện lao động của người GV, một loại công cụ đặc biệt, là phẩm chất nhân cách và trí tuệ của chính họ. Trong quá trình lao động, GV phải sử dụng những tri thức cùng phong cách mẫu mực của mình tác động lên tình cảm, trí tuệ của HS nhằm giúp các em lĩnh hội tri thức, hình thành và hoàn thiện nhân cách của mình. Biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết một số tình huống thực tiễn và làm cơ sở để tiếp cận với sự đổi mới chương trình sách giáo khoa sau năm 2018. Do đó, nội dung bồi dưỡng năng lực giáo viên phải toàn diện như yêu cầu GV, phải có "đủ đức, đủ tài".

1.3.4. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học phổ thông

Thường có các hình thức sau đây:

- Bồi dưỡng tại chỗ: Là tổ chức bồi dưỡng ngay tại trường nơi GV đang công tác.

- Bồi dưỡng tập trung: Tổ chức bồi dưỡng theo khóa hay theo từng đợt, từng chu kỳ tại các trường sư phạm hay các cơ sở BDGV.

- Bồi dưỡng từ xa: Thông qua các giáo trình, tài liệu hoặc các phương tiện công nghệ thông tin để hỗ trợ bồi dưỡng tại chỗ.

- Ngoài những hình thức trên, hiện nay phương thức tự bồi dưỡng đang được đề cao. Việc tự học, tự bồi dưỡng nhằm thực hiện phương châm "học thường xuyên, học suốt đời" là chiến lược mang tính toàn cầu đang được Liên Hợp Quốc phát động.

- Bồi dưỡng là loại hình của hoạt động dạy và học. Yếu tố nội lực trong dạy học là tự học, yếu tố nội lực trong bồi dưỡng là tự bồi dưỡng. Nhưng nếu chỉ biết học thôi thì chưa đủ, mà phải biết cùng học với nhau. Trong bồi dưỡng việc tự bồi dưỡng sẽ phát huy hiệu quả tối ưu khi có sự định hướng của người hướng dẫn của tổ chức và có sự tác động đúng hướng của quản lý. Bồi dưỡng tập trung chỉ có hiệu quả khi được quản lý hợp lý và phải trên cơ sở ý thức tự giác và tự bồi dưỡng của người học.

- Phương pháp bồi dưỡng phải là phương pháp dạy học cho người lớn, là những người đã có phương pháp sư phạm, nên phương pháp bồi dưỡng phải linh

hoạt, phù hợp, nên nghiêng về phương pháp tự học, tự nghiên cứu trên cơ sở hướng dẫn khai thác nhiều kênh thông tin. Hiện nay, khai thác những tiến bộ của khoa học công nghệ trong công tác bồi dưỡng đang được khuyến khích.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 138 trang tài liệu này.

1.3.5. Kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học phổ thông

Kiểm tra là một hoạt động không thể thiếu khi tiến hành việc bồi dưỡng năng lực. Lãnh đạo mà không kiểm tra thì coi như không lãnh đạo. Chính nhờ kiểm tra mà người lãnh đạo kịp thời phát hiện những mặt yếu để điều chỉnh, những mặt mạnh để khuyến khích phát huy.

Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả của công việc trên cơ sở những thông tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc.

Quyết định số 06/2006/QĐ-BNV ngày 21/3/2006 của Bộ Nội vụ đã nêu: "Mục đích đánh giá là làm rõ năng lực, trình độ, kết quả công tác, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống làm căn cứ để các cấp quản lý giáo dục bố trí, sử dụng, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện chế độ, chính sách đối với giáo viên". Hoạt động quản lý có đạt hiệu quả hay không là phụ thuộc vào hoạt động nêu trên. Hiệu trưởng và GV phải căn cứ vào cơ sở khoa học, chuẩn hóa, đánh giá chính xác khách quan kết quả thì mới biết được thực chất trình độ năng lực dạy học. Từ đó mỗi người mới có thể tự điều chỉnh hoạt động của mình cho phù hợp với mục tiêu của kế hoạch.

Ngoài ra, chúng ta cần hiểu rằng mục đích cuối cùng của thanh tra đánh giá là giúp GV khắc phục những hạn chế, phát huy những điểm mạnh. Để làm được điều đó thì theo Thông tư 30/2004/TT- BGDĐT của Bộ GD&ĐT: "Thanh tra không chỉ dừng lại ở đánh giá chính xác, khách quan mà còn có nhiệm vụ tư vấn cho giáo viên, chỉ ra những biện pháp cải thiện chất lượng". Nên tránh vì cả nể, cảm tính mà đánh giá không đúng thực chất thì sẽ làm cho người được đánh giá không thấy được những tồn tại thực của mình để điều chỉnh, điều đó sẽ làm giảm tính thi đua trong GV, dễ gây chán nản cho những GV giỏi tích cực.

Việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên thông qua bài thu hoạch sau mỗi đợt bồi dưỡng, thông qua việc kiểm tra hồ sơ giáo

viên, việc sinh hoạt chuyên môn của Tổ, nhóm. Đặc biệt lãnh đạo nhà trường kiểm tra giáo án và dự giờ xem giáo viên áp dụng như thế nào để qua đó đánh giá năng lực dạy học của giáo viên.

- Ngoài công tác thanh tra của Sở GD, nhà trường sẽ tiến hành thanh tra việc thực hiện công tác đổi mới 2 lần/học kỳ thông qua kiểm tra hồ sơ CM, thanh kiểm tra hoạt động sư phạm, kiểm tra đột xuất các tiết dạy, kiểm tra chất lượng đề kiểm tra, kết quả kiểm tra và so sánh kết quả kiểm tra giữa các lớp.

- Tổ chuyên môn tiến hành kiểm tra thường xuyên hằng tháng và báo cáo kết quả cho lãnh đạo nhà trường tại các buổi họp liên tịch.

- Tăng cường công tác dự giờ, góp ý về các biện pháp đổi mới PPDH và KTĐG. Tiến hành kiểm tra công tác tổ chức kiểm tra chung, coi thi, chấm bài của giáo viên.

- Kiểm tra việc đánh giá, xếp loại học sinh của giáo viên vào cuối mỗi học kỳ.

- Cuối học kỳ, cuối mỗi năm học tổ chức sơ kết, tổng kết việc triển khai kế hoạch nhằm điều chỉnh những hạn chế, phát huy những điểm mạnh trong thời gian tới.

- Kết quả kiểm tra đánh giá bồi dưỡng năng lực, đổi mới PPDH- KTĐG theo định hướng phát triển năng lực là một trong những tiêu chí để đánh giá xếp loại giáo viên vào cuối năm học.

1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

1.4.1. Những yêu cầu mới đặt ra trong công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên THPT

Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học giáo viên là một hoạt động quản lý của người Hiệu trường nhà trường. Đứng trước xu thế đổi mới giáo dục đang diễn ra mạnh mẽ thì hoạt động quản lí của người Hiệu trưởng cũng cần có những thay đổi để phù hợp với tình hình thực tiễn:

Thứ nhất: trong công tác lập kế hoạch bồi dưỡng: Kế hoạch hóa là khâu đầu tiên của chu trình quản lý. Nội dung chủ yếu là: xác định hình thành mục tiêu đối với hoạt động bồi dưỡng, lựa chọn các phương án, biện pháp tốt nhất phù hợp nhất với điều kiện thực tế để tiến hành hoạt động bồi dưỡng đạt kết quả tốt.

Để hoàn thiện được kế hoạch quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên, Hiệu trưởng cần nghiên cứu kỹ chương trình phổ thông mới và quan điểm của Đảng và Nhà nước về giáo dục, xác định được hệ thống các năng lực cần bồi dưỡng cho giáo viên. Rà soát tình hình năng lực của giáo viên nhà trường để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đảm bảo tính khả thi và có hiệu quả cao.

Thứ 2: Trong tổ chức triển khai hoạt động bồi dưỡng: tổ chức là chức năng được tiến hành sau khi lập kế hoạch nhằm chuyển hóa những mục đích, mục tiêu bồi dưỡng được đưa ra trong kế hoạch thành hiện thực. Nhờ đó mà tạo ra mối quan hệ giữa các đơn vị trường học, các bộ phận liên quan trong hoạt động bồi dưỡng được liên kết thành bộ máy thống nhất, chặt chẽ và nhà quản lý có thể điều phối các nguồn lực phục vụ ngày một tốt hơn cho công tác bồi dưỡng. Phương pháp làm việc của cán bộ quản lý có ý nghĩa quyết định cho việc chuyển hóa kế hoạch quản lý hoạt động bồi dưỡng thành hiện thực.

Việc tổ chức bồi dưỡng cần bám sát vào các văn bản chỉ đạo hiện hành về công tác bồi dưỡng giáo viên đồng thời phải căn cứ trên tình hình thực tiễn của cơ sở giáo dục để tổ chức sao cho phù hợp, tiết kiệm mà lại có tính hiệu quả.

+ Chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ hoạt động bồi dưỡng giáo viên: Chỉ đạo là chức năng được thể hiện rõ ràng trong nội hàm của khái niệm quản lý. Sau khi lập kế hoạch và cơ cấu bộ máy, Khâu vận hành, điều khiển hệ thống cốt lõi của chức năng chỉ đạo. Nội dung của chức năng này là liên kết các thành viên trong tổ chức, tập hợp động viên họ nỗ lực phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ được giao, để đạt được mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng.

Muốn hoạt động bồi dưỡng GV nói chung và bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên nói riêng đạt hiệu quả thì Hiệu trưởng nhà trường cần sát sao trong việc chỉ đạo, bám sát tiến trình bồi dưỡng của giáo viên để có những quyết định kịp thời đảm bảo cho hoạt động bồi dưỡng đạt được mục tiêu đề ra.

+ Kiểm tra: là chức năng cơ bản và quan trọng của quản lý nói chung và trong quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên nói riêng. Theo lý thuyết thông tin, kiểm tra nhằm thiết lập mối quan hệ ngược và khâu không thể thiếu trong quản lý, kiểm tra là để quản lý, muốn quản lý tốt thì phải kiểm tra tốt. Thông qua kiểm tra đánh giá

được thành tựu hoạt động của công tác bồi dưỡng, uốn nắn, điều chỉnh kịp thời nội dung phương pháp, hình thức cho phù hợp, đúng hướng.

Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV là quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên, là hoạt động quản lý giáo dục. Chức năng quản lý hoạt động bồi dưỡng gồm: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch, quản lý việc chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng, kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng.

Quản lý hoạt động bồi dưỡng nói chung, bồi dưỡng năng lực dạy học nói riêng là một quá trình trong những hoạt động của quản lý giáo dục, là quá trình tác động có ý thức của chủ thể quản lý giáo dục tới khách thể quản lý, tạo cơ hội cho GV tham gia các hoạt động dạy học, giáo dục, học tập trong và ngoài nhà trường nhằm cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ, bồi dưỡng tình cảm nghề nghiệp nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học giáo viên trung học phổ thông

Bồi dưỡng năng lực được thực hiện bởi hoạt động đặc trưng là dạy học. Do vậy, quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực có bản chất là quản lý quá trình dạy học diễn ra trong chương trình, khóa bồi dưỡng cụ thể. Những nội dung cơ bản của quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học là:

1.4.2.1. Quản lý thực hiện mục tiêu và nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học giáo viên

Quản lý thực hiện mục tiêu và nội dung bồi dưỡng năng lực tập trung vào những nội dung sau đây:

- Mục tiêu bồi dưỡng năng lựcdạy học được hiểu là kết quả, là sản phẩm mong đợi của quá trình bồi dưỡng. Quản lý mục tiêu bồi dưỡng là quá trình thực hiện những tác động của chủ thể quản lý đến các thành tố cấu thành quá trình bồi dưỡng và thiết lập mối quan hệ, vận hành mối quan hệ của các thành tố đó theo định hướng của mục tiêu bồi dưỡng đã xác định.

- Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học phải mang tính phát triển, sát với nhu cầu thực tế và yêu cầu của phát triển giáo dục THPT hiện nay.

Quản lý trình tự bồi dưỡng năng lực dạy học trong các chuyên đề, trong từng năm, từng đối tượng, số giờ dành cho từng chuyên đề trong cả năm; QL chương trình bồi dưỡng cho từng đối tượng (phân phối thời gian, quy định về hình thức bồi dưỡng,

kiểm tra, ôn tập, thực hành…), các quy định mục tiêu bồi dưỡng, kỹ năng, phương pháp, phương tiện giảng dạy và kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực.

- Chỉ đạo việc thực hiện các qui định, yêu cầu về lập kế hoạch bài giảng. Chỉ đạo, hướng dẫn các tổ nhóm chuyên môn khi sinh hoạt chuyên môn thống nhất lập kế hoạch bài dạy về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức …

- Bồi dưỡng kiến thức về công nghệ giảng dạy; Cải tiến phương pháp giảng dạy của GV trong đó tăng cường việc sử dụng hiệu quả CSVC, phương tiện giảng dạy, ứng dụng CNTT và truyền thông trong quá trình dạy học.

- GV cần được đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ, nhận thức về mọi mặt đáp ứng yêu cầu đổi mới của sự nghiệp giáo dục; Nắm vững kế hoạch, chương trình bồi dưỡng.

- Nâng cao ý thức tự học, tự BD cho GV và xây dựng kế hoạch tự học, tự bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ GV.

Do đó cần: Quản lí việc thực hiện đầy đủ, đúng nội dung chương trình bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV THPT.

Quản lí việc xây dựng và phát triển chương trình bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV THPT.

Quản lí việc kiểm tra, đánh giá thực hiện chương trình bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV THPT.

1.4.2.2. Quản lý hình thức bồi dưỡng năng lực giáo viên.

Quản lý hình thức bồi dưỡng năng lực là quá trình hoạch định và triển khai thực tiễn những hình thức bồi dưỡng phục vụ cho mục tiêu bồi dưỡng.

Hình thức bồi dưỡng năng lực có thể được thực hiện theo các phương thức gồm: Một là, bồi dưỡng năng lực bằng tự học của GV kết hợp với các sinh hoạt tập thể về chuyên môn, nghiệp vụ tại tổ bộ môn của nhà trường, liên trường hoặc cụm trường. Hai là, bồi dưỡng năng lực tập trung nhằm hướng dẫn tự học, thực hành, hệ thống hóa kiến thức, giải đáp thắc mắc, hướng dẫn những nội dung bồi dưỡng thường xuyên khó đối với GV; đáp ứng nhu cầu của GV trong học tập bồi dưỡng thường xuyên; tạo điều kiện cho GV có cơ hội được trao đổi về chuyên môn, nghiệp vụ và luyện tập kỹ năng. Thời lượng, số lượng GV học tập trong mỗi lớp bồi dưỡng tập trung do sở GD&ĐT quy định nhưng phải đảm bảo các yêu cầu về mục đích, nội

dung, phương pháp được quy định trong chương trình bồi dưỡng thường xuyên, tài liệu bồi dưỡng thường xuyên. Ba là, bồi dưỡng năng lực theo hình thức học tập từ xa (qua mạng Internet).

1.4.2.3. Quản lý phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học giáo viên

Quản lý phương pháp bồi dưỡng năng lực là quá trình hoạch định và triển khai thực tiễn những phương pháp bồi dưỡng phục vụ cho mục tiêu bồi dưỡng.

Để thực hiện những nội dung bồi dưỡng do Sở và nhà trường quy định, hàng năm tùy thuộc vào tình hình cụ thể về đội ngũ của mỗi trường, hiệu trưởng các trường THPT đã vận dụng các phương pháp bồi dưỡng sau:

* Phương pháp bồi dưỡng trực tiếp.

* Phương pháp bồi dưỡng gián tiếp

* Phương pháp bồi dưỡng giao việc

* Phương pháp phân công GV giỏi giúp đỡ GV mới.

1.4.2.4. Quản lý việc kiểm tra và đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực giáo viên

Khi tiến hành kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực, cần kiểm tra số lượng và đối tượng tham gia bồi dưỡng. Kiểm tra tiến độ thực hiện kế hoạch, nội dung, hình thức, điều kiện tổ chức và tính hiệu quả của công tác này. Sau đó tiến hành đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng trên cơ sở đối chiếu với mục tiêu đề ra, từ đó đề xuất những biện pháp phù hợp để cải thiện thực trạng nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả. Kiểm tra đánh giá công tác bồi dưỡng năng lực không thể thiếu các hoạt động sau đây:

- Kiểm tra hoạt động sư phạm nhà giáo là một hoạt động thực hiện thường xuyên trong năm học nhằm thanh tra toàn diện nhà giáo. Hoạt động này được các cộng tác viên thanh tra của sở GD&ĐT thực hiện, thêm vào đó mỗi năm học, nhà trường phải tiến hành thanh tra toàn diện một phần ba trên tổng số GV của trường. Đối tượng được thanh tra là các GV chuẩn bị được nâng bậc lương, các GV trong giai đoạn tập sự, các GV mà trong quá trình giảng dạy HT nhận thấy cần được thanh tra về chuyên môn hay về hồ sơ GV.

- Kiểm tra đánh giá kết quả sau khi bồi dưỡng thông qua kết quả giảng dạy giữa học kỳ, cuối năm và các hội thi. Kết quả giảng dạy giữa học kỳ, cuối năm và

các hội thi của GV là một trong những kênh thông tin phản ánh thực tế kết quả sau khi bồi dưỡng. Thông qua những kết quả này, Hiệu trưởng sẽ biết được GV nào đã ứng dụng tốt những kiến thức được bồi dưỡng vào giảng dạy, từ đó có những điều chỉnh, uốn nắn kịp thời nhằm làm cho hoạt động bồi dưỡng ngày càng hiệu quả và thiết thực hơn.

- Kiểm tra hoạt động bồi dưỡng năng lực của GV thông qua các tiết dự giờ, thao giảng, các sáng kiến kinh nghiệm. HT có thể cơ bản nắm được hoạt động tự bồi dưỡng năng lực của GV thông qua kết quả các tiết dự giờ thao giảng, các sáng kiến kinh nghiệm. Nếu GV có quá trình tự bồi dưỡng tốt thì kết quả đạt được qua các tiết dạy sẽ đạt từ mức khá trở lên, sáng kiến kinh nghiệm được xếp loại khá và có thể ứng dụng đại trà. Ngược lại, nếu quá trình tự bồi dưỡng không tốt thì kết quả chỉ đạt ở mức trung bình trở xuống.

- Kiểm tra rà soát đội ngũ về số lượng, trình độ, cơ cấu để có những điều chỉnh phù hợp. Việc nắm rõ đội ngũ về số lượng, trình độ, cơ cấu sẽ giúp Hiệu trưởng tiếp tục phát huy những mặt mạnh và bổ sung những mặt yếu của đội ngũ.

- Kiểm tra đánh giá kết quả đạt được qua các hội thi do sở GD&ĐT tổ chức. Qua kết quả đạt được qua các hội thi do sở GD&ĐT tổ chức như: Sáng tạo đồ dùng dạy học, đổi mới phương pháp giảng dạy, hội thi GV giỏi,… Hiệu trưởng có thể đánh giá phần nào năng lực của mức độ đầu tư của GV vào các hội thi nêu trên.

- Kiểm tra đánh giá các điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng năng lực. Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng năng lực có những đóng góp quan trọng vào chất lượng của hoạt động này. Do đó, việc kiểm tra đánh giá điều kiện cơ sở vật chất là cần thiết nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động bồi dưỡng diễn ra thuận lợi và làm hài lòng những người tham gia vào hoạt động này.

1.5. Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay

1.5.1.Cơ chế chính sách

Bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật, các chính sách của quốc gia, địa phương và các cấp quản lí; các văn bản chuyên môn được áp dụng đối với từng lĩnh vực hoạt động cụ thể của nhà trường. Chúng là hành lang cơ sở pháp lý cho công tác