Một Số Biện Pháp Quản Lí Hoạt Động Giáo Dục Hướng

Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG‌

NGHIỆP CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT TẠI THÀNH PHỐ VĨNH LONG

3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp‌

3.1.1. Cơ sở pháp lý‌

Trên cơ sở nội dung của quản lí giáo dục là quản lí các yếu tố cấu thành quá trình giáo dục tổng thể, bao gồm: mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục, nhà giáo dục, người được giáo dục, kết quả giáo dục, đồng thời quản lí cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, giáo dục, môi trường giáo dục, các lực lượng giáo dục. Các nội dung quản lí hoạt động GD hướng nghiệp cho học sinh theo quy định gồm:

- Quản lí kế hoạch hoạt động GDHN.

- Quản lí nội dung, chương trình GDHN.

- Quản lí các phương pháp, hình thức tổ chức GDHN.

- Quản lí hoạt động GDHN của giáo viên và các lực lượng giáo dục

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

khác.

- Quản lí hoạt động hướng nghiệp của học sinh.

- Quản lí các điều kiện phục vụ hoạt động GDHN.

Bên cạnh đó, các yếu tố như: thị trường lao động, giáo dục đào tạo, đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên, phụ huynh học sinh và các tổ chức xã hội có ảnh hưởng đến quá trình quản lí GDHN cho học sinh ở trường THPT hiện nay.

3.1.2. Cơ sở thực tiển‌

Thực tiễn qua khảo sát, nghiên cứu quản lí GDHN ở 05 trường THPT thành phố Vĩnh Long, gồm: Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, Trường THPT Lưu Văn Liệt, Trường THPT Nguyễn Thông, Trường THPT Vĩnh Long và Trường THCS-THPT Trưng Vương, tác giả đã rút ra kết luận về thực trạng GDHN của thành phố Vĩnh Long như sau:

Công tác GDHN ở các trường THPT thành phố Vĩnh Long đã được thực

hiện theo kế hoạch, nội dung chương trình quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo và đã đạt được những mục tiêu cụ thể, nhất định. Tuy nhiên, hoạt động GDHN chưa đạt hiệu quả thực sự như mong đợi và còn nhiều điểm hạn chế, bất cập so với yêu cầu như:

- Về nhận thức: vẫn còn một số ít cán bộ quản lý, giáo viên chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của hoạt động GDHN

- Về xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động GDHN ở một số trường, một số nội dung chưa được quan tâm đúng mức.

- Hiệu quả công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh chưa cao.

- Cơ sở vật chất chưa đầy đủ, chưa đảm bảo dạy GDHN và công tác huy động xã hội hóa chưa đạt hiệu quả như mong muốn.

- Một số Hiệu trưởng quản lí còn lỏng lẽo, chưa hết vai trò quản lý và chưa thực sự quan tâm đúng mức đến GDHN.

Qua phân tích các yếu tố, CBQL và Giáo viên còn một vài yếu tố ít thuận lợi và khó khăn đến hoạt động GDHN cũng như công tác quản lý GDHN các trường THPT thành phố Vĩnh Long hiện nay.

3.2. Nguyên tắc để xây dựng biện pháp‌

Việc đề xuất các biện pháp quản lý GDHN cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long cần dựa trên các nguyên tắc sau đây:

3.2.1. Đảm bảo tính mục tiêu‌

Nguyên tắc này đòi hỏi các biện pháp được đề xuất phải hướng tới mục tiêu chiến lược phát triển nguồn nhân lực trong thời kỳ hội nhập. Mục tiêu của GDHN cho học sinh ở các trường THPT thành phố Vĩnh Long, góp phần thực hiện giáo dục toàn diện cho học sinh, giúp học sinh chọn được ngành, nghề phù hợp với năng lực bản thân và sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong cả nước nói chung, thành phố Vĩnh Long nói riêng.

3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn‌

Nguyên tắc này đòi hỏi các các biện pháp được đề xuất phải phù hợp

và gắn liền với thực tiễn giáo dục đào tạo nói chung, hoạt động GDHN nói riêng ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long. Các biện pháp đề xuất phải giúp cho học sinh sau khi tốt nghiệp ra trường có thể lựa chọn được nghề nghiệp phù hợp sẵn có ở địa phương hoặc khu vực.

3.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả‌

Nguyên tắc này đòi hỏi các các biện pháp được đề xuất phải mang lại hiệu quả trong thực tiễn, giúp cho các trường THPT thành phố Vĩnh Long thực hiện tốt công tác GDHN cho học sinh. Với những biện pháp đề xuất, ban giám hiệu các trường chỉ cần đầu tư công sức với mức thấp nhất nhưng đạt hiệu quả cao nhất, giúp học sinh có thể nhận biết rõ năng lực bản thân và lựa chọn được nghề làm, ngành học phù hợp. Nó còn tác động giúp cho PHHS, các tổ chức đoàn thể nâng cao nhận thức, tham gia tích cực vào công tác hướng nghiệp.

3.2.4. Đảm bảo tính khả thi‌

Để đảm bảo tính khả thi của nguyên tắc này đòi hỏi các các biện pháp được đề xuất phải phù hợp đặc điểm, tình hình cụ thể của các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, phù hợp với truyền thống lịch sử văn hoá của thành phố Vĩnh Long, phù hợp với nguyện vọng của cán bộ, giáo viên, học sinh các trường THPT. Trên cơ sở đó, các biện pháp đề xuất đảm bảo có thể thực hiện được và mang lại hiệu quả.

3.2.5. Đảm bảo tính đồng bộ‌

Nguyên tắc đồng bộ là một trong những nguyên tắc được áp dụng trong quản lý hoạt động GDHN đối với học sinh cấp THPT. Theo nguyên tắc này, các biện pháp triển khai đều được quan tâm, đầu tư và thực hiện một cách đồng bộ, hiệu quả. Nhưng từng giai đoạn có sự ưu tiên và đầu tư những biện pháp cụ thể, cũng như việc vận hành chúng phải logic, khoa học và đồng bộ trong bộ máy của tổ chức, gồm các biện pháp về cơ chế quản lí, vai trò, chức năng quản lí GDHN.

3.3. Hệ thống các biện pháp đề xuất trong quản lí hoạt động GDHN cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long‌

Để công tác quản lí hoạt động GDHN ở các trường THPT thành phố Vĩnh Long có tính cần thiết, thực hiện đạt được mục tiêu đề ra thì phải thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp. Tác giả xây dựng phiếu khảo sát dựa trên hệ thống các biện pháp đề xuất, khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp cụ thể nâng cao chất lượng công tác quản lí hoạt động GDHN ở trường THPT hiện nay.

3.3.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ những người làm công tác hướng nghiệp, quản lí hướng nghiệp, cha mẹ, học sinh và các lực lượng giáo dục khác‌

* Ý nghĩa, nội dung của biện pháp

Việc nâng cao nhận thức đối với hoạt động hướng nghiệp có vai trò hết sức quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục, nó giúp cho các thành viên trong và ngoài nhà trường tham gia một cách tự giác, tích cực và đạt được hiệu quả cao trong công việc. Do tính chất phức tạp của công tác hướng nghiệp bị chi phối bởi nhiều yếu tố tâm lý cá nhân, gia đình, xã hội, thị trường lao động …Vì vậy cần tập trung làm chuyển biến nhận thức của từng thành viên trong nhà trường và lực lượng xã hội khác. Để cho mọi người hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động GDHN trong trường phổ thông, làm cho hoạt động GDHN ngày càng trở nên phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức và thể hiện tính chuyên nghiệp của nó trong hoạt động. Có như vậy, mới lôi kéo được nhiều em tham gia và giúp các em có đủ tự tin khi chuẩn bị bước vào đời.

* Cách thức thực hiện biện pháp

Nhà trường phải xây dựng kế hoạch cụ thể cùng với những chỉ tiêu nhất định làm tiêu chí phấn đấu đẩy mạnh công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông và cũng đưa ra tiêu chuẩn đánh giá thi đua ở các bộ phận tham

gia công tác hướng nghiệp trong nhà trường. Đội ngũ giáo viên và cán bộ phụ trách công tác hướng nghiệp là những người trực tiếp thực hiện các nội dung hướng nghiệp, vì vậy cần phải làm cho họ nhận thức rõ bản chất của hoạt động này, các nội dung hướng nghiệp, các yêu cầu cần phải đạt được và cách thức tổ chức các con đường hướng nghiệp. Cha mẹ và bản thân học sinh là những người quyết định cuối cùng trong việc lựa chọn nghề, vì vậy nhận thức của học có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả của quá trình hướng nghiệp. Chính quyền địa phương và các lực lượng trong toàn xã hội phải quan tâm đến công tác hướng nghiệp để họ tích cực tham gia giúp đỡ nhà trường trong công tác này. Từ đó, từng bước làm cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh dần dần thay đổi nhận thức về môn GDHN, giúp đỡ cho các em rất nhiều sau khi rời ghế nhà trường phổ thông chọn nghề phù hợp với khả năng và năng lực của mình.

3.3.2. Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ những người làm công tác hướng nghiệp trong trường THPT.‌

* Ý nghĩa, nội dung của biện pháp

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: vấn đề then chốt quyết định chất lượng giáo dục là phải xây dựng được một đội ngũ đông đảo những người làm công tác giáo dục yêu nghề, yêu trường, hết lòng yêu thương, chăm sóc, giáo dục học sinh, không ngừng trau dồi đạo đức, tự bồi dưỡng nâng cao tay nghề để thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Người luôn đánh giá cao vai trò của các thầy giáo, cô giáo trong xã hội mới, coi họ là lớp người vẻ vang của đất nước, vì nếu không có thầy giáo, cô giáo hết lòng dạy dỗ con em nhân dân thì không thể xây dựng được một xã hội tốt đẹp trong tương lai.

Đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về GDHN trong thời gian tới, chúng ta cần có một đội ngũ giáo viên có phẩm chất đạo đức tốt,

có trình độ chuyên môn sâu, có năng lực sư phạm về dạy nghề và hướng nghiệp, đặc biệt có tay nghề thực hành giỏi. Đội ngũ giáo viên dạy hướng nghiệp phải đủ các loại hình bao gồm giáo viên dạy kỹ thuật, dạy nghề phổ thông và hướng nghiệp. Hiện nay các trường không có giáo viên hướng nghiệp chuyên trách mà chỉ có giáo viên kiêm nhiệm nhưng để dạy hướng nghiệp học sinh cũng cần có những giáo viên thật sự có năng lực và tâm huyết với nghề.

* Cách thức thực hiện biện pháp

Để nâng cao chất lượng đội ngũ những người làm công tác hướng nghiệp, trong công tác quản lý cần phải chú trọng các nội dung cần phải thực hiện thường xuyên dưới đây:

- Tổ chức tốt công tác tập huấn bồi dưỡng cho các giáo viên tham gia công tác GDHN. Bồi dưỡng cho giáo viên về các nội dung: kiến thức, kỹ năng và thái độ. Bên cạnh, còn phải thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng tư tưởng, đạo đức tác phong của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho cán bộ, giáo viên; xây dựng tinh thần làm chủ, tình đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau; kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của giáo viên để giải quyết và báo cáo lên cấp trên. Triển khai, quán triệt đầy đủ các nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, pháp luật của nhà nước trong toàn thể cán bộ giáo viên. Có chương trình hành động để thực hiện các nghị quyết, Chỉ thị của Đảng và tổ chức triển khai các chương trình hành động đã đề ra. Tổ chức đánh giá, sơ kết, tổng kết việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng một cách nghiêm túc. Xây dựng tập thể thống nhất về nhận thức và hành động. Phát huy, tạo điều kiện cho giáo viên dạy bộ môn GDHN về kỹ thuật công nghiệp và kỹ thuật nông nghiệp tham gia vào công tác giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông ngay tại trường để vừa quản lý hoạt động học của học sinh vừa phát hiện, giúp đỡ những em có năng khiếu ở các lĩnh vực nghề nghiệp một cách thiết thực và hiệu quả.

- Phối hợp hoặc hợp đồng với giáo viên dạy ở các trường trung cấp

chuyên nghiệp và dạy nghề về dạy hướng nghiệp cho học sinh.

- Tuyên truyền, vận động các nghệ nhân tham gia giảng dạy hướng nghiệp các ngành nghề truyền thống của địa phương và đất nước nhằm giữ gìn và phát huy các ngành nghề truyền thống, đồng thời tạo ra nguồn nhân lực có tay nghề cho địa phương. Tuy nhiên, các nghệ nhân thường giỏi về nghề nhưng thường chưa có phương pháp sư phạm nên khi sử dụng đội ngũ này cần thiết phải giúp đỡ họ để họ có thể truyền đạt, hướng dẫn nghề cho học sinh có kết quả.

- Cử giáo viên và cán bộ quản lí đi tham quan, học tập ở một số trường làm tốt công tác hướng nghiệp như ở thành phố Hồ Chí Minh hoặc những trường có điều kiện tương tự nhưng làm tốt công tác hướng nghiệp.

- Xây dựng đội ngũ cộng tác viên gồm cha mẹ học sinh đang công tác ở các lĩnh vực nghề nghiệp được đánh giá là có uy tín và năng lực cũng như phẩm chất đạo đức nghề nghiệp; những cựu học sinh đang học tại các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, những cựu học sinh đã ra trường và thành đạt. Đặc biệt là những cựu học sinh của trường đang làm việc tại các cơ sở sản xuất ở địa phương, những người sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông đã ở lại làm việc và lập nghiệp tại địa phương thành công. Sở dĩ, tôi đề cập đến vấn đề này vì hiện nay có rất nhiều học sinh sau khi tốt nghiệp đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp đã không trở về phục vụ quê hương – mãnh đất đã nuôi dưỡng mình trưởng thành mà ở lại thành phố làm thuê những việc giản đơn, trái nghề, không trở về quê nhà đóng góp sức mình xây dựng và phát triển quê hương.

- Có chế độ bồi dưỡng Ban hướng nghiệp và những người tham gia công tác hướng nghiệp thích hợp.

3.3.3. Chỉ đạo đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức giáo dục hướng nghiệp‌

* Ý nghĩa, nội dung của biện pháp

Hiện nay thực hiện chủ trương đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và đổi mới sách giáo khoa trong đó có chương trình giáo dục hướng nghiệp. Đổi mới GDHN thể hiện ở đổi mới nội dung chương trình, phương pháp và hình thức của GDHN.

- Về nội dung chương trình: Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân luồng cho học sinh sau khi tốt nghiệp THPT, nội dung chương trình GDHN là sự thể hiện mục tiêu GDHN; quy định kiến thức, kỹ năng, phương pháp và hình thức GDHN. Nhiệm vụ của nhà quản lý GDHN là phải quán triệt và triển khai đầy đủ nội dung, chương trình GDHN, phải thường xuyên kiểm tra, nhận xét, đánh giá giáo viên thực hiện nội dung, chương trình GDHN. Việc thực hiện đầy đủ và có chất lượng nội dung chương trình GDHN là trách nhiệm của giáo viên làm nhiệm vụ GDHN. Nội dung hướng nghiệp đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành nhưng các trường cần có kế hoạch biên soạn chương trình sinh hoạt hướng nghiệp, sinh họat ngoại khoá trên cơ sở phần cứng theo quy định của Bộ và phần mềm phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội địa phương.

- Về phương pháp: Thuật ngữ “phương pháp” có nghĩa là con đường, cách thức để đạt tới mục đích nhất định. “Phương pháp là hình thức tự vận động bên trong của nội dung”, nó gắn liền với hoạt động của con người, giúp cho con người hoàn thành được những nhiệm vụ phù hợp với mục đích đã đề ra. Vì vậy, phương pháp bao giờ cũng có tính mục đích, tính cấu trúc và luôn gắn liền với nội dung, nội dung quy định phương pháp nhưng bản thân phương pháp có tác động trở lại nội dung làm cho nội dung ngày càng hoàn thiện hơn và vận động vào ý thức của người học. Đổi mới phương pháp GDHN nhằm mục tiêu: Phát triển tư duy của học sinh; hình thành và phát triển nhân cách nghề nghiệp cho các em. Điều kiện để có tư duy là học sinh phải được hoạt động, được tham gia giải quyết vấn đề. Bản thân quá trình dạy-học là phải có sự tham gia của cả thầy và trò. Phương pháp dạy học