Xây Dựng Và Phát Huy Vai Trò Của Môi Trường Văn Hóa Quân Sự, Tạo Điều Kiện

Để phát huy tính tích cực, chủ động của học viên Ttrường SQLQ2 trong tự giáo dục, rèn luyện ĐĐQN một cách hiệu quả, cần thực hiện một số nội dung cụ thể sau:

Một là, xây dựng động cơ, thái độ, trách nhiệm tự giáo dục, rèn luyện ở mỗi học viên trong Nhà trường.

Tự giáo dục, rèn luyện ĐĐQN là hoạt động tự giác, là quá trình hướng nội, tự thân vận động, mang tính độc lập rất cao, được thôi thúc bởi nội lực động cơ bên trong. Hoạt động tự giáo dục, rèn luyện ĐĐQN của học viên ở Trường SQLQ2 chỉ thực sự có ý nghĩa khi mỗi học viên phải có nhu cầu tự hoàn thiện bản thân mình, nhận thức được sâu sắc mục đích của việc tự giáo dục, rèn luyện ĐĐQN, từ đó có ý chí vươn lên, chủ động trong xây dựng kế hoạch, chương trình, nội dung tự giáo dục, rèn luyện. Do vậy, để quá trình tự giáo dục, rèn luyện ĐĐQN đạt được kết quả cao đòi hỏi trước tiên trong mỗi học viên phải có nhu cầu, động cơ thái độ tự giáo dục, rèn luyện đúng đắn. Luôn coi vấn đề tự giáo dục, tự rèn luyện là để bổ sung, phát triển, hoàn thiện phẩm chất, nhân cách của chính mình, là nghĩa vụ, là trách nhiệm chính trị của bản thân đối với Đảng, với quân đội, với cơ quan, đơn vị trong toàn trường và với xã hội.

Để làm được điều này, đòi hỏi cấp ủy, lãnh đạo chỉ huy các cấp cần tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, truyền thụ những kinh nghiệm, phương pháp làm việc, học tập khoa học để học viên tiếp nhận những tác động trên một cách thuận lợi. Chuyển hóa được những tri thức, kinh nghiệm tích lũy được trong quá trình lĩnh hội thành tri thức ổn định, vững chắc của mình để hình thành tình cảm chân thành, ngày càng sâu sắc với nghề, trách nhiệm với nhiệm vụ được giao. Bản thân người học viên phải có động cơ, thái độ rõ ràng trong quá trình tự tu dưỡng, tự rèn luyện, phải có thái độ khiêm tốn, luôn cầu tiến bộ, biết học tập và noi gương những phẩm chất tốt đẹp của đồng chí, đồng đội, để tiếp nhận, xây dựng cho mình một động cơ, thái độ trách nhiệm đúng đắn trong học tập, rèn luyện ĐĐQN.

Hai là, mỗi học viên cần xây dựng nội dung, kế hoạch tự giáo dục, tự rèn luyện ĐĐQN.

Trên cơ sở kế hoạch, nội dung GDĐĐQN được các chủ thể xác định và truyền đạt, bản thân mỗi học viên vừa là chủ thể, vừa là đối tượng giáo dục đạo đức, không thể tiếp nhận một cách bị động, một chiều mà phải căn cứ vào kế hoạch của cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy đơn vị và thực tiễn của đơn vị mình học tập, mà tự lên chương trình kế hoạch tự học tập, rèn luyện sát đúng với mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đề ra, đảm bảo khả năng thực hiện được.

Để thực hiện đúng kế hoạch, đạt được nội dung, đòi hỏi mỗi học viên phải chú trọng các hình thức cụ thể như: tích cực nghiên cứu những tư tưởng cơ bản về đạo đức trong các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, các bài nói, bài viết của chủ tịch Hồ Chí Minh; tự giác nghiên cứu các nghị quyết, chỉ thị, văn bản, hướng dẫn của cấp trên; tự tìm tòi sách báo, tài liệu tham khảo và cập nhật các thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng; tự trao đổi học hỏi cấp trên, đồng chí đồng đội; tự tích lũy qua các hoạt động thực tiễn, các chế độ học tập công tác hàng ngày; qua đánh giá phê bình và tự phê bình đóng góp ý kiến của tập thể quân nhân… Qua những hình thức này, người học viên vừa thực hiện được kế hoạch cũng như đạt được nội dung đề ra, góp phần nâng cao hiệu quả công tác GDĐĐQN trong toàn trường.

Ba là, tạo điều kiện thuận lợi và thường xuyên đôn đốc, kiểm tra chặt chẽ việc tự giáo dục và rèn luyện của học viên.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 105 trang tài liệu này.

Kết quả tự giáo dục, rèn luyện của học viên sẽ được phát huy khi có sự quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi của các chủ thể GDĐĐQN. Đó là, sự quan tâm sâu sát của cấp trên, đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, tinh thần, tài liệu học tập; bố trí thời gian tự học, tự rèn hợp lý. Thường xuyên tổ chức các hoạt động phong trào lôi cuốn học viên tham gia như, các hội thi, hội thao, hội diễn quần chúng, các phong trào đột kích, quyết thắng, môi trường văn hóa lành mạnh. Xây dựng phong trào tự học trong đơn vị, kịp thời động viên, khích lệ phong trào, khen thưởng, nhân rộng

những tập thể, cá nhân gương điển hình trong học tập, rèn luyện, tạo chuyển biến tích cực về tri thức, tình cảm, tri thức, niềm tin, ý chí và hành vi chính trị của học viên.

Bên cạnh đó, các cấp ủy đảng, lãnh đạo, chỉ huy cũng cần làm tốt công tác kiểm tra, theo dõi, đôn đốc quá trình tự giáo dục, rèn luyện ĐĐQN của học viên. Làm tốt công tác bình xét kết quả thi đua học tập, rèn luyện từng tháng, từng quý của các học viên, tận tình khuyến khích các ưu điểm và chỉ ra những hạn chế thiếu sót, đánh giá từ tập thể quân nhân, từ đó có những biện pháp kịp thời để nâng cao hiệu quả tự học, tự rèn của học viên.

2.3.4. Xây dựng và phát huy vai trò của môi trường văn hóa quân sự, tạo điều kiện để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức quân nhân cho học viên

Môi trường văn hóa quân sự lành mạnh có tác động tích cực đến việc hình thành, phát triển các phẩm chất ĐĐQN của học viên Trường SQLQ2. Bởi vì, môi trường đó, là nơi mà học viên sống, sinh hoạt, học tập, rèn luyện hàng ngày, là nơi các học viên tiếp nhận, xử lý, nội tâm hóa các giá trị, nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức, hình thành tự giác các hành vi đạo đức. Môi trường văn hoá quân sự tốt đẹp, lành mạnh là chiếc nôi nuôi dưỡng và phát huy những giá trị, chuẩn mực ĐĐQN tốt đẹp. Là nơi ngăn chặn sự ảnh hưởng của những tiêu cực xã hội, sự xâm nhập của chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng. Là nơi bổ sung, phát triển trình độ nhận thức, tình cảm, ý chí quyết tâm, sự say mê sáng tạo của học viên. Trong tác phẩm Hệ tư tưởng Đức C.Mác đã từng khẳng định: “Con người tạo ra hoàn cảnh đến mức nào thì hoàn cảnh cũng tạo ra con người đến mức ấy” [27, tr.55].

Hiện nay, trước sự biến đổi to lớn của đời sống xã hội, môi trường văn hóa quân sự ở Trường SQLQ2 cũng đang chịu sự ảnh hưởng từ mặt trái của cơ chế thị trường, của những tiêu cực xã hội và sự chống phá về chính trị - tư tưởng của các thế lực thù địch. Vì vậy, xây dựng và phát huy môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh là giải pháp cơ bản, thường xuyên, cần thiết, góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả GDĐĐQN cho học viên. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng viết: “Muốn có con người tốt phải có môi trường tốt” [20, tr.77]. Trong xây dựng và phát huy vai trò của môi trường văn hóa quân sự cần thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau:

Một là, xây dựng và phát huy hệ thống các giá trị ĐĐQN.

Giá trị ĐĐQN là sự kết tinh ý nghĩa đạo đức tốt đẹp trong tư tưởng, tình cảm và hành vi con người, có vai trò tích cực đối với sự hình thành và phát triển của mỗi cá nhân và xã hội. Trong môi trường văn hoá quân sự ở Trường SQLQ2, những giá trị văn hóa đạo đức bao giờ cũng gắn kết thành một hệ thống, tiêu biểu cho tinh thần nhân văn và mang tính hướng thiện, trở thành trục định hướng cơ bản cho mọi hành vi ứng xử, mọi mối quan hệ của học viên. Những giá trị đạo đức đó được biểu hiện tập trung ở bản chất và truyền thống “Bộ đội cụ Hồ”, thể hiện một cách toàn diện nét đẹp của mỗi học viên từ mục tiêu, lý tưởng, ý chí phấn đấu vươn lên, tình thương yêu đồng chí, đồng đội, lòng nhân ái thuỷ chung.

Do đó, để xây dựng và phát huy hệ thống giá trị văn hóa đạo đức ở Trường SQLQ2 cần phải coi trọng việc giáo dục trang bị những tri thức, hiểu biết về đạo đức, những nguyên lý, nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức, định hướng để mỗi học viên lựa chọn, tiếp nhận, vươn tới những giá trị đạo đức tiến bộ. Khơi dậy lòng tự hào được học tập, rèn luyện để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân, coi đó là nghĩa vụ và bổn phận đạo đức cao cả, là lương tâm, danh dự, là phẩm giá của mỗi học viên. Cùng với giáo dục phát triển những giá trị văn hóa đạo đức còn phải chú trọng nâng cao hiểu biết của học viên về văn hóa, văn học, nghệ thuật, tâm lý, mỹ học,… làm cho học viên không chỉ có động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn, mà còn có tâm hồn trong sáng, cao thượng, thấm đượm chủ nghĩa nhân văn.

Hai là, xây dựng mối quan hệ đạo đức tốt đẹp, tạo bầu không khí tâm lý lành mạnh trong tập thể quân nhân ở Nhà trường.

Môi trường đạo đức lành mạnh được thể hiện ở cách cư xử nhân văn, lịch sự trong quan hệ giữa các quân nhân với nhau. Do đó, mối quan hệ tốt đẹp và bầu không khí lành mạnh, ảnh hưởng trực tiếp tới sự hình thành và phát triển ĐĐQN của học viên trong Nhà trường. Trong Trường SQLQ2 có các mối quan hệ cơ bản là; quan hệ cấp trên cấp dưới, quan hệ giữa lãnh đạo chỉ huy với phục tùng, giữa đồng chí đồng đội với nhau. Các quan hệ này đan xen lẫn nhau trong tất cả các hoạt động của học viên từ học tập, rèn luyện, văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao,

vui chơi, giải trí… Thông qua các mối quan hệ này, các học viên tiếp nhận những tri thức về ĐĐQN và thông qua sự ứng xử của mình với người khác, đối với tập thể quân nhân mà mỗi học viên bộc lộ rõ mức độ phát triển, sự hoàn thiện ý thức và điều chỉnh hành vi theo hướng tích cực. Chỉ khi được sống, học tập và rèn luyện trong những mối quan hệ tốt đẹp, tình cảm chan hòa, tôn trọng thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, ý thức cộng đồng và tập thể cao, người học viên mới thấm nhuần chủ nghĩa tập thể, sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân, đề cao trách nhiệm, hoàn thành tốt nhất các nhiệm vụ mà Đảng, nhà nước giao phó.

Vì vậy, trong Nhà trường cần thực hiện tốt phương pháp duy trì các mối quan hệ tốt đẹp vừa đúng quy định của pháp luật, điều lệnh, điều lệ của quân đội, quy chế GDĐT, vừa phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức truyền thống con người Việt Nam và đặc điểm nhân cách học viên. Tích cực tạo bầu không khí dân chủ, cởi mở, đoàn kết thương yêu lẫn nhau trong tập thể học viên; xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, tư tưởng đạo đức, lối sống đẹp trong đơn vị; tích cực đấu tranh loại bỏ những tư tưởng cá nhân ích kỷ; duy trì thường xuyên phong trào học tập theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; tích cực cũng cố mối quan hệ giữa cấp trên với cấp dưới, giữa cán bộ với học viên, giáo viên với học viên và giữa các học viên với nhau, nhằm tạo sự đồng thuận, đoàn kết thống nhất cao, tạo thành sức mạnh hoàn thành mọi nhiệm vụ.

Các mối quan hệ tốt đẹp trong tập thể quân nhân là cơ sở hình thành bầu không khí tâm lý lành mạnh. Môi trường bầu không khí tập thể học viên lành mạnh “mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người” có tác động chi phối tình cảm và điều chỉnh hành vi của mỗi học viên, là điều kiện cơ bản để khuyến khích những hành vi tốt đẹp, mang lại lợi ích tập thể, lên án những hành vi phi đạo đức trái ngược với lợi ích tập thể.

Tạo bầu không khí tâm lý lành mạnh của tập thể học viên cần quan tâm xây dựng mối quan hệ đoàn kết, thống nhất, sự gắn bó máu thịt trên cơ sở tình cảm đồng chí, đồng đội. Trong tập thể đó, mọi người cần thể hiện thái độ chân thành, lối sống trung thực, tin tưởng vào nhau, tin tưởng vào tập thể, vào lãnh đạo, chỉ huy. Bầu

không khí trong tập thể phải vui vẻ, cởi mở, chan hòa, đầy ắp sự lạc quan và tin tưởng. Phát huy tính công bằng, dân chủ, mọi người được tôn trọng và đối xử bình đẳng, được quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện để được học tập, rèn luyện và phát triển về mọi mặt. Thực hiện được điều này, đòi hỏi lãnh đạo, chỉ huy phải thường xuyên quan tâm lãnh đạo, định hướng các tổ chức, tạo ra dư luận xã hội tích cực, hướng dẫn tư tưởng, tình cảm, điều chỉnh hành vi của mỗi học viên cho phù hợp với chuẩn mực đạo đức của người quân nhân cách mạng.

Ba là, phát huy dân chủ, đoàn kết, kỷ luật trong Nhà trường tạo môi trường thuận lợi để GDĐĐQN cho học viên.

Phát huy dân chủ, đoàn kết, kỷ luật chính là tạo nên một môi trường văn hóa quân sự lành mạnh mà ở đó mọi quân nhân đều có sự hiểu biết, tôn trọng lẫn nhau, đều có chính kiến thực sự rõ ràng; có tinh thần đoàn kết tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trên tình thương yêu đồng chí đồng đội; thực hiện, chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, điều lệnh, điệu lệ của Nhà trường, đơn vị. Mọi cán bộ, giáo viên, học viên tích cực tự giác trong giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học. Chỉ có môi trường văn hóa lành mạnh như vậy, các tri thức đạo đức, tình cảm đạo đức mới được cũng cố và nâng cao trong học viên.

Để thực hiện giải pháp này đòi hỏi, mọi cán bộ, giáo viên, học viên phải nhận thức sâu sắc nguyên tắc tập trung dân chủ sẽ tạo ra sự lãnh đạo thống nhất, tập trung được sức mạnh tập thể. Luôn có ý thức xây dựng tinh thần đoàn kết nội bộ, tự giác tu dưỡng, rèn luyện và chấp hành nghiêm các chế độ quy định của quân đội, Nhà trường. Giải quyết tốt mối quan hệ giữa dân chủ, đoàn kết, kỷ luật và xây dựng tình thầy - trò trong giảng dạy và GDĐĐQN, luôn thấm nhuần bài học: “Kỷ luật là sức mạnh của quân đội. Quân đội càng hiện đại, càng phải có kỷ luật nghiêm. Mọi biểu hiện buông lỏng về kỷ luật đều ảnh hưởng đến tính chặt chẽ và thống nhất của tổ chức, đến sức mạnh chiến đấu và các mối quan hệ tốt đẹp của quân đội” [3, tr.60]. Khắc phục khuynh hướng lợi dụng dân chủ để thực hiện tự do cá nhân, dân chủ thiếu tập trung, vi phạm kỷ luật, chia rẽ nội bộ làm ảnh hưởng đến kết quả GDĐĐQN cho học viên.

Bốn là, xây dựng cơ sở vật chất, tích cực cải tạo cảnh quan môi trường ở Nhà trường.

Cơ sở vật chất là toàn bộ những điều kiện vật chất hợp thành chất lượng của quá trình GDĐT. Trong những năm qua, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, tổ chức chỉ huy, cơ sở vật chất giảng dạy và phục vụ giảng dạy ở Trường SQLQ2 không ngừng được nâng lên cả về số lượng và chất lượng, hệ thống thư viện, tài liệu, nhà truyền thống, các trang thiết bị dạy học hiện đại luôn được củng cố và tăng cường đáp ứng ngày càng tốt hơn nhiệm vụ GDĐT của Nhà trường. Nhưng, để bắt kịp hơn nữa với sự phát triển chung của các Nhà trường quân đội, đòi hỏi phải thường xuyên tạo điều kiện chăm lo giải quyết tốt các nhu cầu thiết yếu cho người học. Đó là đảm bảo cơ sở vật chất, các trang thiết bị phục vụ cho việc học cả ở giảng đường và thao trường, đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học như xây dựng hệ thống giảng đường chuyên dùng, thư viện kỹ thuật số, các trung tâm khai thác mạng. Ra sức bảo quản các trang thiết bị, cơ sở vật chất, hạn chế hư hỏng, lãng phí.

Bên cạnh đó, Nhà trường cần tích cực, chủ động xây dựng khuôn viên văn hóa quân nhân, tạo ra cảnh quan môi trường “xanh, sạch, đẹp” hài hòa với thiên nhiên, có thẩm mỹ, và cao hơn là phù hợp với môi trường đặc thù quân đội. Bố trí ở giảng đường, thao trường, khuôn viên đơn vị hợp lý. Chăm lo đời sống vật chất, tinh thần như ăn, mặc, ở, sinh hoạt, học tập thường xuyên cho học viên. Quán triệt và thực hiện tốt đơn vị 5 không: “Không vi phạm kỷ luật quân đội, không vi phạm luật giao thông, không uống rượu bia, không hút thuốc lá, không tham gia các tệ nạn xã hội”. Với những điều kiện như vậy sẽ hợp thành môi trường quân sự lành mạnh để người học an tâm tư tưởng tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức và thực hiện lý tưởng, trách nhiệm của người quân nhân.

Tiểu kết chương 2

Trong nhiều năm qua, bám sát chỉ thị, nghị quyết của cấp trên và tình hình, nhiệm vụ của Nhà trường trong giai đoạn mới. Trường SQLQ2 không ngừng, bồi dưỡng, GDĐĐQN cho học viên, xem GDĐĐQN là một trong những nhiệm vụ trung tâm trong chương trình GDĐT của Nhà trường góp phần hoàn thiện phẩm chất nhân cách người học. Việc phân tích thực trạng, nguyên nhân tác động đến công tác GDĐĐQN cho học viên ở Trường SQLQ2 là cơ sở khoa học để mỗi chủ thể xác định nội dung, phương hướng nâng cao hiệu quả GDĐĐQN, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới và xây dựng Nhà trường vững mạnh toàn diện.

Để nâng cao hiệu quả GDĐĐQN cho học viên ở Trường SQLQ2 hiện nay, trong nhận thức và tổ chức thực hiện cần tiến hành đồng bộ các giải pháp: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể và lực lượng trong GDĐĐQN cho học viên; đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp GDĐĐQN cho học viên; phát huy năng lực tự giáo dục, tự rèn luyện ĐĐQN của mỗi học viên và xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, tạo điều kiện nâng cao hiệu quả GDĐĐQN cho học viên Trường SQLQ2 hiện nay. Các giải pháp vừa là một chỉnh thể thống nhất, vừa có tính độc lập tương đối, tương tác qua lại, bổ sung lẫn nhau. Việc giải quyết tốt giải pháp này đồng thời là cơ sở thực hiện tốt các giải pháp khác và ngược lại. Thực hiện đồng bộ các giải pháp có ý nghĩa to lớn góp phần nâng cao hiệu quả GDĐĐQN cho học viên Trường SQLQ2 hiện nay và chất lượng giáo dục - đào tạo của Nhà trường thời gian tới.