Những Hạn Chế Trong Công Tác Giáo Dục Đạo Đức Quân Nhân Cho Học Viên

Minh về ĐĐQN, trong đó chú trọng sâu vào giáo dục, rèn luyện cho học viên lối sống, làm việc, học tập theo phong cách Hồ Chí Minh, khoa học, tỉ mỉ, khiêm tốn, giản dị, không bảo thủ, cố chấp, luôn đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, hoàn thành mọi nhiệm vụ. Giáo dục, bồi dưỡng giác ngộ mục tiêu, lý tưởng, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước. Giáo dục tính đảng, ý chí quyết tâm khắc phục khó khăn, hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao; nâng cao dũng khí trong đấu tranh chống tiêu cực, chủ nghĩa cá nhân,... thông qua đó làm rõ những vấn đề cơ bản về ĐĐQN, chuẩn mực, giá trị ĐĐQN cho học viên. Cho nên, hầu hết mọi học viên đều có phẩm chất đạo đức tốt, lối sống trong sáng, khiêm tốn, giản dị, không tỏ thái độ a dua, nịnh bợ, tự cao, tự đại, hay tự thỏa mãn mà luôn xác định động cơ học tập phấn đấu rõ ràng, có tinh thần ham học hỏi, cầu tiến bộ, tự giác rèn luyện bản thân ở mọi lúc, mọi nơi, rèn luyện thường xuyên, liên tục, thông qua hoạt động thực tiễn, các mối quan hệ đồng chí đồng đội, trong học tập và trong cuộc sống; có tinh thần tự phê bình và phê bình để vươn tới cái hay, cái đẹp, cái tiến bộ.

Qua tổng hợp số liệu cho thấy từ năm 2016 - 2020 có trên 98% học viên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức khá tốt [Phụ lục 6]. Trong báo cáo chính trị của Ban chấp hành Đảng bộ khóa XIV tại đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ XV nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã thể hiện: “Kết quả phân loại học tập hằng năm của học viên có 97,5% đạt yêu cầu trở lên. Học viên tốt nghiệp ra khóa đạt 96,2% khá, giỏi; giải nhì Olympic các môn khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh toàn quân năm 2019; giải nhì Olympic tiếng Anh cấp toàn quân năm 2017 và 2019; giải nhất khối học viện Nhà trường trong hội thao thể dục thể thao toàn quân năm 2017 và 2019” [18].

Bên cạnh đó, thông qua trao đổi, tìm hiểu và đánh giá của các cơ quan: Phòng Chính trị, Phòng Đào tạo, các khoa giáo viên và cán bộ quản lý trực tiếp học viên đều thống nhất cho rằng. Trong những năm qua, đại đa số học viên đều yên tâm học tập, rèn luyện, có nhận thức thức khá sâu, tương đối có hệ thống về các nguyên lý đạo đức của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, chức năng nhiệm vụ của quân đội, Nhà trường; không bị chi phối hay dao động bởi các yếu tố tiêu cực bên ngoài xã hội; khẳng định các học viên đều có phẩm

chất đạo đức tốt, 100% học viên ra trường đều nhận nhiệm vụ theo sự phân công của tổ chức với tinh thần lạc quan, tin tưởng.

Năm là, học viên luôn nêu cao tinh thần tập thể, yêu thương đồng chí đồng đội, và trung thực, thẳng thắn trong thực hiện nhiệm vụ.

Xuất phát từ những người có cùng mục đích hoạt động, cùng chí hướng chính trị, cùng một lý tưởng tốt đẹp là trở thành người sĩ quan tương lai phục vụ cho Tổ quốc. Cùng được sống, sinh hoạt, học tập, rèn luyện trong một mội trường quân sự lành mạnh. Do đó, ở học viên SQLQ2 đã hình thành những tình cảm tốt đẹp, chân thành, cao quý đó là: Họ luôn yêu thương, đùm bọc, chia sẽ, giúp đỡ nhau, luôn có tinh thần “mỗi người vì một người, mọi người vì mỗi người”; đồng cam cộng khổ, cùng nhau vượt qua khó khăn, phấn đấu vươn lên hoàn thành nhiệm vụ. Bên cạnh đó, học viên đã thể hiện sự nhạy bén về chính trị, biết phân tích, đánh giá tình hình, trung thực, thẳng thắn biết phân biệt đúng sai, nhận xét, đóng góp ý kiến, không làm ngơ trước các thiếu sót của đồng chí, đồng đội mình, luôn đề cao tinh thần tập thể. Kiên quyết đấu tranh với những quan điểm, tư tưởng phản động, sai trái, phê phán những nhận thức lệch lạc, những biểu hiện tiêu cực lạc hậu, thói hư, tật xấu không đúng với lương tâm, trách nhiệm của một người quân nhân và tập thể quân nhân trong quân đội.

Tinh thần tập thể, đồng chí, đồng đội còn được thể hiện trong hành động của các học viên ở Nhà trường đó là: Các học viên luôn tham gia thực hiện tốt các phong trào “Giọt máu nghĩa tình”, “Mái ấm Lục quân - Nghĩa tình đồng đội” “Cả nước chung tay vì người nghèo, không để ai bỏ lại phí sau”, “Chung tay vì sức khỏe cộng đồng”, xây dựng Nhà tình nghĩa, Nhà tình thương, Nhà đồng đội, mái ấm công đoàn; giúp dân phát triển kinh tế - xã hội, phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; tổ chức và tham gia tốt các hoạt động vui chơi, giải trí, văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, sinh hoạt ngoại khóa, sinh nhật đồng đội.

Những kết quả đạt được đó, đã thể hiện công tác GDĐĐQN cho học viên Trường SQLQ2 đã đi đúng hướng và phát huy sức mạnh tổng hợp vai trò của các chủ thể trong giáo dục.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 105 trang tài liệu này.

2.2.1.2 Nguyên nhân

Thứ nhất, giáo dục đạo đức quân nhân cho học viên luôn được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời của Đảng ủy, Ban Giám hiệu, cùng các cơ quan, đơn vị chức năng trong Nhà trường.

Quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ ngày 13/6/2012 về “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa, hội nhập quốc tế… và giáo dục đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam…” [59]; Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI, Nghị quyết Đại hội XII của Đảng “những năm tới tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc” [14, tr.115]. Quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong quân đội giai đoạn 2010 – 2020; quan điểm xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, công tác cán bộ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; quan điểm xây dựng Nhà trường vững mạnh toàn diện trong giai đoạn mới. Những năm qua, cùng với thực hiện nhiệm vụ GDĐT, nhiệm vụ GDĐĐQN, bồi dưỡng, phát huy các giá trị văn hóa trong nhân cách luôn được Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường quan tâm, coi đây là một nhiệm vụ thường xuyên, xuyên suốt của Nhà trường. Do đó, đã tích cực chỉ đạo cho các cơ quan đơn vị trong toàn trường xác định kế hoạch, xây dựng nội dung, chương trình, biện pháp giáo dục cụ thể sát đúng với từng đối tượng học viên trong từng thời điểm cụ thể.

Các cơ quan chức năng như: Phòng Chính trị, Phòng Đào tạo đã chủ động trong việc xây dựng kế hoạch, tham mưu, đề xuất với Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường trong xây dựng nội dung, chương trình, quy trình, phân công lực lượng, huy động cơ sở vật chất, phương tiện nhằm tổ chức thực hiện thắng lợi mục tiêu đề ra.

Lãnh đạo, chỉ huy các cấp, nhất là các khoa giáo viên, đơn vị quản lý học viên luôn quan tâm tới công tác GDĐĐQN. Kết hợp giữa trang bị kiến thức hình

thành khả năng tư duy với rèn luyện kỹ năng sống cho học viên, để học viên phát triển hài hòa cả tài và đức. Đội ngũ giảng viên tâm huyết ra sức nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm, bên cạnh, tổ chức thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục truyền đạt những tri thức đạo đức, tình cảm, lý tưởng đạo đức cho mỗi quân nhân, họ còn là những tấm gương mẫu mực về nhân cách cho học viên phấn đấu noi theo. Đội ngũ cán bộ trực tiếp quản lý học viên luôn quan tâm, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, tình cảm, hướng dẫn, giúp đỡ học viên trong học tập, công tác và cuộc sống, luôn tạo bầu không khí dân chủ, đoàn kết trong đơn vị. Sự quan tâm đúng mức, đúng tầm của các chủ thể là một trong những nguyên nhân cơ bản đưa đến hiệu quả trong công tác GDĐĐQN cho học viên.

Thứ hai, nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành giáo dục đạo đức quân nhân từng bước được đổi mới phù hợp với từng đối tượng học viên.

Nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của công tác GDĐĐQN cho học viên, trong những năm qua Đảng ủy, Ban giám hiệu Nhà trường và cấp ủy, cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp đã tích cực chỉ đạo việc nghiên cứu, đổi mới nội dung, vận dụng linh hoạt sáng tạo nhiều hình thức, phương pháp GDĐĐQN phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị và sát với khả năng nhận thức, đặc điểm của từng đối tượng học viên.

Về nội dung: Trên cơ sở nội dung quy định trong chương trình GDĐT cơ bản theo quy chuẩn của Bộ GDĐT, quy định của Bộ Quốc phòng. Nhà trường đã từng bước điều chỉnh, bổ sung, đổi mới một số nội dung giáo dục vừa đảm bảo tính toàn diện, vừa có chiều sâu, có trọng tâm, trọng điểm phù hợp với từng đối tượng học viên. Trong báo cáo số 1706/BC-TSQ về tổng kết thực hiện chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong quân đội giai đoạn 2010 - 2020 đã nhận định: “Hiện nay, nội dung chương trình đào tạo của Nhà trường bảo đảm đáp ứng được phương châm: cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu. Nội dung đào tạo vừa mang tính toàn diện, vừa có tính chuyên sâu đối với các chuyên ngành, phù hợp với đối tượng đào tạo; đồng thời từng bước tiếp cận với sự vận động, phát triển của khoa học công nghệ quân sự hiện đại và mặt bằng chung của nền giáo dục quốc dân” [17]. Giúp

học viên nhận thấy được nhiệm vụ thiêng liêng cao cả của mình trong xây dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc và hình thành ở họ mục tiêu, lý tưởng rõ ràng.

Về hình thức, phương pháp: Đa dạng, linh hoạt, ngoài hình thức giáo dục lên lớp, các nội dung đạo đức của người quân nhân còn được thực hiện qua các hình thức như: thông qua các buổi sinh hoạt đơn vị; qua các buổi diễn tập, dã ngoại, thực tập cuối khóa, công tác dân vận tiếp xúc với nhân dân; thông qua các buổi quán triệt các văn kiện, nghị quyết của Đảng, của quân đội, học tập nghiên cứu các chuyên đề về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; thông qua sinh hoạt ngày chính trị văn hóa - tinh thần, ngày dân chủ, pháp luật; qua các buổi thông báo thời sự, đọc báo, xem ti vi, bình rèn; thông qua các hình thức giao nhiệm vụ, giao ban, hội họp, trao đổi kinh nghiệm.

Qua điều tra kết quả cho thấy: 76,25% ý kiến của cán bộ, giáo viên, quản lý học viên và 78% ý kiến học viên khẳng định nội dung, hình thức, phương pháp GDĐĐQN cho học viên ở Trường SQLQ2 đã được đổi mới [Phụ lục 3,4]. Xác định đúng nội dung, linh hoạt trong hình thức và phương pháp giáo dục là cơ sở giúp người học viên lĩnh hội sâu sắc và toàn diện các chuẩn mực, nguyên tắc đạo đức cơ bản của một người quân nhân trong tình hình mới.

Thứ ba, học viên có quyết tâm, ý thức chính trị cao trong tự giáo dục, tự rèn luyện đạo đức quân nhân.

Trước những tác động mạnh mẽ từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, của những tiêu cực xã hội và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, phần lớn học viên Nhà trường vẫn nêu cao ý thức tự giác, tích cực tự học tập tu dưỡng, rèn luyện bản thân mọi lúc, mọi nơi. Quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện phẩm chất ĐĐQN, đa số các học viên đã thể hiện được ý chí quyết tâm cao, luôn cảnh giác, tỉnh táo và dũng cảm vượt qua những cám dỗ, những ham muốn đời thường, đòi hỏi của chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng, chạy theo đồng tiền, luôn chủ động, tích cực khắc phục những khó khăn, không ngừng phấn đấu vươn lên, hoàn thiện bản thân. Biết lắng nghe, nhận lỗi, sửa lỗi và tôn trọng ý kiến đóng góp chân tình của thủ trưởng cơ quan, đơn vị và của tập thể quân nhân. Có thái độ phê bình và tự phê bình nghiêm túc, đúng mực, luôn có ý

thức cầu tiến bộ. Đây chính là một trong những nguyên nhân quan trọng tạo sức mạnh nội lực cho học viên hoàn thiện, phát triển bản thân.

Thứ tư, môi trường văn hóa quân sự lành mạnh.

Môi trường văn hóa quân sự là nơi chứa đựng và phát triển các giá trị đạo đức người quân nhân, là nơi trực tiếp bồi dưỡng, hun đúc những phẩm chất đạo đức tốt đẹp cho học viên. GDĐĐQN cho học viên Trường SQLQ2 được diễn ra trong môi trường văn hóa quân sự lành mạnh của Nhà trường đó là: Có hệ thống tổ chức, lãnh đạo, chỉ huy chặt chẽ, đoàn kết gắn bó, đều có chung mục tiêu lý tưởng, trách nhiệm, nghĩa vụ quân nhân; có nền nếp chính quy, ý thức tổ chức kỷ luật tốt; có tập thể quân nhân tình cảm gắn bó, đồng chí đồng đội, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau; có tinh thần vượt khó khăn gian khổ, sự sáng tạo, say mê trong học tập, công tác, cán bộ mẫu mực về phẩm chất, lối sống… Sống trong môi trường hoạt động ấy, mọi học viên thường xuyên được giáo dục, lĩnh hội, chuyển hóa những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc, quân đội thành những phẩm chất đạo đức tốt đẹp mang tính bền vững của họ. Tạo điều kiện cho mỗi người học tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức, khắc phục những xu hướng lệch lạc, để hoàn thiện nhân cách của mình.

2.2.2. Những hạn chế trong công tác giáo dục đạo đức quân nhân cho học viên Trường Sĩ quan Lục quân 2 và nguyên nhân của nó

2.2.2.1. Những hạn chế

Bên cạnh kết quả đã đạt được, công tác GDĐĐQN cho học viên ở Trường SQLQ2 cũng bộc lộ những hạn chế cả về nhận thức, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục của các chủ thể. Trong Báo cáo tổng kết thực hiện chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong quân đội giai đoạn 2010 - 2020 chỉ rõ: “Một số cấp ủy, cán bộ chủ trì nhận thức chưa đầy đủ về chiến lược GDĐT; cụ thể hóa các chủ trương biện pháp thực hiện còn chung chung, chưa sát với đặc điểm, nhiệm vụ của đơn vị” [17]. Qua điều tra kháo sát có 36,25% ý kiến của các cán bộ, giảng viên, cán bộ quản lý học viên cho rằng mức độ quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc GDĐĐQN cho học viên vẫn chưa được tiến hành thường xuyên, 1,25% là khó trả lời, 0,41% ý kiến cho rằng GDĐĐQN cho học viên là không cần thiết, 4,1% xem

GDĐĐQN là chuyện bình thường không quan trọng. Thể hiện sự nhận thức chưa đầy đủ về vị trí, vai trò của GDĐĐQN đối với hình thành, phát triển phẩm chất, nhân cách học viên của một số chủ thể. Cũng, qua thực tiễn quan sát, điều tra cho thấy, không chỉ một số học viên Trường SQLQ2 mà nhiều học viên, sinh viên khác đều cho rằng: kiến thức lý luận trừu tượng, khó hiểu, một số bài giảng vẫn mang tính chất kinh viện; có 20,83% ý kiến của các cán bộ, giáo viên, quản lý học viên trong Nhà trường cho rằng, nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục ít đổi mới, 1,67% xơ cứng, hình thức máy móc; 20% ý kiến của học viên cho rằng nội dung, hình thức, phương pháp ít đổi mới và 1% là xơ cứng, hình thức máy móc [Phụ lục 3,4]. Hạn chế trên đã làm cho chất lượng, hiệu quả GDĐĐQN cho học viên Nhà trường trên một khía cạnh nào đó chưa đạt như mong muốn.

Một là, nhận thức về các vấn đề chính trị. Xuất phát từ đặc điểm đối tượng của học viên SQLQ2 là những thanh niên đang độ tuổi tâm lý đang phát triển, đang hoàn thiện, nên khi bước vào quân ngũ, người học viên mang theo cả những yếu tố tích cực đã có, đồng thời họ còn mang theo cả những yếu tố tiêu cực về tư tưởng, tâm lý, tập quán, thói quen vùng, miền không phù hợp với hoạt động quân sự và môi trường quân đội. Bởi thế, bước vào quân ngũ, mặc dù được giáo dục thường xuyên và có hệ thống, với nhiều hình thức, phương pháp, nội dung cơ bản. Nhưng, trên thực tế, trình độ nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng về ĐĐQN đối với quân nhân và tập thể quân nhân của một số học viên vẫn còn chưa đạt đến sự thầm nhuần một cách sâu sắc. Vẫn còn có học viên ít quan tâm đến các vấn đề chính trị, xã hội, sự biến đổi của tình hình trong nước và trên thế giới nên lượng tri thức được thu thập từ thực tiễn chưa phong phú; có học viên chưa thực sự vận dụng, thẩm thấu, giác ngộ các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng vào trong hoạt động thực tiễn học tập và rèn luyện bản thân, nên khi giải quyết các vấn đề trong học tập và thực tiễn rèn luyện còn lúng túng, hiệu quả chưa cao, nói chưa đi đôi với làm, lý thuyết chưa sát với thực tiễn. Qua khảo sát có 4,0 % ý kiến của học viên cho rằng, GDĐĐQN cho học viên hiện nay là bình thường không quan trọng lắm, 0,5% khó trả lời [Phụ lục 4]. Thể hiện

vẫn có học viên chủ quan chưa nhận thức thường xuyên và đẩy đủ các vấn đề nền tảng tư tưởng.

Hai là, nhận thức về các chuẩn mực ĐĐQN. Mặc dù các nội dung chuẩn mực đạo đức quân nhân: Trung với Đảng, hiếu với dân, yêu nước XHCN; dũng cảm, sáng tạo, chịu đựng, gian khổ khó khăn, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc; đoàn kết, dân chủ, kỷ luật, khiêm tốn, giản dị, ham học hỏi, cầu tiến bộ; chủ nghĩa tập thể, tinh thần quốc tế; trung thực, thẳng thắn, yêu thương đồng chí đồng đội, được các chủ thể giáo dục thường xuyên, bằng nhiều hình thức, biện pháp khác nhau. Song, việc nhận thức về các chuẩn mực đạo đức quân nhân của một số học viên Trường SQLQ2 vẫn chưa toàn diện: Đó là sự thiếu gương mẫu trong tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, thiếu tính trung thực, thẳng thắn với bạn bè, đồng chí, dẫn đến đôi lúc còn xẩy ra bất bình với nhau, bằng mặt không bằng lòng, ảnh hưởng đến tập thể quân nhân, tình đồng chí, đồng đội trong đơn vị. Ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật của một số học viên ở một số thời điểm chưa cao như việc; chấp hành giờ giấc chưa nghiêm, thiếu ý thức khi tham gia giao thông, xưng hô chào hỏi theo điều lệnh chưa trở thành nếp sống nếp nghĩ hàng ngày. Vẫn có học viên bị ảnh hưởng bởi lối sống thực dụng, đua đòi, chạy theo lợi ích, vật chất tầm thường, thỏa mãn nhu cầu bản thân, dẫn đến hiện tượng bất lương, tính toán thiệt hơn, vi phạm kỷ luật quân đội phải xử trí. Khảo sát cho thấy có 95,5% ý kiến của học viên khẳng định, mặc dù trong những năm gần đây không có vụ việc học viên vi phạm kỷ luật nghiêm trọng phải xử lý pháp luật, song thỉnh thoảng trong Nhà trường vẫn có vụ việc vi phạm đạo đức quân nhân, kỷ luật quân đội [Phụ lục 4]. Mặc dù những dấu hiệu này chưa nhiều, còn mang tính cá biệt, nhưng nó đã ảnh hưởng đến môi trường đạo đức của Nhà trường, nếu không kịp thời khắc phục ngay từ trong nhận thức thì nó gây tác hại lớn trong quan hệ đạo đức và hành vi đạo đức, cản trở sự phát triển ĐĐQN của học viên Trường SQLQ2

Ba là, tự giáo dục, tự rèn luyện. Cũng vì nhận thức chưa sâu sắc vấn đề được bồi dưỡng, được giáo dục những kiến thức đạo đức góp phần củng cố niềm tin, nâng cao lý tưởng, hoàn thiện nhân cách. Cho nên, trong quá trình học tập, rèn