Một Số Biện Pháp Xây Dựng Văn Hóa Nhà Trường Ở Các Trường Thpt Tại Quận

Chương 3‌

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THPT TẠI QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

3.1. Cơ sở và nguyên tắc đề xuất biện pháp‌

3.1.1. Cơ sở đề xuất biện pháp‌

Căn cứ Quyết định số 1299/QĐ-TTg ngày 03/10/2018 phê duyệt đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018 -2025”. Mục tiêu cụ thể Giai đoạn 2018-2020: 100% trường học xây dựng và thực hiện bộ quy tắc ứng xử trong trường học theo quy định quy tắc ứng xử do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, phù hợp với điều kiện và đặc trưng vùng miền của mỗi trường.

Các biện pháp phải tôn trọng cơ sở lý luận của QLGD và các vấn đề về lý luận văn hóa nhà trường.

Các biện pháp phải bám sát với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các trường THPT; đồng thời phải phù hợp với các biện pháp quản lý các trường THPT.

Các biện pháp phải xuất phát từ thực trạng xây dựng VHNT và phải phù hợp với thực tiễn giáo dục của các trường THPT quận Bình Thạnh nói riêng và các trường THPT nói chung.

Các biện pháp phải đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong việc phát triển văn hóa nhà trường THPT hiện nay.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

3.1.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp‌

a. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu của quá trình giáo dục

Nhận thức đúng về nguyên tắc này đòi hỏi lãnh đạo nhà trường cần đảm bảo phục vụ cho thực hiện mục tiêu GD & ĐT toàn diện gồm phẩm chất, năng lực, trí tuệ, thể chất cho HS; coi trọng GD đạo đức, kỹ năng sống cho HS giúp các em có thể ứng phó và thích nghi tốt với môi trường sống cùng với sự phát triển không ngừng của cách mạng 4.0 và hội nhập quốc tế.

b. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, thiết thực

Nguyên tắc này đòi hỏi quá trình xây dựng VHNT cần phải có tính thống nhất về các biện pháp, nhưng khi thực hiện cần phải xem xét những khâu cần phải được

ưu tiên. Bên cạnh đó, cần xác định một kế hoạch lâu dài, trong đó xác định được những mục tiêu dài hạn và các mục tiêu trước mắt để tạo điều kiện cho phù hợp với từng giai đoạn, từng năm học. Đồng thời nguyên tắc này cũng cần phải tính toán trong điều kiện chi phí không nhiều, thời gian tiêu phí ít, tiết kiệm nhân lực nhưng kết quả đạt được phải cao.

c. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp và đồng bộ

Các biện pháp đề ra phải phù hợp với chủ trương của Đảng, pháp luật Nhà nước, cũng như điều kiện kinh tế - văn hóa của địa phương. Các biện pháp không mâu thuẫn, trái ngược nhau, mà phải hỗ trợ, liên kết chặt chẽ với nhau. Đồng thời phải đồng bộ trong tất cả các chức năng như lập kế hoạch, lãnh đạo, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá, thi đua khen thưởng, thực hiện các chế độ, chính sách đối với CB, GV và HS trong quá trình xây dựng văn hóa nhà trường.

d. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển của hệ thống giá trị

Nguyên tắc này đòi hỏi các hoạt động giáo dục của nhà trường có những giá trị nhân văn, có sự kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống, bao gồm những giá trị tốt đẹp của dân tộc, của nhà trường và của gia đình. Các biện pháp đề xuất trên cơ sở kế thừa những thành tựu đã đạt được trong thực tiễn nhà trường.

Nhiệm vụ của nhà trường trong quá trình xây dựng văn hóa nhà trường phải đảm bảo những điều kiện cần thiết để các giá trị văn hóa được phát triển và lan tỏa trong nhà trường, cộng đồng. Vì vậy, mỗi cá nhân nếu được tạo điều kiện, khuyến khích để phát triển các giá trị văn hóa tốt đẹp sẽ tạo ra một môi trường sống lành mạnh, có tác dụng tích cực đến sự phát triển của cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội.

đ. Nguyên tắc xây dựng và phát triển phải đi đôi với xoá bỏ, ngăn chặn các tiêu cực ảnh hưởng đến văn hóa nhà trường

Khi giải quyết các vấn đề giáo dục cần nắm rỏ quan điểm biện chứng giữa phát triển, bảo tồn và ngăn chặn. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường như giáo dục tư tưởng, các hoạt động chuyên môn, ngoài giờ lên lớp, hướng nghiệp, ngoại khóa và các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao cần phải tạo ra môi trường tích cực, lành mạnh và định hướng cho sự đề kháng trước những tiêu cực của môi trường

xung quanh để xây dựng một môi trường học tập, một môi trường sống lành mạnh, văn minh.

e. Nguyên tắc bảo đảm phát huy vai trò của CB, GV, NV, CMHS và HS

CB, GV, CMHS và HS là yếu tố trọng tâm trong xây dựng văn hóa nhà trường nên cần phải có chính sách phù hợp để tập trung vào việc khuyến khích khả năng tự chịu trách nhiệm và sáng tạo của lực lượng này. Đối với nhà trường, giáo viên, học sinh là những thành phần ưu tú về khả năng nhận thức, về trình độ và lối sống. Do đó nếu phát huy được tính tự giác tích cực của CB, GV, CMHS và HS thì sẽ tạo động lực to lớn trong quá trình xây dựng, phát triển văn hóa nhà trường.

3.2. Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT tại quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh‌

3.2.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đội ngũ CB, GV, NV, CMHS và HS về công tác xây dựng VHNT‌

a. Mục đích của biện pháp

Giúp cho đội ngũ CB, GV, NV, CMHS và HS nhận thức đúng về văn hóa nhà trường, tạo sự đồng thuận và phối hợp đồng bộ giữa các tổ chức, cá nhân trong nhà trường đối với công tác xây dựng văn hóa nhà trường.

b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

- Tổ chức tuyên truyền, phổ biến giáo dục về văn hóa nhà trường và giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho CB, GV, NV bằng những việc làm cụ thể.

- Tổ chức các hoạt động giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống, kĩ năng sống cho học sinh và tổ chức các buổi nói chuyện, sinh hoạt chuyên đề về VHNT.

- Lồng ghép các nội dung của xây dựng VHNT vào trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao.

- Phối hợp với địa phương và gia đình trong việc tuyên truyền và giáo dục học sinh về xây dựng VHNT.

- Đưa nội dung xây dựng VHNT vào kế hoạch hoạt động của nhà trường, các tổ chuyên môn, các đoàn thể, cá nhân và xem đây là tiêu chí đánh giá, xếp loại thi đua của tập thể, cá nhân; phát động thi đua tìm hiểu về VHNT, về xây dựng VHNT.

- Kiểm tra, đánh giá, tổng kết mức độ nhận thức, thực hiện đối với các thành

viên để có kế hoạch xây dựng, điều chỉnh phù hợp với thực tiễn nhà trường.

c. Điều kiện thực hiện

- Chi bộ, Hội đồng trường, tập thể sư phạm và các thành viên trong nhà trường phải có sự nhất trí, đồng thuận về nhận thức, hành động.

- Tổ chức đoàn thể, tổ chuyên môn, chủ nhiệm các câu lạc bộ trong nhà trường khi hoạt động phải có tính dân chủ, tính tổ chức kỷ luật cao và đặc biệt là sự thống nhất, ổn định.

- Khi triển khai thực hiện kế hoạch có những yếu tố khách quan tác động thì cần phải xem xét, điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với tình hình nhà trường.

3.2.2. Xây dựng kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường‌

a. Mục đích của biện pháp

- Căn cứ trên nền văn hóa chung của xã hội, của trường học thì mỗi nhà trường phải có chiến lược xây dựng văn hóa nhà trường với phong cách văn hóa đặc trưng của trường mình, phù hợp với sự phát triển của nhà trường, xã hội nhằm đưa công tác xây dựng văn hóa nhà trường đạt hiệu quả cao nhất.

- Giúp cho lãnh đạo nhà trường khái quát hơn về VHNT và xây dựng được mô hình VHNT mang đặc trưng riêng, phù hợp với yêu cầu phát triển của nhà trường theo từng giai đoạn.

- Theo từng học kỳ và từng năm học, lập kế hoạch chi tiết từng nội dung có tính khả thi và hiệu quả cao nhằm định hướng cho các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường.

b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

Lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường bao gồm xác định mục tiêu, chương trình hành động, xác định những điều kiện, phương pháp, phương tiện cần thiết trong một thời gian nhất định của người quản lý và người bị quản lý. Quá trình lập kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh cần có những nội dung cơ bản sau:

- Hiệu trưởng tiến hành nghiên cứu các văn bản chỉ đạo của các cấp về xây dựng văn hóa nhà trường, trên cơ sở đó xác định các căn cứ cho việc lập kế hoạch xây dựng VHNT theo từng học kỳ, năm học, giai đoạn. Trong đó đặc biệt quan tâm

đến mục tiêu, phương pháp và nội dung phát triển văn hóa nhà trường; định hình các giá trị đặc trưng tạo nên sự khác biệt về bản sắc văn hóa của trường mình với các trường khác.

- Lãnh đạo nhà trường lập kế hoạch cho việc khảo sát, tìm hiểu thực trạng văn hóa nhà trường để có kết quả đánh giá khách quan nhất những thuận lợi, khó khăn; ưu điểm, hạn chế; thời cơ, thách thức để làm cơ sở cho việc lập kế hoạch xây dựng mô hình văn hóa nhà trường sát với thực tế và có khả năng thực hiện tại nhà trường.

- Tiến hành xây dựng kế hoạch chiến lược (5 năm, 10 năm) và kế hoạch năm để phát họa bức tranh về xây dựng văn hóa nhà trường: đề ra các mục tiêu, nội dung cần đạt cùng với các biện pháp thực hiện cụ thể, phù hợp; xác định rõ thời gian thực hiện và hoàn thành; hướng dẫn và phân công các đoàn thể, tổ chuyên môn, cá nhân phụ trách rỏ ràng; kiểm tra, động viên việc thực hiện kế hoạch.

- Mỗi năm học, lãnh đạo nhà trường triển khai kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường đến các đoàn thể, tổ chuyên môn, các câu lạc bộ và hướng dẫn xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động cho từng bộ phận này theo kế hoạch.

- Hiệu trưởng dự kiến và phân bổ các nguồn lực cho công tác tổ chức xây dựng VHNT; dự kiến những khó khăn, trở ngại và những phương án giải quyết trong quá trình quản lý xây dựng văn hóa nhà trường. Tiến hành xây dựng các tiêu chí đánh giá, xét thi đua, khen thưởng, kỷ luật cho công tác xây dựng văn hóa nhà trường.

- Tổ chức đóng góp ý kiến cho dự thảo kế hoạch, từ đó điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện kế hoạch; trình lên cấp trên bản kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường để xét duyệt nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc tổ chức thực hiện kế hoạch.

- Triển khai kế hoạch và kiểm tra việc thực hiện các nội dung xây dựng văn hóa nhà trường. Đồng thời nắm bắt tình hình thông qua khảo sát đánh giá thực trạng văn hóa nhà trường hiện tại.

- Tổ chức sơ kết, tổng kết đánh giá việc thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường theo học kỳ, năm học, giai đoạn và có báo cáo riêng về chuyên đề xây dựng văn hóa nhà trường. Đồng thời đặt ra mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu, các biện pháp quản lý xây dựng VHNT tương ứng với điều kiện thực tế của nhà trường trong giai đoạn tiếp theo.

c. Điều kiện thực hiện

Lãnh đạo nhà trường phải có tầm, nắm rõ mục tiêu, kế hoạch năm học, tình hình trường lớp và quan tâm đến công tác xây dựng văn hóa nhà trường thì mới lập được kế hoạch có tính chiến lược, phù hợp với điều kiện nhà trường để khi triển khai thực hiện mới thuận lợi và có hiệu quả.

3.2.3. Hoàn thiện nội dung xây dựng văn hóa nhà trường‌

a. Mục đích của biện pháp

- Giúp Hiệu trưởng hoàn thiện nội dung xây dựng VHNT của trường một cách đầy đủ, toàn diện; đáp ứng yêu cầu xây dựng văn hóa nhà trường phù hợp với xu thế phát triển GD & ĐT trong bối cảnh đang đổi mới, hội nhập, giao lưu văn hóa nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa riêng.

- Giúp cho các thành viên trong nhà trường xác định rõ được nội dung, chương trình, kế hoạch xây dựng văn hóa nhà trường trong từng giai đoạn trước mắt và lâu dài.

b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

- Hiệu trưởng nhận định chung về văn hóa nhà trường và công tác xây dựng văn hóa nhà trường hiện nay ở các trường THPT tại quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh.

- Hiệu trưởng tiến hành khảo sát đánh giá thực trạng VHNT, xây dựng VHNT hiện tại; đánh giá mức độ nhận thức, hiểu biết, thái độ, hành vi của các thành viên trong nhà trường về VHNT; xác định thuận lợi, khó khăn, thời cơ, thách thức trong quá trình thực hiện kế hoạch xây dựng VHNT.

- Hiệu trưởng căn cứ trên những cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn để xây dựng nội dung công tác xây dựng VHNT dựa trên nền tảng văn hóa truyền thống; điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội của đất nước, địa phương; nội dung xây dựng VHNT mang tính khả thi, phù hợp với đặc điểm, tính chất của nhà trường.

- Hiệu trưởng hoàn thiện nội dung xây dựng VHNT gồm: xác định được sứ mệnh, tầm nhìn, các giá trị, mục tiêu và các biện pháp chiến lược của nhà trường; định hình hệ thống những giá trị cốt lõi; xây dựng những yếu tố hữu hình và vô hình của VHNT như (nâng cao chất lượng dạy học, động viên thầy trò thi đua dạy tốt, học

tốt; tổ chức cho CB,GV, NV và HS tham gia tốt các phong trào thi đua, các cuộc vận động nhằm hoàn thiện nội dung xây dựng VHNT; nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và hoàn thiện các chính sách đãi ngộ, khen thưởng, xử phạt,..; xây dựng chương trình hành động phù hợp cho từng học kỳ, năm học, giai đoạn; xây dựng các biện pháp hữu hiệu để hỗ trợ chương trình hành động; tổ chức sơ kết, tổng kết đánh giá, rút kinh nghiệm; điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với thực tiễn).

- Hiệu trưởng nắm bắt tình hình thông qua khảo sát đánh giá thực trạng VHNT hiện tại.

- Phân công nhiệm vụ cho các bộ phận, cá nhân phụ trách xây dựng VHNT phải trên nguyên tắc dân chủ, khách quan, phù hợp với vị trí, vai trò, nhiệm vụ của các tổ chức, cá nhân.

- Động viên, khuyến khích, tạo động lực cho các bộ phận, cá nhân thực hiện nội dung xây dựng văn hóa nhà trường.

- Sơ kết, tổng kết đánh giá kết quả thực kế hoạch để kịp thời phát hiện những mặt tốt để động viên, phát huy; những mặt còn hạn chế, lệch lạc để uốn nắn, sửa chữa, xử lý vi phạm kịp thời; điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với thực tế nhà trường.

3.2.4. Quản lý phối hợp giữa công đoàn, đoàn thanh niên, tổ chuyên môn coi đây là lực lượng nòng cốt trong các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường‌

a. Mục tiêu của biện pháp

- Nhằm phát huy được sức mạnh của mọi thành viên trong nhà trường cùng tham gia vào các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường. Qua đó giúp Hiệu trưởng hoàn thiện bộ máy tổ chức, nâng cao hiệu lực và hiệu quả tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều hành, kiểm tra, đánh giá tất cả các hoạt động xây dựng VHNT.

- Thông qua các hoạt động của các tổ chức này, học sinh có cơ hội thể hiện năng lực bản thân, đưa kiến thức vận dụng vào cuộc sống để giúp ích cho xã hội và rèn luyện cho bản thân phẩm chất sống biết cống hiến.

- Học sinh có một sân chơi bổ ích để tránh xa các tiêu cực trong xã hội, từ sân chơi này đã bồi dưỡng cho học sinh tinh thần đồng đội, tính đoàn kết, định hướng được tư tưởng, lối sống, hun đúc tình cảm tốt đẹp giữa bạn bè và xa hơn là

tình yêu trường lớp, thầy cô, quê hương.

b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

- Phổ biến kế hoạch xây dựng VHNT đến các đoàn thể, cá nhân trong nhà trường. Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ cho các tổ chức, từ đó tổ chức phân công, giao nhiệm vụ cho từng thành viên trong nhà trường phù hợp với chức năng nhiệm vụ trong trường. Xác định cơ chế phối hợp giữa các tổ chức đoàn thể, cá nhân từ công tác thực hiện, nắm thông tin, thực hiện đôn đốc, giám sát, huy động các nguồn lực, báo cáo trong quá trình xây dựng VHNT.

- Phân công nhiệm vụ cho các bộ phận, cá nhân phụ trách xây dựng VHNT phải trên nguyên tắc dân chủ, khách quan, phù hợp với vai trò, nhiệm vụ của các tổ chức, cá nhân theo phương châm “vì quyền lợi học sinh, vì sự phát triển của nhà trường”.

- Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt tháng bộ môn, sinh hoạt các câu lạc bộ, các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao, cuộc thi học sinh thanh lịch, cuộc thi tìm kiếm tài năng học sinh, tổ chức các trò chơi dân gian, tổ chức giúp đỡ trẻ em lang thang cơ nhỡ, phụng dưỡng bà mẹ Việt Nam anh hùng, các hoạt động tình nguyện để học sinh có cơ hội được rèn luyện các kỹ năng, tư tưởng, đạo đức và lối sống nhằm góp phần xây dựng văn hóa nhà trường.

- Tổ chức với quy mô rộng lớn để học sinh tham gia và gắn với những ngày lễ, ngày truyền thống của trường, của Đoàn, của dân tộc. Nội dung của các hoạt động phải phong phú, thiết thực, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng và sở thích của học sinh.

- Động viên, khuyến khích, tạo điều kiện cho các bộ phận, cá nhân phối hợp tổ chức các hoạt động nhằm góp phần thực hiện nội dung xây dựng VHNT. Đồng thời thực hiện chế độ hỗ trợ, khen thưởng hợp lý để kích thích các bộ phận, từng thành viên nâng cao chất lượng, hiệu quả xây dựng VHNT.

c. Điều kiện thực hiện

Chi đoàn giáo viên, Đoàn trường cần chủ động và phối hợp với những tổ chức, đoàn thể khác trong việc tổ chức các hoạt động cho học sinh.

Các tổ trưởng công đoàn thường xuyên quan tâm, động viên các công đoàn