Khung Hoạt Động Kpkh Nhằm Ptvt Cho Trẻ Mg 3-4 Tuổi

Khi xác định mục tiêu PTVT để thiết kế hoạt động KPKH, GV cần dựa trên hoạt động ngôn ngữ, các biểu hiện về VT của trẻ. Các mục tiêu được lặp lại nhiều lần trong hoạt động ngôn ngữ cụ thể giúp trẻ được nghe, hiểu, bắt chước và sử dụng từ. Thiết kế hoạt động dựa trên trải nghiệm theo hướng khai thác việc sử dụng ngôn ngữ của trẻ cũng tạo cơ hội để trẻ học từ dễ dàng hơn do từ được gắn với bối cảnh thực, gần gũi với trẻ.

Biện pháp này giúp GV có thêm những hoạt động dự kiến trước,chủ động trong việc tổ chức hoạt động KPKH nhằm PTVT có hiệu quả hơn.

3.2.1.2. Nội dung và cách tiến hành

Thiết kế hoạt động KPKH là một nội dung trong quá trình xây dựng kế hoạch KPKH. Trong quá trình thiết kế hoạt động KPKH, GV cần kết hợp các kiến thức, kĩ năng về ngôn ngữ để trẻ có cơ hội ghi nhớ từ mới, phát âm, hiểu nghĩa, và biết cách sử dụng từ trong các tình huống cụ thể..

Thiết kế hoạt động KPKH dựa trên mục tiêu PTVT tạo cơ hội cho trẻ trải nghiệm ngôn ngữ gồm các nội dung: Thiết kế hoạt động dựa trên mục tiêu PTVT; lựa chọn các hoạt động tăng cơ hội cho trẻ PTVT (xem Phụ lục 7).

a. Thiết kế hoạt động KPKH dựa trên mục tiêu PTVT của trẻ MG 3 - 4 tuổi

Giáo viên thiết kế hoạt động KPKH nhằm PTVT cho trẻ MG 3 - 4 tuổi trước tiên cần xác định nội dung hoạt động KPKH ở đó có cụ thể về mục tiêu PTVT tương ứng. Mỗi dạng hoạt động KPKH sẽ có ưu thế riêng để PTVT biểu đạt hay VT tiếp nhận cho trẻ MG 3 - 4 tuổi.

Bảng 3.1. Khung hoạt động KPKH nhằm PTVT cho trẻ MG 3-4 tuổi

Mục tiêu PTVT

Vốn từ

Hoạt động KPKH

*Cung cấp từ mới cho trẻ (Nghe)

- Thu nhận từ mới trong quá trình xây dựng môi trường vật chất; khám phá, trải nghiệm đối tượng thông qua tương tác, trò chuyện với cô và các bạn

- Củng cố, mở rộng vốn từ tiếp nhận qua các hoạt động diễn ra trong ngày (chơi tự do, vẽ, nặn, đọc thơ, hát,...)

* Nâng cao khả năng hiểu nghĩa từ

(Hiểu)

- Hiểu nghĩa từ gắn với một đối tượng cụ thể

+ Phân biệt và xác định đúng đối tượng hoặc tranh/ ảnh vẽ đối tượng khi nghe yêu cầu lấy chúng

+ Nhận diện đúng đối tượng khi nghe miêu tả về:

 Đặc trưng, tính chất, trạng thái,...

 Đặc điểm hoạt động, tập tính, di chuyển, sự biến đổi,...

 Chức năng, công dụng…

- Hiểu nghĩa khái quát của từ chỉ một nhóm các đối tượng cùng loại:

Trẻ phân loại được các nhóm đối tượng khi nghe yêu cầu của GV (VD: nhóm quả, nhóm củ, nhóm rau, nhóm hoa;...).

* Vốntừ tiếpnhận

* Hoạt động học

- Trẻ tham gia các hoạt động tạo hình (vẽ, xé, cắt, nặn), âm nhạc,... liên quan đến chủ đề KPKH. Trẻ gọi tên được các hoạt động vẽ, xé, cắt, nặn... và tên các đối tượng, bộ phận của đối tượng mà trẻ tạo hình.

- Khoa học

+ Trẻ quan sát, thực hành thí nghiệm đơn giản: các trạng thái của nước, thành phần của đất, tạo màu từ củ quả, tạo mưa, gió đến từ đâu,...

+ Trẻ gọi tên được các đối tượng tham gia thí nghiệm; tương tác, chia sẻ, với trẻ khác.

* Hoạt động chơi

- Tham gia một số trò giúp trẻ nhận biết và gọi/ nói/ kể tên đúng đối tượng, bộ phận của đối tượng, như trò chơi:

+ Tìm vật theo tên gọi

+ Bắt được vật nào, nói tên vật đó

+ Cái gì biến mất?

+ Quanuan sát bộ phận nói

* Giúp trẻ nói/ kể lại chính xác tên các đối tượng đã trải nghiệm (Bắt chước)

- Nói/ kể được tên các đối tượng (bản

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 211 trang tài liệu này.

Mục tiêu PTVT

Vốn từ

Hoạt động KPKH

thân, người gần gũi, đồ vật, đồ chơi, động vật, thực vật, hiện tượng tự nhiên) và bộ phận cấu tạo của đối tượng đã học

- Nói/ kể được tên chung (tên gọi khái quát) của nhóm các sự vật cùng loại.

* Củng cố, tích cực hóa vốn từ cho trẻ, giúp trẻ sử dụng các từ đã học trong các tình huống giao tiếp khác nhau (Nói)

- Miêu tả đơn giản về đặc điểm, trạng thái, tính chất, hoạt động, sự biến đổi, cách chăm sóc, bảo vệ đối tượng đã trải nghiệm với sự hỗ trợ của GV (đặt câu hỏi, đưa ra gợi ý,...)

- Sử dụng từ đã học trong các tình huống, hoạt động khác nhau (đóng vai, đóng kịch, lao động,...)

- Kể lại diễn biến/ biến đổi của đối tượng với sự hỗ trợ của tranh/ ảnh được sắp xếp theo thứ tự.

- Nói đúng tên đối tượng, đặc trưng đối tượng sau khi xem một đoạn phim/ kịch với tình tiết đơn giản.

- Chia sẻ/ kể lại một cách ngắn gọn theo trí nhớ với cô, các bạn và gia đình về các hoạt động đã trải nghiệm (có sự dẫn dắt, gợi ý của người lớn để trẻ có thể nhớ lại và kể tuần tự, liên tục)

- Bày tỏ cảm xúc thích/ không thích với cô, các bạn và gia đình về sự vật, hiện tượng trải nghiệm, khám phá.

* Vốntừ biểuđạt

tên đối tượng

- Khám phá, miêu tả đối tượng qua trò chơi:

+ Chọn đúng đối tượng khi nghe từ miêu tả đặc điểm của chúng (màu sắc, hình dạng, kích thước,...)

+ Đoán và miêu tả đặc trưng đối tượng (Chiếc túi kỳ diệu, Hộp quà bí ẩn,...)

+ Trò chơi Nói ngược (miêu tả ngược với từ cô/ bạn đã nói),...

- Vận dụng từ đã học để chơi các Trò chơi đóng vai (bán hàng, bác sĩ, gia đình, thợ sửa xe, người đầu bếp, bác nông dân,...)

* Các hoạt động khác: củng cố những từ đã học, mở rộng vốn từ cùng chủ đề trong các hoạt động chăm sóc và giáo dục khác: ăn, ngủ, lao động, đón, trả trẻ,...

Mỗi một nội dung KPKH có thể giúp trẻ hình thành một hay nhiều kĩ năng ngôn ngữ, phát triển nhiều từ loại khác nhau (danh từ, động từ, tính từ...).

Căn cứ vào nhu cầu và thực tiễn hoạt động ngôn ngữ của trẻ, GV có thể lựa chọn những nội dung giáo dục cho hợp lý để thiết kế hoạt động KPKH.

Khi thiết kế các hoạt động KPKH nhằm PTVT cho trẻ, GV có thể đặt câu hỏi: Hoạt động này sẽ cung cấp những kiến thức cụ thể nào và phát triển từ gì gì cho trẻ? Hoạt động này có phù hợp, có hấp dẫn, an toàn đối với trẻ MG 3-4 tuổi không? Nội dung có gắn với mục tiêu PTVT của trẻ không? Cần thiết kế các hoạt động cụ thể nào để giúp đạt được mục tiêu PTVT? Có những lưu ý gì trong xây dựng môi trường (vật chất, tinh thần) và cách thức tổ chức hoạt động để đạt được mục tiêu PTVT đề ra? Các tình huống trong hoạt động ngôn ngữ nào có thể xảy ra trong quá trình tiến hành hoạt động và cách xử trí?...

b. Lựa chọn các hoạt động KPKH tăng cơ hội PTVT cho trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi

Hoạt động KPKH nhằm PTVT cho trẻ có thể thực hiện dưới nhiều hình thức như: chơi, học tập (tổ chức trải nghiệm tại lớp, làm thí nghiệm khoa học đơn giản), tham quan/ dã ngoại… Mỗi hình thức KPKH có ưu thế riêng đối với việc PTVT cho trẻ. Tùy từng chủ đề và mục tiêu PTVT mà GV lựa chọn hình thức KPKH, địa điểm và cách tổ chức. Tuy nhiên, các hình thức này phải đảm bảo mục tiêu PTVT, phù hợp với khung nội dung KPKH nhằm PTVT cho trẻ MG 3-4 tuổi, phù hợp với điều kiện nhà trường và địa phương.

Chơi là hình thức hoạt động chủ đạo của trẻ MG 3 - 4 tuổi, tác động đến sự phát triển toàn diện của trẻ, trong đó có ngôn ngữ. Trò chơi luôn hấp dẫn với trẻ vì thế mà trẻ thường tích cực, hào hứng tham gia. Có nhiều dạng trò chơi khác nhau: trò chơi học tập, trò chơi vận động, trò chơi dân gian, trò chơi đóng kịch, trò chơi lắp ghép... Dựa vào mục tiêu giáo dục, mục tiêu PTVT cho trẻ, GV có thể thiết kế một số trò chơi tiêu biểu để tổ chức trong hoạt động KPKH kích thích trẻ PTVT. GV dự kiến những từ cần cung cấp cho trẻ để lồng ghép trong hoạt động chơi, như: cung cấp tên con vật (con chó, con mèo, con gà…) qua trò chơi chọn hình đoán tên. Cung cấp tên một phần của đối tượng (tai/ vòi voi, tai thỏ, sừng tê giác, sừng hươu, đuôi rắn, lông

nhím, phần lưng ngựa vằn,...) qua trò chơi đuổi hình bắt chữ, trò chơi Cái gì biến mất…Cung cấp tên các bộ phận của xe (bánh xe, còi xe, gương xe,...) qua trò chơi lắp ghép/ xây dựng. Cung cấp tên một loài động vật hay phương tiện khi mô phỏng lại hoạt động, tiếng kêu của chúng (ô tô – bíp bíp, gà trống – ò ó o, bò – ò ò, ngựa – trẻ làm động tác phi,...) qua Trò chơi mô phỏng.

Tổ chức hoạt động KPKH qua hình thức học, GV dựa trên mục tiêu PTVT để giao nhiệm vụ cho trẻ hoặc nhóm trẻ khám phá một/ một vài đối tượng. GV hướng dẫn trẻ sử dụng các giác quan của mình để tích lũy kinh nghiệm và PTVT. Trẻ được nhìn, sờ, nắn, ngửi, nếm,... đối tượng, tri giác một cách khái quát đến cụ thể từng chi tiết. Giáo viên chú trọng việc cho trẻ tích cực sử dụng từ ngữ để gọi tên, miêu tả đối tượng; giúp trẻ trở thành những chủ thể tích cực trong từng hoạt động ngôn ngữ. Bên cạnh đó, GV cũng nên dùng phương pháp đàm thoại để hỗ trợ, chính xác hóa vốn từ trẻ thu được bằng cách gắn tên, đặc điểm của vật thật với VT. Không chỉ tập trung hướng trẻ quan sát các sự vật, hiện tượng riêng lẻ mà GV cần làm cho trẻ thấy được mối quan hệ, tác động giữa chúng. Trong quá trình tổ chức KPKH , để trẻ nắm được nghĩa từ, hiểu được cách thức sử dụng từ trong câu, GV có thể: Sử dụng lời nói mẫu để trẻ bắt chước. Điều chỉnh, bổ sung, chính xác hóa những từ, ngữ mà trẻ sử dụng chưa chính xác. Sử dụng câu hỏi: GV có thể sử dụng các câu hỏi đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với đặc điểm ngôn ngữ lứa tuổi MG 3 - 4 để củng cố, hệ thống hóa kiến thức trẻ thu nhận được thông qua hoạt động KPKH.

Giảng giải, chỉ dẫn, nhắc nhở: Dựa trên kinh nghiệm về VT của trẻ GV dùng những từ ngữ mà trẻ đã biết để gợi ý hay giải nghĩa cho những từ mà trẻ chưa biết/chưa hiểu nhằm củng cố, giải thích sâu thêm kiến thức khoa học mà trẻ đã trải nghiệm.

Tổ chức hoạt động KPKH qua hình thức thăm quan, dã ngoại… Mục tiêu của thăm quan, dã ngoại nhằm mở rộng kiến thức về môi trường xung quanh; hình thành và rèn luyện các kỹ năng (trong đó có phát triển ngôn ngữ nói chung, PTVT nói riêng…). Qua hoạt động tham quan, dã ngoại…trẻ được làm quen, tiếp xúc với nhiều sự vật, hiện tượng mới lạ và các hình dạng, màu sắc, tính chất, công dụng,... Trước hiện thực đó, trẻ sẽ không ngừng vận dụng VT đã biết để khai thác những thứ chưa biết nhằm thỏa mãn nhu cầu nhận thức của bản thân. Trẻ thường xuyên đặt ra các

câu hỏi: Ai? Cái gì? Như thế nào? Tại sao?... và tìm cách có câu trả lời từ việc trao đổi với những người xung quanh. Vốn từ của trẻ cũng vì thế mà được củng cố và gia tăng thêm. Đối với trẻ MG 3 - 4 tuổi, có thể tổ chức thăm quan, dã ngoại tại các địa điểm, như: Viện bảo tàng thiên nhiên, Khu vui chơi (để dạy trẻ VT về động vật hoang dã, hoa, lá, hiện tượng thiên nhiên, đồ dùng, đồ chơi,...). Làng nghề, xưởng sản xuất, nhà máy, xí nghiệp (gốm, dệt,...) (để dạy trẻ về các đồ vật và các động từ liên quan đến việc sản xuất các đồ vật đó)…

Để PTVT, GV có thể lựa chọn/ thiết kế các hoạt động đảm bảo các yêu cầu:

+ Các hoạt động gắn với quá trình tìm hiểu và mở rộng vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh, kích thích trẻ không ngừng khám phá, trải nghiệm, làm giàu vốn từ. Muốn vậy, nội dung nên gắn với các chủ đề KPKH gần gũi, đảm bảo theo khung nội dung trong Chương trình GDMN của Bộ Giáo dục và Đào tạo, như: bản thân, đồ vật, đồ chơi, động vật, thực vật, hiện tượng tự nhiên...

+ Các hoạt động phong phú, đa dạng, hấp dẫn, dễ nhớ luật, dễ thực hiện, vừa sức với trẻ và tích hợp các kĩ năng ngôn ngữ (nghe, nói, kể, trình bày,...). Đa dạng các hoạt động, kết hợp được nhiều kĩ năng và các hoạt động ngôn ngữ khác nhau: vận động cơ bản, tái hiện lại theo trí nhớ, sáng tạo theo trí tưởng tượng, biểu lộ cảm xúc, khám phá, đố - đoán,... Các hoạt động càng hấp dẫn thì trẻ càng tích cực tham gia, duy trì thời gian giao tiếp, mong muốn được tiếp tục lặp lại trong những lần sau, đồng nghĩa với việc trẻ có nhiều cơ hội để PTVT hơn.

+ GV chú ý thiết kế các hoạt động phát huy được tính sáng tạo, tích cực, chủ động tương tác với bạn chơi của trẻ. Khi tham gia, trẻ buộc phải sử dụng ngôn ngữ vì thế VT của trẻ được mở rộng. GV hỗ trợ hoặc tham gia cùng với trẻ sẽ làm phong phú, chính xác hóa từ ngữ mà trẻ sử dụng.

+ GV cũng cần linh hoạt thay đổi các hoạt động để phù hợp với thời tiết, sức khỏe của trẻ. Vì thế GV lên kế hoạch chuẩn bị cẩn thận, kĩ lưỡng, đảm bảo an toàn cho trẻ (mời thêm cha mẹ tham gia cùng cũng là một cách thức giáo dục kết hợp giữa nhà trường và gia đình, lại vừa đảm bảo an toàn khi quản lý nhiều trẻ)

3.2.1.3. Điều kiện thực hiện

Để thực hiện tốt việc thiết kế hoạt động khám phá khoa học dựa trên mục tiêu PTVT tạo cơ hội cho trẻ trải nghiệm ngôn ngữ cần phải bảo đảm các điều kiện sau:

Ban giám hiệu nhà trường cho phép và tạo điều kiện để GV có thể chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng, triển khai hoạt động KPKH nhằm PTVT. Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu PTVT thì phải lồng ghép trong nhiều hoạt động giáo dục khác nhau, không riêng hoạt động KPKH.

GV cần trao đổi, thông báo với cha mẹ về các hoạt động trải nghiệm, giúp nắm bắt được tình hình và có sự khuyến khích động viên trẻ. Cha mẹ cũng có thể đưa ra những ý kiến gợi ý giúp cho việc thiết kế các hình thức hoạt động KPKH phù hợp với sở thích của trẻ và giúp PTVT tốt hơn. Muốn vậy, GV cần có tư duy cởi mở, không áp đặt suy nghĩ chủ quan cá nhân trong việc thiết kế các hoạt động và thực hiện các hoạt động.

GV có khả năng quan sát việc sử dụng ngôn ngữ của trẻ, ứng biến, kịp thời điều chỉnh hoạt động phù hợp với nhu cầu, kinh nghiệm nhằm PTVT cho trẻ khi phát sinh tình huống mới.

GV có kĩ năng đưa ra các bài tập, tình huống, trò chơi trong bất kì thời điểm thích hợp nào trong ngày dựa trên nền tảng trẻ sử dụng ngôn ngữ để trẻ có thể củng cố VT đã học.

3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường khám phá khoa học đa dạng nhằm kích thích trẻ học từ

3.2.2.1. Mục đích, ý nghĩa

Biện pháp này giúp trẻ có cơ hội trực tiếp khám phá, có môi trường kích thích tìm hiểu để hình thành VT. Ngoài ra, biện pháp này còn có mục đích là xây dựng môi trường vật chất phong phú phù hợp với chủ đề KPKH và môi trường tâm lý an toàn, thoải mái, cởi mở để trẻ có thể giao lưu bằng ngôn ngữ một cách tích cực.

Việc xây dựng môi trường vật chất và tâm lý tốt giúp trẻ vui vẻ, hào hứng tham gia hoạt động KPKH; tự tin, mạnh dạn, chủ động tương tác, trò chuyện với cô và các bạn. Trẻ có môi trường để trải nghiệm đa dạng, được giao tiếp thường xuyên thì VT cũng sẽ được kích hoạt và gia tăng một cách tự nhiên.

3.2.2.2. Nội dung và cách tiến hành

a) Xây dựng môi trường vật chất

Xây dựng môi trường vật chất chính là việc xác định khu vực tổ chức hoạt

động giáo dục; chuẩn bị đồ dùng, nguyên vật liệu,...; bài trí không gian, góc chơi của trẻ. Việc này cần phải được đổi mới thường xuyên theo từng chủ đề nhánh để không gian lớp học luôn mới mẻ, sinh động. Lựa chọn địa điểm tổ chức hợp lý, chuẩn bị nguyên vật liệu đa dạng và sắp xếp góc chơi một cách có định hướng sẽ thu hút trẻ tham gia và duy trì thời gian trải nghiệm lâu hơn. Trẻ có đầy đủ vật liệu, dụng cụ để thực hiện nhiều hình thức KPKH và có nhiều cơ hội để giao tiếp, PTVT.

* Xác định khu vực tổ chức hoạt động phù hợp với mục tiêu PTVT

Việc lựa chọn hoạt động thường tương ứng với một hoặc một số địa điểm nhất định: trong lớp học, ngoài lớp học, ngoài phạm vi trường. Mỗi địa điểm có lợi thế riêng trong PTVT cho trẻ vì thế việc xác định khu vực tổ chức hoạt động nên căn cứ vào mục tiêu PTVT và chủ đề giáo dục. Môi trường trong lớp học sẽ thuận lợi cho việc dạy trẻ danh từ chỉ sự vật, hiện tượng,… và các bộ phận cấu tạo chúng. Tuy nhiên, nếu chỉ tổ chức KPKH trong lớp thì sẽ có những hạn chế nhất định trong việc lĩnh hội nghĩa của từ chỉ hoạt động, trạng thái của các loài động vật; sự biến đổi, tính chất của các hiện tượng tự nhiên,... Vì thế, nếu mục đích giúp trẻ nắm được các động từ chỉ hoạt động của các loài vật (chim bay, ngựa phi, rắn trườn, cá bơi,…) thì nên cho trẻ trực tiếp quan sát thực tế tại trang trại. Tuỳ vào chủ đề là vật nuôi gia đình hay động vật hoang dã mà GV lựa chọn địa điểm tham quan nông trại hay sở thú. Để dạy trẻ các tính từ chỉ tính chất, đặc trưng của sự vật, hiện tượng,… (nắng chói chang, mặt trời đỏ rực, gió thổi nhè nhẹ, hoa sặc sỡ, cánh hoa mỏng manh, mịn màng,…) thì lý tưởng hơn cả là cho trẻ được trải nghiệm thực tế, cảm nhận qua môi trường bên ngoài lớp học (công viên, vườn trường). Địa điểm tổ chức cần chọn vị trí an toàn, sạch sẽ, thoáng mát, đủ diện tích và đảm bảo yên tĩnh để trẻ không bị phân tán bởi những hoạt động xung quanh.

. Tuỳ vào điều kiện của trường, của địa phương mà lựa chọn hình thức phù hợp, chẳng hạn nếu địa bàn trường gần các trang trại, cánh đồng, vườn rau, vườn cây thực tế thì có thể tổ chức cho trẻ đến đó tham quan, khám phá.

* Chuẩn bị đồ dùng, nguyên vật liệu phong phú, đa dạng

Cần lựa chọn hoặc định hướng rõ ràng cho trẻ để chuẩn bị được các đồ dùng, đồ chơi, hoa quả, cây lá,… mang tính đại diện, tính thẩm mỹ. Đối với các đồ chơi