VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
TRẦN THỊ QUỲNH TRANG
SỰ THAM GIA CỦA THÁI LAN VÀO MẠNG SẢN XUẤT
Ô TÔ TOÀN CẦU VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM
Kinh tế quốc tế | |
Mã số : | 9310106 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Sự tham gia của Thái Lan vào mạng sản xuất ô tô toàn cầu và hàm ý chính sách cho Việt Nam - 2 -
Sự tham gia của Thái Lan vào mạng sản xuất ô tô toàn cầu và hàm ý chính sách cho Việt Nam - 3 -
Đánh Giá Và Khoảng Trống Nghiên Cứu
Xem toàn bộ 202 trang tài liệu này.
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS. TS. Nguyễn Thị Hồng Nhung
2. PGS. TS. Nguyễn Duy Lợi
HÀ NỘI - 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
MỤC LỤC
Trang TRANG BÌA i
LỜI CAM ĐOAN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT vi
DANH MỤC CÁC BẢNG viii
DANH MỤC CÁC HỘP x
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5
4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6
5. Đóng góp và ý nghĩa của luận án 8
6. Kết cấu của luận án 8
Chương 1 10
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ SỰ THAM GIA CỦA THÁI LAN VÀO MẠNG SẢN XUẤT Ô TÔ TOÀN CẦU VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM 10
1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước 10
1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước 17
1.3. Đánh giá và khoảng trống nghiên cứu 21
1.3.1. Đánh giá về các nghiên cứu đã có 21
1.3.2. Khoảng trống nghiên cứu 21
1.4. Tiểu kết Chương 1 22
Chương 2 23
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THAM GIA MẠNG SẢN XUẤT Ô TÔ TOÀN CẦU 23
2.1. Khái niệm mạng sản xuất toàn cầu 23
2.2. Các loại hình và cách thức tham gia mạng sản xuất toàn cầu 24
2.2.1. Khái niệm tham gia mạng sản xuất toàn cầu 24
2.2.2. Các loại hình mạng sản xuất toàn cầu 25
2.2.3. Cách thức tham gia mạng sản xuất toàn cầu để phát triển công nghiệp26 2.3. Mạng sản xuất ô tô toàn cầu và vai trò 31
2.3.1. Xu hướng phát triển công nghiệp ô tô ở các nước đang phát triển 31
2.3.2. Đặc điểm của công nghiệp ô tô 32
2.3.3. Đặc điểm và cấu trúc mạng sản xuất ô tô toàn cầu 34
2.3.4. Vai trò của việc tham gia vào mạng sản xuất toàn cầu đối với phát triển công nghiệp ô tô các nước đang phát triển 37
2.4. Nội dung tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu 40
2.4.1. Cơ sở cho việc tham gia vào mạng sản xuất ô tô toàn cầu 40
2.4.2. Một số nhân tố tác động tới khả năng tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu 43
2.4.3. Quy trình lựa chọn nhà cung cấp của các hãng ô tô 47
2.4.4. Yêu cầu và điều kiện đảm bảo để quốc gia, doanh nghiệp tham gia vào mạng sản xuất ô tô toàn cầu 50
2.5. Tiểu kết chương 2 53
Chương 3 55
THỰC TIỄN THAM GIA MẠNG SẢN XUẤT TOÀN CẦU ĐỂ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP Ô TÔ CỦA THÁI LAN 55
3.1. Quá trình phát triển công nghiệp ô tô của Thái Lan và thành quả 55
3.1.1. Giai đoạn bảo hộ (từ đầu thập niên 1960 đến giữa thập niên 1980) 55
3.1.2. Giai đoạn tự do hóa một phần (từ năm 1987 đến năm 1999) 61
3.1.3. Giai đoạn tự do hóa đầy đủ (từ năm 2000 đến nay) 63
3.1.4. Vị trí của công nghiệp ô tô trong nền kinh tế Thái Lan 67
3.1.5. Vị trí của Thái Lan trong mạng sản xuất ô tô toàn cầu 68
3.2. Cách thức Thái Lan tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu 72
3.2.1. Chiến lược nâng cấp công nghiệp ô tô của Thái Lan 72
3.2.2. Thu hút FDI 73
3.2.3. Thuận lợi hóa thương mại 77
3.2.4. Phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ gắn với khu công nghiệp mới 78
3.2.5. Phát triển công nghiệp hỗ trợ và phát triển các doanh nghiệp chế tạo ô tô
...........................................................................................................................78
3.2.6. Cải thiện năng lực sản xuất 91
3.2.7. Thúc đẩy xuất khẩu 93
3.2.8. Thúc đẩy chuyển giao công nghệ và phát triển nguồn nhân lực 95
3.2.9. Phát triển cụm liên kết công nghiệp ô tô 96
3.3. Đánh giá về tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu Thái Lan 100
3.3.1. Một số thành công và nguyên nhân 101
3.3.2. Những hạn chế 104
3.4. Tiểu kết Chương 3 105
Chương 4 107
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GIÚP VIỆT NAM THAM GIA MẠNG SẢN XUẤT Ô TÔ TOÀN CẦU TRONG TƯƠNG LAI 107
4.1. Thực trạng tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu của Việt Nam 107
4.2. Một số hạn chế khi tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu 113
4.3. So sánh đường lối phát triển công nghiệp ô tô và tham gia mạng sản xuất ô tô
toàn cầu của Việt Nam với Thái Lan 117
4.3.1. So sánh về lựa chọn chiến lược tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu
của Thái Lan và Việt Nam 118
4.3.2. So sánh về phát triển công nghiệp hỗ trợ và các nhà cung ứng cho công nghiệp ô tô 122
4.3.3. So sánh về đầu tư nghiên cứu và phát triển cho công nghiệp ô tô 124
4.3.4. So sánh về phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp ô tô 125
4.4. Triển vọng tham gia mạng sản xuất ô tô toàn cầu của Việt Nam 126
4.4.1. Bối cảnh 126
4.4.2. Cơ hội phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam trong thời gian tới 135
4.5. Một số hàm ý chính sách cho Việt Nam 139
4.5.1. Hoạch định và thực hiện tốt chiến lược tham gia mạng sản xuất toàn cầu
.........................................................................................................................140
4.5.2. Tạo dựng thị trường ô tô 141
4.5.3. Duy trì và đẩy mạnh sản xuất lắp ráp trong nước 142
4.5.4. Thu hút hiệu quả FDI 142
4.5.5. Về phát triển công nghiệp hỗ trợ và các nhà cung ứng 142
4.5.6. Về đầu tư nghiên cứu và phát triển cho công nghiệp ô tô 144
4.5.7. Phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp ô tô 145
4.5.8. Thúc đẩy hình thành các cụm liên kết công nghiệp ô tô 145
4.6. Tiểu kết chương 4 147
KẾT LUẬN 149
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO 152
Tiếng Việt 152
Tiếng Anh 154
PHỤ LỤC 163
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Tên tiếng Anh | Tên tiếng Việt | |
AEC | ASEAN Economic Community | Cộng đồng kinh tế ASEAN |
AFTA | ASEAN Free Trade Area | Khu vực mậu dịch tự do ASEAN |
AICO | ASEAN Industrial Cooperation Scheme | Chương trình hợp tác công nghiệp ASEAN |
ASEAN | Association of Southeast Asian Nations | Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á |
CEPT | Common Effective Preferential Tariff | Chương trình thuế quan ưu đãi có hiệu lực chung |
CKD | Completely Knocked Down | Xe lắp ráp trong nước với 100% linh kiện nhập khẩu nước ngoài |
CM | Contract Manufacturer | Nhà sản xuất chuyên gia công cho nhà sản xuất khác |
CPTPP | Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership | Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương |
FDI | Foreign Direct Investment | Đầu tư trực tiếp nước ngoài |
FTA | Free Trade Agreement | Hiệp định thương mại tự do |
OBM | Original Brand Manufacturer | Nhà sản xuất chỉ sở hữu thương hiệu |
OBDM | Original Brand Design Manufacturer | Nhà sản xuất vừa thiết kế sản phẩm vừa sở hữu thương hiệu |
OBEM | Original Brand Equipment Manufacturer | Nhà sản xuất vừa sản xuất sản phẩm vừa sở hữu thương hiệu |
ODM | Original Design Manufacturer | Nhà thiết kế gốc |
ODEM | Original Design Equipment Manufacturer | Nhà sản xuất vừa thiết kế, vừa sản xuất sản phẩm |
OEM | Original Equipment Manufacturer | Sản xuất thiết bị gốc |
OIM | Original Integrated Manufacturer | Nhà sản xuất tham gia vào tất cả các hoạt động từ sở hữu thương hiệu, thiết kế đến bán hàng |
OSM | Original Strategy Manufacturer | Nhà sản xuất không sở hữu thương hiệu |
IKD | incompletely knocked down | Xe lắp ráp trong nước với một phần linh kiện nhập khẩu |
Semi knocked down | Xe lắp ráp trong nước với cụm linh kiện nhập khẩu nước ngoài | |
SX | Sản xuất | |
TPP | Trans-Pacific Partnership Agreement | Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương |
VAMA | Vietnam Automobile Manufacturers' Association | Hiệp hội Các Nhà sản xuất Ô tô Việt Nam |
WTO | World Trade Organization | Tổ chức thương mại thế giới |
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Các biện pháp giảm chi phí để thu hút các phân đoạn sản xuất của các
công ty xuyên quốc gia 27
Bảng 3.1: Tóm tắt chính sách phát triển ô tô của Thái Lan thời kỳ 1960-1970 56
Bảng 3.2: Tóm tắt chính sách phát triển công nghiệp ô tô của Thái Lan thời kỳ
1971-1977 .................................................................................................................58
Bảng 3.3: Tóm tắt chính sách phát triển công nghiệpô tô của Thái Lan thời kỳ 1978- 1986 59
Bảng 3.4: Tóm tắt chính sách phát triển công nghiệp ô tô của Thái Lan thời kỳ
1987-1999 .................................................................................................................62
Bảng 3.5: Thuế tiêu thụ đặc biệt ô tô của Thái Lan từ tháng 1 năm 2018 66
Bảng 3.6: Mười mẫu xe bán chạy nhất tại Thái Lan năm 2020 71
Bảng 3.7: Ưu đãi của dự án đầu tư theo vị trí địa lý của khu công nghiệp 75
Bảng 3.8: Cơ cấu sở hữu và thời gian thành lập 87
Bảng 3.9: Số lượng các nhà cung cấp thiết bị gốc (OEM) tại Thái Lan năm 2020 ..89 Bảng 3.10: Danh sách các hãng sản xuất linh kiện ô tô thuộc nhóm 100 công ty hàng đầu thế giới có cơ sở sản xuất tại Thái Lan năm 2020 90
Bảng 3.11: Năng lực sản xuất của từng tập đoàn ở Thái Lan (1985-2020) 92
Bảng 3.12: Sự quần tụ của các công ty sản xuất phụ tùng, linh kiện ô tô cấp một tại Thái Lan 97
Bảng 3.13: Sự phát triển và quần tụ của các công ty sản xuất phụ tùng, linh kiện ô tô Thái Lan.98 Bảng 4.1: Số lượng và giá trị nhập khẩu ô tô và linh kiện ô tô 110
Bảng 4.2: Một số phụ tùng linh kiện ô tô do công ty nội địa sản xuất ở 112
Bảng 4.3: Sản xuất và tiêu thụ ô tô tại một số nước ASEAN từ năm 2010-2020 ..114 Bảng 4.4: Bảng giá xe ở Việt Nam so với Thái Lan năm 2021 117
Bảng 4.5: Xuất khẩu kinh kiện ô tô của Việt Nam sang Mỹ và Nhật Bản 137
Bảng 4.6: Các hiệp định thương mại tự do (FTA) có hiệu lực ở Việt Nam 138