Nội Dung Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Giá Trịsống, Kỹ Năng Sống Trong

đối với niềm vui cuộc sống. Kĩ năng này cũng giúp kết thúc các mối quan hệ khi cần thiết một cách xây dựng.

Kĩ năng giao tiếp là yếu tố cần thiết cho nhiều kĩ năng khác như bày tỏ sự cảm thông, thương lượng, hợp tác, tìm kiếm sự giúp đỡ, giải quyết mâu thuẫn, kiếm soát cảm xúc. Người có kĩ năng giao tiếp tốt biết dung hòa đối với mong đợi của những người khác, có cách ứng xử khi làm việc cùng và ở cùng với những người khác trong một môi trường tập thể, quan tâm đến những điều người khác quan tâm và giúp họ có thể đạt được những điều họ mong muốn một cách chính đáng.

iii, Kĩ năng hợp tác:Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung. Kĩ năng hợp tác là khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, biết cam kết và cùng làm việc có hiêu quả với những thành viên khác trong nhóm.

Biểu hiện của người có kĩ năng hợp tác:

- Tôn trọng mục đích, mục tiêu hoạt động chung của nhóm; tôn trọng những quyết định chung, những điều đã cam kết.

- Biết giao tiếp hiệu quả, tôn trọng, đoàn kết và cảm thông, chia sẻ với các thành viên khác trong nhóm.

- Biết bày tỏ ý kiến, tham gia xây dựng kế hoạch hoạt động của nhóm. Đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng, xem xét các ý kiến, quan điểm của mọi người trong nhóm.

- Nỗ lực phát huy năng lực, sở trường của bản thân để hoàn thành tốt nhiệm vụ đã được phân công. Đồng thời biết hỗ trợ, giúp đỡ các thành viên khác trong quá trình hoạt động.

- Biết cùng cả nhóm đồng cam cộng khổ vượt qua những khó khăn, vướng mắc để hoàn thành mục đích, mục tiêu hoạt động chung.

- Có trách nhiệm về những thành công hay thất bại của nhóm, về những sản phẩm do nhóm tạo ra.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 135 trang tài liệu này.

Có kĩ năng hợp tác là một yêu cầu quan trọng đối với người công dân trong một xã hội hiện đại, bởi vì:

- Mỗi người đều có những điểm mạnh và hạn chế riêng. Sự hợp tác trong công việc giúp mọi người hỗ trợ, bổ sung cho nhau, tạo nên sức mạnh trí tuệ, tinh

thần và thể chất, vượt qua khó khăn, đem lại chất lượng và hiệu quả cao hơn cho công việc chung.

- Trong xã hội hiện đại, lợi ích của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng đều phụ thuộc vào nhau, ràng buộc lẫn nhau; mỗi người như một cái chi tiết của một cỗ máy lớn, phải vận hành đồng bộ, nhịp nhàng, không thể hành động đơn lẻ.

- Kĩ năng hợp tác còn giúp cá nhân sống hài hòa và tránh xung đột trong quan hệ với người khác.

Để có được sự hợp tác hiệu quả, chúng ta cần vận dụng tốt nhiều KNS khác như: tự nhận thức, xác định giá trị, giao tiếp, thể hiện sự cảm thông, đảm nhận trách nhiệm, ra quyết định, giải quyết mâu thuẫn, kiên định, ứng phó với căng thẳng…

iv, Kĩ năng quản lý thời gian:Kĩ năng quản lý thời gian là khả năng con người biết sắp xếp các công việc theo thứ tự ưu tiên, biết tập trung vào giải quyết công việc trọng tâm trong một thời gian nhất định.

Kĩ năng này rất cần thiết cho việc giải quyết vấn đề, lập kế hoạch, đặt mục tiêu và đạt được mục tiêu đó; đồng thời giúp con người tránh được căng thẳng do áp lực công việc.

Quản lý thời gian là một trong những kĩ năng quan trọng trong nhóm kĩ năng làm chủ bản thân. Quản lý thời gian tốt góp phần rất quan trọng vào sự thành công của cá nhân và của nhóm.

v, Kĩ năng giải quyết vấn đề:Kĩ năng giải quyết vấn đề là khả năng của cá nhân biết quyết định lựa chọn phương án tối ưu và hành động theo phương án đã chọn để giải quyết vấn đề hoặc tình huống gặp phải trong cuộc sống. Giải quyết vấn đề có liên quan tới kĩ năng ra quyết định và cần nhiều KNS khác như: Giao tiếp, xác định giá trị, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, tìm kiếm sự hỗ trợ, kiên định…

Cũng như kĩ năng ra quyết định, kĩ năng giải quyết vấn đề rất quan trọng, giúp con người có thể ứng phó tích cực và hiệu quả trước những vấn đề, tình huống của cuộc sống....

Ngoài ra, còn một số kỹ năng khác như: Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, Kĩ năng kiểm soát cảm xúc...

1.4. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục giá trịsống, kỹ năng sống trong trường THPT‌‌

1.4.1. Quản lý mục tiêu giáo dục giáo dục kĩ năng sống – giá trị sống cho học sinh

Quản lí giáo dục GTS-KNS sẽ nâng cao hiệu quả của giáo dục GTS-KNS, nâng cao chất lượng GD. Góp phần phát huy tiềm năng của nhà trường và xã hội, tạo ra sự thống nhất trong giáo dục GTS-KNS nói riêng, thực hiện mục tiêu giáo dục THPT nói chung.

Mục tiêu của GD phổ thông là đào tạo GD phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN, là nhân cách chứa đựng đầy đủ đức tính của con người Việt Nam mới.

+ Nâng cao hiểu biết về các giá trị truyền thống tốt của dân tộc, biết tiếp thu những giá trị tốt đẹp của nhân loại và thời đại; củng cố mở rộng kiến thức đã học trên lớp, có ý thức trách nhiệm đối với bản thân và xã hội, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp tương lai cho bản thân.

+ Củng cố vững chắc các kỹ năng cơ bản đã được rèn luyện từ bậc Tiểu học để trên cơ sở đó tiếp tục phát triển các năng lực chủ yếu như: năng lực tự hoàn thiện, năng lực giao tiếp ứng xử, năng lực thích ứng, năng lực hoạt động chính trị xã hội, năng lực tổ chức quản lý, năng lực hợp tác và cạnh tranh lành mạnh..., có lối sống phù hợp với các giá trị xã hội.

+ Bồi dưỡng nhân sinh quan, thế giới quan khoa học để từ đó có thái độ đúng đắn trước những vấn đề của cuộc sống; biết chịu trách nhiệm về hành vi của bản thân và đấu tranh tích cực với những biểu hiện sai trái của người khác; có hứng thú và nhu cầu tham gia các hoạt động chung; tích cực chủ động và linh hoạt trong các họat động tập thể; biết cảm thụ và đánh giá cái đẹp trong cuộc sống.

Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị sống, thái độ và kĩ năng phù hợp. Hình thành cho HS những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ những hành vi thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ,các tình huống và hoạt động hàng ngày.

Giáo dục GTS-KNS là khả năng làm chủ bản thân của mỗi con người, khả năng nhận biết, ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó trước các tình huống của cuộc sống. Như vậy, KNS hướng vào việc giúp con

người thay đổi nhận thức, thái độ và giá trị trong những hành động theo xu hướng tích cực và mang tính chất xây dựng.‌

1.4.2. Quản lý nội dung giáo dục GTS-KNS phù hợp với học sinh THPT

Giáo dục GTS-KNS giúp học sinh THPT hình thành hệ thống các giá trị sống như hòa bình, công bằng xã hội, sự tôn trọng, đoàn kết, sự trung thực, tình bạn, tính vị tha… trên cơ sở đó hình thành các kỹ năng như: Kỹ năng giao tiếp; Kỹ năng điều chỉnh nhận thức, hành vi; Kỹ năng kiểm soát/ứng phó với stress; Kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm; Kỹ năng giải quyết vấn đề; Kỹ năng lắng nghe tích cực; Kỹ năng đồng cảm; Kỹ năng quyết đoán, ra quyết định; Kỹ năng thuyết phục, thương lượng; Kỹ năng thuyết trình; Kỹ năng đặt mục tiêu, lập kế hoạch thực hiện mục tiêu; Kỹ năng đặt câu hỏi; Kỹ năng học bằng đa giác quan;Kỹ năng tư duy sáng tạo; Kỹ năng khen, chê tích cực; Kỹ năng suy nghĩ tích cực, duy trì thái độ lạc quan;Kỹ năng thích ứng; Kỹ năng đánh giá và tự đánh giá...

1.4.3. Quản lý hình thức và phương pháp tổ chức thực hiện giáo dục GTS - KNS cho học sinh THPT

* Quản lý hình thức giáo dục GTS-KNS

Hiện nay không có môn học giáo dục GTS-KNS. Việc giáo dục GTS-KNS chỉ lồng ghép hay tích hợp ở một số môn học, nhưng nội dung giáo dục GTS-KNS thường bị lu mờ hoặc không đề cập tới do chương trình giảng dạy còn nặng nề.

Do vậy, có thể đề cập đến một số hình thức chủ yếu trong giáo dục GTS-KNS như sau:

Với đặc thù riêng, hoạt đô âng giáo dục ngoài giờ lên lớp là điều kiện tốt để các nhà trường tổ chức giáo dục GTS-KNS cho học sinh.

Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục này vào các hoạt động, chương trình giảng dạy ở các nhà trường. Hiện nay, giáo dục GTS-KNS cho học sinh đã được lồng ghép, tích hợp trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp và ở một số môn học Sinh học, Địa lý, Văn học, Lịch sử,...

Thực hiện lồng ghép giáo dục GTS-KNS với các hoạt động ngoại khóa thông qua các cuộc thi văn nghệ gắn với giáo dục giá trị truyền thống văn hóa của dân tộc, của quê hương.

Phối hợp với Tổ chức Đoàn, Công an tổ chức các chương trình hoạt động rèn luyện, giáo dục cho học sinh những kiến thức pháp luật cần thiết, an toàn giao thông ngay khi ngồi trên ghế nhà trường.

Phối hợp lồng ghép các tổ chức Đoàn, trong các nhà trường cũng thường xuyên hướng các em đọc những câu chuyện có ý nghĩa giáo dục đạo đức,..

GD GTS-KNS qua các trò chơi vận động ngoài trời, giúp các em hiểu bài học dựa trên cảm nhận các bài hát, các câu chuyện hài hước, các bài học đạo đức, các tác phẩm văn học nghệ thuật… để các em suy ngẫm, tự rút ra ý nghĩa bài học.

Ngoài ra, hình thức GD GTS-KNS còn đươc lồng ghép nội dung giáo dục GTS-KNS trong sinh hoạt dưới cờ, trong giờ chơi, giờ ra vào trường, trong giờ ăn, giờ nghỉ, giờ sinh hoạt và đặc biệt lồng ghép nội dung giáo dục GTS-KNS thông qua các hoạt động văn thể mỹ, lao động, hoạt động xã hội,... do trường tổ chức và lồng ghép nội dung giáo dục GTS-KNS trong các hoạt động của Đoàn .

* Quản lý phương pháp giáo dục GTS-KNS

Quản lý phương pháp GD TGS-KNS là tổ chức các phương pháp giáo dục chủ động có sự tham gia của người học thông qua các phương pháp như: trò chơi, bài hát, thảo luận nhóm, phân tích tình huống, sắm vai, động não, …

+ Phương pháp thảo luận:Thảo luận là một dạng tương tác nhóm đặc biệt mà trong đó các thành viên đều giải quyết một vấn đề cùng quan tâm nhằm đạt tới một sự hiểu biết chung. Thảo luận tạo ra một cơ hội cho HS kiểm chứng ý kiến của mình, có cơ hội để làm quen với nhau, để hiểu nhau hơn.

+ Phương pháp sắm vai được sử dụng nhiều để đạt mục tiêu thay đổi thái độ của học sinh đối với một vấn đề hay đối tượng nào đó. Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành “ Làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là phương pháp giảng dạy nhằm giúp học sinh suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự kiện cụ thể mà các em quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính của phương pháp này và hơn thế điều quan trọng nhất là sự thảo luận sau phần diễn ấy.

Phương pháp giải quyết vấn đề:Phương pháp giải quyết vấn đề là con đường quan trọng để phát huy tính tích cực của học sinh . Vấn đề là những câu hỏi hay

nhiệm vụ đặt ra mà việc giải quyết chúng chưa có qui luật sẵn cũng như những tri thức, kỹ năng sẵn có chưa đủ giải quyết mà còn khó khăn, cản trở cần vượt qua.

Phương pháp xử lý tình huống:Tình huống là một hoàn cảnh thực tế, trong đó chứa đựng những mâu thuẫn. Người ta phải đưa ra một quyết định trên cơ sở cân nhắc các phương án khác nhau. Tình huống trong GD là những tình huống thực hoặc mô phỏng theo tình huống thực, được cấu trúc hoá nhằm mục đích GD.

Phương pháp giao nhiệm vụ:Giao nhiệm vụ là đặt HS vào vị trí nhất định buộc các em phải thực hiện trách nhiệm cá nhân. Trong việc tổ chức hoạt động giáo dục GTS-KNS, giao nhiệm vụ cho đội ngũ cán bộ lớp sẽ tạo nên thế chủ động cho các em khi điều hành hoạt động. Điều đó sẽ giúp phát triển tính chủ động, sáng tạo, khả năng đáp ứng trong mọi tình huống của HS.

Phương pháp trò chơi:Phương pháp trò chơi có thể sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau của giáo dục GTS-KNS như làm quen, cung cấp và tiếp nhận tri thức, đánh giá kết quả, rèn luyện các kỹ năng và củng cố nhiều tri thức đã được tiếp nhận.

Phương pháp động não: Động não là phương pháp giúp cho học sinh trong một thời gian ngắnnảy sinh được nhiều ý tưởng, nhiều giả định về một vấn đề nào đó. Đây là một phương pháp có ít để (lôi ra) một danh sách các thông tin.

Trên đây là một vài phương pháp tổ chức giáo dục GTS-KNS được vận dụng từ các phương pháp GD và phương pháp dạy học. Tuy nhiên, khi vận dụng những phương pháp này, GV cần linh hoạt, tránh máy móc áp dụng hoặc rập khuôn. Trong một hoạt động, có thể đan xen nhiều phương pháp khác nhau thì sẽ có hiệu quả hơn.

Yêu cầu phương pháp áp dụng giáo dục GTS-KNS.

- Trên cơ sở kế hoạch được lập ra, phương pháp thực hiện cần phải hết sức mềm dẻo, phù hợp để đạt được mục đích yêu cầu đề ra.

- Khai thác được tiềm năng nhà trường, gia đình và các tổ chức xã hội.

- Có nhiều hình thức đa dạng, phong phú để học sinh thực sự phát huy vai trò là chủ thể, sáng tạo trong tất cả các hoạt động.

1.4.4. Quản lý các điều kiện phục vụ hoạt động giáo dục GTS-KNS cho học sinh

+ Xây dựng các cơ chế phối hợp các lực lượng trong trường để giáo dục GTS-KNS cho học sinh

- Phát huy tốt vai trò chức năng của tổ chức Đoàn, chi đoàn, tăng cường các hoạt động tập thể theo từng chủ đề hoạt động, câu lạc bộ nhằm thu hút học sinh vào những hoạt động bổ ích.‌

- Kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên bộ môn nhằm quản lí tốt học sinh trong các tiết học.

- Phụ huynh cùng kí cam kết phối hợp với nhà trường giáo dục con em.

- Tổ chức họp phụ huynh báo cáo kết quả học tập rèn luyện của học sinh.

- Họp phụ huynh những học sinh vi phạm nội quy học tập, vi phạm các hành vi đạo đức khác

+ Phối hợp với các cơ quan liên quan để giáo dục GTS-KNS cho học sinh (tỉnh đoàn, huyện đoàn , công an, y tế…)

- Phối kết hợp với các tổ chức trong trường và địa phương, gia đình và xã hội. Mời vị đại diện cha mẹ học sinh tham gia hội đồng khen thưởng, kỷ luật của nhà trường. Thông báo về địa phương những học sinh cá biệt, phối hợp với địa phương, gia đình cùng giáo dục. Cần thay đổi không gian, vị trí của từng tổ trong mỗi hoạt động giáo dục, đảm bảo nhóm hoạt động hiệu quả, đôi bạn cùng tiến.

Trong quá trình tổ chức, cần tạo không khí thoải mái, tự tin, mạnh dạn để các em tự do phát biểu những suy nghĩ riêng của mình. GV không nên áp đặt theo một ý kiến duy nhất, bất biến, cần chú ý lắng nghe ý kiến của các em, phát huy tính tích cực chủ động và sáng tạo. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa hoạt động giáo dục, kết hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường

1.5. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục giá trị sống - kỹ năng sống cho học sinh trong các trường THPT

1.5.1. Mục tiêu giáo dục phổ thông và yêu cầu giáo dục kĩ năng sống

Giáo dục có vai trò vừa là mục tiêu vừa là động lực để phát triển kinh tế - xã hội, cho nên Đảng và nhà nước ta đặc biệt quan tâm ưu tiên phát triển giáo dục. Trong định hướng chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khẳng định những quan điểm phát triển giáo dục THPT trong thời kỳ công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước bao gồm: Theo điều 27 Luật giáo dục “Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu

biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. Theo Điều lệ trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Quyết định số 07/2007/QĐ - BGDĐT ngày 02/4/2007 của Bộ GD&ĐT.

Để giáo dục GTS-KNS cho học sinh THPT cần:

- Nhà trường cần phải nhận thức rõ vai trò của việc giáo dục GTS-KNS để từ đó có những biện pháp và phương pháp giáo dục tích cực cho học sinh.

- Nhà trường phải tạo mọi điều kiện thuận lợi để giúp đỡ giáo viên và học sinh trong việc giáo dục GTS-KNS. Cơ sở vật chất phải đảm bảo phù hợp đạt tiêu chuẩn với dự kiến mà bài học đưa ra (lớp học đạt tiêu chuẩn để phục vụ tốt công tác giảng dạy, trang thiết bị dạy học luôn được cải tiến và phù hợp với môn học, kinh phí tổ chức các hoạt động dạy học và hoạt động ngoại khoá...).

- Tạo môi trường hoạt động tích cực và thuận lợi nhất cho hoạt động giáo dục GTS-KNS diễn ra thuận lợi và đạt kết quả cao.

- Nhà trường cần huy động nhiều nguồn lực hỗ trợ từ các tổ chức xã hội, đoàn thể, hội cha mẹ học sinh cả về vật chất lẫn tinh thần.

- Nhà trường phải luôn luôn có kế hoạch phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, các tổ chức trong trường, cán bộ quản lý trong việc giáo dục GTS-KNS.

1.5.2. Đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường

Trình độ, năng lực, phẩm chất của đội ngũ GV và sự nỗ lực phấn đấu vươn lên của GV có ảnh hưởng đến hiệu quản quản lý giáo dục GTS-KNS cho học sinh THPT.

Sự nghiệp CNH - HĐH đất nước đang rất cần nguồn GV có trình độ và chất lượng cao. Từ đó, đòi hỏi đội ngũ GV phải đáp ứng các yêu cầu về trình độ, năng lực và phẩm chất đạo đức.

Giáo viên luôn luôn là người hướng dẫn, chỉ đạo các hoạt động GD GTS- KNS sống của học sinh. Vì vậy, để hình thành và phát triển kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng ra quyết định cho học sinh có hiệu quả đòi hỏi giáo viên phải có trình độ về chuyên môn vững vàng: Giáo viên phải có khả năng tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống vào trong quá trình GD GTS-KNS một cách nghệ thuật và có