Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Tới Quản Lý Đội Ngũ Gvcn

1.2.5.4. Nhiệm vụ của GVCN

* GVCN trước hết phải là GV giảng dạy bộ môn. Nhiệm vụ của GV được quy định tại Khoản 1, điều 31, Điều lệ trường THCS, trường Phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ GD-ĐT [10]:

- Dạy học và giáo dục theo chương trình, kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường theo chế độ làm việc của giáo viên do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định; quản lý học sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giáo dục; tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng;

- Tham gia công tác phổ cập giáo dục ở địa phương;

- Rèn luyện đạo đức, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục; vận dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học của học sinh;

- Thực hiện Điều lệ nhà trường; thực hiện quyết định của Hiệu trưởng, chịu sự kiểm tra, đánh giá của Hiệu trưởng và các cấp quản lý giáo dục;

- Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh; thương yêu, tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; tạo dựng môi trường học tập và làm việc dân chủ, thân thiện, hợp tác, an toàn và lành mạnh;

- Phối hợp với GVCN, các giáo viên khác, gia đình học sinh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong dạy học và giáo dục học sinh;

- Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.

* Nhiệm vụ của GVCN được quy định tại Khoản 2, Điều 31- Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học [10]:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 126 trang tài liệu này.

GVCN, ngoài các nhiệm vụ quy định đối với giáo viên bộ môn như trên, còn có những nhiệm vụ sau đây:

- Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh;

- Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng;

- Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường;

- Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi sổ điểm và học bạ học sinh;

- Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.

1.2.6. Các yêu cầu đối với GVCN hiện nay

1.2.6.1. Về đạo đức nghề nghiệp:

Nếu như giáo viên dạy các môn học quan tâm nhiều hơn đến kết quả nắm kiến thức và khả năng vận dụng kiến thức thì giáo viên chủ nhiệm thực sự là nhà giáo dục, ảnh hưởng của họ đến nhân cách học sinh, đến hiệu quả giáo dục còn lớn hơn cả người Hiệu trưởng. Chính vì vậy, mức độ phát triển nhân cách, đạo đức nghề nghiệp của giáo viên chủ nhiệm rất quan trọng, đặc thù của nghề này là nhân cách, đạo đức giáo viên cũng trở thành phương tiện giáo dục.

Những yêu cầu về nhân cách, đạo đức người giáo viên đã được đề cập ở nhiều văn bản pháp quy từ Luật cho đến những văn bản dưới luật.

Người GVCN tối thiểu cũng phải đảm bảo những yêu cầu về đạo đức, nhân cách đã được quy định trong các văn bản. Cụ thể là:

Luật Giáo dục 2005: Điều 72, nhiệm vụ của nhà giáo; Điều 70, những tiêu chuẩn của nhà giáo; Điều 75, các hành vi nhà giáo không được làm [33].

Quy định đạo đức nhà giáo năm 2008 của Bộ GD&ĐT cũng thể hiện rõ vấn đề này tại các Điều: Điều 3 phẩm chất chính trị; Điều 4 đạo đức nghề nghiệp; Điều 5 lối sống, tác phong; Điều 6 giữ gìn, bảo vệ truyền thống đạo đức nhà giáo.

Quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở, giáo viên trung học phổ thông Ban hành kèm theo Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thể hiện tại Điều 4, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống [8].

1.2.6.2. Về chuyên môn nghiệp vụ:

- Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT quy định: Điều 5, Năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục; Điều 6, Năng lực dạy học, Điều 7, Năng lực giáo dục, Điều 8, Năng lực hoạt động chính trị, xã hội, Điều 9, Năng lực phát triển nghề nghiệp.

- GVCN phải biết thu thập và xử lý thông tin đa dạng về lớp chủ nhiệm. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học đã yêu cầu phải "có năng lực tìm hiểu đối tượng, có phương pháp thu thập và xử lý thông tin thường xuyên về nhu cầu và đặc điểm của từng học sinh, sử dụng các thông tin thu được vào dạy học, giáo dục" (tiêu chí 6) [8].

- GVCN phải biết lập kế hoạch năm học và các kế hoạch giáo dục ngắn hạn khác để thực hiện có hiệu quả các mục tiêu giáo dục. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học yêu cầu: "kế hoạch các hoạt động giáo dục được xây dựng thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện thực tế, thể hiện khả năng hợp tác, cộng tác với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường" (tiêu chí 16) [8].

- Xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm:

Đây là chức năng đặc trưng và cũng là yêu cầu đối với GVCN mà các giáo viên bộ môn không thể thay thế. Để giáo dục và phát triển toàn diện từng học sinh, GVCN tất yếu phải xây dựng và phát triển tập thể lớp. Nhiệm vụ của người GVCN đưa tập thể lớp từ trạng thái này đến trạng thái phát triển cao hơn.

- GVCN phải có năng lực tổ chức các hoạt động giáo dục với hình thức đa dạng. Bên cạnh việc sử dụng hệ thống các mối quan hệ và các giá trị, truyền thống trong tập thể để giáo dục học sinh, GVCN còn phải tổ chức giờ sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ đề và các loại hình hoạt động giáo dục đa dạng khác phù hợp với mục tiêu giáo dục của hoạt động. Thông qua tổ chức các loại hình hoạt động phong phú, đa dạng để giáo dục hành vi, thói quen ứng xử, văn hóa cho học sinh về các mặt: Đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, ... đồng thời, qua đó phát triển tập thể lớp và từng HS.

- GVCN phải phát hiện kịp thời và ngăn ngừa những xung đột trong lớp:

Sự bất hòa và những xung đột nảy sinh là điều khó tránh trong các mối quan hệ giữa các thành viên của tập thể. Do đó GVCN cần lưu tâm ngăn ngừa và giải quyết kịp thời những mâu thuẫn có thể trong tập thể lớp chủ nhiệm.

- Đánh giá kết quả tu dưỡng, học tập và sự tiến bộ của học sinh về các mặt giáo dục phải công bằng, chính xác.

Theo quan điểm đánh giá để phát triển học sinh, GVCN cần thường xuyên thu thập và xử lý thông tin để khích lệ học sinh vươn lên hoặc điều chỉnh kịp thời những hành vi không mong đợi ở các em. Ngoài yêu cầu đánh giá khách quan, công bằng, đánh giá học sinh còn cần hướng đến làm tăng lòng tự tin, muốn tự hoàn thiện của các em. GVCN cần nhìn học sinh theo quan điểm động và phát triển. Chuẩn nghề nghiệp GVTrH đã yêu cầu "đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh một cách chính xác, khách quan, công bằng và có tác dụng thúc đẩy sự phấn đấu vươn lên của học sinh" (Tiêu chí 21) [8].

- GVCN phải phối hợp thường xuyên với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường xây dựng môi trường GD, tổ chức giáo dục và đánh giá HS.

GVCN thường xuyên cần kết hợp với giáo viên để giáo dục và tổ chức hoạt động tự học nhằm không ngừng nâng cao chất lượng học tập cho học sinh. GVCN cũng phải phối hợp với tổ chức đoàn thể khác để giáo dục đạo đức, nề nếp lối sống cho học sinh, tổ chức và đưa học sinh vào hoạt động xã hội. Đặc biệt, GVCN cần phối hợp với cha mẹ học sinh để xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, dựa trên tình cảm quan hệ huyết thống, tác động giáo dục đến con em theo mục tiêu giáo dục, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh.

Tóm lại, GVCN phải có phẩm chất đạo đức tốt, vững về chuyên môn, nghiệp vụ để có biện pháp giáo dục học sinh đạt kết quả như mong muốn.

1.3. Nội dung cơ bản của quản lý đội ngũ GVCN

1.3.1. Tuyển dụng

Dựa trên quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên của nhà trường sau khi có kế hoạch tuyển dụng tiến hành lựa chọn giáo viên cho phù hợp với yêu cầu của nhà trường. Tuyển chọn là một khâu quan trọng nhằm đảm bảo cơ cấu hợp lý và chất lượng cao. Nhiệm vụ của tuyển dụng là xúc tiến các hoạt động nhằm thu hút các ứng viên thích hợp cho nhà trường. Đó là quá trình sử dụng các phương pháp nhằm xem xét, đánh giá, lựa chọn quyết định trong số những người được tuyển dụng, ai là người đủ tiêu chuẩn.

Các yêu cầu về công bằng và dân chủ trong việc lựa chọn giáo viên cần được chú trọng. Công tác tuyển dụng phải tuân thủ một số yêu cầu sau:

- Việc tuyển dụng phải tuân thủ chặt chẽ, nghiêm túc quá trình quản lý nhân sự.

- Giáo viên được tuyển chọn phải nằm trong kế hoạch biên chế.

- Cần có cơ chế, chính sách đãi ngộ để thu hút những giáo viên giỏi.

- GV dự tuyển vào phải được cấp có thẩm quyền duyệt: Phẩm chất đạo đức; Trình độ (chuyên ngành gì, trường nào đào tạo, kết quả quá trình học tập

ra sao, có đảm bảo theo quy định không?); năng lực công tác (qua kiểm tra, sát hạch, thử việc); sức khỏe; …

Việc lựa chọn GVCN thường dựa vào các tiêu chí sau:

- Có phẩm chất đạo đức tốt. Nhiệt tình, tâm huyết với công việc.

- Có năng lực chuyên môn vững vàng. Nhanh nhẹn, hoạt bát, biết cách tổ chức, giải quyết các tình huống giáo dục.

1.3.2. Bố trí, sử dụng

Việc bố trí, sử dụng đội ngũ GVCN có ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến việc phát huy vai trò của đội ngũ GVCN. Bố trí (phân công nhiệm vụ) có mục đích cụ thể, rõ ràng và trong thời gian nhất định. Việc phân công GVCN hợp lý, đúng khả năng chuyên môn, nghiệp vụ là điều kiện thuận lợi để GVCN phát huy được tính tích cực, sáng tạo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình. Bố trí công việc "đúng người, đúng việc, đúng lúc, đúng chỗ" là rất quan trọng khi tuyển chọn và bố trí GVCN.

Trong bố trí, sử dụng đội ngũ GVCN cần coi trọng năng lực sáng tạo thực sự, phê phán quan điểm cho rằng cứ có bằng cấp cao thì làm việc gì cũng được. Việc bố trí công việc không chỉ đáp ứng yêu cầu hiện tại mà còn đáp ứng nhu cầu phát triển của nhà trường trong tương lai.

1.3.3. Kiểm tra, đánh giá

Kiểm tra, đánh giá nhằm theo dõi, giám sát các thành quả của các hoạt động so với mục tiêu đề ra và tiến hành những hoạt động sửa chữa, uốn nắn nếu cần thiết; tạo động lực cho mọi người thực hiện. Người kiểm tra luôn song hành với đối tượng được kiểm tra để hỗ trợ giúp đỡ. Kiểm tra, đánh giá mang tính quyết định hiệu quả quản lý. Kiểm tra, đánh giá phải dựa trên tiêu chí, tiêu chuẩn. Sau khi đối chiếu đo lường kết quả đạt được với tiêu chuẩn đã đề ra thì tiến hành điều chỉnh sai lệch, tăng thêm nguồn lực hoặc sửa lại chuẩn nếu cần.

GVCN trong nhà trường, ngoài các nhiệm vụ chung của một giáo viên là giảng dạy, còn nhiệm vụ của công tác chủ nhiệm lớp. Hoạt động này có những

đặc điểm riêng, khác với hoạt động bình thường của giáo viên bộ môn khác.

Bản lĩnh và uy tín của GVCN được coi là một trong những thước đo quan trọng khi đánh giá giáo viên.

Ngoài quản lý hoạt động giảng dạy, đối với công tác QL đội ngũ GVCN cần phải quan tâm các hoạt động khác: Việc rèn luyện tư tưởng chính trị và phẩm chất đạo đức; học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; tham gia các hoạt động đoàn thể trong nhà trường, hoạt động xã hội mang tính cộng đồng, tham gia các công tác đột xuất khác khi được lãnh đạo phân công, ...

1.3.4. Đào tạo, bồi dưỡng

Đào tạo và bồi dưỡng là hai quá trình tác động đến con người nhằm trang bị hoặc là trang bị thêm kiến thức, kỹ năng cho mỗi người với mục đích hoàn thiện, nâng cao khả năng hoạt động nghề nghiệp giúp con người lao động thực hiện tốt hơn các công việc hiện tại.

Đào tạo là một nội dung quan trọng trong QL đội ngũ GV. Đào tạo GV mới do các trường Sư phạm đảm nhiệm. Do đó, cần có sự liên hệ giữa nhu cầu nhà trường cần tuyển dụng với trường Sư phạm để phù hợp yêu cầu thực tế.

Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho GVCN là một trong những yêu cầu cơ bản, thường xuyên của công tác quản lý nhà trường. Trong quá trình phát triển của nhà trường, các giáo viên phải không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ nhằm đáp ứng yêu cầu thực tế.

Nội dung của bồi dưỡng thường xuyên là:

Bồi dưỡng về chính trị, tư tưởng giúp đội ngũ giáo viên nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách, về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, về xu thế phát triển của xã hội, đặc biệt về lĩnh vực giáo dục - đào tạo. Từ đó xác đinh tư tưởng mới trong giai đoạn mới.

Bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ: GVCN phải luôn có ý thức tự học, tự bồi dưỡng thông qua tài liệu tham khảo, tham dự đầy đủ các lớp bồi dưỡng được cấp trên tổ chức để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mình.

Tổ chức hội thảo chuyên đề:

Giới thiệu các chuyên đề mới và khó nhằm bổ sung cập nhật kiến thức cho GVCN. Bồi dưỡng về các kỹ năng, nghiệp vụ làm công tác chủ nhiệm.

1.3.5. Tạo môi trường và điều kiện làm việc

Để người GVCN yên tâm làm việc và sẵn sàng cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục thì nhà trường và xã hội cần phải tạo cho họ môi trường và điều kiện làm việc tốt. Môi trường ở đây bao gồm các yếu tố: Những điều kiện, cơ chế, chính sách, các chế độ, quy định đảm bảo điều kiện sống, sinh hoạt và làm việc cho GVCN.

Môi trường ở đây còn được hiểu là môi trường sư phạm, trong đó nghề giáo viên được sống trong một môi trường văn hoá, sống trong tình cảm ấm áp, chân tình cởi mở của đồng nghiệp, trong tình cảm gắn bó của mối quan hệ thày trò.

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý đội ngũ GVCN

1.4.1. Yếu tố chủ quan

1.4.1.1. Trình độ, năng lực, phẩm chất của đội ngũ cán bộ quản lý

Quản lý ngày nay là một nghề, do đó cán bộ quản lý giáo dục ngày nay phải là những con người toàn năng, vừa có tầm nhìn chiến lược, vừa thành thạo kỹ năng quản lý nhà trường, nghiệp vụ tổ chức sư phạm, vừa biết xử lý các tình huống gay cấn của cấp quản lý. Trong đó, kỹ năng công tác, kế hoạch, tổ chức, kiểm tra, xử lý thông tin cần theo kịp với sự phát triển của nhà trường trước bối cảnh hội nhập quốc tế.

Một Hiệu trưởng giỏi không phải là người có tham vọng tìm cách giỏi hơn mọi giáo viên, mà là người biết dùng giáo viên giỏi.

Do đó, quản lý đội ngũ GVCN là cả một nghệ thuật. Việc đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn hoá đội ngũ cán bộ QLGD là một yêu cầu bắt buộc, bên cạnh đó bản thân đội ngũ cán bộ QLGD cũng phải luôn luôn biết học hỏi.

1.4.1.2. Sự nỗ lực phấn đấu vươn lên của GVCN

Đất nước đang trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập