Khái Niệm Quản Lí Công Tác Chủ Nhiệm Của Giáo Viên Tiểu Học

Nguyễn Ngọc Quang: Quản lý nhà trường là quán lý hoạt động dạy và học tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để tiến tới mục tiêu giáo dục [36].

Có thể thấy, công tác quản lý trường học bao gồm quản lý các tác động qua lại giữa trường học và xã hội, đồng thời quản lý chính nhà trường. Có thể phân tích quá trình giáo dục của nhà trường như một hệ thống, bao gồm: Thành tố tinh thần: Mục đích, nội dung, phương pháp giáo dục. Thành tố con người: giáo viên, học sinh… Thành tố vật chất: cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giáo dục... Từ những cách tiếp cận trên có thể thấy quản lý nhà trường là quản lý hệ thống sư phạm chuyên biệt, hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có khoa học và hướng của chủ thể quản lý trên tất cả các mặt của các nhà trường. Như vậy, quản lý nhà trường thực chất là quản lý lao động sư phạm của thầy, hoạt động học tập tự giáo dục của trò, diễn ra chủ yếu trong quá trình dạy học; là quản lý tập thể giáo viên và học sinh để chính họ lại quản lý (đối với giáo viên) và tự quản lý (đối với học sinh) quá trình dạy học. Đồng thời, quản lý nhà trường bao gồm: quản lý các công việc khác có tính chất điều kiện như: Đội ngũ, tổ chức hoạt động của các đoàn thể trong trường, cơ sở vật chất, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh nhằm thực hiện có chất lượng và có hiệu quả mục đích giáo dục. Nói một cách khái quát: quản lý nhà trường là một hệ thống những tác động sư phạm hợp lý và có hướng đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra một cách hiệu quả.

1.2.2. Khái niệm quản lí công tác chủ nhiệm của giáo viên tiểu học

Giáo viên chủ nhiệm là người được hiệu trưởng bổ nhiệm trong số những giáo viên có kinh nghiệm và có uy tín. Giáo viên chủ nhiệm lớp được thay mặt Hiệu trưởng quản lý và tổ chức học tập, rèn luyện đạt mục tiêu đào tạo. Giáo viên chủ nhiệm vừa đóng vai trò quản lý hành chính Nhà nước, vừa đóng vai trò người thầy giáo, đồng thời còn đóng vai trò người đại diện cho quyền lợi của tập thể lớp.

Giáo viên chủ nhiệm là người chủ chốt của nhà trường làm công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh lớp mình chủ nhiệm

Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa lớp với các giáo viên bộ môn, Ban giám hiệu, Tổ chuyên môn, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường (Công đoàn, Thanh tra, Đoàn thanh niên, Nữ công...) và Cha m học sinh

Giáo viên chủ nhiệm là người tổ chức các hoạt động giáo dục trong lớp, các hoạt động tập thể và chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về công tác giáo dục và đào tạo, lối sống và chuẩn KTKN cần đạt của lớp mình được quy định tại QĐ số 16/QQD-BGD ĐT ngày 5/5/2006 của bộ giáo dục và đào tạo về việc ban hành chương trình giáo dục phổ thông

Giáo viên chủ nhiệm lớp là người đại diện quyền lợi, nguyện vọng chính đáng của tập thể học sinh, là cầu nối giữa gia đình, nhà trường và xã hội

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 105 trang tài liệu này.

Dựa vào tình hình thực tế, vạch kế hoạch giúp lớp tổ chức thực hiện chương trình đào tạo (học tập, rèn luyện) trong từng tuần, từng tháng, học kỳ và năm học.

Giáo viên chủ nhiệm cùng cán bộ lớp theo dõi, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của lớp chủ nhiệm theo từng tháng, học kỳ và năm học; đồng thời báo cáo kết quả đó với nhà trường vào cuối mỗi tháng.

Liên hệ với gia đình học sinh để phối hợp giáo dục học sinh khi cần thiết.

Ghi nhận xét, xác nhận các vấn đề thuộc về quản lý hành chính Nhà nước trong phạm vị hoạt động của lớp (như các đơn từ của học sinh, các báo cáo của lớp...)

Kết thúc thời gian năm học, chủ nhiệm lớp phải bàn giao hồ sơ công tác chủ nhiệm lớp cho cán bộ văn phòng và bàn giao tình hình lớp cho giáo viên chủ nhiệm mới.

Phát hiện, bồi dưỡng và cử đội ngũ cán bộ lớp và phân công nhiệm vụ nhằm giúp các em tổ chức thực hiện tốt mọi hoạt động của lớp, của trường.

Định hướng, tư vấn và giúp các em tổ chức thực hiện các mặt hoạt động của lớp Tổng hợp tình hình, đề xuất các giải pháp để tham mưu cho Trường về công

tác giáo dục, rèn luyện của học sinh.

Nắm chắc tư tưởng, tinh thần thái độ và kết quả học tập, rèn luyện của học sinh; phối hợp với gia đình và đoàn thể để giúp đỡ, cảm hoá học sinh trong rèn luyện để trở thành người tốt cho xã hội.

Được mời dự họp hoặc là thành viên hội đồng giải quyết các vấn đề về học sinh của lớp mình phụ trách

Được liên hệ với các giáo viên bộ môn, Tổ trưởng tổ chuyên môn, ban giám hiệu, đoàn thanh niên, Ban đại diện cha m học sinh để phản ánh tình hình giảng dạy của giáo viên, tình hình học tập, rèn luyện của học sinh và bảo vệ quyền lợi chính đáng của học sinh lớp mình phụ trách.

Được quyền cho học sinh nghỉ học (khi học sinh có đơn với lý do chính đáng) một ngày trong phạm vi gần trường (25 km).

Được gọi học sinh cá biệt đến nơi làm việc để giáo dục học sinh.

Được mời phụ huynh học sinh đến trường để phối hợp giáo dục khi cần thiết.Giáo viên chủ nhiệm là người chủ chốt của nhà trường làm công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh.

GVCN là giáo viên được HT tin tưởng giao phó, chịu trách nhiệm chính trong việc quản lí, tập hợp và phối hợp với các lực lượng khác để thực hiện hoạt động giáo dục đối với HS lớp được giao. Đội ngũ GVCN là tập hợp các giáo viên làm CTCNL theo chủ đích của người HT, được tổ chức hoạt động theo nội quy, quy định cụ thể nhằm làm cho công tác giáo dục, quản lí HS của GVCN, của nhà trường có hiệu quả, chất lượng hơn.

Quản lí đội ngũ GVCN lớp là thực hiện những tác động có ý thức, có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lí (HT) đến đội ngũ “GVCN lớp” để vận hành và phát huy tối ưu nguồn lực của đội ngũ GVCN lớp nhằm đạt mục tiêu đề ra của đội ngũ này. Đội ngũ GVCN lớp là tổ chức có nhiều người nên bản chất của quản lí đội ngũ chính là quản lí nhân sự và quản lí hoạt động của tổ chức đó.

- Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát với đối tượng nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của từng học sinh và của cả lớp.

- Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh;

- Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng; Tham gia hướng dẫn hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục và RLHS do nhà trường tổ chức.

- Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn, Đội

Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường;

- Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi sổ điểm và học bạ học sinh;

- Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng, hoặc phó hiệu trưởng khi được uỷ quyền.

- Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp, thường xuyên hướng dẫn học sinh tạo dựng môi trường thân thiện trong mỗi lớp học; là thành viên tích cực trong phong trào thi đua xây dựng "Trường học thân thiện – Học sinh tích cực".

Giáo viên chủ nhiệm có một vai trò hết sức quan trọng trong việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục của nhà trường.Vì vậy đề nghị các giáo viên chủ nhiệm nêu cao tinh thần trách nhiệm, với mục đích "Tất cả vì học sinh thân yêu" tích cực tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, góp phần giáo dục nhân cách học sinh có hiệu quả và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.

1.2.3. Mục tiêu quản lí công tác chủ nhiệm của giáo viên tiểu học

Mục tiêu quản lý công tác chủ nhiệm là nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ chương trình dạy học, các hoạt động trong trường học, để quản lý tốt việc thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học ở nhà trường, cán bộ quản lý cần: Xây dựng kế hoạch quản lý trong đó gồm có: kế hoạch quản lý chủ nhiệm. Các hoạt động quản lý công tác chủ nhiệm chủ yếu thực hiện ở nhà trường. CBQL Chủ động lựa chọn, cập nhật nội dung hoạt động chủ nhiệm và đưa các nội dung hoạt động của giáo viên chủ nhiệm theo quy định của chương trình dạy học.

Thực hiện mục tiêu quản lý công tác chủ nhiệm trong trường tiểu học như Nghị quyết Đại hội Đảng khóa IX đã khẳng định “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện”. [8].

Mục tiêu quản lý công tác chủ nhiệm trong trường tiểu học được định hướng sau đây:

Mục tiêu chung mang tính xã hội và quốc gia là tiến hành xây dựng tiểu học thành cấp học lành mạnh, mang đậm bản sắc dân tộc, phát triển bền vững về cơ bản sẽ đạt được trình độ tiên tiến. Sẽ có mạng lưới trường - lớp thích hợp và hầu hết các trường tiểu học đều đạt chuẩn quốc gia. Thực hiện việc phổ cập giáo dục tiểu học bắt buộc, đúng độ tuổi từ 6 đến 14 tuổi đều được đi học và phát triển một cách lành mạnh về tất cả những phẩm chất nhân cách của mình.

Mục tiêu chung của cấp học tiểu học là hình thành trong nhân cách trẻ em, nhi đồng, những cơ sở ban đầu rất cần thiết cho sự phát triển lâu dài và đúng đắn, những phẩm chất trí tuệ cũng như kĩ năng hành động, nhằm đảm bảo cho các em có được những điều kiện tâm lý thuận lợi để có thể học tiếp lên phổ thông cơ sở hoặc bước ra cuộc sống.

Yêu cầu chủ yếu của các phẩm chất nhân cách mà học sinh phải đạt được khi hoàn thành cấp tiểu học:

+ Các em có lòng nhân ái và phẩm chất nhân cách mang bản sắc Việt Nam, có ý thức đúng đắn về bổn phận của mình với quê hương đất nước, biết sống công bằng và bác ái, biết kính trên nhường dưới, đoàn kết thân ái, sẵn sàng hợp tác và sống hòa hợp với mọi người trong cộng đồng.

+ Có tri thức cơ bản về tự nhiên, xã hội và tư duy, biết cách hiểu biết con người để sống theo quy luật của cái đ p, nhất là cái đ p về tinh thần; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh bảo vệ sức khỏe cho mình và cộng đồng.

+ Biết cách thực hiện các hoạt động, đặc biệt là các hoạt động học tập, tự phục vụ, cư xử với mọi người; biết sử dụng những hiểu biết của mình vào thực tiễn.

Về đạo đức nghề nghiệp.

Giáo viên chủ nhiệm cần quán triệt đường lối, chính sách, mục tiêu, nguyên lý giáo dục....

Thu thập và xử lý thông tin đa dạng về lớp chủ nhiệm...

Giáo viên chủ nhiệm phải biết lập kế hoạch năm học và các kế hoạch giáo dục ngắn hạn...

Xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm...

Tổ chức các hoạt động giáo dục và các hình thức giao lưu đa dạng... Phát hiện kịp thời và ngăn ngừa những xung đột trong lớp.

Đánh giá kết quả tu dưỡng, học tập và sự tiến bộ của học sinh về các mặt giáo dục...

Phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường... Cập nhật hồ sơ công tác giáo viên chủ nhiệm và hồ sơ học sinh...

Hiện có những thay đổi và tác động của môi trường kinh tế xã hội cũng như môi trường giáo dục đối với nhà trường phổ thông và các hoạt động giáo dục trong nhà trường, trong đó có các hoạt động thuộc công tác giáo viên chủ nhiệm lớp. Theo đó, cần thiết phải chú trọng hơn nữa đến công tác giáo viên chủ nhiệm lớp và đề cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp.

Ngoài việc trực tiếp giảng dạy ở lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm trước hết phải là nhà giáo dục, là người tổ chức hoạt động giáo dục, quan tâm tới từng học sinh, chăm lo đến việc rèn luyện đạo đức, hành vi, những biến động về tư tưởng, nhu cầu, nguyện vọng của các em. Đồng thời, người giáo viên chủ nhiệm lớp bằng chính nhân cách của mình, là tấm gương tác động tích cực đến việc hình thành các phẩm chất đạo đức, nhân cách của học sinh. Mặt khác, họ còn là cầu nối giữa tập thể học sinh với các tổ chức – xã hội trong và ngoài trường, là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục. Người giáo viên chủ nhiệm lớp là người đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh, bảo vệ học sinh về mọi mặt một cách hợp lý, phản ánh trung thành mọi nhu cầu, tâm tư, nguyện vọng của học sinh với Ban giám hiệu nhà trường, với các giáo viên bộ môn, với gia đình học sinh, với cộng đồng và với các đoàn thể xã hội khác.

1.2.4. Nội dung quản lí công tác chủ nhiệm của giáo viên tiểu học

Theo lí thuyết quản lí đội ngũ, quản lí nhân sự, quản lí đội ngũ GVCN lớp có các nội dung cần thực hiện như sau:

- Lập quy hoạch, tuyển chọn đội ngũ GVCN thông qua các hoạt động như dự báo về yêu cầu của đội ngũ GVCN, khảo sát thăm dò, phẩm chất, năng lực, xây

dựng tạo nguồn GVCN, rà soát, lựa chọn, sắp xếp giáo viên làm CTCNL sao cho đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng và đồng bộ về cơ cấu.

- Phân công bố trí sao cho hợp lí, hợp tình, đúng người, đúng việc, phát huy được tối đa năng lực sở trường của mỗi cá nhân.

- Chỉ đạo, điều hành hoạt động của đội ngũ GVCN lớp, bao gồm: hướng dẫn lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch, giám sát, theo dõi, điều chỉnh sao cho các hoạt động đi đúng mục tiêu.

- Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GVCN lớp, bao gồm các hoạt động: xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tổ chức bồi dưỡng các phẩm chất, các kĩ năng, kinh nghiệm tổ chức, năng lực giao tiếp, năng lực sư phạm cho những người làm CTCNL.

- Quản lí các điều kiện hỗ trợ như: đảm bảo chế độ chính sách, xây dựng quy chế phối kết hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường, động viên, khen thưởng kịp thời, đáp ứng đầy đủ cơ sở vật chất, hồ sơ sổ sách, các văn bản pháp lí…

- Tổ chức kiểm tra, đánh giá nhằm phát hiện các ưu điểm, nhược điểm, các lệch lạc để có điều chỉnh kịp thời hay động viên, khen thưởng hoặc xử phạt, đúng đắn, công bằng, hoặc tìm thêm nguồn lực hỗ trợ, hoặc điều chỉnh, xây dựng lại cơ chế phối hợp sao cho có hiệu quả hơn nhằm đạt mục tiêu tổ chức đã đề ra. Để thực hiện được các nội dung quản lí trên, nhà quản lí cần xác định mục tiêu rõ ràng, phù hợp, kế hoạch thực hiện mục tiêu hợp lí, có tính khả thi, tập hợp, bố trí, sắp xếp các công việc một cách khoa học, các tiêu chí, tiêu chuẩn phải cụ thể, đo đạc được một cách khách quan, công bằng, có phương án dự phòng khi các nhân tố bên trong và bên ngoài có sự thay đổi.

Trên cơ sở xác định phẩm chất và năng lực của giáo viên chủ nhiệm lớp, cần chú ý đến các điều kiện để người giáo viên có thể làm công tác chủ nhiệm hiệu quả. Các điều kiện này rất đa dạng. Bên cạnh đó, trong quá trình lao động nghề nghiệp,giáo viên phải được bồi dưỡng về công tác chủ nhiệm lớp với nội dung như: phương pháp xây dựng hồ sơ công tác chủ nhiệm, kỹ năng làm công tác chủ nhiệm, kỹ năng tổ chức các hoạt động xã hội...

Kinh nghiệm của các giáo viên chủ nhiệm lớp cũng chỉ rõ: Thành công của

phong trào "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" ở mỗi nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào người giáo viên chủ nhiệm lớp. Điều này khẳng định, hơn những giáo viên khác, người giáo viên chủ nhiệm lớp không chỉ nắm vững mục tiêu, nội dung của phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" mà còn thuần thục trong phương pháp triển khai phong trào thi đua này, có kỹ năng tích hợp nội dung của phong trào thi đua với nội dung của công tác chủ nhiệm lớp.

* Quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm đối với ban giám hiệu

Mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm lớp với ban giám hiệu và hoạt động giáo dục nhà trường là mối quan hệ của người bị quản lý đối với lãnh đạo, vì thể nó cần thiết phải thực hiện những công việc sau:

Tiếp nhận chủ trương, kế hoạch và những định hướng cho từng hoạt động cụ thể của ban giám hiệu và hoạt đông giáo dục nhà trường.

Xây dựng kế hoạch và chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch cho phù hợp với tình hình của lớp chủ nhiệm. Trong quá trình xây dựng và triển khai kế hoạch, nếu xuất hiện những khó khăn hoặc những tình huống đột biến không thể hoặc không thuộc quyền xử lý thì cần báo cáo kịp thời với ban giám hiệu và hoạt động giáo dục để lấy ý kiến chỉ đạo, bổ xung, điều chỉnh kế hoạch hoặc thay đổi phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động tận dụng sự hỗ trợ về tinh thần và vật chất của cấp trên.

Báo cáo kế hoạch hoạt động chủ nhiệm lớp theo định kỳ (cuối học kỳ, cuối năm học) hoặc đột xuất nếu có với ban giám hiệu và hoạt động giáo dục theo hướng dẫn chung của nhà trường (đánh giá, xếp loại học tập, rèn luyện đạo đức và các mặt hoạt động khác của từng học sinh và của cả lớp).

Đề đạt nguyện vọng chính đáng của học sinh lớp chủ nhiệm với ban giám hiệu và hoạt động giáo dục nhà trường, đề xuất các phương án giải quyết với sự suy nghĩ thấu đáo, cẩn trọng.

Phản ánh những ý kiến nguyện vọng của gia đình học sinh về sự đồng tình hay phản bác đối với những chủ trương, quy định của trường trong các mặt hoạt động giáo dục để cấp trên có sự xem xét, giải đáp hoặc sửa đổi cho phù hợp với thực tế.