Quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa ở trường Trung học phổ thông Việt Nam hiện nay

Bảng 3.1. Tổng hợp ý kiến đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi

của các biện pháp QLDH theo quan điểm DHPH 167

Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các

biện pháp quản lý đề xuất sắp xếp theo thứ bậc170

Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp quản lý đề xuất 173

Bảng 3.4: Bảng điểm năm học 2010 – 2011 180

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp 166

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 270 trang tài liệu này.

Biểu đồ 2.1. Tổng hợp ý kiến đánh giá của GV về nhận thức, cũng như

Trang

mức độ thực h iện DH theo quan điểm DHPH ở trường THPT hiện nay 79

Biểu đồ 2.2. Tổng hợp ý kiến đánh giá của GV về hoạt động học tập

của HS theo quan điểm dạy học phân hóa 84

Biểu đồ 2. 3. Tổng hợp ý kiến đánh giá nhận thức của CBQL về mức

độ thực hiện QL nội dung chương trình theo quan điểm dạy học phân hóa. .. 92 Biểu đồ 2.4. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL về nhận thức và

mức độ thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS

theo quan điểm dạy học phân hóa 97

Biểu đồ 2.5. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL về nhận thức và mức độ thực hiện công tác phân công GV giảng dạy theo quan điểm dạy học

phân hóa 100

Biểu đồ 2.6. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL về nhận thức và mức độ thực hiện công tác QL soạn bài, chuẩn bị giờ lên lớp của GV

theo quan điểm DHPH 103

Biểu đồ 2.7. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL về nhận thức và mức độ thực hiện công tác quản lý giờ lên lớp của GV theo quan điểm

dạy học phân hóa 106

Biểu đồ 2.8. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL về nhận thức và mức độ thực hiện công tác QL sinh hoạt tổ chuyên môn và hồ sơ

chuyên môn theo quan điểm dạy học phân hóa 109

Biểu đồ 2.9. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL về mức độ cần thiết và mức độ thực hiện công tác quản lý hoạt động học tập của HS theo

quan điểm dạy học phân hóa 114

Biểu đồ 2.10. Tổng hợp ý kiến của CBQL về mức độ nhận thức và

mức độ thực hiện công tác quản lý cơ sở vật chất trường học 118

Biểu đồ 2.11. Tổng hợp ý kiến của CBQL, GV về mức độ cần thiết và mức độ thực hiện môi trường tâm lý lớp học và quản lý môi trường

tâm lý lớp học ở trường THPT hiện nay 122

1. Lý do chọn đề tài

MỞ ĐẦU

Thời đại ngày nay, thế giới đang chứng kiến nhiều sự thay đổi chóng mặt: xu thế toàn cầu hóa, quốc tế hóa, xu thế hội nhập hợp tác, xu thế kinh tế mở, xu thế kinh tế tri thức…đã và đang hiển hiện rõ và trở thành những nhân tố tác động ở mức độ khác nhau đến tất cả các mặt của đời sống xã hội bất kì quốc gia nào. Trong bối cảnh đó, giáo dục phải đổi mới mạnh mẽ và triệt để nhằm đào tạo con người có các phẩm ch ất như: biết thích ứng một cách có hiệu quả trước những thay đổi; luôn luôn nêu cao tinh thần chủ động, sáng tạo, phát huy tinh thần tự lực tự cường trong lao động và học tập... [52]

Những năm qua, lý luận về quản lý, lý luận dạy học, lý luận quản lý nhà trường đã có một số tiến bộ, đặc biệt các ý kiến đề xuất về đổi mới thực hiện phương pháp dạy học, đổi mới quản lý dạy học .

Một trong những nguyên tắc sư phạm quan trọng để nâng cao hiệu quả dạy học là dạy học theo quan điểm phân hóa HS. Dạy học p hân hóa đòi hỏi công tác quản lý trường học phải thích ứng và tạo điều kiện phù hợp với nguyên tắc này. Có nghĩa là trong QL nhà trường, việc QLDH cố gắng hướng đến phân hoá trong dạy học. Điều đó tạo điều kiện tốt nhất cho từng cá nhân trong học tập. Sự khẳng định này được dựa trên cơ sở về sự tồn tại khách quan những khác biệt của người học về tâm lí, thể chất, năng lực và những khác biệt về yêu cầu và điều kiện kinh tế xã hội, tự nhiê n của các vùng dân cư khác nhau... Do đó dạy học phân hoá là xu thế tất yếu của giáo dục nước ta trong bối cảnh hội nhập quốc tế và gia nhập WTO.

Dạy học phân hóa có bản chất nhân văn, dân chủ, nhằm đạt sự công

bằng trong giáo dục, đáp ứng đặc thù của từng địa phương, hướng đến xây dựng môi trường học tập mới, trong đó người học tuỳ theo năng lực đặc điểm cá nhân, có được các cơ hội lựa chọn để phát triển. Vì vậy phải có sự quản lý

sao cho phát huy được tối đa nội lực của người dạy, người học và môi trường bao quát sự dạy học.

Nghiên cứu về dạy học phân hoá trong các nước phát triển đ ã bước đầu đem lại hiệu quả thiết thực góp phần cải cách giáo dục. Chương trình giáo dục được thiết kế theo hướng mở, tạo điều kiện cho GV thiết kế bài dạy năng động hơn, học sinh có cơ hội lựa chọn nội dung học theo khả năng của mình. Kết quả là đảm bảo đ ược nguyên tắc kết hợp giữa giáo dục đại trà và mũi nhọn, giữa tính phổ cập với nâng cao trong giáo dục. Giáo dục các nước đặt trọng tâm vào phân hoá nhiều hơn nhằm phát triển tối đa và tối ưu khả năng của cá nhân.

Các xu hướng dạy học phân hoá về cơ bản gồm: coi trọng nền tảng là trình độ chung của mọi học sinh; sử dụng phân hoá để đưa HS yếu kém lên trình độ chung; bổ sung và phân hoá HS khá giỏi đạt được kết quả cao hơn nữa. Dạy học phân hoá quan tâm đến trình độ phát triển khác nhau của từng HS làm cho mọi HS có thể phát triển phù hợp với khả năng và hoàn cảnh của mình.

Ở Việt Nam, dạy học theo quan điểm DHPH dù đã và đang được nghiên cứu và áp dụng. Tuy nhiên năng lực tổ chức, quản lý cũng như các điều kiện để tổ chức quản lý dạy học theo quan điểm DHPH trong các trường THPT còn nhiều hạn chế. Việc nghiên cứu các biện pháp QLDH theo quan điểm DHPH trong các trường THPT là vấn đề cấp thiết và quan trọng hiện nay.

Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề " Quản lý

dạy học theo quan điểm dạy học phân hoá ở trường THPT Việt Nam hiện nay" làm đề tài nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về QLDH theo quan điểm DHPH ở trường THPT, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp QLDH theo quan điểm DHPH góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT hiện nay .

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu: DH ở trường THPT Việt Nam hiện nay.

3.2. Đối tượng nghiên cứu : QLDH theo quan điểm dạy học phân hoá ở trường THPT Việt Nam hiện nay.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về QLDH theo quan điểm DHPH ở trường THPT.

4.2. Khảo sát đánh giá thực trạng QLDH theo quan điểm DHPH ở một số

trường THPT trên một số địa bàn và tìm nguyên nhân của thực trạng đó.

4.3. Đề xuất các biện pháp QL của Hiệu trưởng về DH theo quan điểm dạy học phân hoá trong trường THPT hiện nay.

4.4. Khảo nghiệm và thực nghiệm một số biện pháp.

5. Giả thuyết khoa học

Thực tế dạy học theo quan điểm DHPH đã có từ lâu , nhưng QLDH theo quan điểm DHPH với đúng nghĩ a của nó ở các trường THPT hiện nay chưa được bàn luận nhiều và còn nhiều điểm bất cập. Những bất cập đó do nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. Song bất cập lớn nhất là việc QLDH theo quan điểm DHPH chưa thật hệ thống và bao quát hoạt động tương tác của Thầy và Trò. Trong hoàn cảnh hiện nay, nếu đề xuất được những biện pháp quản lý bao quát từ việc nâng cao nhận thức, giao quyền tự chủ tự chịu trách nhiệm cho tổ chuyên môn và GV, tổ chức thực hiện cam kết chất lượng qua các hợp đồng giữa hiệu trưởng và giáo viên cũng như kiểm soát được các cam kết chất lượng đó ... thì chất lượng dạy học sẽ được nâng cao một cách đích thực theo tinh thần phân hóa.

6. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu một số biện pháp QLDH theo quan điểm dạy học phân hoá (chủ thể quản lý chính là Hiệu trưởng) ở một số trường THPT thuộc các tỉnh, thành phố: Hưng Yên, Hà Nội, Hải Phòng, Tuyên Quang, Cao

Bằng, Quảng Ngãi, Tây Ninh và Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ năm học 2008 – 2009 đến năm học 2009 -2010.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp tiếp cận trong nghiên cứu

Để tiến hành nghiên cứu, tác giả sử dụng các phương pháp tiếp cận sau

đây:

- Phương pháp tiếp cận hệ thống

- Phương pháp tiếp cận lịch sử

- Phương pháp tiếp cận nghề nghiệp

7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể

Để triển khai nghiên cứu đề tài này chúng tôi đã sử dụng hệ thống phương pháp gồm một số phương pháp cụ thể sau :

7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Thu thập, đọc tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Phân tích, so sánh, hệ thống hoá lý thuyết để xác định cơ sở lý luận và quan điểm về vấn đề nghiên cứu.

7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Điều tra bằng phiếu hỏi. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn. Lấy ý kiến chuyên gia, cán bộ QL các cấp và ý kiến của cán bộ chuyên môn cấp cơ sở.

7.2.3. Sử dụng phương pháp thống kê để xử lí số liệu

Xử lý số liệu điều tra bằng phương pháp toán học thống kê, tìm ra một số giá trị và đại lượng thống kê tiêu biểu cần thiết cho việc khảo sát và lý giải kết quả nghiên cứu.

8. Những luận điểm bảo vệ

8.1. Dạy học phân hóa là xu hướng tất yếu trong quá trình dạy học hiện nay. Nó có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục hiện nay, làm cho quá trình giáo dục quán triệt được tinh

thần dân chủ và nhân văn. Để quan điểm DHPH thấu suốt đến các lực lượng sư phạm- xã hội cần có sự đổi mới tư duy quản lý của người hiệu trưởng và các cấp có trách nhiệm.

8.2. Kết quả của quá trình dạy học theo quan điểm DHPH phụ thuộc vào nhiều yếu tố: nhận thức, trách nhiệm, trình độ của GV, sự cung ứng CSVC trường học, năng lực quản lý của lãnh đạo nhà trường... trong đó sự tự giác của giáo viên có vai trò quyết định, sự năng động bao quát của hiệu trưởng và cán bộ quản lý nhà trường có tính then chốt.

8.3. QLDH theo quan điểm dạy học phân hóa ở trường THPT hiện nay đòi hỏi hệ thống các biện pháp đồng bộ, phù hợp với thực tiễn của các trường THPT. Người hiệu trưởng phải thực hiện các biện pháp tập trung vào việc nâng cao nhận thức cho mọi thành viên trong và ngoài nhà trường, bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học theo quan điểm DHPH cho GV, điều khiển đổi mới hoạt động dạy học theo hướng dân chủ tự nguyện theo các bản cam kết về chất lượng, kiểm soát được các cam kết chất lượng đó và tạo điều kiện tốt nhất phục vụ hoạt động dạy học.

9. Đóng góp mới của luận án

9.1. Trên cơ sở kế thừa các thành tựu lý luận, luận án đã cụ thể hóa, làm rõ hơn quan điểm về dạy học phân hóa và quản lý dạy học theo quan điểm DHPH ở trường THPT. Để QLDH theo quan điểm DHPH đạt kết quả, trong quản lý cần khơi dậy, phát huy nội lực tự học của người học và khơi dậy, phát huy được lòng yêu nghề, trách nhiệm với nghề nghiệp của người dạy để dạy tốt, học tốt, hình thành khả năng tự học và học suốt đời của người học.

9.2. Chỉ ra được những bất cập trong QLDH theo quan điểm dạy học phân hóa ở các trường THPT hiện nay. Đồng thời phát hiện được nguyên nhân của những bất cập đó là sự hạn chế về nhận thức của CBQL, GV…đối với việc đổi mới dạy học theo quan điểm DHPH; đó là nội dung chương trình của một số môn đôi chỗ chưa phù hợp hoặc còn quá tải với trình độ của HS; đó là tổ

bộ môn chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình và GV chưa được bồi dưỡng một cách có hệ thống về quy trình dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa; đó là CSVC trường học chưa đáp ứng được yêu cầu giảng dạy của GV và học tập của HS…

9.3. Đề xuất được các biện pháp có tính khoa học và tính thực tiễn về QLDH theo quan điểm DHPH ở trường THPT Việt Nam hiện nay (ở cấp vi mô), góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT nói riêng và góp phần thực hiện thành công mô hình dạy học phân hóa hiện tại và trong tương lai .

10. Cấu trúc của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án gồm 3 chương

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa ở trường trung học phổ thông

Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa ở trường trung học phổ thông hiện nay

Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa ở trường trung học phổ thông