ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
ISO 9001:2015
VÒ HOÀNG KHẢI
TÍN NGƯỠNG THỜ ANH HÙNG NGUYỄN TRUNG TRỰC TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƯ DÂN NAM BỘ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH VĂN HÓA HỌC
Có thể bạn quan tâm!
-
Tín ngưỡng thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực trong đời sống văn hóa cư dân Nam Bộ - 2 -
Tổng Quan Vấn Đề Nghiên Cứu, Cơ Sở Lý Luận Và Thực Tiễn -
Tín ngưỡng thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực trong đời sống văn hóa cư dân Nam Bộ - 4
Xem toàn bộ 280 trang tài liệu này.
TRÀ VINH, NĂM 2020
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
VÒ HOÀNG KHẢI
TÍN NGƯỠNG THỜ ANH HÙNG NGUYỄN TRUNG TRỰC TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƯ DÂN NAM BỘ
Ngành: Văn hóa học Mã ngành: 9229040
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Thị Thu Yến
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của NCS dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Phạm Thị Thu Yến. Các kết quả nghiên cứu và các kết quả trong luận án là trung thực, không sao chép bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào. Việc tham khảo các tài liệu đã được NCS trích dẫn và ghi nguồn theo đúng qui định.
Trà Vinh, ngày 20 tháng 10 năm 2020
Nghiên cứu sinh
Vò Hoàng Khải
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này, trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phạm Thị Thu Yến đã quan tâm, tận tình hướng dẫn và cho tôi những lời khuyên quý báu trong thời gian học tập, nghiên cứu, thực hiện luận án.
Xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Phạm Tiết Khánh - Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh, Ban giám hiệu, lãnh đạo và giảng viên, viên chức Khoa Ngôn ngữ – Văn hóa – Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, Phòng Đào tạo Sau đại học, Trung tâm Học liệu, Tạp chí Khoa học và các phòng, khoa thuộc Trường Đại học Trà Vinh đã quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ chuyên môn.
Xin chân thành cảm ơn quí thầy cô đã nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn chúng tôi trong suốt thời gian tổ chức lớp học; cảm ơn các bạn nghiên cứu sinh ngành Văn hóa học, khóa 2016 Trường Đại học Trà Vinh đã đoàn kết, giúp nhau vượt qua khó khăn trong học tập, công tác.
Xin chân thành cảm ơn quí đồng nghiệp, cộng tác viên đã hỗ trợ khảo sát, thống kê số liệu và những lời góp ý chân tình, hiệu quả trong thực hiện luận án.
Xin chân thành cảm ơn các nhà quản lý văn hóa các tỉnh ở Nam Bộ, các nhà nghiên cứu; quí vị trong Ban Quản trị các đình Nguyễn Trung Trực; người dân đã tham gia phỏng vấn, trả lời câu hỏi, chia sẻ những câu chuyện về Nguyễn Trung Trực, đặc biệt là ông Nguyễn An Thọ, hậu duệ anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực ở xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An đã cung cấp những minh chứng thực tế, sống động trong luận án.
Cuối cùng, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, người thân, bạn bè đã động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận án.
Trân trọng!
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT viii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ix
DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ x
TÓM TẮT xi
MỞ ĐẦU 1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1
2. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 3
2.1. Câu hỏi nghiên cứu 3
2.2. Giả thuyết nghiên cứu 3
3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 3
4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 3
5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3
6. HƯỚNG TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4
6.1. Hướng tiếp cận liên ngành 4
6.2. Phương pháp nghiên cứu 4
6.2.1. Phương pháp thu thập và xử lý tư liệu 5
6.2.2. Phương pháp điều tra xã hội học 5
6.2.3. Phương pháp quan sát tham dự, phỏng vấn sâu 5
6.2.4. Phương pháp phân tích, tổng hợp 6
6.2.5. Phương pháp so sánh 6
7. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN 7
8. KẾT CẤU LUẬN ÁN 7
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 8
1.1 TỔNG QUAN VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ 8
1.1.1 Trước năm 1975 8
1.1.2 Sau năm 1975 11
1.2 CƠ SỞ LÝ LUẬN 20
1.2.1 Một số khái niệm liên quan 20
1.2.1.1 Khái niệm văn hóa 20
1.2.1.2 Khái niệm tín ngưỡng 22
1.2.1.3 Khái niệm văn hóa tín ngưỡng 23
1.2.1.4 Khái niệm đời sống văn hóa 24
1.2.2 Các lý thuyết tiếp cận 26
1.2.2.1 Lý thuyết cấu trúc - chức năng 26
1.2.2.2 Lý thuyết biến đổi 28
1.2.2.3 Lý thuyết vùng văn hóa 29
1.3.2 Lược sử vùng đất Nam Bộ 34
1.3.3 Chủ thể văn hóa vùng Nam Bộ 35
1.3.4 Khái quát tín ngưỡng, lễ hội ở Nam Bộ 38
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 42
CHƯƠNG 2: NGUYỄN TRUNG TRỰC NHÂN VẬT LỊCH SỬ VÀ HUYỀN THOẠI 44
2.1 BỐI CẢNH LỊCH SỬ 44
2.1.1 Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX 44
2.1.2 Những anh hùng kháng Pháp tiêu biểu ở Nam Bộ 46
2.1.2.1 Cuộc khởi nghĩa của Trương Công Định (Trương Định, 1860 – 1864) 46
2.1.2.2 Thủ Khoa Huân (Nguyễn Hữu Huân) chiến đấu ở Mỹ Tho và Tân An (1862 – 1875) 47
2.1.2.3 Thiên Hộ Dương (Vò Duy Dương) lập chiến khu ở Đồng Tháp Mười (1860 – 1886) 48
2.2 NGUYỄN TRUNG TRỰC – NHÂN VẬT LỊCH SỬ 49
2.2.1 Tóm tắt tiểu sử Nguyễn Trung Trực 49
2.2.2 Những chiến công oanh liệt 50
2.2.2.1 Trận Nhật Tảo 50
2.2.2.2 Trận tập kích đồn Rạch Giá 51
2.2.2.3 Lập căn cứ kháng chiến ở Phú Quốc 52
2.2.3 Sự hy sinh anh dũng 52
2.3 NGUYỄN TRUNG TRỰC - NHÂN VẬT HUYỀN THOẠI 53
2.3.1 Huyền thoại về người anh hùng vò nghệ cao cường và lời thề đánh Pháp 55
2.3.2 Huyền thoại về những chiến công 57
2.3.2.1 Huyền thoại về Hỏa hồng Nhật Tảo 57
2.3.2.2 Huyền thoại Kiếm bạt Kiên Giang 59
2.3.2.3 Huyền thoại căn cứ Phú Quốc 61
2.3.3 Huyền thoại về cái chết và sự thiêng hóa của người anh hùng 63
2.3.4 Huyền thoại liên quan đến người thân 67
2.3.4.1 Về lòng hiếu đễ với cha mẹ 67
2.3.4.2 Huyền thoại về vợ con người anh hùng 68
2.3.4.3 Huyền thoại về nghĩa bạn bè 70
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 71
CHƯƠNG 3: KHẢO SÁT VIỆC THỜ PHỤNG NGUYỄN TRUNG TRỰC Ở NAM BỘ 73
3.1 KHÁI QUÁT CÁC CƠ SỞ THỜ PHỤNG NGUYỄN TRUNG TRỰC Ở NAM BỘ
.................................................................................................................................. 73
3.1.1 Thống kê di tích thờ Nguyễn Trung Trực ở Nam Bộ 73
3.1.2 Không gian đình Nguyễn Trung Trực 77
3.1.3 Thời gian cúng tế đình Nguyễn Trung Trực 78
3.1.4 Nghi thức cúng tế đình Nguyễn Trung Trực 79
3.2 MỘT SỐ LỄ HỘI TIÊU BIỂU THỜ NGUYỄN TRUNG TRỰC Ở NAM BỘ 82
3.2.1 Lễ hội tái hiện chiến công kháng Pháp trên đất Long An 83
3.2.1.1 Khu di tích vàm Nhật Tảo, huyện Tân Trụ (Long An) 84
3.2.1.2 Nơi thờ phụng tại quê hương Nguyễn Trung Trực ở xã Thạnh Đức, huyện85
3.2.2 Lễ hội anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực ở Kiên Giang 87
3.2.2.1 Đình Nguyễn Trung Trực ở thành phố Rạch Giá (Kiên Giang) 87
3.2.2.2 Đình Vĩnh Hòa Hiệp ở huyện Châu Thành (Kiên Giang) 92
3.2.2.3 Đình Nguyễn Trung Trực ở huyện Phú Quốc (Kiên Giang) 94
3.2.3 Lễ hội Nguyễn Trung Trực ở An Giang 96
3.2.4 Lễ hội và việc thờ cúng Nguyễn Trung Trực ở Bạc Liêu 98
3.2.5 Lễ hội và việc thờ cúng Nguyễn Trung Trực ở Sóc Trăng 100
3.2.5.1 Đình Nguyễn Trung Trực ở thị trấn Long Phú, huyện Long Phú (Sóc Trăng)
................................................................................................................................ 100
3.2.5.2 Đình Nguyễn Trung Trực ở huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng) 102