Những Yếu Tố Ảnh Hưởng Tới Quản Lý Dạy Học Phân Hóa

rời với kế hoạch dạy học nói chung của nhà trường, tổ/ nhóm chuyên môn và giáo án dạy học của mỗi giáo viên.

Để xây dựng kế hoạch dạy học phân hóa Hiệu trưởng chỉ đạo các tổ chuyên môn phân tích đánh giá chương trình dạy học theo từng môn học, xác định những khó khăn tâm lý của học sinh trong quá trình học tập tương ứng với nội dung của từng môn học, hướng dẫn giáo viên triển khai quy trình dạy học phân hóa để phát triển năng lực học tập của học sinh.

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch phụ đạo, giúp đỡ riêng cho học sinh theo từng nhóm năng lực trình độ: Bồi dưỡng học sinh giỏi; giúp đỡ học sinh yếu kém vv...

Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch bài học phân hóa theo các nội dung sau đây: Xác định mục tiêu của bài học theo hướng phân hóa và tiếp cận năng lực học sinh; Thiết kế các nội dung học tập để đạt mục tiêu phát triển năng lực học tập của học sinh theo hướng phân hóa; dự kiến những tình huống cần hỗ trợ, giúp đỡ riêng trong quá trình lên lớp; thiết kế công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học theo hướng phân hóa.

Để xây dựng được kế hoạch dạy học theo hướng phân hóa, Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên phải có kế hoạch nghiên cứu đặc điểm và phân loại năng lực, trình độ của học sinh theo nhóm; thiết kế bài học theo nhóm năng lực trình độ học sinh, thiết kế hoạch động theo bài học nhằm đảm bảo tính vừa sức riêng và tính vừa sức chung cho từng hoạt động, dự kiến phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo năng lực học sinh.

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phân hóa và sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh quá trình dạy học phân hóa đạt hiệu quả phát triển năng lực học sinh.

Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch huy động các nguồn lực triển khai thực hiện dạy học phân hóa và đảm bảo các điều kiện để thực hiện dạy học phân hóa

hiệu quả, đồng thời xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát việc thực hiện dạy học phân hóa của các tổ chuyên môn và mỗi giáo viên.

1.4.2. Tổ chức dạy học phân hóa

Thành lập ban chỉ đạo dạy học phân hóa của nhà trường, thành lập nhóm giáo viên cốt cán của trường triển khai phân tich đánh giá chương trình, xác định mức độ khó của các đơn vị nội dung học tập trên cơ sở đó tổ chức seminar chuyên đề của tổ chuyên môn nhằm hỗ trợ giáo viên trong triển khai dạy học phân hóa đối với từng môn học.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 129 trang tài liệu này.

Giao nhiệm vụ cho tổ/ nhóm chuyên môn và từng giáo viên về thực hiện dạy học phân hóa trong quá trình triển khai kế hoạch dạy học môn học.

Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về quy trình dạy học phân hóa, các phương pháp, biện pháp, kỹ thuật dạy học phân hóa, cách thức nghiên cứu phân loại năng lực học tập của học sinh.

Biên soạn tài liệu hỗ trợ giáo viên thực hiện dạy học phân hóa.

Tổ chức các hội thảo tổ/ nhóm chuyên môn xây dựng các tiêu chí của giờ dạy phân hóa, tổ chức nghiên cứu bài học phân hóa, dự giờ, rút kinh nghiệm và hoàn thiện bài dạy mẫu về dạy học phân hóa.

Triển khai dạy học phân hóa trong toàn tổ/ nhóm chuyên môn, dự giờ giúp đỡ đồng nghiệp về dạy học phân hóa.

Xây dựng các tiêu chí khen thưởng giáo viên có nhiều thành tích trong dạy học phân hóa: Bồi dưỡng học sinh giỏi, giúp đỡ học sinh yếu kém, học sinh có hoàn cảnh đặc biệt bị khủng hoảng trong học tập.

Thiết lập các quy định của nhà trường về việc thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học theo quan điểm DHPH và tổ chức thực hiện hiệu quả các quy định đó.

Xây dựng cơ chế phối hợp trong tổ chức dạy học phân hóa và giám sát việc thực hiện dạy học phân hóa của giáo viên và tổ/ nhóm chuyên môn.

Tổ chức xây dựng chuẩn, tiêu chí, công cụ đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phân hóa năng lực của học sinh trong từng môn học và xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện.

1.4.3. Chỉ đạo thực hiện dạy học phân hóa

- Chỉ đạo các tổ bộ môn cụ thể hóa phân phối chương trình, xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết cho từng môn học theo tiến độ từng tuần, từng học kì và cho cả năm học phù hợp với các đối tượng giỏi, khá, trung bình, kém, đáp ứng năng lực, nhu cầu của người học.

- Chỉ đạo giáo viên soạn giáo án, phân phối thời lượng dạy học sao cho phù hợp với từng đối tượng HS, chú ý đến vùng miền, năng lực nhận thức, sức khỏe, nhu cầu của HS (sử dụng sự khác nhau của HS như là cơ sở của việc lập kế hoạch).

Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên nghiên cứu, tìm hiểu đặc điểm năng lực học tập của học sinh; lựa chọn nội dung học tập; vận dụng phối hợp các phương pháp dạy học phân hóa.

Hiệu trưởng chỉ đạo bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên theo từng tổ/ nhóm chuyên môn.

Hiệu trưởng chỉ đạo nghiên cứu thiết kế hoạt động dạy học phân hóa; chỉ đạo lựa chọn hình thức tổ chức dạy học phân hóa và phát triển môi trường dạy học phân hóa trong nhà trường và lớp học.

Hiệu trưởng chỉ đạo theo dõi sự tiến bộ của học sinh và lựa chọn biện pháp để tạo ra sự tiến bộ của học sinh.

Hiệu trưởng chỉ đạo xác định chuẩn, công cụ đánh giá kết quả dạy học phân hóa và sử dụng kết quả dạy học phân hóa để phát triển chương trình dạy học phân hóa.

Hiệu trưởng chỉ đạo huy động các nguồn lực đảm bảo các điều kiện dạy học phân hóa để nâng cao chất lượng dạy học.

1.4.4. Đánh giá kết quả dạy học phân hóa

Hiệu trưởng huy động đội ngũ giáo viên cốt cán xây dựng chuẩn đánh giá cho từng nội dung của quy trình dạy học phân hóa đối với môn học (Thiết kế bài học phân hóa; tổ chức bài học; đánh giá kết quả dạy học phân hóa).

Xây dựng kế hoạch kiểm tra giáo án dạy học phân hóa của giáo viên; Kiểm tra, đánh giá việc tổ chức dạy học phân hóa của giáo viên; Kiểm tra, đánh giá hệ thống tài liệu phục vụ dạy học phân hóa của giáo viên; Kiểm tra hoạt động theo dõi sự tiến bộ của học sinh do giáo viên thực hiện; Kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả dạy học phân hóa của giáo viên; Kiểm tra việc sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh quá trình dạy học của giáo viên.

Hiệu trưởng phải đánh giá được mức độ triển khai dạy học phân hóa của các tổ/ nhóm chuyên môn, trên cơ sở đó chỉ rõ những kết quả đã đạt được trong công tác thiết kế bài học; trong công tác tổ chức dạy học; trong công tác chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học phân hóa của giáo viên.

Hiệu trưởng phải thường xuyên rà soát, đánh giá các điều kiện thực hiện dạy học phân hóa của giáo viên: Năng lực; chương trình; cơ sở vật chất; về năng lực và trình độ đầu vào của học sinh, từ đó có kế hoạch tăng cường các nguồn lực để thực hiện dạy học phân hóa.

1.4.5. Những yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học phân hóa

1.4.5.1. Yếu tố chủ quan

* Trình độ, năng lực QL của Hiệu trưởng: Là người trực tiếp điều hành và quản lí các hoạt động GD của nhà trường, Hiệu trưởng phải đạt chuẩn trình độ đào tạo và trình độ lí luận chính trị, có năng lực QL các hoạt động của nhà trường như QL đội ngũ GV, QL hoạt động dạy học của GV, QL học tập của HS và các hoạt động khác…

* Trình độ, năng lực, phẩm chất của GV: Giáo viên là yếu tố quan trọng nhất cho chất lượng giảng dạy bởi vì giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, dẫn dắt người học tiếp cận các tri thức, kiến thức lý luận chính trị theo

mục đích của chương trình học. Do đó giáo viên phải trang bị chuẩn về chuyên môn. Giáo viên không chỉ nắm vững nội dung một bài học mà mình truyền đạt mà phải nắm được kiến thức của cả chương trình môn học, phần học, có như vậy giáo viên mới liên kết, hệ thống hoá kiến thức cần thiết giúp người học dễ nắm bắt những nội dung chính của bài học, môn học, phần học. Khi giáo viên chuẩn về kiến thức chuyên môn tạo sự tự tin trong quá trình truyền thụ, tránh được sự phụ thuộc vào giáo án, chủ động dẫn dắt người học tiếp cận kiến thức theo mục đích của mình.

Ngoài việc trang bị kiến thức chuyên môn, giáo viên cần phải có kinh nghiệm thực tiễn và kiến thức thực tiễn. Giàu kiến thức thực tiễn giúp giáo viên làm sinh động bài giảng, gắn kết giữa nội dung bài giảng với thực tiễn thông qua những minh hoạ, ví dụ từ thực tiễn; từ đó người học dễ tiếp thu bài, dễ nhớ bài và điều quan trọng là người học thấy nội dung bài giảng gắn liền với cuộc sống chứ không phải xa rời, khó hiểu.

Một yêu cầu không thể thiếu, đó là giáo viên còn phải có kỹ năng sư phạm. Kỹ năng sư phạm là một yếu tố góp phần quan trọng cho giờ giảng thành công hay thất bại. Kỹ năng sư phạm giúp giáo viên có phương pháp truyền thụ tốt, linh hoạt trong việc phối hợp các phương pháp, phương tiện giảng dạy, nắm bắt được tâm lý người học một cách nhanh chóng từ đó thu hút được người học một cách có hiệu quả. Trong giảng dạy có nhiều phương pháp truyền thụ kiến thức, phần lớn giáo viên thường sử dụng phương pháp thuyết trình, vì phương pháp này có nhiều ưu điểm, người dạy chủ động quá trình giảng dạy cả về tri thức và thời gian. Tuy nhiên, phương pháp này cũng dễ dẫn tới sự tiếp thu thụ động, buồn chán cho người học. Do đó, trong quá trình giảng dạy, đòi hỏi phải có sự lựa chọn, phối hợp sử dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp với từng nội dung kiến thức, từng đặc điểm của lớp học.

Kiến thức chuyên môn vững kết hợp với kỹ năng sư phạm giúp giáo viên chủ động trong quá trình truyền tải và nắm bắt thông tin từ người học từ đó có sự điều chỉnh hợp lý việc phối hợp các phương pháp giảng dạy.

Phong cách giáo viên cũng giữ vai trò quan trọng, từ phong thái, tác phong, tư cách, tâm tư, tình cảm của người thầy mà người học thích học hay không thích học, bị lôi cuốn hay không bị lôi cuốn vào môn học. Khi người giảng nhiệt huyết, “thổi hồn” được môn học sẽ thu hút được người học. Do đó, người thầy bao giờ cũng phải chuẩn về phong cách, từ giọng nói, điệu bộ, tâm trạng, xúc cảm,…

* Phẩm chất, năng lực, nhu cầu của HS: Dạy học là quá trình tác động biện chứng giữa người dạy và người học, người học là đối tượng tiếp nhận thông tin mà người dạy hướng đến, do đó, người học có tác động đến chất lượng hoạt động của người dạy.

Trong quan niệm mới về giáo dục, người học là trung tâm của quá trình giảng dạy, người học tiếp nhận kiến thức không phải một cách thụ động mà là chủ thể của quá trình nhận thức, chủ động trong việc tiếp nhận thông tin. Do đó, chất lượng giảng dạy phải được xét đến việc tỷ lệ tri thức mà người học tiếp nhận được.

Mặt khác, sự tham gia các hoạt động của người học trong quá trình tiếp nhận tri thức có ảnh hưởng đến tâm lý người dạy, tạo sự hưng phấn, khơi sự nhiệt huyết của người dạy hay không?

* Cơ sở vật chất, phương tiện dạy học

Cơ sở vật chất và phương tiện dạy học có tác động nhất định đến quá trình dạy học.

Cơ sở vật chất tốt tạo môi trường thoải mái cho cả người dạy và người học.

Phương tiện dạy học tốt, đặc biệt là phương tiện hiện đại giúp giáo viên tăng thêm sự hấp dẫn của bài học, lôi cuốn học viên qua những hình ảnh, phim

minh hoạ hoặc những sơ đồ hoá kiến thức nội dung bài giảng giúp học viên dễ nhớ bài, nhớ lâu hơn.

1.4.5.2. Yếu tố khách quan

Chính sách, chủ trương về DHPH, Nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc đã định hướng; các văn bản chỉ thị của ngành GD&ĐT đã được các cấp QL cụ thể hóa và hướng dẫn thực hiện.

Trong nghị quyết của Bộ chính trị BCH TW Đảng khóa IV (1979) đã nêu: “Nội dung GD ở trường phổ thông mang tính toàn diện và kỹ thuật tổng hợp nhưng có chú ý đến việc phát huy sở trường và năng khiếu cá nhân”.

Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư BCH TW Đảng khóa VII (1993) đã xác định: “Hình thành bậc trung học mới chuẩn bị cho một bộ phận HS tiếp tục học lên và đa số tốt nghiệp có thể vào đời, GD kỹ năng lao động và hướng nghiệp cho HS phổ thông theo hướng liên kết GD phổ thông và GD chuyên nghiệp…”.

Trong Nghị quyết trung ương lần thứ 8 khóa XI nêu rõ “Phát triển GD&ĐT là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình GD từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với GD gia đình và GD xã hội”.

“Đối với GD phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho HS. Nâng cao chất lượng GD toàn diện, chú trọng GD lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Hoàn thành việc xây dựng chương trình GD phổ thông giai đoạn sau năm 2015. Bảo đảm cho HS có trình độ trung học cơ sở (hết lớp 9) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau trung

học cơ sở; trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng”.

Vậy chất lượng dạy học tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Tuy nhiên, những yếu tố tối thiểu cần chú ý đến là người dạy, người học, cơ sở vật chất và phương tiện dạy học./.