Xây Dựng Cơ Chế Phối Hợp Và Nâng Cao Năng Lực Bộ Máy Quản Lí Giáo Dục Kĩ

của KNS. Tuy nhiên, khá nhiều người nhận thức không thực sự đầy đủ về tầm quan trọng của KNS và GDKNS trong nhà trường. Điều này làm cho một bộ phận HS chưa chú trọng vào việc học tập và rèn luyện KNS. Do đó, các chủ thể quản lí GDKNS cho HS trong các trường THPT huyện Mang Thít cần xác lập nhận thức đúng đắn cho các lực lượng giáo dục và HS hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của GDKNS, cụ thể:

- GDKNS giúp HS trưởng thành về nhân cách, tiếp nhận và chuyển hóa các giá trị sống căn bản được xã hội thừa nhận và tôn trọng (đạo đức, văn hóa, niềm tin) thành giá trị sống của bản thân, được biểu hiện thông qua các KNS trong mọi hoàn cảnh và tình huống của cuộc sống. Giá trị sống là nhân lõi, là bản chất hàm chứa bên trong, còn KNS là phương thức thể hiện, là biểu hiện bên ngoài, hai mặt này luôn tồn tại trong nhau như một thể thống nhất của nhân cách HS.

- GDKNS giúp HS tiếp cận KNS theo 4 trụ cột “Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định, học để chung sống với mọi người”. Nói cách khác, KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội, ngăn ngừa các vấn đề xã hội, sức khỏe và bảo vệ quyền con người. KNS là cầu nối giữa nhận thức và hành vi, giữa thái độ và hành động thực tiễn. Người có KNS sẽ thực hiện những hành vi mang tính xã hội tích cực góp phần xây dựng các mối quan hệ xã hội tốt đẹp và do vậy sẽ giảm thiểu các tệ nạn xã hội, làm cho xã hội lành mạnh. Bên cạnh việc chuẩn bị hành trang cho cá nhân, GDKNS còn góp phần ngăn ngừa các vấn đề xã hội, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội.

- GDKNS trang bị cho HS các kĩ năng, công cụ giao tiếp, học tập, làm việc, hoạt động hiệu quả, nâng cao khả năng thích ứng và chủ động ứng phó với những biến động của cuộc sống. Có KNS tốt, HS sẽ làm chủ được bản thân trong mọi thử thách của hoàn cảnh, hình thành tinh thần và ý chí khởi nghiệp, sáng tạo trong hoạt động, tạo lập được cho mình một vị trí việc làm và phát triển bản thân, phát triển nghề nghiệp lâu dài trong cuộc sống.

* Nội dung - Cách thực hiện

- Đối với CBQL:

+ Nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, cũng như các văn bản chỉ đạo của cấp trên về công tác giáo dục, nâng cao giáo dục chính trị tư tưởng, công tác quản lí GDKNS cho HS nhà trường.

+ Tổ chức cho CBQL học tập, nghiên cứu Nghị quyết, các văn bản chỉ thị của các cấp, văn kiện của Đảng, Nhà nước một cách sâu sắc về đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục trong thời đại ngày nay, xóa bỏ tư tưởng “nặng về dạy chữ, nhẹ về dạy người” đã in quá sâu trong tư tưởng của mỗi nhà giáo

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

+ Tổ chức Hội thảo, Hội nghị, tham quan học hỏi các mô hình tiên tiến về GDKNS ở khu vực và địa phương; sử dụng các thông tin về quản lí GDKNS trên báo chí, trên mạng internet. Có ý thức trách nhiệm trong việc xây dựng kế hoạch quản lí GDKNS trong nhà trường, cụ thể hóa nội dung, phương pháp GDKNS thành nội qui, qui chế một cách khoa học phù hợp với đặc điểm nhà trường.

- Đối với CB Đoàn thanh niên - Hội LHTN:

+ Nắm vững đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục để có định hướng xây dựng các biện pháp quản lí tổ chức các hoạt động GDKNS cho HS, coi đây là nội dung hoạt động, là chương trình hành động đầy trách nhiệm đối với các đoàn viên, hội viên của mình.

+ Có biện pháp phối hợp chặt chẽ với các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường, để quản lí quá trình GDKNS của HS. Qua đó, giáo dục HS ý thức tự giác, nhận thức được vai trò tự GD qua các hoạt động GDKNS, góp phần GD, rèn luyện KNS cho HS.

- Đối với GV:

+ Thực hiện tốt việc “dạy chữ-dạy người-dạy kĩ năng”, GV phải thực hiện tốt cuộc vận động “mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” cho HS noi theo. Có ý thức trách nhiệm trong việc GDKNS qua mỗi

bài dạy, qua đặc trưng bộ môn và xây dựng kế hoạch bài giảng gắn với việc hình thành những KNS cốt lõi cần thiết cho HS.

+ Tích cực nâng cao nhận thức qua việc tham gia học tập, hội thảo chuyên đề về KNS, nâng cao tri thức về tầm quan trọng, hiệu quả phối hợp của HĐGDKNS với các lực lượng tham gia giáo dục. Nâng cao ý thức trách nhiệm, lòng nhiệt tình say mê, tâm huyết với nghề, với thế hệ trẻ của mỗi GV.

+ GV cũng cần nắm vững nội qui, qui chế nhà trường, các nguyên tắc tổ chức hoạt động GDKNS cho HS, bởi GV là người gần gũi và nắm rõ tâm tư nguyện vọng của HS.

- Đối với HS: tổ chức cho HS tiếp cận, nắm được các văn bản, các quy định nêu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của GDKNS đối với sự phát triển của xã hội, cũng như trong việc đánh giá chất lượng giáo dục, việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường.

- Đối với các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường:

+ Tăng cường sự phối hợp với các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tổ chức đoàn thể tại địa phương, nhằm nâng cao nhận thức đúng đắn về nội dung quản lí GDKNS của nhà trường, thường xuyên tổ chức giao lưu và các hoạt động GDKNS cho HS và thanh thiếu niên trên địa bàn.

+ Nhà trường cần có kế hoạch cho các nội dung phối hợp ở cả ba phương diện: kiến thức, thái độ và kĩ năng. Nhận thức sâu sắc được trách nhiệm GDKNS cho HS là của toàn xã hội.

* Điều kiện thực hiện biện pháp

- Cấp ủy đảng, các cấp quản lí phải quan tâm, coi trọng GDKNS và quản lí GDKNS như một nội dung quan trọng trong công tác quản lí.

- GDKNS là một quá trình lâu dài, phức tạp, đòi hỏi nhiều lực lượng giáo dục tham gia. Vì vậy, cần phải tạo điều kiện thường xuyên tổ chức các lớp hội thảo, bồi dưỡng chuyên đề về KNS và GDKNS cho HS trong giai đoạn hiện nay, với sự tham gia của CBQL, GV, các tổ chức đoàn thể, chính

quyền địa phương.

- Mời các chuyên gia các nhà QL có kinh nghiệm và quan tâm đến vấn đề GDKNS cho HS để tập huấn cho các lực lượng tham gia GDKNS cho HS thiết thực với những KNS cốt lõi cần thiết phù hợp với thực tế cho HS.

3.2.2. Xây dựng cơ chế phối hợp và nâng cao năng lực bộ máy quản lí giáo dục kĩ năng sống

* Mục đích, ý nghĩa của biện pháp

Cơ chế phối hợp và bộ máy quản lí GDKNS cho HS đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu GDKNS. Để hoàn thiện cơ chế phối hợp và nâng cao năng lực bộ máy quản lí GDKNS cho HS, cần kiện toàn bộ máy, xây dựng được cơ chế phối hợp cũng như nâng cao được năng lực của đội ngũ tham gia trong bộ máy quản lí GDKNS cho HS.

Hoàn thiện cơ chế phối hợp giúp các bộ phận, các chủ thể quản lí và chủ thể giáo dục, ý thức và hiểu rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm để phối hợp các hoạt động một cách có hiệu quả. Cơ chế phối hợp tốt sẽ tạo nên tính minh bạch và sức mạnh tổng hợp của các bộ máy trong GDKNS và QLGDKNS cho HS.

Nâng cao năng lực bộ máy quản lí là yếu tố quan trọng quyết định sự vận hành hiệu quả bộ máy QLGDKNS cho HS. Nhất là các năng lực lập kế hoạch, tổ chức các hoạt động, chỉ đạo điều hành, kiểm tra, đánh giá hoạt động GDKNS của các chủ thể quản lí cấp trường giữ vai trò quyết định đến kết quả thực hiện đến nội dung quản lí hoạt động này.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy các trường THPT huyện Mang Thít chưa xây dựng được bộ máy quản lí GDKNS cho HS từ cấp trường đến các tổ bộ môn, hạn chế lớn nhất trong công tác tổ chức bộ máy quản lí và tổ chức hoạt động GDKNS cho HS các trường THPT huyện Mang Thít đó là chưa xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng bộ phận, thành viên trong bộ máy quản lí.

* Nội dung

- Kiện toàn bộ máy quản lí GDKNS cho HS từ cấp trường đến tổ bộ môn

- Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, phân công trách nhiệm cụ thể cho

từng bộ phận, thành viên trong bộ máy quản lí GDKNS cho HS.

- Xác định mối quan hệ phối hợp, hỗ trợ, hợp tác giữa các bộ phận, thành viên trong bộ máy quản lí GDKNS cho HS.

- Nâng cao năng lực thực hiện cho các thành viên trong bộ máy quản lí GDKNS cho HS.

* Cách thực hiện

Hiệu trưởng của các trường THPT ở huyện Mang Thít tiến hành rà soát lại bộ máy quản lí GDKNS cho HS, đánh giá các mặt mạnh, mặt hạn chế của bộ máy này so với yêu cầu thực tiễn để tăng cường bộ máy quản lí GDKNS bằng cách:

- Kiện toàn bộ máy từ cấp trường đến cấp tổ có đủ về số lượng, cơ cấu.

Về cơ cấu phải có đủ các thành phần các chủ thể tham gia GDKNS.

- Xây dựng được chức năng, nhiệm vụ chung cho bộ máy cũng như từng bộ phận trong bộ máy. Lãnh đạo các trường THPT huyện Mang Thít tham gia trong bộ máy, phải chỉ đạo việc lập kế hoạch, tiến hành phân công công việc cụ thể cho các đối tượng có liên quan trong bộ máy, đảm bảo đúng người đúng việc, đúng chức năng, nhiệm vụ của từng thành viên, bộ phận trong bộ máy.

- Xây dựng và ban hành quy chế phối hợp giữa các thành viên trong bộ máy, giữa các lực lượng trong và ngoài trường với nhau.

- Tổ chức bồi dưỡng, tập huấn để nâng cao năng lực cho bộ máy quản lí GDKNS cho HS.

* Điều kiện thực hiện biện pháp

- Các chủ thể tham gia trong bộ máy quản lí GDKNS cho HS phải nhiệt

tình, tâm huyết, hết lòng vì HĐGDKNS cho HS.

- Lãnh đạo các trường THPT huyện Mang Thít tham gia trong bộ máy phải nắm vững đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ của các lực lượng, của các chủ thể trong và ngoài trường tham gia GDKNS để khai thác được các tiềm năng, xây dựng cơ chế phối hợp phù hợp, phát huy hiệu quả trong việc GDKNS cho HS.

3.2.3. Hoàn thiện nội dung, đổi mới phương pháp, đa dạng hoá hình thức tổ chức giáo dục kĩ năng sống

* Mục đích, ý nghĩa của biện pháp

Hoàn thiện nội dung, chương trình GDKNS: Để triển khai HĐGDKNS cho HS các trường THPT huyện Mang Thít hiệu quả, trước hết cần hoàn thiện chương trình GDKNS, phù hợp với đặc điểm, thực trạng KNS của HS các trường THPT huyện Mang Thít hiện nay. Chương trình giáo dục là một kế hoạch giáo dục phản ánh các mục tiêu giáo dục mà các trường theo đuổi, nó cho biết nội dung cũng như cách thức tiến hành cần thiết để đạt được mục tiêu đề ra. Dựa trên chương trình giáo dục, đội ngũ những người tổ chức GDKNS biết được mục tiêu khi dạy các kĩ năng, nội dung và phương pháp thực hiện để HS có thể hình thành được các kĩ năng đó.

Đổi mới phương pháp GDKNS là vận dụng phương pháp dạy học tích cực, giúp nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức KNS nhờ vào sự tương tác và đa dạng hóa các loại hình hoạt động của các lực lượng tham gia giáo dục và sự chủ động dựa trên các hoạt động tích cực, chủ động sáng tạo của HS, giúp HS phát triển tốt các kĩ năng để trở thành công dân có đủ tự tin, trách nhiệm, tự lập, sống khỏe mạnh và hạnh phúc.

Đa dạng hoá hình thức GDKNS cho HS: KNS thuộc phạm trù năng lực, cho nên việc quản lí GDKNS cho HS cần linh hoạt, mềm dẻo bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú thông qua nhiều kênh hoạt động khác nhau, nhằm tạo sự cộng hưởng, sáng tạo từ đội ngũ tham gia GDKNS và ý thức trách

nhiệm tự giáo dục của mỗi HS.

* Nội dung và tổ chức thực hiện hoàn thiện nội dung GDKNS cho HS

Trên cơ sở tiếp cận KNS là năng lực tâm lý – xã hội của mỗi cá nhân, có tính đến đặc điểm HS THPT, trong nghiên cứu này, chúng tôi đề xuất nội dung giáo dục KNS bao gồm tập hợp 06 kĩ năng. Trong mỗi kĩ năng cần làm rõ mục tiêu hướng tới của kĩ năng, nội dung giáo dục và các bài tập hướng dẫn thực hiện các kĩ năng theo cấp độ từ dễ đến khó.

Để nội dung GDKNS phù hợp cho HS các trường THPT huyện Mang Thít tiến hành những công việc cụ thể theo thứ tự sau đây:

Nghiên cứu các tài liệu trong nước và thế giới về các nội dung GDKNS cho HS, trên cơ sở đó xác định cách tiếp cận khi xây dựng.

Khảo sát thực trạng và khả năng thực hiện các KNS của HS Khảo sát thực trạng HĐGDKNS cho HS.

Tính đến các đặc điểm của HS các trường THPT huyện Mang Thít để thiết kế nội dung GDKNS cho phù hợp.

Trên cơ sở các bước trên, tiến hành xây dựng nội dung GDKNS cho HS các trường THPT huyện Mang Thít: xác định mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục và thiết kế các bài tập hướng dẫn thực hiện các nội dung.

* Nội dung và cách thực hiện chỉ đạo đổi mới phương pháp GDKNS

Lựa chọn những nội dung GDKNS cơ bản, cần thiết phù hợp, hướng tới hình thành thói quen và phát triển các năng lực quan trọng cho HS các trường THPT huyện Mang Thít, chú ý tăng tính thực hành và ứng dụng, trải nghiệm gắn với thực tiễn cuộc sống.

Để đáp ứng yêu cầu xã hội hiện đại, hướng tới phương pháp dạy học tích cực “lấy người học làm trung tâm”, thì cần phải phát huy vai trò chủ đạo của người thầy, nghĩa là các lực lượng tham gia GDKNS phải tạo được cho HS niềm tin, lòng say mê, hứng thú với môn học và tạo ra môi trường hoạt động vui vẻ, thân thiện qua việc tìm tòi, lựa chọn và sử dụng phương pháp nhằm tác động

vào nhận thức, thái độ, tạo động lực, tạo điều kiện, khẳng định giá trị và tác động vào nhận thức cũng như khuyến khích HS tham gia phân tích, đúc rút bài học nhằm hình thành cho HS các kĩ năng cần thiết, các chủ thể quản lí cần chỉ đạo các lực lượng trực tiếp GDKNS cho HS, đặc biệt là GV có thể áp dụng các phương pháp sau: phương pháp “tấn công não”; Phương pháp “giải quyết vấn đề”; Phương pháp “thảo luận nhóm”; Phương pháp “đóng vai”.

* Đa dạng hoá hình thức GDKNS cho HS

Hướng tới dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm, có sự chọn lọc về nội dung, tạo điều kiện để HS được trải nghiệm thực tiễn cuộc sống và khơi dậy sự hứng thú, sáng tạo cho HS trong nhận thức.

KNS được hình thành thông qua quá trình sống, rèn luyện và học tập trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội. Việc GDKNS là việc cần được tiến hành thường xuyên, liên tục phù hợp với đặc điểm tâm lý HS, hoàn cảnh, hoạt động cụ thể của từng loại đối tượng, như:

Lãnh đạo các trường THPT cần chỉ đạo các bộ phận liên quan thông qua tuần sinh hoạt công dân đầu năm; tổ chức các chuyên đề ngoại khóa về KNS; các buổi sinh hoạt cộng đồng, sinh hoạt tập thể, hoạt động dã ngoại, đặc biệt là các hoạt động gắn với đặc điểm địa phương.

Lãnh đạo các trường THPT cần chỉ đạo tổ chức các câu lạc bộ về KNS, trong đó nên có một số hoạt động như, diễn đàn thanh niên về KNS; các lớp tập huấn nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết và ý thức rèn luyện về KNS cho HS; các buổi nói chuyện chuyên đề của các chuyên gia tâm lý-giáo dục và tư vấn trực tiếp.

Lãnh đạo các trường THPT cần chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong nhà trường với lực lượng giáo dục ngoài nhà trường để tiến hành GDKNS cho HS.

Nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, các trò chơi dân gian để nâng cao hiệu quả GDKNS cho HS.