Những Vấn Đề Cần Giải Quyết Để Khắc Phục Thực Trạng

quyền biển, đảo còn rất hạn chế. Yêu cầu đặt ra cấp thiết là cần thấy rõ nguyên nhân của thực trạng, từ đó tìm kiếm các giải pháp nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo cho HS cũng như toàn thể nhân dân Việt Nam.

Về nguyên nhân dẫn đến sự kém hiệu quả trong công tác giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo trong DHLS ở trường THPT, chúng tôi nhận định:

Một là, cấu trúc chương trình bộ môn chưa hợp lý, còn nặng nề nên GV chỉ tập trung trang bị đủ kiến thức trong SGK chứ không còn thời gian đề cập đến những nội dung giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo. Mặt khác, vấn đề giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS vẫn còn đang trong quá trình nghiên cứu biên soạn tài liệu và chỉ được thực nghiệm ở một số trường, do đó nội dung, hình thức và biện pháp dạy học chưa thống nhất, thiếu đồng bộ giữa các trường, các địa phương.

Hai là, cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học lịch sử nói chung, dạy học về chủ quyền biển, đảo nói riêng còn thiếu thốn. Các phương tiện kĩ thuật, tài liệu tham khảo, tranh ảnh minh họa, bản sao các mẫu vật có liên quan đến chủ quyền biển, đảo hầu như không có. Điều này gây khó khăn lớn cho GV và HS trong quá trình dạy học, nhất là đối với của bộ môn lịch sử.

Ba là, trong việc tổ chức kiểm tra - đánh giá, nội dung và cách thức ra đề của GV chỉ dừng lại ở mức độ hiểu biết những kiến thức cơ bản trong SGK, ít có phần kiến thức vận dụng, liên hệ vấn đề chủ quyền biển, đảo. Do đó, GV chưa tạo động lực cho HS tìm hiểu, nghiên cứu vấn đề chủ quyền biển, đảo được đề cập trong SGK hay các nguồn tài liệu tham khảo về biển, đảo khá phong phú hiện nay.

Bốn là, nhiều GV bộ môn chưa thường xuyên cập nhật kiến thức qua các nguồn tài liệu mới, chậm đổi mới phương pháp dạy học, ít sử dụng các phương tiện, đồ dùng trực quan, tài liệu tham khảo có liên quan đến chủ quyền biển, đảo trong dạy học bài lịch sử nội khóa cũng như tổ chức đa dạng các hoạt động ngoại khóa lịch sử cho HS với chủ đề biển, đảo Tổ quốc.

Năm là, chương trình học tập của HS ở trường THPT khá nặng nề về kiến thức; nhiều em dành thời gian để học tập các môn khoa học tự nhiên vì rộng cửa cho tuyển sinh đại học; số lượng HS đầu tư các môn xã hội khá thấp nên kéo theo chất lượng dạy học bộ môn suy giảm, vấn đề giáo dục chủ quyền biển, đảo vì thế chưa được tiến hành thường xuyên và hiệu quả chưa cao.

2.2.3. Những vấn đề cần giải quyết để khắc phục thực trạng

Thứ nhất, công tác giáo dục chủ quyền biển, đảo trong trường phổ thông hiện nay chưa đồng bộ, còn mang tính hình thức, phong trào và hầu như được quan niệm là của riêng môn lịch sử. Điều này dẫn tới việc tiếp thu của HS có phần phiến diện,

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 230 trang tài liệu này.

trong khi kiến thức giáo dục chủ quyền biển, đảo có ở nhiều bộ môn như Địa lý, Giáo dục công dân, Sinh học, Giáo dục quốc phòng... Bên cạnh đó, trong hoạt động ngoại khóa, nhiều trường chỉ giao cho một số ít GV trong trường thực hiện. Cách làm này có chiều rộng về phong trào hơn là chiều sâu về kiến thức nên hiệu quả giáo dục mang lại chưa cao. Do đó, cần có sự thống nhất nội dung, hình thức và biện pháp giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho các trường học trên toàn quốc.

Thứ hai, việc đáp ứng nhu cầu về tài liệu, trang thiết bị dạy học về nội dung chủ quyền biển, đảo là rất cấp thiết. Hiện nay, nội dung chương trình liên quan đến việc giáo dục chủ quyền biển, đảo trong SGK ở trường phổ thông còn quá ít nên gây khó khăn cho cả GV và HS trong việc thực hiện nhiệm vụ nói trên. Trong khi đó, một số tài liệu viết và thông tin trên mạng lại không đảm bảo tính khoa học, thiếu tính khách quan. Do vậy, việc xây dựng chương trình, biên soạn SGK có nội dung giáo dục về chủ quyền biển, đảo là cấp thiết. Bên cạnh đó, các trường THPT cần đầu tư mua sắm các nguồn tài liệu bổ trợ, trong đó có tài liệu về biển, đảo cũng như phương tiện, thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học giúp cho GV có thêm kiến thức, kĩ năng vận dụng linh hoạt các hình thức, phương pháp dạy học hiệu quả.

Thứ ba, cần nâng cao nhận thức về lý luận, trình độ chuyên môn và kĩ năng nghiệp vụ sư phạm, thực hành bộ môn cho GV. Đa số GV đều nhận thức tầm quan trọng của việc giáo dục chủ quyền biển, đảo cho HS, song còn lúng túng trong việc khai thác nội dung, lựa chọn hình thức và biện pháp phù hợp để giáo dục. Việc vận dụng kiến thức liên môn như Địa lý, Sinh học, Giáo dục công dân, Giáo dục quốc phòng… về chủ quyền biển, đảo còn hạn chế. Mặt khác, công tác tập huấn, bồi dưỡng GV về đổi mới phương pháp dạy học còn nhiều bất cập. Chính vì vậy, để giáo dục chủ quyền biển, đảo đạt hiệu quả, GV cần nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ thông qua tự học và tham gia thường xuyên các đợt tập huấn.

Thứ tư, thời lượng dành cho bộ môn lịch sử ở trường THPT quá ít nên GV khó khăn trong việc nâng cao chất lượng dạy học và phát huy ưu thế giáo dục thế hệ trẻ của bộ môn. Để giáo dục nội dung chủ quyền biển, đảo đúng tầm và hiệu quả, các cấp quản lí, GV và HS cần nhận thức đúng đắn vai trò và vị trí của bộ môn, đặt đúng vị thế và chức năng của nó, qua đó phát huy được giá trị là môn học có ưu thế trong việc giáo dục và hoàn thiện nhân cách cho thế hệ trẻ, trong đó có ý thức và trách nhiệm bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.

Thứ năm, cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống lý luận về vấn đề giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS trong DHLS, từ đó xây dựng nội dung giáo dục

thống nhất, biên soạn và phát hành đến các nhà trường để làm cơ sở tư liệu giáo dục; đổng thời, cần nghiên cứu đặc điểm giáo dục HS của các vùng miền để thiết kế hình thức và biện pháp sư phạm phù hợp, khả thi và hiệu quả, có thể phổ biến rộng rãi cho các trường học nói chung, trường THPT nói riêng trên toàn quốc. Đây là công việc cần thực hiện nghiêm túc, công phu, đảm bảo cả lý luận và thực tiễn.

x x

Giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS là một nhiệm vụ cấp thiết hiện nay, trong đó, các trường THPT đóng vai trò quan trọng. Thực hiện chức năng và nhiệm vụ dạy học ở trường THPT, nhiều môn học có thể tham gia giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS như Đại lí, Văn học, Giáo dục công dân, Giáo dục quốc phòng…, trong đó, lịch sử là một trong những môn học có ưu thế nhất. Hầu hết các cấp quản lý giáo dục, GV và HS các trường THPT đều nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề giáo dục chủ quyền biển, đảo trong dạy học lịch sử, tuy nhiên, thực tiễn công tác giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS trong dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng còn tồn tại khá nhiều hạn chế, hiệu quả giáo dục chưa cao.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này, trong đó phải kể đến sự nặng nề của chương trình, sự thiếu vắng nội dung chủ quyền biển, đảo trong SGK, sự thiếu thốn về trang thiết bị…Đặc biệt, việc giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS thiếu hẳn hệ thống lý luận riêng biệt, nội dung giáo dục cũng như biện pháp tiến hành phù hợp với đặc trưng kiến thức biển, đảo. Quan trọng hơn, sự hạn chế ngay chính bản thân GV trong việc cập nhật kiến thức, nhất là việc vận dụng linh hoạt các hình thức và phương pháp hiện đại nên chất lượng dạy học bộ môn nói chung, giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo nói riêng chưa đạt được như mục tiêu đề ra.

Trên cơ sở phân tích các nguồn tài liệu, đánh giá thực trạng và nguyên nhân dẫn đến những hạn chế của công tác giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo trong DHLS ở trường THPT, những vấn đề lý luận chung nhất về giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo trong DHLS đã được hệ thống. Việc hệ thống những vấn đề lý luận giúp khẳng định tầm quan trọng của việc giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo trong dạy học nói chung và trong DHLS nói riêng, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Đây là cơ sở để chúng tôi xây dựng nội dung, xác định các tiêu chí đánh giá, thiết kế các hình thức và đề xuất biện pháp sư phạm phù hợp để giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS trong DHLS một cách khả thi và hiệu quả. Những nội dung này được chúng tôi nghiên cứu và giải quyết thấu đáo trong chương 3 của luận án.

Chương 3

CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC CHỦ QUYỀN BIỂN, ĐẢO CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM‌

Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Sau khi nghiên cứu những vấn đề lý luận, đánh giá thực tiễn, đặc biệt là xác định những nội dung giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo trong DHLS ở trường THPT, chúng tôi có được cơ sở quan trọng cho việc xác định những yêu cầu và đề xuất các biện pháp giáo dục mang tính khả thi và hiệu quả.

3.1. Một số yêu cầu khi tiến hành giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam ở trường THPT

3.1.1. Giáo dục phải xuất phát từ kiến thức cơ bản của bộ môn

Đảm bảo kiến thức cơ bản của bộ môn là yêu cầu quan trọng trong dạy học bộ môn lịch sử nói chung và dạy học về vấn đề chủ quyền biển, đảo nói riêng. Kiến thức cơ bản trong chương trình bộ môn lịch sử nói chung, phần lịch sử Việt Nam nói riêng bao gồm nhiều yếu tố như sự kiện lịch sử, các niên đại, địa danh lịch sử, nhân vật lịch sử, các biểu tượng, khái niệm lịch sử, các quy luật, nguyên lý, phương pháp học tập và vận dụng kiến thức. Các yếu tố này có quan hệ mật thiết với nhau, trong đó quan trọng nhất là sự kiện lịch sử. Các sự kiện lịch sử diễn ra trong một khoảng thời gian và không gian xác định, GV phải biết chọn lọc sự kiện cơ bản để giáo dục cho HS nhằm khắc sâu kiến thức, qua đó phát triển kĩ năng và giáo dục tư tưởng, đạo đức cho HS. Do đó, việc lồng ghép kiến thức về chủ quyền biển, đảo phải dựa trên kiến thức cơ bản trong chương trình, sách giáo khoa. Như vậy, công tác giáo dục của GV trong việc thực hiện mục tiêu của bộ môn và bài học hướng tới mới đạt hiệu quả cao, qua đó giúp HS nhận thức đúng những vấn đề cần giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn ở trường THPT.

3.1.2. Giáo dục phải đảm bảo tính khoa học và tính tư tưởng

Chủ quyền biển, đảo là vấn đề phức tạp và hầu như GV phổ thông hiện nay trong quá trình đào tạo không được trang bị các kiến thức liên quan. Chính vì vậy, khi lựa chọn các vấn đề giáo dục, GV cần công phu để sưu tầm và xử lí các tài liệu giảng dạy, đảm bảo tính khoa học và phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Trong đó, tôn trọng và khai thác triệt để các tư liệu gốc là biện pháp quan trọng, đảm bảo tính chính xác và tính khoa học của nội dung kiến thức bài giảng. Trên cơ sở sưu tầm, lựa chọn và cung cấp cho các em những kiến thức khoa học, chính xác, GV trang bị cho HS về thế giới quan khoa học đúng đắn, xây dựng

cho các em niềm tin, ý thức trách nhiệm đối với những vấn đề quá khứ, hiện tại và tương lai. Từ việc giáo dục chủ quyền biển, đảo, HS hình thành ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia nói chung, chủ quyền biển, đảo nói riêng bằng những hành động thiết thực, phù hợp với khả năng của mình.

3.1.3. Giáo dục phải đảm bảo tính cụ thể, tính sinh động, giàu cảm xúc

Xuất phát từ đặc trưng của môn học, việc học tập lịch sử xuất phát từ việc nắm bắt các sự kiện, hiện tượng và tạo biểu tượng lịch sử. Vì vậy, việc đảm bảo tính cụ thể, hình ảnh, giàu cảm xúc có ý nghĩa quan trọng trong dạy học lịch sử. Do vậy, trong dạy học lịch sử, đặc biệt là công tác giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS, lời nói của GV cần phải sinh động, hấp dẫn, giàu tính hình ảnh, kết hợp sử dụng các tư liệu, đồ dùng trực quan sinh động như: bản đồ, sơ đồ, phim tư liệu, tranh, ảnh, hiện vật lịch sử,… hướng dẫn các em phát hiện ra vấn đề, tìm cách xử lí và thẩm thấu bằng nhãn quan lịch sử đúng đắn của HS.

Để thực hiện tốt yêu cầu này, GV cần phải phát huy tối đa tính tích cực, độc lập và sáng tạo trong quá trình nhận thức của HS. Muốn phát huy được tính tích cực, độc lập trong học tập của HS, GV bộ môn cần đa dạng hóa các hình thức tiến hành (như bài học nội khóa, hoạt động ngoại khóa, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về vấn đề chủ quyền biển, đảo Tổ quốc…) để vấn đề biển, đảo trở nên hấp dẫn, hứng thú, dễ tiếp thu và trở thành một nội dung thu hút nhu cầu tìm hiểu của HS tại các trường THPT trong điều kiện nguồn thông tin phong phú hiện nay.

3.1.4. Giáo dục phải đảm bảo tính vừa sức, phù hợp đối tượng HS

Đảm bảo tính vừa sức, phù hợp đối tượng là nguyên tắc cơ bản, quan trọng hàng đầu cần phải tuân thủ khi tiến hành các biện pháp giáo dục cho HS về chủ quyền biển, đảo. Đây là giai đoạn HS phổ thông đang có những chuyển biến và thay đổi lớn về tâm sinh lý, là giai đoạn quan trọng, quyết định đến việc hình thành nhân cách cho HS. Chính vì vậy, việc đưa vấn đề biển, đảo vào trường PTTH là phù hợp và vừa sức. Đối với HS lớp 10 và lớp 11, GV cần chú trọng đến việc giáo dục cho HS hiểu rõ phạm vi các vùng biển, đảo Việt Nam, xác định được những chứng cứ lịch sử để chứng minh được chủ quyền các vùng biển, đảo của Việt Nam. Đối với HS lớp 12, đây là những HS bước vào giai đoạn trưởng thành, ngoài những kiến thức cơ bản về biển, đảo được trang bị, các em phải hiểu sâu sắc vấn đề, giải thích và vận dụng được trong thực tiễn. Do đó, GV cần giáo dục một cách kĩ lưỡng hơn về tình hình Biển Đông nói chung và hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa nói riêng; đặc biệt chú trọng đến việc định hướng cho HS ý thức, thái độ và hành vi đúng đắn

đối với việc giải quyết vấn đề tranh chấp ở hai quần đảo Trường sa và Hoàng Sa hiện nay theo quan điểm của Đảng và Nhà nước, phù hợp với nguyện vọng chính đáng của nhân dân Việt Nam và luật pháp quốc tế.

3.1.5. Giáo dục cần đảm bảo tính thường xuyên và tính cập nhật

Chủ quyền biển, đảo trong tiến trình lịch sử của dân tộc không phải là vấn đề mới nhưng lại là mới đối với dạy học bộ môn lịch sử ở trường phổ thông hiện nay. Việc giáo dục hiệu quả về vấn đề Biển Đông, đặc biệt là những tranh chấp chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là vấn đề rất “nhạy cảm”, diễn tiến phức tạp với những thay đổi không ngừng do nhiều yếu tố khách quan khác nhau. Quan điểm của Đảng và Nhà nước trong việc giải quyết vấn đề này là nhất quán giữ vững nguyên tắc đấu tranh hòa bình theo luật pháp quốc tế và Việt Nam, tôn trọng các nguyên tắc và thỏa thuận của các nước trong khu vực. Tuy nhiên, diễn tiến về tình hình và sách lược giải quyết trong từng thời điểm cụ thể có sự thay đổi để phù hợp. Do đó, GV cần thường xuyên nắm bắt quan điểm chỉ đạo từ Trung ương xuống các cấp quản lý giáo dục để trực tiếp tham gia giáo dục HS về vấn đề chủ quyền biển, đảo đạt hiệu quả. Cùng với đó, GV phải thường xuyên tự cập nhật những kiến thức mới về biển, đảo qua nhiều kênh thông tin, giúp HS nhận thức đúng đắn về lịch sử cũng như diễn tiến tình hình biển, đảo, từ đó xác định đúng trách nhiệm và hành vi của mình trong việc chung tay bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.

3.1.6. Giáo dục cần các biện pháp linh hoạt, sáng tạo, tôn trọng đối tượng, tránh áp đặt, công thức, giáo điều

Khác với những yêu cầu nghiêm ngặt về kiến thức cơ bản của bộ môn, công tác giáo dục trong dạy học là sự khơi gợi lòng khát khao hiểu biết ở người học, tạo không khí học tập hứng thú, hấp dẫn học sinh vào giờ học một cách tốt nhất. Đặc biệt, trước yêu cầu đổi mới hoạt động dạy học lịch sử hiện nay, hứng thú được coi là chìa khóa then chốt cho việc nâng cao chất lượng dạy học lịch sử. Do vậy, trong các giờ học lịch sử nói chung và giờ học có nội dung giáo dục chủ quyền biển đảo tổ quốc nói riêng, nhiệm vụ của giáo viên là vận dụng linh hoạt, kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương pháp dạy học, tạo điều kiện cho học sinh chủ động tham gia vào các hoạt động học tập với mục đích là phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo ở các em. Với tư cách là chủ thể khám phá, học sinh sẽ thực sự nắm vững, khắc sâu kiến thức và có xu hướng tiếp tục tìm hiểu mở rộng kiến thức.

Giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cần tiến hành một cách tự nhiên, giàu cảm xúc, bắt nguồn từ những cứ liệu trực quan phong phú, người thật, việc thật,

tránh áp đặt HS theo lối giáo dục công thức, giáo điều. Công tác giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo phải được tiến hành thường xuyên, ở nhiều thời điểm và môi trường học tập khác nhau. Ngoài học tập ở trường, HS cần được hướng dẫn để tìm hiểu từ các phương tiện thông tin đa dạng và phong phú khác. Trên cơ sở trang bị những kiến thức khoa học về chủ quyền biển, đảo qua dạy học lịch sử, GV giúp HS phát triển năng lực học tập bộ môn, hình thành thái độ đúng đắn, ý thức trách nhiệm công dân và thể hiện hành vi đúng đắn trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia nói chung và chủ quyền biển, đảo nói riêng.

3.2. Các biện pháp giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho học sinh trong dạy học bài lịch sử nội khóa

Nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển của mỗi chương trình, mỗi khóa trình lịch sử ở trường phổ thông nói chung và trường THPT nói riêng được thể hiện qua từng bài học. Mỗi bài học là một bộ phận thống nhất của hệ thống các bài học được quy định trong chương trình môn học. Vì vậy, bài học lịch sử nội khóa là một khâu của quá trình dạy học, nhiệm vụ của nó là thực hiện một phần chương trình SGK, góp phần từng bước hoàn thành mục tiêu môn học, cấp học và khóa trình.

Bài học lịch sử nội khóa có một vị trí hết sức quan trọng bởi đây chính là hình thức cơ bản của việc tổ chức quá trình thống nhất giữa giảng dạy của GV và học tập của HS. GV tiến hành các công việc truyền đạt kiến thức, giáo dục, phát triển HS, tổ chức, hướng dẫn HS tích cực hoạt động nhận thức để lĩnh hội kiến thức, bồi dưỡng tư tưởng đạo đức, rèn luyện kĩ năng… thông qua hệ thống các bài học nội khóa trong chương trình. Do đó, tiến hành bài học lịch sử nội khóa là tất yếu và bắt buộc trong DHLS ở trường THPT.

Bài học lịch sử nội khóa là một hình thức quan trọng trong quá trình giáo dục, nó thể hiện tính phong phú về nội dung khoa học và những yêu cầu cụ thể của thực tiễn giáo dục. Cho nên, trong DHLS, chúng ta không chỉ có một loại bài học duy nhất, đơn điệu, mà phải tiến hành nhiều loại bài học khác nhau. Mỗi loại bài học có nhiệm vụ riêng biệt trong quá trình dạy học, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học bộ môn. Do đó, giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS trong DHLS thông qua các bài học lịch sử nội khóa cần được tiến hành theo nhiều loại bài khác nhau.

Với tầm quan trọng của bài lịch sử nội khóa, việc tiến hành giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo có thể được thực hiện thường xuyên, mang tính hệ thống và phù hợp với từng đối tượng (lớp) HS. Có nhiều biện pháp để giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS thông qua dạy học bài lịch sử nội khóa, tiêu biểu như:

3.2.1. Hướng dẫn HS khai thác những kiến thức lịch sử phản ánh về chủ quyền biển, đảo trong sách giáo khoa

SGK thể hiện cụ thể các yêu cầu về nội dung kiến thức và kĩ năng quy định trong chương trình giáo dục của môn học ở mỗi lớp, đáp ứng yêu cầu về phương pháp giáo dục phổ thông. Vì thế, SGK là tài liệu cơ bản trong học tập (tự học) của HS nên được biên soạn theo chương trình và quán triệt mục tiêu đào tạo đã được xác định. SGK phải thể hiện những yêu cầu, nội dung của chương trình. Kiến thức trình bày trong SGK luôn đạt yêu cầu chuẩn mực cho việc truyền thụ, giáo dục, thể hiện những kiến thức cơ bản của chương trình, mang tính khoa học, chân lý.

SGK chính là kênh thông tin chủ yếu và đáng tin cậy, là chuẩn kiến thức cho GV và HS tiến hành quá trình DHLS ở trường phổ thông. Chính vì vậy, sử dụng hiệu quả SGK sẽ mang lại hiệu quả giáo dục rất cao, nhất là đối với HS: “Việc sử dụng có kết quả sách giáo khoa là điều kiện quan trọng bậc nhất để đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn, nên việc sử dụng sách giáo khoa là khâu quan trọng trong hoạt động dạy học. Phát huy vai trò của sách giáo khoa là một trong những con đường để nâng cao hiệu quả dạy học” [85, tr.65].

Trong SGK Lịch sử lớp 10, 11, 12 THPT (chương trình chuẩn) có rất nhiều sự kiện đề cập trực tiếp hoặc gián tiếp đến vấn đề biển, đảo nhưng chưa được GV khai thác để giáo dục HS. Vì vậy, để giáo dục ý thức chủ quyền biển, đảo cho HS một cách hiệu quả thông qua việc hướng dẫn HS khai thác các nội dung có liên quan trong SGK thì GV cần hướng dẫn HS khai thác một cách tập trung vào các sự kiện quan trọng, nổi bật, có tính giáo dục cao. Hướng dẫn HS khai thác triệt để, hợp lý về nội dung, thời điểm, cách thức tiến hành giúp HS có được kiến thức nền tảng về chủ quyền biển, đảo, từ đó xác định đúng trách nhiệm và nghĩa vụ của bản thân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Để việc khai thác kiến thức phản ánh về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc trong SGK mang lại hiệu quả giáo dục cao, GV cần tiến hành qua các bước như sau:

- Bước 1: Xác định nội dung kiến thức lịch sử trong bài học SGK có liên quan đến vấn đề chủ quyền biển, đảo Việt Nam.

- Bước 2: Lựa chọn kiến thức trong bài có liên quan đến vấn đề chủ quyền biển, đảo (trong số những kiến thức đã xác định) để hướng dẫn khai thác.

- Bước 3: Chuẩn bị phương pháp, cách thức và phương tiện hỗ trợ để hướng dẫn HS khai thác: làm việc cá nhân hoặc nhóm trên cơ sở sử dụng SGK, tài liệu tham khảo, đồ dùng trực quan, phương tiện hỗ trợ, sử dụng kiến thức liên môn…