Trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an

đơn vị, khả năng của bản thân, trên cơ sở đó tự xây dựng kế hoạch, phương pháp học tập, rèn luyện của bản thân một cách hợp lý. Tự giác nỗ lực cố gắng khắc phục khó khăn để thực hiện kế hoạch đã đề ra. Thường xuyên biết tự kiểm điểm, rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện kế hoạch. Từ đó, biết điều chỉnh kế hoạch, phương pháp học tập, rèn luyện, của bản thân một cách phù hợp. Nếu làm tốt vấn đề này, điều tra viên sẽ đạt hiệu quả cao trong việc nâng cao trí tuệ cảm xúc của họ.

- Mỗi điều tra viên phải luyện tập lối sống lạc quan và tự tin. Bởi vì, điều tra viên có quan điểm sống tích cực, có tinh thần lạc quan, tự tin, vui vẻ thì khi gặp khó khăn trong hoạt động điều tra họ sẽ dễ dàng vượt qua mà ít bị áp lực, căng thẳng về tâm lý.

Để xây dựng cho mình có lối sống lạc quan, tự tin, mỗi điều tra viên phải luôn lạc quan và tự tin vào cuộc sống. Nên dùng lối tiếp cận “ Tôi có thể” thay cho “Tôi không thể”. Cố gắng tập luyện những năng lực, sở thích tới mức tối đa. Dành nhiều thời gian cho việc học hỏi những điều hay, lẽ phải hay học cách làm điều gì đó mà mình đã ấp ủ từ lâu. Luôn nhớ rằng, sự khác nhau giữa người thành đạt trong công việc và người kém thành đạt là sự bền chí và hành động. Người thành đạt là người biết làm, luôn cố gắng thử nghiệm, sẵn sàng chấp nhận thất bại, nỗ lực làm lại từ đầu. Còn người khác chỉ thích quan sát, suy ngẫm, không thực sự bắt tay vào làm, dễ dàng bỏ cuộc khi gặp những hoàn cảnh khó khăn. Bên cạnh đó, điều tra viên cần tự bồi dưỡng, hình thành định hướng giá trị, chuẩn mực của người công an cách mạng. Từ đó có cách ứng xử phù hợp với xã hội, với nghề nghiệp và với chính họ, giúp họ tạo ra những mối quan hệ hài hoà với đồng đội, với xã hội, với nghề nghiệp và với bản thân mà không bị áp lực, mâu thuẫn trong các mối quan hệ trong hoạt động của họ. Để hình thành định hướng giá trị, chuẩn mực của người quân nhân, mỗi điều tra viên phải tích cực, tự giác, tự giáo dục nâng cao kiến thức và hình thành định hướng giá trị, chuẩn mực về chính trị, tư tưởng, về nghề nghiệp và định hướng giá trị, chuẩn mực về đạo đức, lối

sống cho bản thân. Biết đấu tranh với những biểu hiện trái với chuẩn mực của người công an nhân nhân, của đồng đội và chính bản thân.

Ngoài ra, để hình thành lối sống lạc quan, tự tin mỗi điều tra viên còn phải tự xây dựng cho mình động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn. Bởi vì, khi đã hình thành động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn thì điều tra viên sẽ biết nỗ lực cố gắng vượt qua khó khăn trong quá trình học tập, rèn luyện với tinh thần lạc quan, vui vẻ để đạt được mục đích mà mình đã đề ra. Để hình thành động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn cho bản thân, điều tra viên cần phải tự xây dựng cho mình lý tưởng, tình cảm, trách nhiệm với nghề nghiệp của bản thân, coi nghề nghiệp điều tra là chí hướng cuộc đời, là vinh dự, trách nhiệm của bản thân với Tổ quốc, với nhân dân.

- Mỗi điều tra viên tự học cách nâng cao trí tuệ cảm xúc cho bản thân một cách phù hợp. Điều tra viên tự học cách nâng cao trí tuệ cảm xúc cho bản thân là yêu cầu rất quan trọng, nó giữ vai trò quyết định trực tiếp trong việc nâng cao khả năng thích ứng với các hoạt động nghề nghiệp cũng như hoàn thiện trí tuệ cảm xúc cho họ. Bởi vì, trí tuệ cảm xúc được hình thành, phát triển trong quá trình hoạt động, giao tiếp, nếu điều tra viên không biết cách tự nâng cao trí tuệ cảm xúc thì họ sẽ khó ý thức được những cảm xúc khác nhau đang diễn ra trong bản thân mình, lý giải được những nguyên nhân của sự xuất hiện của những cảm xúc đó và hiểu được mức độ ảnh hưởng của những cảm xúc này đến sự thành công trong cuộc sống của bản thân và những người khác.

Để điều tra viên tự học cách nâng cao trí tuệ cảm xúc cho bản thân một cách phù hợp thì họ cần phải biết cách vận dụng phương pháp rèn luyện nâng cao trí tuệ cảm xúc cho bản thân. Nếu điều tra viên được trang bị các nguyên tắc và phương pháp rèn luyện nâng cao trí tuệ cảm xúc thì sẽ đem lại hiệu quả trong quá trình công tác của họ. Bên cạnh đó mỗi điều tra viên cần phải biết vận dụng các phương pháp phù hợp với khả năng cũng như sở thích của bản thân, bởi vì mỗi điều tra viên có đặc điểm tâm sinh lý khác nhau và mỗi

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 261 trang tài liệu này.

phương pháp cũng có hiệu quả khác nhau đối với mỗi điều tra viên. Do vậy, mỗi điều tra viên cần phải biết vận dụng linh hoạt phương pháp rèn luyện, nâng cao trí tuệ cảm xúc sao cho phù hợp với khả năng, sở thích của bản thân. Tuy nhiên, trong hoạt động điều tra, đòi hỏi mỗi điều tra viên cần phải chấp hành nghiêm Điều lệnh, Điều lệ Công an nhân dân, các quy định của đơn vị, do đó, khi sử dụng các phương pháp rèn luyện, phát triển trí tuệ cảm xúc cần phải đảm bảo tính tích cực, phù hợp với đặc thù công việc.

Quá trình tự giáo dục, tự hoàn thiện trí tuệ cảm xúc không phải công việc tự phát nhất thời ngẫu hứng mà là cả quá trình phấn đấu thường xuyên liên tục và có chủ định. Vì vậy, để cho quá trình này đạt kết quả, người cán bộ lãnh đạo, chỉ huy quản lý phải nắm được kế hoạch tự phấn đấu, tự hoàn thiện những phẩm chất nhân cách của từng điều tra viên và là người trực tiếp chỉ đạo mọi khâu trong quá trình tự giáo dục. Đội ngũ lãnh đạo, quản lý, chỉ huy phải tích cực chủ động tham gia vào việc xây dựng kế hoạch phấn đấu của từng điều tra viên được cụ thể hoá trong từng thời gian trong suốt quá trình công tác; thường xuyên quán triệt tốt mọi yêu cầu của tập thể gắn liền với công tác tổ chức các hoạt động tập thể, mặt khác chỉ rõ những mặt mạnh, yếu cơ bản của từng điều tra viên làm cơ sở cho họ có kế hoạch phấn đấu vươn lên hoàn thiện các phẩm chất nhân cách theo mục tiêu yêu cầu đào tạo một cách thiết thực nhất.

Thường xuyên bám sát theo dõi việc thực hiện kế hoạch của điều tra viên, giúp họ tự điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp yêu cầu của tập thể trong từng giai đoạn, từng mặt công tác, động viên kịp thời, tạo điều kiện mọi mặt để mỗi người thực hiện bằng được các dự định đề ra trong các mặt hoạt động của tập thể. Thường xuyên tạo mọi điều kiện thuận lợi cho điều tra viên tự học, tự tu dưỡng, rèn luyện gắn liền với việc giải quyết kịp thời hợp lý sự đấu tranh động cơ trong thực hiện nhiệm vụ.

Kết luận chương 4

Kết quả nghiên cứu thực trạng trí tuệ cảm xúc của điều tra viên Cục An ninh điều tra cho thấy:

Mức độ trí tuệ cảm xúc của điều tra viên hiện nay ở mức cao, có tương quan thuận rõ ràng với hoạt động điều tra, các năng lực trí tuệ cảm xúc thành phần của điều tra viên phát triển còn chưa đồng đều, các năng lực EI phức hợp chưa được phát triển, điều tra viên cần được rèn luyện để nâng cao EI, nhờ đó nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra.

Trong các thành tố của trí tuệ cảm xúc, điều tra viên Cục An ninh điều tra thực hiện tốt hơn cả ở thành tố thấu hiểu cảm xúc. Điều tra viên còn gặp khó khăn nhất ở khả năng điều khiển cảm xúc trong những tình huống cụ thể. Bởi vậy, khi đề xuất các biện pháp nâng cao trí tuệ cảm xúc cho điều tra viên Cục An ninh điều tra, cần phải chú ý nâng cao khả năng giải quyết tình huống cho các điều tra viên.

Có nhiều yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra. Trong đó, nhóm các yếu tố chủ quan có mức ảnh hưởng lớn hơn so với nhóm các yếu tố khách quan. Yếu tố tính chất công việc và đối tượng tiếp xúc có ảnh hưởng mạnh nhất đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên. Trong nhóm yếu tố chủ quan, yếu tố vốn kinh nghiệm có ảnh hưởng lớn đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên.

Phân tích 02 chân dung tâm lý điển hình đã làm rõ hơn và là minh chứng cho kết quả nghiên cứu thực trạng. Dựa trên cơ sở lý luận, kết quả nghiên cứu thực trạng trí tuệ cảm xúc và thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên. Ở luận án, đề xuất 4 biện pháp tâm lý - xã hội cơ bản nhằm phát triển trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an. Các biện pháp được đề xuất bảo đảm sự phù hợp, có tính khoa học và khả thi cao.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Hiện nay ở Việt Nam và trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra, các công trình nghiên cứu được hệ thống lại trên 4 hướng nghiên cứu chủ yếu, khái quát kết quả nghiên cứu trên 4 nội dung và đặt ra 5 vấn đề ở luận án cần tiếp tục giải quyết. Kết quả nghiên cứu của các tác giả đã chỉ ra nhiều nội dung có ý nghĩa quan trọng và là cơ sở khoa học để kế thừa, bổ sung, phát triển, phục vụ cho quá trình nghiên cứu đã xác định trong luận án này. Đồng thời, các kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, vấn đề “trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an” hiện nay là “khoảng trống” trong Tâm lý học, cần được quan tâm nghiên cứu, có tính cấp thiết, có giá trị lý luận và thực tiễn cao.

Lí luận về trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an đã xác định quan điểm tiếp cận trí tuệ cảm xúc là tổng hợp các năng lực trong hoạt động thực tiễn. Từ đó, xây dựng, phân tích và làm rõ các khái niệm công cụ; Đưa ra quan niệm và làm rõ khái niệm trung tâm về trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an; Ở luận án xác định biểu hiện trí tuệ cảm xúc thông qua bốn năng lực: năng lực nhận diện cảm xúc; năng lực thấu hiểu cảm xúc bản thân và đồng nghiệp; năng lực vận dụng cảm xúc và năng lực điều khiển cảm của điều tra viên trong hoạt động điều tra với ba mức độ biểu hiện: cao, trung bình và thấp và xây dựng các chỉ báo, tiêu chí, vận dụng trắc nghiệm để đánh giá thực trạng trí tuệ cảm xúc. Đồng thời, chỉ ra 7 yếu tố cơ bản nhất có quan hệ chặt chẽ với nhau và có mức độ ảnh hưởng rất mạnh đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an hiện nay.

Luận án được tổ chức nghiên cứu chặt chẽ, hợp lý và khoa học theo các giai đoạn từ nghiên cứu lý luận, thiết kế công cụ khảo sát, tiến hành khảo sát thử, khảo sát chính thức, thu thập và xử lý số liệu, hoàn thiện các nội dung luận án.

Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, ở luận án đã sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của Tâm lý học, các phương pháp có sự bổ trợ lẫn nhau nhằm tạo ra sự khách quan, chính và bảo đảm độ tin cậy cao trong kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu thực trạng trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra đã cho thấy: trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở mức cao, mang đặc thù của nghề nghiệp. Các năng lực nhận biết cảm xúc, năng lực vận dụng cảm xúc khá phát triển còn năng lực điều khiển cảm xúc của điều tra viên còn hạn chế. Điều tra viên có khả năng thấu hiểu cảm xúc của đồng nghiệp, đối tượng; từ đó sử dụng cảm xúc để thúc đẩy quá trình tư duy trong quan hệ với đồng nghiệp, đối tượng cũng như các lực lượng chức năng có liên quan nhưng năng lực điều khiển cảm xúc của điều tra viên còn hạn chế. Trí tuệ cảm xúc của điều tra viên có tương quan thuận với hoạt động điều tra và chịu ảnh hưởng của một số yếu tố như: tuổi tác, thâm niên, tuổi nghề, trình độ được đào tạo, môi trường làm việc,... Trong đó yếu tố tính chất công việc và đối tượng tiếp xúc có ảnh hưởng mạnh nhất đến tuệ cảm xúc của điều tra viên.

Trong luận án tiến hành phân tích 02 chân dung tâm lí điển hình nhằm làm rõ kết quả nghiên thực trạng. Đồng thời, từ kết quả nghiên cứu lí luận, kết quả nghiên cứu thực trạng, ở luận án đã đề xuất 04 biện pháp tâm lí - xã hội nhằm phát triển trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an một cách hiệu quả và bền vững.

2. Kiến nghị

Đối với Bộ Công an, cần xây dựng chuẩn nghề nghiệp của điều tra viên. Điều này cần được cụ thể hoá ngay từ trong quá trình giảng dạy tại các trường Công an, trong chương trình bồi dưỡng thường xuyên cho điều tra viên, trong đó cần nhấn mạnh tới nội dung trí tuệ cảm xúc là một thành tố trí tuệ quan trọng đối với sự thành bại trong hoạt động điều tra của điều tra viên.

Sử dụng kết quả nghiên cứu này làm tài liệu tham khảo cho các trường Học viện, Đại học, Cao đẳng, Trung cấp trong Công an hoặc ngoài ngành

Công an có ngành học liên quan đến con người và xã hội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo - giáo dục học sinh, sinh viên. Việc đưa ra các biện pháp tâm lý - xã hội của luận án có thể sử dụng để rèn luyện, nâng cao trí tuệ cảm xúc cho điều tra viên hay sinh viên các trường có liên quan.

Đối với Cục ANĐT, Cần có tiêu chí trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động điều tra của điều tra viên một cách toàn diện, trong đó bao gồm việc đánh giá năng lực EI sẵn có của họ và kết quả của năng lực EI của họ trong sản phẩm của hoạt động điều tra.

Triển khai nghiên cứu diện rộng và mang tính sâu hơn về EI trong lĩnh vực hoạt động ngành nghề của lực lượng mình, từ đó đưa ra các biện pháp tác động tâm lý - xã hội phù hợp với đặc trưng của đơn vị, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động ngành nghề.

Đối với điều tra viên, cần có ý thức xây dựng đơn vị của mình thành cộng đồng giáo dục EI, trong đó mỗi điều tra viên sẽ là một chuyên gia giáo dục về EI, nhờ đó các điều tra viên cũng như các lực lượng chức năng có liên quan sẽ có được các kỹ năng xã hội cần thiết, có điều kiện để tiếp thu những kiến thức học thuật ở trình độ cao hơn nhằm đem lại những hiểu biết cần thiết, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC

CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1. Nguyen Bich Hang, 2021, “Some elements affect the emotional intelligence of investigators in department of secuty investigation”, Hnue Journal of Science, Volume 66 Issue4, tr.138-153.

Nguyễn Bích Hằng, 2021, “Một số yếu tố ảnh hưởng đến trí tuệ cảm xúc của điều tra viên”, Tạp chí Khoa học - Đại học Sư phạm Hà Nội, tập 66 số 4, tr.138-153.

2. Nguyễn Bích Hằng, 2021, “Thực trạng kỹ năng điều khiển cảm xúc của điều tra viên ở cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an”, Tạp chí Thiết bị giáo dục, số 255 kỳ 2 - tháng 12 - 2021, tr.108-110.

3. Nguyễn Bích Hằng, 2021, “Một số biện pháp phát triển trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra”, Tạp chí Thiết bị giáo dục, số đặc biệt tháng 12 - 2021, tr.306-309.

4. Nguyễn Bích Hằng, Phạm Văn Duy, 2022, “Thực trạng trí tuệ cảm xúc của điều tra viên ở Cục An ninh điều tra thuộc Bộ Công an”, Tạp chí Tâm lý học Việt Nam, số 1, tháng 1 năm 2022, tr.145 - 155.