Chỉ Đạo Triển Khai Dạy Học Trải Nghiệm Môn Khoa Học Tự Nhiên Ở Trường

các nguồn tài chính để tổ chức quản lý dạy học trải nghiệm cho học sinh bằng nhiều nguồn tài chính khác nhau như: nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước, nguồn tài chính từ cha mẹ học sinh đóng góp, nguồn tài chính từ các tổ chức ngoài trường tài trợ từ cá nhân và tổ chức ngoài trường...

- Phân công nhiệm vụ cho giáo viên dạy học trải nghiệm môn KHTN: Bồi dưỡng năng lực tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN cho GV nếu thấy cần thiết, huy động và phân phối các nguồn lực để tiến hành. Trong tổ chức thực hiện, hiệu trưởng cần tạo điều kiện cho các thành viên phát huy tinh thần tự giác, tích cực, phối hợp cùng nhau để thực hiện tốt nhiệm vụ.

- Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các lực lượng, bộ phận tham gia quản lý và dạy học trải nghiệm môn KHTN: Nhà trường phải chủ động xây dựng cơ chế phối hợp các lực lượng để tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN cho học sinh.

- Huy động cơ sở vật chất, tài chính hỗ trợ cho việc dạy học trải nghiệm môn KHTN. Các nguồn lực phục vụ cho tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS bao gồm: Nguồn nhân lực; Vật lực; Tài lực; Nguồn lực thông tin về hoạt động giáo dục trải nghiệm ở trường THCS. Tổ chức phối hợp lực lượng trong và ngoài nhà trường là khai thác và phát huy các tiềm năng, các điều kiện cả về con người, và sự hỗ trợ vật chất, tinh thần tham gia vào việc tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN cho học sinh.

- Tổ chức kiểm tra dạy học trải nghiệm môn KHTN: CBQL cần thường xuyên kiểm tra việc dạy học trải nghiệm môn KHTN để có những đánh giá thực trạng của việc tổ chức dạy học từ đó có những điều chỉnh nội dung, phương pháp, hình thức,… dạy học cho phù hợp.

1.4.3. Chỉ đạo triển khai dạy học trải nghiệm môn Khoa học tự nhiên ở trường trung học cơ sở

Chỉ đạo là chỉ huy, ra lệnh cho các bộ phận trong nhà trường thực hiện những nhiệm vụ để bảo đảm hoạt động dạy học diễn ra đúng hướng, đúng kế hoạch, tập hợp và phối hợp các lực lượng giáo dục sao cho đạt hiệu quả. Chức

năng chỉ đạo trong quản lí HĐ dạy học là cơ sở để phát huy các động lực cho việc thực hiện các mục tiêu quản lí dạy học và góp phần tạo nên chất lượng, hiệu quả cao cho hoạt động này. Chỉ đạo có vai trò cùng với chức năng tổ chức để hiện thực hóa mục tiêu của hoạt động dạy học trong nhà trường.

Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN là sự tác động của Hiệu trưởng vào toàn bộ quá trình quản lý dạy học trải nghiệm môn KHTN để bảo đảm việc thực hiện được diễn ra đúng hướng, đúng kế hoạch, tập hợp và phối hợp các lực lượng giáo dục sao cho đạt hiệu quả như mong muốn. Việc chỉ đạo dạy học trải nghiệm môn KHTN sẽ đạt hiệu quả cao nếu trong quá trình chỉ đạo Hiệu trưởng biết kết hợp giữa sử dụng uy quyền và thuyết phục, động viên khích lệ, tôn trọng, tạo điều kiện cho người dưới quyền được phát huy khả năng, năng lực chuyên môn và tính sáng tạo của họ. Để việc thực hiện kế hoạch dạy học nói chung và dạy học trải nghiệm môn KH Tự nhiên trong nhà trường THCS được hiệu quả, đáp ứng mục tiêu, nguyên tắc, nội dung, phương pháp và hình thức của hoạt động dạy học theo chương trình GDPT mới, Hiệu trưởng cần thực hiện một số công việc như:

- Chỉ đạo xây dựng kế hoạch dạy học trải nghiệm môn KHTN.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 141 trang tài liệu này.

- Chỉ đạo bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học trải nghiệm môn KHTN cho giáo viên.

- Chỉ đạo đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN sao cho phù hợp với mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học, đặc điểm tâm lý của học sinh và điều kiện của nhà trường.

- Chỉ đạo đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu của dạy học trải nghiệm môn K.HTN

- Chỉ đạo phối hợp các nguồn lực và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN.

- Chỉ đạo kiểm tra, đánh giá quá trình dạy học trải nghiệm môn KHTN.

- Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học trải nghiệm môn KHTN.

1.4.4. Kiểm tra, đánh giá dạy học trải nghiệm môn Khoa học tự nhiên ở trường trung học cơ sở

Kiểm tra, đánh giá là nhận định về kết quả của việc thực hiện kế hoạch dạy học trải nghiệm môn KHTN. Việc kiểm tra phải dựa vào chương trình, kế hoạch đã được quy định. Phải có tiêu chí, chuẩn mực cụ thể cho từng hoạt động, có thể định tính, định lượng hoặc được sự thừa nhận của tập thể, của xã hội trong những điều kiện hoàn cảnh cụ thể.

Công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện dạy học trải nghiệm môn KHTN giúp Hiệu trưởng kịp thời phát hiện và điều chỉnh những sai sót trong quá trình thực hiện kế hoạch từ đó đưa ra những uốn nắn, sửa chữa cần thiết. Để làm tốt công tác này hiệu trưởng cần:

- Xây dựng các tiêu chí đánh giá kết quả dạy học trải nghiệm môn KHTN sát với mục đích, yêu cầu của từng chủ đề dạy học. Xây dựng lực lượng đánh giá có uy tín đối với từng hoạt động, việc đánh giá phải được thực hiện thường xuyên, liên tục trực tiếp hoặc gián tiếp để kịp thời phát hiện và điều chỉnh những lệch lạc, sai sót trong quá trình thực hiện kế hoạch từ đó đưa ra những uốn nắn, sửa chữa cần thiết.

- Kiểm tra kế hoạch dạy học, giáo án dạy học trải nghiệm môn KHTN của giáo viên: Kiểm tra hoạt động dạy học, giáo dục của giáo viên đối với việc thực hiện các mục tiêu giáo dục của tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN. Đồng thời Hiệu trưởng thường xuyên kiểm tra, xem xét việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (thông qua việc kiểm tra bài soạn của GV, dự giờ giảng của GV ở những bài học có nội dung liên quan đến KHTN...) để đảm bảo hiệu quả công việc đã đề ra, từng bước nâng cao chất lượng dạy học trải nghiệm môn KHTN trong nhà trường.

- Kiểm tra các nguồn lực phục vụ công tác dạy học trải nghiệm môn KHTN.

- Kiểm sổ báo bài, sổ tổng hợp chất lượng, sổ liên lạc,... để đánh giá kết quả của quá trình dạy học có đạt theo kế hoạch đề ra.

- Kiểm tra việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học trải nghiệm môn KHTN.

- Kiểm tra việc đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học trải nghiệm môn KHTN một cách thống nhất.

- Đánh giá hiệu quả của dạy học dựa trên việc tổ chức lấy ý kiến phản hồi

từ học sinh về dạy học trải nghiệm môn KHTN.

- Đánh giá về tinh thần, thái độ, ý thức tham gia HĐTN môn KHTN, mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng trong quá trình của học sinh: Kiểm tra đánh giá về tinh thần thái độ, ý thức tham gia HĐTN của học sinh và mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hành vi của học sinh. Sau khi kiểm tra đánh giá phải tổ chức rút kinh nghiệm, chỉ ra được những mặt đạt được và chưa được của hoạt động, qua đó công nhận những giá trị và những đóng góp của các tập thể và cá nhân đối với dạy học trải nghiệm môn KHTN.

Như vậy, quản lý dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS là một quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra được tiến hành bởi hiệu trưởng và CBQL trường học trong sự phối hợp và phân công rõ ràng và đặc biệt phát huy vai trò của các tổ chức cá nhân trong và ngoài nhà trường. Việc xác định các chức năng trong quá trình quản lý dạy học trải nghiệm môn TKHTN không thể rạch ròi, riêng biệt từng chức năng mà là quá trình đan xen, kết hợp để thực hiện mục tiêu cuối cùng của một quá trình quản lý dạy học trải nghiệm môn KHTN là nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học trải nghiệm môn Khoa học tự nhiên ở trường trung học cơ sở

1.5.1. Các yếu tố chủ quan

- Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý:

Để quản lý tốt dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS, người quản lý phải nắm vững nguyên tắc và các phương pháp tổ chức dạy học trải nghiệm để nắm bắt và chỉ đạo sát sao yêu cầu các hoạt động này trong từng giai đoạn của đổi mới phương pháp dạy học cũng như việc vận dụng các HĐTN ở từng nội dung dạy học cụ thể. Người cán bộ quản lý phải là người có nhận thức đúng đắn, sâu sắc về đổi mới HĐDH nhằm phát huy phẩm chất, năng lực HS. Trong giai đoạn hiện nay, để đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục - đào tạo, cán bộ quản lý trường THCS phải có năng lực chuyên môn nghiệp vụ, năng lực lãnh đạo, năng lực quản lý và năng lực xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Người quản lý phải có kỹ năng phân tích

đánh giá trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm của từng giáo viên. Ngoài ra, Nhà quản lý cần có kỹ năng quản lý, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nhận thức, kỹ năng định hướng, tổ chức, nắm bắt và xử lý thông tin... Đồng thời phải biết cách hướng dẫn GV tổ chức HĐTN trong DH nói chung và trải nghiệm trong DH môn KHTN nói riêng một cách hiệu quả.

- Năng lực dạy học trải nghiệm của giáo viên: Đây là điều kiện quan trọng vì chất lượng đội ngũ giáo viên quyết định chất của việc dạy học trải nghiệm môn KHTN. Do đó để quản lý, tổ chức tốt dạy học trải nghiệm thì cần phải quan tâm bồi dưỡng, phát triển năng lực của đội ngũ giáo viên. Dạy học trải nghiệm đa dạng, phong phú từ nội dung đến phương pháp, hình thức tổ chức đòi hỏi giáo viên phải có những kỹ năng như: kỹ năng tổ chức, hướng dẫn, điều khiển hoạt động, kỹ năng thu thập, tổng hợp thông tin, khả năng diễn đạt tốt, năng động, sáng tạo và luôn có ý thức tìm tòi cái mới, biết huy động và tập hợp học sinh tham gia hoạt động. Nếu năng lực của giáo viên hạn chế thì sẽ khó có thể thu hút học sinh hứng thú tham gia hoạt động và hoạt động không thể đạt kết quả tốt được.

- Tính tích cực của học sinh trong học tập

Phẩm chất trí tuệ, năng lực tư duy, ý thức học của HS là nhân tố quan trọng trong việc lĩnh hội tri thức. Khi HS có ý thức học tập tốt, phẩm chất trí tuệ và khả năng tư duy phát triển thì việc khơi dậy các tiềm năng nội sinh để giải quyết các vấn đề do bài đặt ra của GV là dễ dàng và thuận lợi. Trong học môn KHTN cũng vậy, sự chủ động, tích cực của học sinh trong các hoạt động học tập học tập thể hiện ở việc học sinh phải nghiên cứu, chuẩn bị bài trước khi đến lớp, trả lời tất cả các câu hỏi trong sách giáo khoa liên quan đến phần sẽ học. Trên lớp học, HS chú ý nghe giảng, tích cực suy nghĩ, hoạt động, hợp tác cùng thầy cô và các bạn. Quan trọng hơn là HS phải có ý thức tự giác trong học tập để chiếm lĩnh kiến thức môn KHTN một cách hiệu quả.

Nếu ngược lại, HS không chủ động, tích cực hoạt động, lĩnh hội tri thức thì người GV sẽ rất vất vả. Điều này đòi hỏi người GV phải có nghệ thuật, phải kiên trì, kiên nhẫn, vừa dạy vừa dỗ, thu phục HS bằng bằng tinh thần trách nhiệm,

bằng năng lực chuyên môn và cao nhất là bằng tình thương, tình cảm chân thành của chính mình.

1.5.2. Các yếu tố khách quan

- Chính sách, chủ trương về đổi mới Giáo dục và Đào tạo liên quan đến dạy học trải nghiệm: Nghị quyết của các Đại hội Đảng định hướng cho việc đổi mới giáo dục, các văn bản, Chỉ thị của ngành Giáo dục và Đào tạo đã được các cấp quản lý cụ thể hóa và hướng dẫn thực. Việc quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm của Hiệu trưởng sẽ mang lại hiệu quả cao khi được sự quan tâm lãnh đạo của cấp trên với những chính sách và đường lối đúng đắn nhằm khuyến khích, động viên hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm trong nhà trường, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh.

- Nội dung chương trình môn học

Nội dung chương trình môn học ảnh hưởng lớn tới tổ chức các hoạt động dạy học. Chương trình môn học chú trọng việc truyền đạt kiến thức, hay chú trọng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Chương trình còn nặng về lý thuyết nhẹ về thực hành khó thực hiện dạy học trải nghiệm. Chính vì vậy, căn cứ vào nội dung chương trình giáo viên sẽ lựa chọn các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp, hiệu quả

- Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường:

Để quản lý tốt hoạt động giảng dạy của GV, đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa các cá nhân, giữa các tổ chức tập thể trong và ngoài nhà trường để tạo nên sự thống nhất chung, tạo nên sức mạnh đoàn kết.

Đó là đội ngũ CBQL trường THCS (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn) tạo thành bộ máy quản lý hoàn chỉnh hoạt động có hiệu quả; coi trọng vai trò của tổ chuyên môn và Hội đồng sư phạm nhằm tạo sự chuyển biến về chất lượng công tác giảng dạy. Đồng thời sự phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, các tổ chức xã hội trên ở địa phương nơi trường đóng là những lực lượng hỗ trợ cho hoạt động dạy học trải nghiệm môn KH Tự nhiên mới đạt hiệu quả cao.

Học sinh không thể học tốt nếu gia đình không tạo điều kiện, không khuyến khích giúp đỡ học sinh học tập. Truyền thống văn hóa, môi trường đạo

đức chung của mỗi gia đình, mỗi dòng họ, mỗi cộng đồng gần gũi với học sinh, có thể trở thành nhân tố thúc đẩy hoặc kìm hãm động cơ, thái độ, phương pháp học tập của học sinh.

- Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học trải nghiệm: Dạy học trải nghiệm luôn gắn liền với các yêu cầu về cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật phục vụ dạy học: phòng thực hành, phòng chức năng phụ trợ, thư viện, máy tính... có cơ sở vật chất mới có thể tổ chức học sinh quan sát, suy nghĩ và tham gia các hoạt động thực tiễn, tích cực nghiên cứu, tìm ra những giải pháp mới, sáng tạo những cái mới trên cơ sở kiến thức.

Kết luận chương 1

Dạy học trải nghiệm môn KHTN là quá trình giáo viên dạy học thông qua hình thức trải nghiệm nhằm tăng cường tri thức, kỹ năng, năng lực cho học sinh. Dạy học trải nghiệm môn KHTN nhằm hình thành và phát triển phẩm chất nhân cách, các năng lực tâm lý - xã hội...; giúp học sinh tích luỹ kinh nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình, làm tiền đề cho mỗi cá nhân tạo dựng được sự nghiệp và cuộc sống hạnh phúc sau này.

Phương pháp dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS bao gồm Phương pháp giải quyết vấn đề; Phương pháp sắm vai; Phương pháp trò chơi; Phương pháp làm việc nhóm.

Hình thức tổ chức các dạy học trải nghiệm môn KHTN trong trường THCS bao gồm: thực hành; thí nghiệm; tham quan dã ngoại; sản xuất thử; tổ chức trò chơi; dạy học theo dự án.

Quản lý dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS bao gồm (1) Lập kế hoạch dạy học trải nghiệm môn KHTN ở tường THCS; Tổ chức thực hiện dạy học trải nghiệm môn KHTN; Chỉ đạo thực hiện dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS; Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học trải nghiệm môn KHTN ở trường THCS bao gồm yếu tố chủ quan và yếu tố khách quan như: Chính sách, chủ trương về đổi mới Giáo dục và Đào tạo liên quan đến dạy học trải nghiệm. Nội dung chương trình môn học; Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý; Năng lực dạy học trải nghiệm của giáo viên; Tính tích cực của học sinh trong học tập; Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học trải nghiệm