Nguyên Tắc Đảm Bảo Tính Khả Thi, Tính Hiệu Quả Và Toàn Diện

Chương 3

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN‌

TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, QUẢNG NINH

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích

Mục đích của mỗi hoạt động là kết quả dự kiến mà hoạt động cần đạt được. Mục đích có tác dụng định hướng, chỉ đạo toàn bộ quá trình hoạt động mà mỗi cá nhân hay toàn bộ hệ thống cần phải phấn đấu để đạt được mục đích. Hiệu quả của mỗi hoạt động phụ thuộc vào việc xác định mục đích ban đầu có chính xác và phù hợp hay không. Vì vậy đây là một nguyên tắc luôn cần đảm bảo trong nghiên cứu khoa học.

Để xác định các biện pháp rèn luyện kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cần bám sát vào mục tiêu rèn luyện kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL. Đó là:

- Giáo viên cần nắm được những kiến thức cơ bản về HĐGDNGLL ở trường tiểu học bao gồm: vị trí, vai trò, mục tiêu giáo dục của HĐGDNGLL; nội dung, hình thức hoạt động và các nguyên tắc tổ chức HĐGDNGLL; qui trình tổ chức và đánh giá HĐGDNGLL. Giáo viên cần hiểu rõ nhiệm vụ cơ bản của giáo viên chủ nhiệm và vai trò của các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức HĐGDNGLL ở trường Tiểu học.

- Giáo viên cần rèn luyện các kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cơ bản bao gồm: kỹ năng tìm kiếm và xử lí thông tin; kỹ năng thiết kế; kỹ năng tổ chức; kỹ năng đánh giá; kỹ năng phối hợp các lực lượng giáo dục trong tổ chức HĐGDNGLL.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 118 trang tài liệu này.

- Bồi dưỡng thái độ tích cực rèn luyện kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL nói riêng; rèn luyện kỹ năng NVSP nói chung; góp phần giáo dục tình cảm yêu

nghề, yêu trẻ, gắn bó với sự nghiệp giáo dục.

Khi xây dựng biện pháp phát triển kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên tiểu học cần phải xác định đúng mục đích, nhận thức luận mô hình phát triển bồi dưỡng hoạt động HĐGDNGLL, quy trình thực hiện, xác định các yêu cầu cần đạt nhằm định hướng cho quá trình thực hiện, rèn luyện và đánh giá kết quả đạt được nhằm bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên tiểu học.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống

Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống trong hoạt động đòi hỏi phải luôn xem xét sự vật, hiện tượng trong hiện thực khách quan như một chỉnh thể thống nhất và toàn vẹn. Đây là một nguyên lý cơ bản trong lý luận giáo dục.

Vận dụng nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, chúng tôi xác định kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL là một kỹ năng tổng hợp được cấu trúc bởi 4 nhóm kỹ năng thành phần. Trong mỗi nhóm kỹ năng thành phần lại bao gồm một số kỹ năng cụ thể. Các kỹ năng thành phần hay các nhóm kỹ năng đều có mối quan hệ liên kết, gắn bó với nhau, tương tác và phụ thuộc lẫn nhau. Vì vậy tương ứng với mỗi kỹ năng và mỗi nhóm kỹ năng sẽ có các biện pháp và nhóm biện pháp tương ứng. Mỗi biện pháp cần đảm bảo thực hiện đầy đủ các chức năng của mình. Nếu một biện pháp nào đó bị bỏ qua hay thực hiện kém hiệu quả sẽ làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các biện pháp kế tiếp và ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình rèn luyện kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL. Mỗi biện pháp được thực hiện sẽ là tiền đề để thực hiện các biện pháp sau, đồng thời mỗi biện pháp sau lại là sự kế tiếp, hoàn thiện và củng cố cho các biện pháp đi trước.

Tuy nhiên khi thực hiện các biện pháp cũng không nên rập khuôn, máy móc mà cần đảm bảo sự linh hoạt, mềm dẻo để đảm bảo tính hệ thống, logic.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn

Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn cũng là một nguyên tắc cơ bản trong phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng.Thực tiễn là nơi để kiểm nghiệm các kết quả của hoạt động nhận thức và là nơi để vận dụng các kết quả đó để cải tạo thế giới.

Việc xác định các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL phải dựa trên những cơ sở thực tiễn cơ bản sau:

- Đảm bảo đáp ứng được những đặc điểm, yêu cầu và điều kiện thực tiễn của việc thực hiện chương trình HĐGDNGLL ở trường tiểu học. Đặc biệt trong điều kiện thực tiễn hiện nay, việc đẩy mạnh vai trò của các hoạt động nhằm giáo dục đạo đức, giáo dục đinh hướng giá trị, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất cần thiết.

- Đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng trường để áp dụng đạt hiệu quả.

- Đảm bảo đáp ứng được những yêu cầu của hiện đại đối với nhân cách người giáo viên, chú trọng đến năng lực sư phạm và phẩm chất đạo đức của họ.

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, tính hiệu quả và toàn diện

Các biện pháp đề ra phải có tính khả thi, có thể thực hiện được trong những điều kiện cụ thể. Trong quá trình rèn luyện kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL, các biện pháp đề ra phải ngang tầm với quyền hạn và trách nhiệm của nhà trường, khả năng của đội ngũ giáo viên và phù hợp với trình độ của giáo viên. Hay nói cách khác, giáo viên và học sinh là những chủ thể trực tiếp tham gia quá trình bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cần có đủ các điều kiện để thực hiện các biện pháp đề ra.Các biện pháp đề ra phải có khả năng ứng dụng rộng rãi ở các địa bàn khác nhau có điều kiện tương đương, đặc biệt là tương đương về điều kiện cơ sở vật chất và trình độ của người học. Các biện pháp đề ra phải đảm bảo hiệu quả về mặt kinh tế, tiết kiệm được thời gian và công sức nhưng vẫn đạt được chất lượng theo yêu cầu đào tạo đề ra.

Tính hiệu quả được thể hiện ở nhiều mặt:

- Hiệu quả về mặt nhận thức: Các biện pháp phải đảm bảo cho việc lĩnh các tri thức, kỹ năng một cách đầy đủ và chất lượng cao và vững chắc hơn so với hiện tại. Tri thức và kỹ năng đã được lĩnh được trở nên có hệ thống, bền vững và có khả năng thực hành và ứng dụng mang lại kết quả cao trong thực tiễn.

- Hiệu quả về mặt giáo dục: Nâng cao ý thức giáo viên trong việc tìm tòi, sáng tạo trong quá trình thiết kế tổ chức HĐGDNGLL, đáp ứng tốt hơn những yêu cầu chuẩn nghề nghiệp và những đổi mới của giáo dục.

- Hiệu quả về mặt kinh tế: Tiết kiệm được thời gian và công sức, đảm bảo được chất lượng đề ra.

Biện pháp phát triển bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL phải tạo ra hiệu quả toàn diện và thiết thực để nâng cao năng lực giáo dục nói chung và tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên nói riêng.

3.2. Các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên tiểu học

Với đặc điểm tình hình giảng dạy chung của Thành phố Hạ Long Tỉnh Quảng Ninh và thực trạng công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên Tiểu học, đồng thời vận dụng các nguyên tắc bồi dưỡng phát triển nêu trên, chúng tôi đề xuất một số biện pháp sau:

3.2.1. Khảo sát nhu cầu bồi dưỡng để lập kế hoạch tổ chức bồi dưỡng

3.2.1.1. Khảo sát, đánh giá năng lực, xác định nhu cầu bồi dưỡng

* Mục tiêu của biện pháp:

Nhằm đánh giá đúng năng lực của đội ngũ giáo viên Tiểu học, trên cơ sở đó xác định nhu cầu bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch, nội dung bồi dưỡng một cách hiệu quả, thiết thực, tránh hoạt động chung chung, ra rời với thực tế công việc cần thực hiện.

* Nội dung và cách thực hiện:

- Xây dựng hệ thống bảng mô tả nhiệm vụ công việc ở từng vị trí việc làm, xác định rõ tên hoạt động của từng vị trí công việc; xây dựng các tiêu chuẩn cho từng chức danh, vị trí công việc để làm cơ sở xác định hệ thống năng lực cần có để từ đó xác định nội dung chương trình, bồi dưỡng sát hợp.

- Đầu năm học, trên cơ sở bản tiêu chuẩn, mô tả công việc tổ chức khảo sát, đánh giá năng lực, xác định nhu cầu cần bồi dưỡng để thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng trong năm học.

- Xây dựng mẫu phiếu khảo sát, bảng phân tích năng lực, trình độ, kỹ năng đối với giáo viên, hướng dẫn cho khảo sát, đánh giá. GV căn cứ vào mẫu phiếu trả lời, điền thông tin vào bảng phân tích năng lực, báo cáo với lãnh đạo để tổng hợp.

- Tổ chức hội nghị chuyên đề đánh giá về chất lượng hoạt động công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viênTiểu học, những điểm mạnh, hạn chế, khuyết thiếu về năng lực, kỹ năng hoạt động trên cơ sở hiệu quả hoạt động phong trào tại các trường và những vấn đề thực tế đặt ra để xác định nhu cầu thực tế cần thiết trong công tác bồi dưỡng.

Kết quả khảo sát, đánh giá phải chốt lại được các vấn đề:

* Những thứ hiện có:

- Những kết quả đạt được;

- Những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm đã có;

- Thực hiện nhiệm vụ thực tế của cá nhân.

* Những thứ cần phải có:

- Các tiêu chuẩn đề ra;

- Những kiến thức, kỹ năng yêu cầu.

- Những yêu cầu kết quả cho thực hiện công việc.

* Điều kiện thực hiện biện pháp:

Lãnh đạo nhà trường cần có sự phối hợp, thống nhất trong kế hoạch khảo sát, phải xây dựng được công cụ khảo sát và có phương pháp khảo sát khoa học, khách quan, phản ánh đúng năng lực và nhu cầu công việc. Các kết quả khảo sát phải được xử lý một cách khoa học, minh bạch.

3.2.1.2. Tăng cường công tác xây dựng kế hoạch tổ chức bồi dưỡng Mục tiêu của biện pháp:

Xây dựng kế hoạch đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, phù hợp với thực tế là nhiệm vụ quan trọng trong công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên, trong đó có kế hoạch dài hơi, kế hoạch hàng năm. Mục đích của hoạt động xây dựng kế hoạch bồi dưỡng nhằm tổ chức hoạt động bồi dưỡng một cách hiệu quả theo những mục tiêu bồi dưỡng đặt ra.

Nội dung và cách thực hiện:

- Đổi mới phương pháp xây dựng kế hoạch theo hướng quản lý theo mục tiêu và kết quả nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động bồi dưỡng giáo viên

Đây cũng là một cách tiếp cận hệ thống để cải tiến hoạt động bồi dưỡng.

Đầu vào (mục tiêu)

Các hoạt động (hành động)

Đầu ra (kết quả)

Phương pháp này cho phép khi xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phải xác định mục tiêu rõ ràng gắn với những hoạt động cụ thể, có thể quan sát, đo lường được, tránh tình trạng mơ hồ, chung chung, khó khả thi, thực hiện (ví dụ: Mục tiêu đặt ra trong 5 năm 2013 - 2017 là bồi dưỡng cho bao nhiêu giáo viên về kỹ năng gì? Hoạt động là: tập huấn, bồi dưỡng, biên soạn tài liêu, giảng viên, quản lý lớp,...; đầu ra là: mấy lớp tập huấn bồi dưỡng được tổ chức, bao nhiêu người học nắm được kỹ năng, phương pháp, có khả năng vận dụng...).

Tuy nhiên trong mỗi kế hoạch cụ thể, cần quan tâm đảm bảo các yếu tố:

- Mục tiêu cụ thể.

- Đối tượng học viên: năng lực, phẩm chất, kinh nghiệm, kỹ năng.

- Nội dung chính: các chủ đề kiến thức, kỹ năng.

- Phân phối thời gian: Thời gian theo năm học, học kì.

- Phương pháp, hình thức bồi dưỡng.

- Nguồn lực: kinh phí, giảng viên, tài liệu, phương tiện hỗ trợ.

- Kết quả, tiêu chí cần đạt.

Tóm lại: Trong quy trình thực hiện công tác bồi dưỡng giáo viên nói chung (việc khảo sát nhu cầu bồi dưỡng và lập kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho giáo viên Tiểu học là những khâu đầu tiên, quan trọng không thể thiếu, có vai trò làm cơ sở, tiền đề và nền tảng cho quá trình, bồi dưỡng thành công.

Đánh giá kế hoạch bồi dưỡng

Thực hiện kế hoạch bồi dưỡng

Đánh giá năng lực, xác định thực trạng, nhu cầu của giáo viên, tiêu chuẩn, yêu cầu bồi dưỡng

Lập kế hoạch bồi dưỡng

Sơ đồ 3.1. Quy trình, bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho GV tiểu học‌

* Điều kiện để thực hiện biện pháp

Để thực hiện xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cần phải có sự chỉ đạo thống nhất giữa nhà trường tới giáo viên trong thực hiện xây dựng kế hoạch bồi dưỡng.

Hoạt động khảo sát đánh giá năng lực và kỹ năng hoạt động của giáo viên Tiểu học cần được tiến hành khách quan, chính xác, phản ánh đúng thực trạng.

Giáo viên Tiểu học được bồi dưỡng về kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL và có kỹ năng tổ chức GDNGLL. Hiệu trưởng và nhà trường trên kết quả khảo sát xác định đúng những kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cần bồi dưỡng cho giáo viên.

3.2.2. Huy động nguồn lực xây dựng lực lượng giảng viên bồi dưỡng cho giáo viên

* Mục tiêu của biện pháp:

Đội ngũ giảng viên có vai trò lớn trong việc quyết định chất lượng bồi dưỡng. Để đảm bảo tính chủ động trong công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng

cho đội ngũ giáo viên Tiểu học, đặc biệt là giáo viên tổ chức thực hiện HĐGDNGLL, cần huy động tốt nguồn lực, xây dựng lực lượng giảng viên, giảng viên hướng dẫn đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng cho giáo viên nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của hoạt động bồi dưỡng và tiến hành bồi dưỡng một cách hiệu quả.

Nội dung và cách thức thực hiện:

- Rà soát, đánh giá chất lượng, kiện toàn đội ngũ giáo viên, cốt cán của nhà trường, đội ngũ chuyên gia trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên năm qua; xây dựng tiêu chuẩn cho đội ngũ giáo viên đảm bảo yêu cầu về chuyên môn, kỹ năng, phương pháp đáp ứng được nhu cầu, nguyện vọng, khuyết thiếu về kỹ năng tổ chức hoạt động của giáo viên hiện nay.

- Tiếp tục đào tạo chuyên sâu về kiến thức, kỹ năng, phương pháp giảng dạy kỹ năng cho đội ngũ giáo viên các Ban cốt cán của nhà trường, đảm bảo ít nhất ít nhất 02 giáo viên (đủ trình độ, kỹ năng, phương pháp để tham gia bồi dưỡng các lớp kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho giáo viên. (Hiện nay số giáo viên làm giảng viên cho các lớp bồi dưỡng kỹ năng chỉ chiếm 15% giáo viên phong trào cơ quan nhà trường, chưa được đào tạo kỹ lưỡng, bài bản, chuyên sâu về các kỹ năng và kinh nghiệm thực tiễn cũng chưa nhiều, nên gặp không ít khó khăn trong bồi dưỡng giáo viên). Về lâu dài, phải xác định đây là lực lượng nòng cốt trong việc bồi dưỡng kỹ năng hoạt động cho giáo viên, nhà trường.

- Tăng cường thiết lập, xây dựng mối quan hệ phối hợp với các ngành, cơ quan để có sự ủng hộ, tạo điều kiện, hỗ trợ nguồn giảng viên cấp cao, các chuyên gia trong đào tạo nâng cao về kỹ năng cho đội ngũ giáo viên cốt cán HĐGDNGLL.

- Thực hiện các lớp đào tạo cho đội ngũ Cán bộ quản lí giáo viên chủ chốt và đủ mạnh về số lượng, chất lượng làm nòng cốt trong việc hướng dẫn lại kiến thức, kỹ năng cho giáo viên nhà trường. Khi đó, đội ngũ giáo viên cốt cán