Cán Bộ Quản Lý Và Cán Bộ Quản Lý Trường Học

Trên thực tế hiện nay việc tổ chức thực hiện luân chuyển và bổ nhiệm CBQL giáo dục nói chung, công tác luân chuyển và bổ nhiệm CBQL ngành giáo dục ở bậc học mầm non, bậc tiểu học và bậc THCS nói riêng còn nhiều vấn đề bất cập nhưng chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách hệ thống và đánh giá được thực trạng công tác này do đó cũng chưa có những giải pháp để thực hiện có hiệu quả công tác luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý ngành Giáo dục và Đào tạo. Đặc biệt ở huyện Hoành Bồ tỉnh Quảng Ninh chưa có công trình nào nghiên cứu về giải pháp luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ quản lý các trường mầm non, tiểu học, THCS thuộc huyện.

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài

1.2.1. Cán bộ quản lý và cán bộ quản lý trường học

1.2.1.1. Khái niệm cán bộ quản lí

Theo Từ điển Tiếng Việt (năm 1994), CBQL là: "Người làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người không có chức vụ" [28, Tr. 105].

Giáo trình Khoa học quản lý đưa ra khái niệm: " CBQL là các cá nhân thực hiện những chức năng và nhiệm vụ quản lý nhất định của bộ máy quản lý". Mỗi CBQL nhận trách nhiệm trong bộ máy quản lý bằng một trong hai hình thức tuyển cử và bổ nhiệm [10, Tr. 295].

CBQL là chủ thể quản lý, gồm những người giữ vai trò tác động, ra lệnh, kiểm tra đối tượng quản lý. CBQL là người chỉ huy, lãnh đạo, tổ chức thực hiện các mục tiêu nhiệm vụ của tổ chức. Người quản lý vừa là người lãnh đạo, quản lý cơ quan đó vừa chịu sự lãnh đạo, quản lý của cấp trên. CBQL có thể là trưởng, phó trưởng của một tổ chức được cơ quan cấp trên bổ nhiệm bằng quyết định hành chính nhà nước. Cấp phó giúp việc cho cấp trưởng, chịu trách nhiệm trước cấp trưởng và chịu trách nhiệm trước pháp luật về công việc được phân công.

Xuất phát từ tầm quan trọng của người CBQL, để hoàn thành tốt

nhiệm vụ được giao trong giai đoạn cách mạng hiện nay, CBQL phải đáp ứng được những yêu cầu sau:

- Về phẩm chất chính trị: CBQL phải có quan điểm lập trường và bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định; nắm được đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong từng giai đoạn; có khả năng tự hoàn thiện, tự đánh giá kết quả công việc của bản thân, tạo được lòng tin và lôi cuốn mọi người tham gia.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

- Về kiến thức pháp luật: CBQL phải hiểu và nắm được luật pháp. Tuỳ theo vị trí công tác mà CBQL phải có những am hiểu luật pháp nhất định.

- Về trình độ chuyên môn: CBQL trước hết phải am hiểu chuyên môn, đủ tri thức quản lý ngành nghề, chuyên môn đó. Trình độ cao và có sự am hiểu tường tận chuyên môn của ngành mình giúp cán bộ hoạch định chiến lược phát triển ngành đúng hướng, tổ chức thực hiện mục tiêu quản lý ngành một cách có hiệu quả nhất.

- Về năng lực tổ chức quản lý: CBQL là người đề ra mục tiêu và tổ chức thực hiện mục tiêu thông qua các cộng sự và những người lao động. Do đó, đòi hỏi CBQL phải là người có bản lĩnh, có khả năng nhạy cảm, linh hoạt, khả năng quan sát nắm được các nhiệm vụ để tổ chức cho hệ thống hoạt động đồng bộ có hiệu quả, là người biết cách tổ chức lao động.

- Về phẩm chất đạo đức và tác phong: Các yêu cầu trên có đạt hiệu quả mong muốn hay không còn tuỳ thuộc vào đạo đức tác phong của người CBQL. Đạo đức, tác phong là chuẩn mực quan trọng đối với CBQL trong thực tiễn, đồng thời cũng là tiêu chí chí cơ bản để đánh giá cán bộ.

Tóm lại, CBQL là chủ thể quản lý, là người có chức vụ trong tổ chức được cấp trên ra quyết định bổ nhiệm; người giữ vai trò dẫn dắt, tác động, ra lệnh, kiểm tra đối tượng quản lý nhằm thực hiện các mục tiêu của đơn vị. Người CBQL phải có phẩm chất và năng lực vượt trội và là tấm gương cho mọi người trong đơn vị noi theo.

1.2.1.2. Khái niệm cán bộ quản lí trường học

Có thể hiểu CBQL trường học là những người chịu trách nhiệm trước nhà trường về quản lý nhà trường, đảm bảo cho nhà trường thực hiện tốt các mục tiêu đã xác định và được phê duyệt, đồng thời thực hiện đồng bộ tất cả các nội dung của chất lượng giáo dục đào tạo trong sự vận hành chung của hệ thống giáo dục quốc dân. CBQL trường học là Hiệu trưởng và các Phó hiệu trưởng nhà trường. Như vậy, với một trường học sẽ có Ban giám hiệu gồm các CBQL trường học. Trong đó, Hiệu trưởng được coi như cán bộ lãnh đạo là người trực tiếp ra các quyết định quản lý, các Phó hiệu trưởng đóng vai trò như các "chuyên gia" để cố vấn cho Hiệu trưởng trong quá trình ra quyết định và thực thi quyết định, các Phó hiệu trưởng còn là người chịu trách nhiệm chính với mảng công việc được phân công trong bộ máy quản lý trường học.

1.2.2. Khái niệm giải pháp luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ quản lý

1.2.2.1. Khái niệm giải pháp

Theo từ điển Tiếng Việt năm 1988 của nhà xuất bản khoa học xã hội Hà Nội thì: “Giải pháp là phương pháp giải quyết một vấn đề cụ thể nào đó” [27, tr 409]. Như vậy nói đến giải pháp là nói đến những cách thức tác động nhằm thay đổi chuyển biến một hệ thống, một quá trình, một trạng thái nhất định…, tựu chung lại, nhằm đạt được mục đích hoạt động, giải pháp càng thích hợp, càng tối ưu, càng giúp con người nhanh chóng giải quyết những vấn đề đặt ra. Tuy nhiên, để có được những giải pháp như vậy, cần phải dựa trên những cơ sở lý luận và thực tiễn đáng tin cậy.

1.2.2.2. Khái niệm luân chuyển cán bộ quản lý

Trong suốt quá trình cách mạng, Đảng ta đã thực hiện có kết quả việc điều động, luân chuyển cán bộ theo yêu cầu nhiệm vụ chính trị và yêu cầu đào tạo cán bộ ở từng giai đoạn.

Vấn đề luân chuyển cán bộ trong điều kiện hiện nay có một số đặc điểm mới. Bộ Chính trị đã ra Nghị quyết số 11-NQ/TW về luân chuyển cán bộ lãnh

đạo và quản lý. Hội nghị Trung ương lần thứ 6 - Khoá IX đã khẳng định lại yêu cầu: “Làm tốt việc luân chuyển cán bộ theo qui hoạch để đào tạo cán bộ lãnh đạo và quản lý chủ chốt, coi đây là giải pháp quan trọng, một khâu đột phá trong công tác cán bộ”.[8]

Có một số khái niệm về luân chuyển cán bộ như sau:

Theo từ điển Tiếng Việt năm 1992: “Luân chuyển là lần lượt tiếp nối hay chuyển tiếp cho nhau để cuối cùng quay trở lại thành một hay nhiều vòng”. [20, tr586]

Có một số ý kiến cho rằng: Luân chuyển cán bộ về cơ bản không khác với điều động, tăng cường; Luân chuyển cán bộ là điều động cán bộ; Luân chuyển cán bộ thực chất là bố trí, phân công công tác; Luân chuyển cán bộ là một dạng điều động cán bộ...Nhưng hiểu thế nào thì luân chuyển cán bộ không chỉ là điều động cán bộ. Đây là 2 khái niệm về cơ bản khác nhau tuy có những điểm giống nhau.

Theo tác giả Bùi Đức Lại thì: “Điều động cán bộ là điều chuyển cán bộ từ nơi này sang công tác tại một địa phương, một lĩnh vực khác theo yêu cầu nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ tổ chức”.[15]

Tác giả Nguyễn Duy Việt đưa ra ý kiến: “Luân chuyển cán bộ thực chất là bố trí, phân công công tác, trước hết là nhằm phục vụ cho nhiệm vụ chính trị của cả đất nước và của từng địa phương; đồng thời để đào tạo, bồi dưỡng, thử thách, rèn luyện cán bộ, tạo điều kiện cho cán bộ lãnh đạo, quản lý trải qua các lĩnh vực công tác, hiểu biết toàn diện, sâu sát thực tiễn”.[29]

Căn cứ Qui chế năm 2003 của Chính phủ về bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, từ chức, miễn nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo thì: “Luân chuyển cán bộ là việc người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền bổ nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo giữ một chức vụ mới trong quá trình thực hiện công tác qui hoạch và đào tạo bồi dưỡng”.[23]

Tóm lại, luân chuyển cán bộ là điều chuyển cán bộ theo qui hoạch nhằm phục vụ nhiệm vụ chính trị và bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ. Thực hiện việc luân chuyển cán bộ nhằm bồi dưỡng, rèn luyện, phát triển cán bộ quản lý

một cách toàn diện, đảm bảo cho công tác cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

1.2.2.3. Khái niệm bổ nhiệm, bổ nhiệm lại cán bộ quản lý

Trong công tác cán bộ, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại CBQL là khâu quyết định đối với tổ chức bộ máy.

Bổ nhiệm: Bổ nhiệm CBQL theo qui định của của Ban tổ chức Trung ương Đảng là "Quyết định cử cán bộ giữ một chức vụ lãnh đạo trong bộ máy tổ chức, thực chất là giao trách nhiệm quyền hạn cho cán bộ lãnh đạo một ban, một bộ phận, một ngành, một cơ quan đơn vị".

Trong Qui chế năm 2003 của Chính phủ về bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, từ chức, miễn nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo thì "Bổ nhiệm là việc người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền ra quyết định cử cán bộ, công chức giữ một chức vụ lãnh đạo có thời hạn trong cơ quan, đơn vị".[23]

Trong bài giảng nghiệp vụ công tác tổ chức, cán bộ của Đảng của học viện chính trị-hành chính khu vực I thì có khái niệm: Bổ nhiệm cán bộ là việc cấp có thẩm quyền thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định để giao một chức vụ, chức danh lãnh đạo, quản lý được pháp luật hoặc điều lệ của tổ chức, đơn vị quy định, cho một người thỏa mãn các tiêu chuẩn, điều kiện của chức vụ, chức danh đó đảm nhận có thời hạn [21, tr.161].

Từ các khái niệm này, chúng ta thấy 3 đặc trưng quan trọng của bổ nhiệm cán bộ:

- Bổ nhiệm là quyết định cử cán bộ giữ một chức vụ lãnh đạo, quản lý trong cơ cấu tổ chức. Cán bộ được bổ nhiệm có nghĩa là được cất nhắc từ vị trí người bị lãnh đạo, bị quản lý lên vị trí của người lãnh đạo, quản lý. Chính vì vậy, việc bổ nhiệm cán bộ luôn là một động lực tích cực khuyến khích cán bộ phấn đấu vươn lên.

- Những cán bộ được bổ nhiệm lên vị trí mới được trao trách nhiệm và quyền hạn tương xứng. Bổ nhiệm cán bộ là quyết định trao cho cá nhân đó

quyền hạn mới, cao hơn cương vị công tác hiện tại đồng thời đòi hỏi cán bộ đó phải phát huy trách nhiệm cá nhân tương xứng với quyền hạn được trao.

- Bổ nhiệm cán bộ có ý nghĩa quyết định trong công tác tổ chức cán bộ. đây chính là cái đích quản lý cán bộ, là công việc mang tính khoa học về tổ chức. Độ chính xác của việc bổ nhiệm cán bộ thể hiện chất lượng, hiệu quả công tác quản lý. Bổ nhiệm sai sẽ làm cho tổ chức trì trệ, rối loạn, nhiệm vụ bê trễ.

Tóm lại, bổ nhiệm cán bộ là sự cất nhắc, quyết định của người có thẩm quyền cử cán bộ giữ chức vụ lãnh đạo trong một đơn vị, cơ quan.

Bổ nhiệm lại: Khi cán bộ hết thời hạn giữ chức vụ được bổ nhiệm theo qui định, phải xem xét để bổ nhiệm lại hoặc không bổ nhiệm lại.

Mấy năm gần, chúng ta đã thực hiện bổ nhiệm lại cán bộ chủ chốt ở các đơn vị và việc này đã có tác dụng rất tích cực. Một số cán bộ quản lý, lãnh đạo trước đây làm việc theo kiểu "sáng vác ô đi, tối vác về" hoặc quen thói độc đoán, gia trưởng, làm việc kém hiệu quả gần như được giảm hẳn. Vì nếu CBQL cứ duy trì thói hư tật xấu và lề lối làm việc như vậy thì đến kỳ bỏ phiếu tín nhiệm để bổ nhiệm lại sẽ bị mất uy tín hoặc bị thay thế.

Qui chế bổ nhiệm lại cán bộ ban hành kèm theo Quyết định số 68-QĐ/TW ngày 04/7/2007 của Bộ Chính trị qui định những nội dung cơ bản sau:

- Khi hết thời hạn giữ chức vụ bổ nhiệm theo quy định, phải xem xét có hay không bổ nhiệm lại hoặc giới thiệu tái ứng cử.

Phải xem xét có hay không bổ nhiệm lại có nghĩa là những cán bộ sau khi được bổ nhiệm vì những lý do cụ thể, như: sức khoẻ không đảm bảo, không phù hợp với điều kiện làm việc, sinh hoạt, không hoàn thành nhiệm vụ, vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước…thì các cơ quan tham mưu đề xuất và cấp lãnh đạo có thẩm quyền cần xem xét, thay thế kịp thời, không chờ hết thời hạn giữ chức vụ bổ nhiệm.

- Việc bổ nhiệm lại hoặc giới thiệu tái ứng cử được tiến hành từng bước phù hợp quy định của Điều lệ Đảng, luật pháp của Nhà nước, điều lệ của các

đoàn thể chính trị - xã hội và yêu cầu của từng lĩnh vực, từng ban, bộ, ngành, địa phương, bảo đảm ổn định hiệu quả thiết thực.

- Để được bổ nhiệm lại, cán bộ phải đáp ứng những điều kiện như: Hoàn thành nhiệm vụ trong thời hạn giữ chức vụ và vẫn đủ tiêu chuẩn, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới. Cơ quan đơn vị có yêu cầu. Đủ sức khoẻ để tiếp tục đảm nhiệm chức vụ cũ.

- Bổ nhiệm lại cán bộ theo thẩm quyền. Cấp nào ra quyết định bổ nhiệm cán bộ thì cấp đó ra quyết định bổ nhiệm lại. Căn cứ Qui chế bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, từ chức, miễn nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo thì: Bổ nhiệm lại là việc người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền bổ nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo tiếp tục giữ chức vụ đang đảm nhiệm khi hết thời hạn bổ nhiệm.

Tóm lại, bổ nhiệm lại là việc người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền bổ nhiệm cán bộ, công chức lãnh đạo tiếp tục giữ chức vụ đang đảm nhiệm khi hết thời hạn bổ nhiệm.

Thực hiện tốt việc bổ nhiệm lại sẽ góp phần nâng cao ý chí phấn đấu, rèn luyện của cán bộ, công chức đồng thời cũng có cơ sở để đề bạt cán bộ, công chức lên những chức vụ cao hơn. Thực tế luôn là trường học tốt nhất và là nơi cán bộ được kiểm nghiệm, tôi luyện trong các phong trào của quần chúng và các tình huống hết sức sinh động diễn ra hàng ngày, hàng giờ. Thực tiễn hoạt động sẽ sàng lọc, tuyển chọn được những cán bộ có bản lĩnh vững vàng, tận tâm với công việc, có mối quan hệ gắn bó với quần chúng.

1.2.2.4. Khái niệm giải pháp luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ quản lý

Từ các khái niệm giải pháp, luân chuyển cán bộ, bổ nhiệm cán bộ thì khái niệm giải pháp luân chuyển và bổ nhiệm CBQL có thể hiểu như sau:

Giải pháp luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ quản lý là phương pháp thực hiện có hiệu quả việc điều chuyển, cất nhắc, quyết định cử cán bộ giữ chức vụ lãnh

đạo trong một cơ quan, đơn vị theo qui hoạch nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị và bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ.

1.3. Mục đích, vai trò công tác luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ

Công tác cán bộ và chất lượng đội ngũ CBQL luôn là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của một chủ trương, chính sách. V. Lênin, vị lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân và phong trào cộng sản quốc tế đã khẳng định cán bộ và công tác cán bộ là nhân tố vô cùng quan trọng, quyết định sự thành công hay thất bại của cách mạng. Người nói: “Nghiên cứu con người, tìm ra những cán bộ có bản lĩnh hiện nay là then chốt, nếu không thì tất cả các mệnh lệnh và quyết định chỉ là mớ giấy lộn”.[16]

Trong công tác cán bộ, xem xét một cách tổng quát, chúng ta vừa phải quan tâm đến tính ổn định, kế thừa trong việc bổ nhiệm lại, vừa phải kết hợp với yêu cầu đổi mới và phát triển trong luân chuyển cán bộ. Căn cứ yêu cầu và hoàn cảnh cụ thể từng lúc, từng nơi mà điều chỉnh, ưu tiên mặt này hoặc mặt kia. Nhưng ngay cả khi chúng ta tập trung ưu tiên cho yêu cầu ổn định hoặc ưu tiên cho đổi mới thì cũng là nhằm tạo điều kiện cho cán bộ phát huy năng lực tốt nhất cho công việc, cho sự nghiệp chung. Luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ vừa góp phần tạo nên sự ổn định mới, có chất lượng cao hơn đồng thời cũng nhằm tạo tiền đề cho sự luân chuyển và phát triển ở bước sau cao hơn.

Việc điều động và luân chuyển cán bộ phải căn cứ vào yêu cầu công tác, nhiệm vụ chính trị, quy hoạch cán bộ nhằm tạo điều kiện cho cán bộ trẻ có triển vọng, cán bộ trong quy hoạch được bồi dưỡng toàn diện, rèn luyện trong thực tiễn; khắc phục tình trạng khép kín, cục bộ trong từng ngành, từng địa phương, từng tổ chức; đồng thời bảo đảm sự ổn định và phát triển của đội ngũ cán bộ. Tạo điều kiện cho cán bộ khi hết hai nhiệm kỳ làm lãnh đạo, quản lý được chuyển sang một công tác mới phù hợp với năng lực và sở trường của cán bộ.

Bổ nhiệm, bổ nhiệm lại cán bộ là dịp để đánh giá, xem xét và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Việc bổ nhiệm, bổ nhiệm lại cán bộ phải tiến hành