Thực Trạng Sử Dụng Đất Huyện Giai Đoạn 2016-2018

con nhỏ… Nhóm hộ nghèo này khó có thể thoát nghèo vì không có sức lao động và nhân lực lao động, hoàn toàn dự vào sự hỗ trợ của nhà nước và cộng đồng.

- Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc, giảm nghèo ở cơ sở còn yếu, phụ cấp thấp chưa tạo điều kiện để họ yên tâm công tác.

1.2.3. Các nghiên cứu có liên quan

Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về công tác xóa đói giảm nghèo nói chung, đề ra các cơ chế, chính sách cũng như tổ chức thực hiện các chương trình giảm nghèo. Một số công trình như sau:

Những giải pháp nhằm nâng cao thu nhập của hộ nông dân nghèo vùng bằng Sông Hồng, luận án TS của nghiên cứu sinh Lê Thị Nghệ, Bộ NN và PTNT bảo vệ năm 1995 tại Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội.

Đóng góp: Đã đưa ra những giải pháp giảm nghèo mang tính vùng miền đầu tiên ở nước ta.

Một số giải pháp chủ yếu nhằm xóa đói giảm nghèo ở vùng Tây Bắc giai đoạn 2006 - 2010, luận văn Thạc sĩ của học viên cao học Ngô Xuân Quyết, bảo vệ tại Đại học Kinh tế Quốc dân, năm 2006.

Đóng góp: Đã đưa ra những giải pháp xóa đói giảm nghèo mang tính khu vực.

Ngoài ra, còn có một số công trình nghiên cứu, bài báo, tạp chí, đề tài nghiên cứu khác bàn về nhiều khía cạnh khác nhau của XĐGN.

Cho đến nay, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về vấn đề xóa đói, giảm nghèo, tuy nhiên các công trình đó đều nghiên cứu XĐGN theo tiêu chí nghèo về thu nhập, chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu về vấn đề giảm nghèo bền vững theo hướng tiếp cận đa chiều.

Chương 2

ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đặc điểm địa bàn

2.1.1. Đặc điểm địa hình

2.1.1.1. Vị trí địa lý

Huyện Văn Bàn nằm về phía Tây Nam tỉnh Lào Cai với tổng diện tích tự nhiên là: 142.345,46 ha có toạ độ địa lý từ 21052’22” - 22015’22” vĩ độ Bắc; 103055'37” - 104026'04” kinh độ Đông.

Phía Đông giáp huyện Bảo Yên;

Phía Tây giáp huyện Than Uyên và huyện Tân Uyên tỉnh Lai Châu; Phía Nam và Đông Nam giáp huyện Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái; Phía Bắc giáp huyện Bảo Thắng và huyện Sa Pa.

Toàn huyện có 23 đơn vị hành chính (22 xã và 01 thị trấn). Thị trấn Khánh Yên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của huyện, có Quốc lộ 279 chạy qua. Trung tâm huyện cách thành phố Lào Cai 75 km về phía Tây Bắc (theo Tỉnh lộ 151 và Quốc lộ 279), cách thành phố Yên Bái 95 km về phía Tây Nam (theo Quốc lộ 279 và cao tốc Nội Bài - Lào Cai). Huyện Văn Bàn có ý nghĩa rất quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai, đồng thời là một trong những cửa ngò giao lưu phát triển kinh tế, văn hoá và xã hội với vùng Tây Bắc của đất nước.

2.1.1.2. Địa hình, địa mạo

Địa hình của huyện thuộc khối nâng kiến tạo mạnh và rất phức tạp, nằm giữa 2 dãy núi lớn: Hoàng Liên Sơn ở phía Tây và dãy núi Con Voi ở phía Đông Nam. Phần lớn địa hình là đồi núi cao xen lẫn các thung lũng, bồn địa nhỏ hẹp và hệ thống khe suối đan xen, phân tầng độ cao lớn, mức độ chia cắt mạnh, nhiều nơi tạo thành vách đứng có thể xảy ra sạt lở, trượt khối. Độ cao trung bình của huyện từ 500 - 1.500 m, cao nhất là đỉnh Lùng Cúng (2.914,0 m), thấp nhất là Ngòi Chăn (85

m) so với mặt nước biển.

Nhìn chung địa hình nghiêng dần theo hướng Tây - Tây Bắc xuống Đông - Đông Nam, độ dốc trung bình từ 20 - 250, có nơi trên 500 và có thể chia thành 2 dạng đặc trưng sau:

- Địa hình đồi núi cao: Chiếm hơn 90% diện tích tự nhiên, phần lớn là các dãy núi có độ cao từ 800 - 1.000 m, độ dốc trung bình từ 25 - 350, có nơi trên 500. Các dãy núi phân bố không theo hướng nhất định mà tạo thành những đai ngăn cách giữa các xã trong huyện.

- Địa hình thung lũng và bồn địa: Chiếm khoảng 10% diện tích tự nhiên, phân bố xen lẫn giữa các dãy núi, đồi và có ở tất cả các xã trong huyện. Dạng địa hình này tương đối bằng, độ cao trung bình từ 400 - 500 m, độ dốc trung bình từ 3 - 100.

2.1.1.3. Khí hậu

Huyện Văn Bàn nói chung nằm trong vành đai Á nhiệt đới Bắc bán cầu nên khí hậu mang tính chất nhiệt đới gió mùa. Một năm khí hậu chia làm 4 mùa rò rệt, mùa hạ, mùa đông thường kéo dài, mùa xuân, mùa thu thường ngắn.

* Nhiệt độ trung bình cả năm là 22,90C, mùa mưa nhiệt độ trung bình từ 20 - 250C, cao nhất vào tháng 7 (28 - 320C), nhiệt độ tối cao tuyệt đối 390C, nhiệt độ tối thấp 30C. Tích ôn hàng năm khoảng 7.500 - 8.0000C

* Nắng: Tổng số giờ nắng trung bình biến động trong khoảng từ 1.400 -

1.470 giờ, số ngày nắng, số giờ nắng phân bố không đều giữa các tháng trong năm. Mùa hè số giờ nắng nhiều, cao nhất tháng 5 (trung bình từ 150 - 200 giờ), tháng 2 số giờ nắng ít nhất từ 30 - 40 giờ.

* Độ ẩm: Độ ẩm không khí trung bình năm là 86% và có sự chênh lệch khá lớn giữa các mùa trong năm. Độ ẩm không khí thấp nhất vào tháng 12 khoảng 65 - 75% và cao nhất vào tháng 7 khoảng 80 - 86%.

* Lượng mưa: Tổng lượng mưa hàng năm trung bình khoảng 1.500 mm, phân bố không đều giữa các tháng trong năm. Lượng mưa trong năm chủ yếu tập trung từ tháng 7 - tháng 10, chiếm khoảng 70% lượng mưa cả năm. Vào các tháng mùa đông lượng mưa ít, trung bình từ 50 - 100 mm/tháng. Mưa đá có thể xảy ra bất thường vào các tháng 3, 4, 5 và xuất hiện không thường xuyên qua các năm.

* Chế độ gió: Ngoài chịu ảnh hưởng của nền khí hậu nhiệt đới gió mùa, một năm có hai mùa gió chính (gió Đông Bắc, gió Tây Nam). Huyện Văn Bàn còn chịu ảnh hưởng lớn của gió Lào, thường xuất hiện vào các tháng 5, 6, 7 nóng và khô gây ảnh hưởng xấu đến sự sinh trưởng, phát triển của vật nuôi, cây trồng cũng như đời sống, sinh hoạt của con người.

* Giông, lốc, bão: Xuất hiện vào mùa hè, sau mỗi cơn giông thường có mưa to kéo theo lũ ống, lũ quét từ đầu nguồn các con suối. Huyện Văn Bàn ít chịu ảnh hưởng của bão nhưng thường xuất hiện lốc vào tháng 3, tháng 4.

* Sương: Sương mù thường xuất hiện, bình quân một năm có 60 - 70 ngày sương mù. Mùa đông trong những ngày rét đậm thường có hiện tượng sương muối kéo dài từ 2 - 3 ngày.

Đánh giá một cách tổng quát khí hậu thời tiết của huyện Văn Bàn vẫn mang đặc thù chung của khí hậu nhiệt đới gió mùa, tương đối thuận lợi cho phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp theo hướng đa dạng hoá cây trồng. Tuy nhiên mùa mưa thường có lũ cục bộ, mùa khô nắng hạn kéo dài ảnh hưởng ít nhiều đến sản xuất và đời sống nhân dân.

2.1.1.4. Thủy văn

Văn Bàn có hệ thống sông suối khá dày bình quân từ 1,0 - 1,75 km/km2, gồm sông Hồng, và các suối chính như suối Nậm Tha, Ngòi Chăn, Ngòi Nhù...

- Sông Hồng: Chảy qua phía Đông Bắc huyện (tiếp giáp huyện Bảo Yên) với chiều dài khoảng 21 km. Hướng dòng chảy từ Bắc xuống Nam, lòng sông rộng, sâu, nước chảy xiết. Lưu lượng nước sông thay đổi theo mùa, vào mùa mưa lưu lượng nước rất lớn có năm lên tới 4.830 m3/s, vào mùa khô lưu lượng nước nhỏ, trung bình 70 m3/s. Sông Hồng có vai trò rất lớn trong cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất và giao thông vận tải đối với vùng Đông Bắc huyện. Hàng năm Sông Hồng mang khối lượng phù sa khá lớn bồi đắp cho vùng ven sông của huyện (mùa lũ lượng phù sa từ 6.000 - 8.000 gr/m3 nước, mùa cạn 50 gr/m3 nước) tạo cho đất đai vùng này khá màu mỡ, tuy nhiên mùa mưa nước sông dâng cao, gây lũ lụt thất thường, xói lở đất đai, ảnh hưởng không ít đến đời sống sinh hoạt của nhân dân.

- Ngòi Chăn: Có chiều dài khoảng 65 km, rộng từ 30 - 60 m, bắt nguồn từ vùng núi cao phía Nam dãy Hoàng Liên Sơn và chảy theo hướng từ Tây sang Đông, qua địa phận các xã: Nậm Xé, Minh Lương, Nậm Xây, Dương Quỳ, Hoà Mạc, Nậm Dạng, Sơn Thủy... Diện tích lưu vực khoảng 50 km2.

- Suối Nậm Tha: Chiều dài khoảng 25 km, rộng 25 - 40 m. Bắt nguồn từ vùng núi cao phía Đông Nam huyện chảy theo hướng Đông Nam - Tây Bắc, từ Bản Vượng (Nậm Tha) tới Làng Vệ (Chiềng Ken) và nhập vào Ngòi Nhù, diện tích lưu vực khoảng 20 km2.

- Ngòi Nhù: Chiều dài khoảng 45 km, bắt nguồn từ vùng núi cao và trung bình ở phía Nam huyện chảy theo hướng Nam - Bắc qua địa phận các xã: Liêm Phú, Khánh Yên Hạ, Chiềng Ken, Sơn Thuỷ, Vò Lao, Văn Sơn... Diện tích lưu vực khoảng 30 km2. Ngoài ra trên địa bàn còn rất nhiều khe, suối nhỏ với chiều dài hàng trăm km. Các khe suối này hầu hết lòng hẹp, dốc nhiều thác ghềnh, lưu lượng nước biến đổi theo mùa. Mùa mưa thường có lũ lớn, có khi lưu lượng nước lên đến 1.000 m3/s, gây nên hiện tượng lũ ống, lũ quét, mùa khô các suối thường cạn và nhiều khe, suối không có nước gây ảnh hưởng đến đời sống nhân dân nhất là đối với vùng cao.

2.1.1.5. Tài nguyên

a. Tài nguyên nhân văn và du lịch:

Toàn huyện hiện có 03 điểm di tích được xếp hạng, trong đó có 01 điểm di tích đã được Nhà nước xếp hạng cấp Quốc gia (Đền Cô Tân An), xếp hạng cấp tỉnh là (Đền Ken - xã Chiềng Ken, Khu du kích Gia Lan - Khánh Yên Thượng). Trong những năm qua các di tích này đã được đầu tư hàng chục tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo, đã thực sự đem lại hiệu quả lớn về kinh tế du lịch, phục vụ tích cực đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần phát huy và bảo tồn các di sản văn hóa.

Hiện tại trên địa bàn huyện đã xây dựng 01 làng văn hóa ẩm thực (của đồng bào dân tộc Tày) tại tổ dân phố Mạ 2 Thị trấn Khánh yên và có nhiều tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch làng bản, du lịch đường rừng, Khu bảo tồn thiên nhiên quốc gia Hoàng Liên ... hiện chưa được đầu tư khai thác như (Thác Bay - Liêm Phú, Liêm Phú - Nậm Xây,...)

b. Tài nguyên rừng

Tổng diện tích đất có rừng là 82.428,75 ha, gồm rừng kinh tế là 33.766,76 ha, rừng phòng hộ là 26.579,46 ha, rừng đặc dụng là 22.082,53. Trong đó, rừng tự nhiên cấp trữ lượng III và IV với tổng diện tích 72.049,39 ha. Tỷ lệ che phủ rừng đạt 63,3%.

Ngoài diện tích rừng tự nhiên huyện còn có diện tích lớn đất lâm nghiệp để trồng rừng, cây công nghiệp dài ngày tập trung. Do nhu cầu phòng hộ, diện tích rừng kinh tế chiếm tỷ lệ nhỏ. Trữ lượng gỗ, tre nứa trên địa bàn mới chỉ phục vụ một phần nhu cầu tại chỗ của người dân địa phương.

c. Tài nguyên đất

Bảng 2.1. Thực trạng sử dụng đất huyện giai đoạn 2016-2018

Năm/ DT, ha

2016		2017		2018
DT, ha	(%)	DT, ha	(%)	DT, ha	(%)
Tổng diện tích tự nhiên	142345,52		142345,5		142345,46
1. Đất nông nghiệp	109854,84	77,17	105368,6	74,02	105277,41	73,96
1.1. Đất sản xuất nông nghiệp	14906,74	10,47	14875,25	14,12	15171,11	10,66
- Đất cây hàng năm	11109,77	7,80	11107,83	74,67	11262,43	7,91
- Đất cây lâu năm	3796,97	2,67	3767,42	33,92	3908,69	2,75
- Đất nuôi trồng thuỷ sản	580,79	0,41	580,71	15,41	580,71	0,41
1.2 Đất lâm nghiệp	94366,72	66,29	89912,04	15.483,12	89525,02	62,89
2. Đất phi nông nghiệp	5127,77	3,60	5130,34	5,71	5204,02	3,66
2.1. Đất chuyên dùng	2714,41	1,91	2717,07	52,96	2795,78	1,96
2.2. Đất ở	636,3	0,45	636,21	23,42	636,24	0,45
3. Đất chưa sử dụng	27362,91	19,22	31846,54	5.005,66	31864,02	22,38

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

(Nguồn: Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Văn Bàn - tỉnh Lào Cai)

d. Tài nguyên khoáng sản

Trung tâm huyện và các khu vực lân cận có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, một số mỏ có trữ lượng lớn, thuận lợi cho công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản cũng như các ngành kinh tế, dịch vụ hỗ trợ.

Quặng Apatít: trên địa bàn huyện có mỏ Apatít Tam Đỉnh - Làng Phúng, trữ lượng hơn 11 triệu tấn với khu vực quy hoạch khai thác và sản xuất rộng hàng trăm ha tập trung tại các xã Sơn Thủy, Chiềng Ken và Văn Sơn, Vò Lao.

Mỏ Cao lanh - Felspat có trữ lượng trên 10 triệu tấn phân bố tập trung chủ yếu ở xã Làng Giàng.

Quặng sắt: Trữ lượng trên 60 triệu tấn, phân bố tại khu vực thôn Khe Lếch, Khe Hồng, Khe Phàn, xã Sơn Thủy và Làng Vinh, xã Vò Lao.

Khoáng sản làm vật liệu xây dựng trên địa bàn huyện gồm có đá vôi, một số điểm có thể khai thác cát sỏi ở khu vực Sông Hồng, suối Chăn và suối Nhù.

e. Tài nguyên nước

Nguồn nước mặt: Tiềm năng nguồn nước mặt trên địa bàn có giá trị kinh tế để cung cấp nước sản xuất và sinh hoạt gồm có các nguồn nước từ các sông suối chủ yếu sau: nguồn nước suối Nậm Mu, suối Nậm Khóa, suối Nậm Xây Nọi, suối Nậm Chày, suối Chút, suối Chăn, suối Nhù, suối Nậm Dạng, suối Nậm Mả, suối Nậm Tha,...và khe nhỏ khác trên toàn huyện.

Mật độ sông suối trên địa bàn huyện là 948 km/km2. Chiều dài Sông Hồng chảy trên địa bàn huyện là 21 km.

Nước ngầm: Sự phân bố nước ngầm trên địa bàn huyện tương đối đều. Trữ lượng nước ngầm trên toàn địa bàn huyện chưa được đánh giá cụ thể và chất lượng nước ngầm rất khác nhau giữa các khu vực, chủ yếu là nước đá vôi và nước nhiễm sắt.

Nguồn nước cấp cho huyện hiện tại lấy từ khe suối núi Gia Lan. Do tính chất của hệ thống cấp nước huyện dùng nguồn nước mặt là nguồn chính nên vấn đề bảo vệ nguồn nước mặt cần quan tâm bảo vệ.

2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội

* Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Văn Bàn

- Cơ cấu dân tộc huyện Văn Bàn

Dân số tính đến thời điểm 31/12/2018 là 87.802 người, trong đó dân tộc Kinh 13.486 người, chiếm 15,36%; dân tộc thiểu số 74,316 người, chiếm 84,64%

Bảng 2.2. Cơ cấu dân tộc huyện Văn Bàn - tỉnh Lào Cai năm 2018

STT

Dân tộc	Số người	Cơ cấu (%)
1	Kinh	13.486	15,36
2	Tày	42.496	48,64
3	Nùng	126	0,143
4	Dao	15.743	17,93
5	Mông	10.835	12,34
6	Dân tộc khác	5.116	5,83
	Tổng		100

(Nguồn: Phòng dân tộc huyện Văn Bàn - tỉnh Lào Cai)

Văn Bàn có hệ thống đường giao thông thuận lợi với 2 trục đường tỉnh lộ (151 và 151 B) chạy qua các xã Sơn Thủy, Vò Lao, Nậm Dạng, Văn Sơn; Quốc lộ 279 nối 2 huyện Văn Bàn, Bảo Yên, tỉnh Lào Cai và huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu; Huyện Bắc Quang Tỉnh Hà Giang; Đường Cao tốc Nội Bài - Lào Cai chạy qua 02 xã Tân An và Tân Thượng. Hiện nay, hệ thống đường giao thông đã và đang được cải tạo nâng cấp, đầu tư hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển, thông thương hàng hoá.

Hệ thống thủy điện trên địa bàn huyện 09 nhà máy với công xuất từ 1,5 MW đến 7,5 MW, hệ thống điện lưới quốc gia, hệ thống thông tin liên lạc được đầu tư đến tất cả các xã và thị trấn. Trên địa bàn huyện có một số công trình xây dựng trọng điểm được đầu tư vốn xây dựng lên đến hàng trăm tỷ đồng, trong đó có: Khu trung tâm hành chính công, Ban Chỉ huy quân sự huyện, đường tuyến 25 mở rộng lên khu hành chính mới 2 làn rộng 45 m, Hồ sinh thái thị trấn Khánh Yên…

Thế mạnh về nông - lâm nghiệp

Văn Bàn là huyện có diện tích tự nhiên lớn nhất tỉnh Lào Cai với 142.345,46 ha; có tiềm năng và thế mạnh về các nguồn tài nguyên thiên nhiên, trong đó có tài nguyên đất, tài nguyên nước và đặc biệt là tài nguyên khoáng sản. Trong những năm gần đây Văn Bàn đã thu hút được nhiều dự án đầu tư với nguồn vốn lớn như các dự án xây dựng thủy điện, các dự án khai thác, chế biến khoáng sản; khai thác sản xuất vật liệu xây dựng; các cơ sở chế biến sản phẩm nông lâm sản. Nguồn tài nguyên rừng của Văn Bàn có độ tán che phủ là 63,6%.Với diện tích rừng tự nhiên và đất lâm nghiệp trên 89.525,02 ha, chiếm 85,04% diện tích tự nhiên, trong đó có hơn 41.045,59 ha rừng sản xuất, gần 26.400ha rừng phòng hộ, 22.081,59 ha rừng đặc dụng, diện tích đất rừng chưa trồng khoảng 570 ha, huyện Văn Bàn là địa phương có tiềm năng và lợi thế rò rệt về phát triển về rừng. Những năm qua, sản lượng khai thác gỗ trung bình đạt 2.376,8m3/năm; cùng với các loại sản phẩm từ tre, vầu, nứa… đã trở thành nguồn nguyên liệu phong phú cho công nghiệp chế biến gỗ, giấy, ván dăm, đũa... của địa phương. Ngoài ra, nhằm đa dạng hóa các sản phẩm, đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, mẫu mã sản phẩm, huyện đã và đang khuyến khích đầu tư công nghệ, thiết bị chế biến gỗ hiện đại tại