Thiết Kế Nhiệm Vụ Dạy Học Theo Mức Độ Tăng Dần Tương Tác Giữa Sv

+ Xác định mục tiêu bài dạy: Mục tiêu bài dạy phải chú ý hình thành cả 2 mục tiêu kép đó là năng lực nhận thức và kỹ năng học tập hợp tác.

+ Thiết kế nội dung hoạt động: Căn cứ vào mục tiêu học tập, GV nghiên cứu nội dung và các tài liệu giảng dạy, lựa chọn những tri thức “uỷ thác” vào những nhiệm vụ hoạt động sao cho tạo ra những thách thức tư duy, nhu cầu ham muốn hợp tác của SV để giải quyết vấn đề.

+ Chuẩn bị các phiếu phân chia nhiệm vụ: Thiết kế phiếu tương ứng với số nhiệm vụ và số nhóm phân chia.

+ Thiết kế đề kiểm tra: (1) Đề kiểm tra chứa đựng nội dung tổng hợp của tất cả các nhiệm vụ của các nhóm và mang tính chất cá nhân. Tức sau khi kết thúc làm việc nhóm, mỗi SV sẽ độc lập làm bài kiểm tra cá nhân. (2) Đồng thời thiết kế bảng tính điểm tiến bộ (nỗ lực cố gắng, làm việc hiệu quả) của từng cá nhân và của cả nhóm.

+ Nghiên cứu kỹ nhu cầu, sở thích, năng lực học tập, vùng miền sống… của SV trong lớp. Nghiên cứu kế sách chia nhóm, dự kiến thời gian duy trì, số lượng, các thành phần trong nhóm học tập và lập kế hoạch chi tiết cho giờ lên lớp. Đặc biệt chuẩn bị cho SV tâm thế, tinh thần học tập hợp tác.

- Chuẩn bị của SV

SV chuẩn bị tài liệu học tập, phương tiện hỗ trợ máy tính nối mạng, máy projector. Chuẩn bị tâm thế học tập như nhận thức vai trò, trách nhiệm cá nhân trong nhóm, cách thức, nguyên tắc hoạt động nhóm, ý thức khả năng kìm chế mình trong quá trình tham gia thảo luận…

- Các bước cơ bản tiến hành bài học

+ Bước 1: GV chia HS thành nhiều nhóm, mỗi nhóm từ 4 - 6 người, hình thành nhóm “chuyên gia”, các thành viên trong nhóm khác nhau về trình độ, giới tính, vùng miền, sở thích sao cho trong nhóm các thành viên khác nhau về “chất” và giữa các nhóm trong lớp thì giống nhau. Đồng thời GV tư vấn cho SV lựa chọn phân vai cho các thành viên trong nhóm (nhóm trưởng, thư ký, giám sát…).

Trên cơ sở đã chuẩn bị GV chia bài học thành thành 4 - 6 nhiệm vụ nhỏ đủ để mỗi nhóm tham gia nghiên cứu giải quyết một nhiệm vụ và hướng dẫn SV tìm cách thức trình bày chúng một cách khúc triết nhất.

+ Bước 2: Giao cho mỗi nhóm SV một nhiệm vụ (có thể là một chủ đề, một phần bài học…). GV phải làm sáng tỏ nhiệm vụ sao cho các SV trong nhóm phải ý thức rõ trách nhiệm cá nhân của mình, phải nghiên cứu, trao đổi, giải quyết và nắm vững nội dung đã thảo luận. Đặc biệt, nhấn mạnh vai trò họ sẽ là những “chuyên gia” trong việc thuyết trình và trả lời những câu hỏi thắc mắc về nội dung đã nghiên cứu của mình cho các bạn (nhóm “ghép hình”).

Thông báo hình thức và tiêu chí kiểm tra, đánh giá kết quả làm việc nhóm: Sau khi kết thúc làm việc nhóm, mỗi SV sẽ độc lập làm bài kiểm tra cá nhân. Việc kiểm tra, đánh giá bao gồm tính cả điểm tiến bộ (sự nỗ lực cố gắng, làm việc hiệu quả) của từng cá nhân và của cả nhóm.

+ Bước 3: Mỗi nhóm SV chỉ định một nhóm trưởng, thư ký, người theo dõi… Nhóm trưởng tổ chức điều khiển nhóm trao đổi, thảo luận… và thống nhất hoàn thành nhiệm vụ theo nguyên tắc hoạt động nhóm. Sau khi các nhóm SV này hoàn thành nhiệm vụ, dành thời gian cho SV trong nhóm đọc và hiểu thấu đáo lại bài thuyết trình của mình (từ 2- 3 phút).

Chú ý: Nhóm trưởng không cần thiết là người có năng lực nhất, các thành viên đều có thể đóng vai trò nhóm trưởng trong điều hành hoạt động nhóm hợp tác với nhau hoàn thành nhiệm vụ.

+ Bước 4: Chia lại nhóm với mỗi thành viên của nhóm "chuyên gia" ban đầu tương đương như một "mảnh ghép" và nhóm mới gồm đủ những "mảnh ghép" của các nhóm "chuyên gia" gộp lại. (Hình thành nhóm “ghép hình”).

Sơ đồ ghép nhóm

1 1 1 1

2 2 2 2

3 3 3 3

4 4 4 4

1 2 3 4

Vòng 1

Vòng 2

Bước 5: Mỗi thành viên trong nhóm mới (nhóm “ghép hình”) sẽ giảng lại cho các thành viên trong nhóm của mình về nội dung bài học đã nắm được thông qua thảo luận ở nhóm ban đầu, đồng thời khuyến khích những người trong nhóm

đặt câu hỏi để làm rõ vấn đề. Như vậy mỗi SV đều được “dạy” SV khác về nội dung mình đã nghiên cứu và nghe, hỏi những nội dung khác của bài học.

+ Bước 6 : Kiểm tra

Sau khi kết thúc hoạt động nhóm, SV thực hiện một bài kiểm tra độc lập mang tính cá nhân. Đánh giá việc lĩnh hội, tiếp thu tri thức của từng cá nhân được tính bằng kết quả điểm kiểm tra của từng SV.

Đánh giá sự nỗ lực cá nhân, hiệu quả làm việc hợp tác của từng SV và nhóm bằng cách sau: Điểm trung bình cộng của tất cả bài kiểm tra SV trong một nhóm “ghép hình” được tính là điểm nền của nhóm. Điểm tiến bộ của từng SV, được tính bằng điểm kiểm tra từng cá nhân so với điểm nền. Điểm tiến bộ của cả nhóm được tính bằng trung bình cộng của điểm tiến bộ của tất cả SV trong một nhóm.

* Cách tính điểm tiến bộ của SV trong học tập theo kỹ thuật Jigsaw

Bài kiểm tra

Điểm tiến bộ
Thấp hơn điểm nền từ 3 điểm trở lên	0
Thấp hơn điểm nền từ 1-2 điểm	1
Bằng điểm nền, hoặc cao hơn điểm nền từ 1-2 điểm	2
Cao hơn điểm nền 3 điểm trở lên	3
Điểm tuyệt đối không tính điểm nền	3

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 242 trang tài liệu này.

Trích từ nguồn: http:edu.go.vn/e-tap-chi/tin/9/49/1741/day-hoc-hop-tac-theo-cau-truc-jigsaw-mot- bien-phap-danh-gia-hoc-sinh-va-nhom-hoc-sinh.html.

* Trong quá trình sinh viên làm việc nhóm GV luôn đứng vai trò giám sát, cố vấn học tập, giúp sinh viên gợi mở những vấn đề khó, tìm cách giúp các buổi “ghép hình” luôn thông suốt, hạn chế bị chậm tiến độ bởi những sinh viên chậm chạp, những sinh viên thảo luận chiếm quá nhiều thời gian hay thích thống soái nhóm.

Kỹ thuật lắp ráp Jigsaw của Elliot Aronson có thể sử dụng ở rất nhiều các môn học khác nhau.

(2) Kỹ thuật 2: Phỏng vấn ba bước (Three - step Interview) của Spencer Kagan

- Nội dung: Phỏng vấn ba bước là một kỹ thuật thực hiện học tập hợp tác hiệu quả, khuyến khích SV chia sẻ những suy nghĩ của họ và hợp tác với nhau. Được thiết

kế do chuyên gia tâm lý học Spencer Kagan vào cuối những năm 60 của thế kỷ XX. Dụng ý của kỹ thuật này tạo điều kiện tất cả các SV phải tìm tòi nghiên cứu chia sẻ thực hiện nhiệm vụ học tập của nhóm, sau đó “giảng lại cho bạn” và chịu sự phỏng vấn của bạn về nội dung thuyết trình. Đồng thời đổi vai chú ý lắng nghe, chia sẻ với bạn khi bạn trình bày. Từ đó loại trừ được những trường hợp những SV lười, ỉ lại, dựa dẫm.

- Cách thực hiện

- Chuẩn bị của GV: GV nghiên cứu tài liệu, giáo trình, chương trình, kế hoạch dạy học môn học… từ đó lựa chọn nội dung bài dạy có lợi thế cho việc thực hiện kỹ thuật dạy học. Thường là những nội dung trong giáo trình, tài liệu có thể đặt thành nhiều câu hỏi nghi vấn cần được giải đáp.

+ Xác định mục tiêu bài dạy: Mục tiêu bài dạy phải chú ý hình thành cả 2 mục tiêu kép đó là năng lực nhận thức và KNHTHT.

+ Nghiên cứu kỹ nhu cầu, sở thích, năng lực học tập, vùng miền sống… của SV trong lớp. Dự kiến kế sách chia nhóm, thời gian duy trì, số lượng, các thành phần trong nhóm học tập và lập kế hoạch chi tiết cho giờ lên lớp. Chuẩn bị cho SV tâm thế, tinh thần học tập hợp tác.

- Chuẩn bị của SV

SV chuẩn bị tài liệu học tập, giấy Ao, phương tiện hỗ trợ máy tính nối mạng, máy projector. Chuẩn bị tâm thế học tập như nhận thức vai trò, trách nhiệm cá nhân trong nhóm, cách thức, nguyên tắc hoạt động nhóm hợp tác, ý thức khả năng kìm chế mình trong quá trình tham gia thảo luận…

- Các bước cơ bản tiến hành bài học

+ Bước 1: Sinh viên được chia thành các nhóm, mỗi nhóm từ 4 - 6 SV, tuỳ theo số lượng SV trong lớp (mỗi nhóm có phân chia vai trò của SV theo cấu trúc nhóm học tập hợp tác: nhóm trưởng, thư ký, người theo dõi thời gian...). Với nội dung đã nghiên cứu ở nhà, nhiệm vụ mỗi nhóm SV là trao đổi, thảo luận, soạn thảo ra một bộ câu hỏi xoay xung quanh nội dung bài học. Mục đích là làm sáng tỏ những tri thức chứa đựng trong nội dung bài học.

+ Bước 2: Bộ câu hỏi sau khi soạn thảo xong được chia đều cho các thành viên trong nhóm (mỗi SV đảm nhiệm một số câu hỏi). Mỗi thành viên của nhóm

này tìm kiếm một thành viên trong nhóm khác để tạo thành một cặp và tiến hành phỏng vấn với các câu hỏi do nhóm mình đặt ra. Các thành viên trong một cặp đổi vai cho nhau, người phỏng vấn trở thành người trả lời và ngược lại. Nội dung trao đổi được các thành viên ghi chép lại. Với điệu kiện học tập hiện nay trong các trường ĐHSP chưa đủ rộng rãi và chưa có các bàn tròn với các khoảng cách di chuyển thuận lợi, GV có thể ghép 2 nhóm một với nhau tạo thành nhóm mới tạm thời.

+ Bước 3: Sau bước 2 các thành viên trở về nhóm của mình và chia sẻ câu trả lời của đối tác cho nhóm mình. Mỗi người chịu trách nhiệm một phần nhiệm vụ, các thành viên khác hỗ trợ, giúp đỡ, cộng tác với nhau hoàn thành đáp án toàn bộ câu hỏi soạn thảo ban đầu của nhóm, đồng thời bổ sung những ý tưởng mới thông qua trao đổi được của bạn (nhóm bạn). Cuối cùng là trình bày kết quả của nhóm mình trước lớp.

Sơ đồ ghép nhóm

Bước 1:

1	1		2	2	2			3	3	3		4		4	4

1	1	1		2	2	2			3	3	3		4		4	4
Bước 2:
1	1		1	2	2		2	3		3	3	4		4		4
2	2		2	1	1		1	4		4	4	3		3		3
Bước3:

1 1 1

2 2 2

4 4 4

* Sau khi các nhóm trình bày sản phẩm của mình, GV có nhận xét, đánh giá, chính xác hoá kiến thức. Đồng thời, nhận xét hiệu quả làm việc từng nhóm dựa trên một số phương pháp đánh giá học tập hợp tác.

* Chú ý: GV luôn đóng vai trò là người cố vấn, người định hướng, đôi khi là người tham dự để quá trình hợp tác nhóm thông suốt. Ngoài ra để quá trình hình thành nhóm có hiệu quả mà không gây ồn ào, ảnh hưởng đến tiến độ thì GV thường là người phân công và vẽ sơ đồ lên bảng để SV có thể thực hiện tốt hơn.

(3) Kỹ thuật 3: Đánh số (Numbered Heads) của Spencer Kagan

- Nội dung: Đây là một kỹ thuật tạo ra quan hệ tương tác phụ thuộc tích cực lẫn nhau trong HTHT. Điểm nhấn của kỹ thuật này là SV vừa làm việc cá nhân với trách nhiệm cao tạo ra sản phẩm mang tính cá nhân, vừa phải biết thương lượng, trao đổi với nhau đi đến thống nhất tạo ra sản phẩm chung mang tính tập thể (nhóm); đồng thời các thành viên trong nhóm kiểm tra sự lĩnh hội của nhau để mỗi thành viên đều có thể chịu trách nhiệm trình bày kết quả học tập cho cả nhóm mình tạo ra.

- Cách thực hiện

Chuẩn bị của GV:

+ GV nghiên cứu tài liệu, giáo trình, chương trình, kế hoạch dạy học môn học… từ đó lựa chọn nội dung bài dạy có lợi thế cho việc thực hiện kỹ thuật dạy học. Thường là những nội dung trong giáo trình, tài liệu có thể đặt thành những chủ đề, những hình huống thảo luận.

+ Xác định mục tiêu bài dạy, thiết kế nhiệm vụ hợp tác, xây dựng tri tiết kế hoạch giờ học, dự kiến những khó khăn, vướng mắc của SV về kiến thức nội dung học tập và về KNHTHT .

Chuẩn bị của SV:

SV chuẩn bị tài liệu học tập, phương tiện hỗ trợ máy tính nối mạng, máy projector. Chuẩn bị tâm thế học tập như nhận thức vai trò, trách nhiệm cá nhân trong nhóm, các quy tắc, cách thức hoạt động nhóm.

- Các bước cơ bản tiến hành bài học

+ Bước 1: Chia lớp thành các nhóm nhỏ ngẫu nhiên theo cách đếm số thứ tự theo bàn ngồi từ trên xuống dưới hoặc theo danh sách lớp, mỗi nhóm có 4 - 6 SV.

Mỗi SV trong nhóm được nhận một con số 1; 2; 3; 4... Nhóm phân công nhiệm vụ cho các thành viên gồm: nhóm trưởng điều khiển quá trình thảo luận; thư ký ghi chép các ý kiến của các thành viên; người theo dõi thời gian...). GV hướng dẫn tỷ mỉ cách làm việc nhóm cho SV.

+ Bước 2: GV Giao nhiệm vụ dưới dạng một câu hỏi, một chủ đề thảo luận trước lớp. Hướng dẫn SV cách thức hoạt động và các nguyên tắc hoạt động trong nhóm. Thông báo cho SV các tiêu chí đánh giá cá nhân, nhóm. Hỗ trợ SV xác định nhiệm vụ và mục tiêu đạt được của từng cá nhân, gợi ý, giúp đỡ những SV gặp khó khăn trong việc giải quyết nhiệm vụ.

Sản phẩm chung

Ý kiến 1

Ý kiến 2

Ý kiến 3

Ý kiến 4

* Hình thức làm việc hợp tác nhóm: Các thành viên trong nhóm SV tập trung suy nghĩ lần lượt đưa ra cách giải quyết của mình, thư ký ghi lại toàn bộ câu trả lời của từng thành viên trong nhóm.

Khi hết các ý kiến trình bày, SV thảo luận sắp xếp lại ý kiến, trao đổi thảo luận đi đến thống nhất tạo ra sản phẩm chung của nhóm.

+ Bước 3: SV lần lượt đặt câu hỏi xoay xung quanh vấn đề vừa thảo luận hỗ trợ những SV yếu trong nhóm nhằm đạt được chắc chắn tất cả các thành viên trong nhóm đều hiểu, trả lời trôi chảy thống nhất một đáp án và có khả năng trình bày báo cáo của nhóm.

+ Bước 4: GV gọi một số ngẫu nhiên lên trình bày báo cáo nhóm đồng thời đặt những câu hỏi xung quanh vấn đề thảo luận để kiểm tra việc nắm tri thức của SV.

+ Bước 5: GV nhận xét, đánh giá từng nhóm và chính xác hoá vấn đề. Dành thời gian cho SV bổ xung (thêm hoặc bớt), hoàn thiện sản phẩm học tập của nhóm.

3.2.3. Thiết kế nhiệm vụ dạy học theo mức độ tăng dần tương tác giữa SV - SV

Thiết kế nhiệm vụ DH theo mức độ tăng dần tính tương tác SV - SV chính là xây dựng các nội dung hoạt động cho SV - SV trong quá trình học tập bằng cách tăng dần độ khó nhằm rèn luyện các KNHTHT và phát triển tính tích cực tư duy của SV.

* Mục tiêu của biện pháp

Thiết kế các biện pháp DH theo mức độ tăng dần tính tương tác SV - SV, dựa trên xây dựng các nhiệm vụ học tập cho SV theo tăng dần độ khó nhằm rèn luyện các KNHTHT và phát triển tính tích cực tư duy trong việc giải quyết các nhiệm vụ học tập.

* Nội dung của biện pháp

- Mức độ 1

Nhiệm vụ học tập được thiết kế tương đối đơn giản nhằm nắm vững nội dung tài liệu học tập, củng cố tri thức, phát triển kỹ năng hợp tác cơ bản. Thời gian diễn ra hoạt động học tập hợp tác trong vòng 5 đến 10 phút, thường tiến hành vào cuối giờ học lý thuyết với quy mô nhóm nhỏ 2 SV/1 nhóm. Sử dụng thích hợp khi giảng viên mới bắt đầu tiếp cận các cách thức DH hợp tác, đồng thời phù hợp với các mức độ KNHTHT của SV còn thấp.

- Các bước thực hiện cơ bản của biện pháp

Bước 1:

+ Căn cứ vào nội dung bài học lý thuyết vừa học, GV thiết kế nhiệm vụ hợp tác với yêu cầu thấp, thời gian thực hiện ngắn từ 5 đến 10 phút . Ví dụ: SV tóm tắt bài ngay sau giờ học lý thuyết; giải quyết một tình huống, bài tập vận dụng kiến thức vừa học; một bài trắc nghiệm nhanh với kiến thức vừa học... nhằm củng cố việc nắm vững nội dung tài liệu học tập thông qua việc SV hợp tác với nhau “sào” bài ngay tại lớp.

+ SV chuẩn bị tâm thế tiếp nhận nhiệm vụ học tập.

Bước 2:

+ GV giao nhiệm vụ cho SV.

+ SV tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 3:

+ GV: Chia nhóm nhỏ 2 SV/1 nhóm, thường 2 SV ngồi cạnh nhau trong một bàn ghép vào một nhóm. Theo dõi định hướng, cố vấn, hỗ trợ, hướng dẫn các kỹ năng học tập hợp tác cho SV.

+ SV: Tổ chức trao đổi, thảo luận, hợp tác với nhau hoàn thành nhiệm vụ.