Tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân – Nghiên cứu ở một số nền kinh tế châu Á và hàm ý chính sách đối với Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------------------

LÊ VIỆT AN

TÁC ĐỘNG CỦA CHI TIÊU CÔNG ĐẾN ĐẦU TƯ TƯ NHÂN - NGHIÊN CỨU Ở MỘT SỐ NỀN KINH TẾ CHÂU Á VÀ

HÀM Ý CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

HÀ NỘI - 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------------------

LÊ VIỆT AN

TÁC ĐỘNG CỦA CHI TIÊU CÔNG ĐẾN ĐẦU TƯ TƯ NHÂN - NGHIÊN CỨU Ở MỘT SỐ NỀN KINH TẾ CHÂU Á VÀ

HÀM Ý CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI VIỆT NAM

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Mã số: 9340201

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

1. TS. ĐẶNG ANH TUẤN

2. TS. TRỊNH THỊ THÚY HỒNG

HÀ NỘI - 2020

LỜI CAM KẾT

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng luận án này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Hà Nội, ngày 6 tháng 10 năm 2020

Nghiên cứu sinh

Lê Việt An

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập nghiên cứu sinh tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân, tôi đã được thụ hưởng một môi trường học thuật tuyệt vời cùng sự tận tâm, nhiệt tình của quý Thầy, Cô và đội ngũ cán bộ nhân viên nhà trường. Đây thật sự là quãng thời gian quý báu và ấn tượng trong cuộc đời đi học của tôi.

Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu, Viện Đào tạo Sau Đại học trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Đặng Anh Tuấn, TS. Trịnh Thị Thúy Hồng đã tận tâm hướng dẫn và giúp tôi hoàn thành hướng nghiên cứu, cũng như có những lời góp ý, phản biện và lời khuyên quý báu để tôi có thể hoàn thành luận án này.

Tôi cũng xin dành những lời cảm ơn chân thành đến Viện Ngân hàng - Tài chính trường Đại học Kinh tế Quốc dân; đặc biệt là PGS. TS. Cao Thị Ý Nhi - Trưởng Bộ môn Lý thuyết Tài chính Tiền tệ, PGS. TS. Hồ Đình Bảo - Trưởng Khoa Kinh tế học đã có những góp ý quan trọng và chia sẻ kinh nghiệm quý báu trong quá trình thực hiện đề tài.

Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, đồng nghiệp, các anh chị cán bộ nhà trường đã đồng hành, hỗ trợ và động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận án này.

Luận án này chứa đựng nhiều sự cố gắng của tôi, nhưng vẫn không tránh khỏi sai sót, hạn chế. Kính mong nhận được sự góp ý, chia sẻ từ quý thầy, cô và đồng nghiệp.

Trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày 6 tháng 10 năm 2020

Nghiên cứu sinh

Lê Việt An

MỤC LỤC

1.1. Lý do chọn đề tài 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu 3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu 3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4

1.5. Phương pháp nghiên cứu 4

1.6. Những đóng góp mới của luận án 4

1.7. Kết cấu luận án 4

2.1. Chi tiêu công 9

2.1.1. Quan niệm về chi tiêu công 9

2.1.2. Vai trò của chi tiêu công 10

2.1.3. Đặc điểm của chi tiêu công 12

2.1.4. Phân loại chi tiêu công 13

2.2. Đầu tư tư nhân 14

2.2.1. Quan niệm về đầu tư tư nhân 14

2.2.2. Các nhân tố tác động đến đầu tư tư nhân 15

2.3. Tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân 23

2.3.1. Hiệu ứng lấn át đầu tư 23

2.3.2. Hiệu ứng bổ trợ đầu tư 29

2.4. Tổng quan nghiên cứu thực nghiệm về tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân 30

2.4.1. Hiệu ứng lấn át đầu tư 30

2.4.2. Hiệu ứng bổ trợ đầu tư 31

2.4.3. Khoảng trống nghiên cứu về tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân 33

3.1. Quy trình nghiên cứu 37

3.2. Mô hình nghiên cứu 38

3.2.1. Mô hình nghiên cứu 38

3.2.3. Giả thuyết nghiên cứu của phương trình chi tiêu công 44

3.3. Phương pháp nghiên cứu 46

3.3.1. Phương pháp nghiên cứu định lượng 47

3.3.2. Phương pháp nghiên cứu định tính 48

3.4. Dữ liệu nghiên cứu 49

4.1. Tình hình chi tiêu công và đầu tư tư nhân ở một số nền kinh tế châu Á 52

4.1.1. Tình hình chi tiêu công 52

4.1.2. Tình hình đầu tư tư nhân 55

4.2. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm về tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân ở một số nền kinh tế châu Á 58

4.2.1. Thống kê mô tả các biến trong mô hình 58

4.2.2. Ma trận hệ số tương quan giữa các biến số 63

4.2.3. Kết quả hồi quy mô hình nghiên cứu tác động của chi tiêu công đến đầu tư

tư nhân 64

4.2.3.3. Kết quả hồi quy phương trình tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân68

4.3. Tình hình chi tiêu công và đầu tư tư nhân ở Việt Nam 75

4.3.1. Chi tiêu công ở Việt Nam 75

4.3.2. Đầu tư tư nhân ở Việt Nam 82

4.3.3. Tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân ở Việt Nam 88

5.1. Kết luận chung về tác động của chi tiêu công đến đầu tư tư nhân 101

5.2. Hàm ý chính sách đối với Việt Nam 104

5.2.1. Đối với hoạt động chi tiêu công 105

5.2.2. Một số khuyến nghị khác 110

5.3. Hạn chế của nghiên cứu 112

5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo 112

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Tiếng Anh	Tiếng Việt
2SLS	Two-Stage Least Squares	Mô hình hồi quy 2 giai đoạn
3SLS	Three-Stage Least Squares	Mô hình hồi quy 3 giai đoạn
ADB	Asia Development Bank	Ngân hàng phát triển châu Á
ECM	Error Correction Model	Mô hình hiệu chỉnh sai số
FDI	Foreign Direct Investment	Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
FE	Fixed Effect	Tác động cố định
GDP	Gross Domestic Product	Tổng sản phẩm trong nước
GMM	Generalized Method of Moment	Mô hình mô-men tổng quát
HDI	Human Development Index	Chỉ số phát triển con người
ICOR	Incremental Capital-Ouput Ratio	Hệ số gia tăng vốn - sản lượng
IMF	International Monetary Fund	Quỹ Tiền tệ quốc tế
LPI	Logistics Performance Index	Chỉ số kết quả hậu cần
NSNN		Ngân sách nhà nước
OLS	Ordinary Least Square	Bình phương bé nhất
PCI	Provincial Competitiveness Index	Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh
PPP	Public-Private Partnership	Hợp đồng đối tác công - tư
RE	Random Effect	Tác động ngẫu nhiên
SVAR	Structural Vector AutoRegression	Mô hình vectơ tự hồi quy dạng cấu trúc
VAR	Vector AutoRegression	Mô hình vectơ tự hồi quy
VECM	Vector Error Correction Model	Mô hình vectơ hiệu chỉnh sai số
WB	World Bank	Ngân hàng thế giới
WDI	World Development Indicators	Báo cáo Chỉ số phát triển thế giới
WEO	World Economic Outlook	Báo cáo Tổng quan kinh tế thế giới
WGI	Worldwide Governance Indicators	Chỉ số quản trị toàn cầu