Tiêu Chí Đánh Giá Chuyển Dịch Cơ Cấu Kinh Tế Nông Nghiệp Ở Huyện

là nông nghiệp, nông thôn góp phần đáng kể mở rộng thị trường của công nghiệp và dịch vụ. Đây là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của công nghiệp, dịch vụ.

Nông nghiệp là khu vực dự trữ và cung cấp lao động cho phát triển công nghiệp và đô thị. Do đó trong quá trình nông nghiệp hoá và đô thị hoá, cần thiết phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH, HĐH để một mặt tạo ra nhu cầu lớn về lao động, mặt khác lực lượng lao động nông nghiệp được giải phóng ngày càng nhiều. Số lao động này dịch chuyển bổ sung cho phát triển công nghiệp và đô thị. Đó là xu hướng có tính quy luật ở mọi quốc gia trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

Thứ năm, phát triển nông nghiệp là cơ sở ổn định kinh tế, chính trị, xã hội.

Nông nghiệp hiện nay còn chiếm gần 50% lao động xã hội. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp để một mặt, đảm bảo tốt hơn nhu cầu lương thực, thực phẩm cho xã hội, nguyên liệu cho công nghiệp nhẹ; mặt khác, trực tiếp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho cư dân nông thôn. Do đó, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp góp phần vào ổn định chính trị, xã hội. Hơn thế nữa, cư dân nông thôn chủ yếu là nông dân, người bạn đồng minh, là chỗ dựa đáng tin cậy của giai cấp công nhân trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc XHCN, phát triển nông nghiệp, nông thôn góp phần củng cố liên minh công nông, tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân. Chính vì vậy, để phát triển nông nghiệp, cần thiết phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp một cách nhanh chóng, hợp lý, hiệu quả.

Hai là, xuất phát từ yêu cầu của quá trình CNH, HĐH đất nước.

Nhiệm vụ trọng tâm của toàn Đảng, toàn dân ta trong thời kỳ quá độ là tiến hành CNH, HĐH đất nước; trong đó chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một nội dung quan trọng của quá trình CNH, HĐH, nhằm xây dựng một cơ cấu

kinh tế hợp lý; cho phép khai thác có hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của đất nước nói chung, của từng địa phương nói riêng, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế hiện nay.

1.2.6. Tiêu chí đánh giá chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 134 trang tài liệu này.

Cơ cấu kinh tế phản ánh hai mặt lượng và chất trong mối tương quan tỷ lệ giữa các bộ phận hợp thành của nền kinh tế. Cho nên, khi đánh giá quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện cần chú ý cả những quan hệ tỷ lệ về mặt lượng cũng như phân tích sự thay đổi về chất của các mối quan hệ tương quan ấy. Các tiêu chí cơ bản phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở huyện, bao gồm:

Một là, sự thay đổi về diện tích, tỷ trọng lao động và giá trị trong GDP giữa các ngành: trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản theo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã được xác định. Cụ thể là:

- Sự thay đổi về diện tích gieo trồng, diện tích giành cho chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản.

- Sự thay đổi tỷ trọng lao động giữa các ngành: trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản.

- Sự thay đổi tỷ trọng tham gia vào GDP của từng ngành: trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản

Hai là, sự thay đổi về diện tích, tỷ trọng lao động và giá trị trong GDP ở nội bộ từng ngành: trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản theo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã được xác định. Cụ thể là:

- Sự thay đổi về diện tích, tỷ trọng lao động và giá trị trong GDP ở nội bộ ngành trồng trọt: giữa trồng cây lương thực với trồng cây ăn quả, rau…; giữa cây trồng có giá trị và hiệu quả kinh tế thấp sang loại cây trồng có giá trị và hiệu quả kinh tế cao.

- Sự thay đổi về diện tích, tỷ trọng lao động và giá trị trong GDP ở nội bộ ngành chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản: giữa nuôi gia súc với gia cầm và các loại thủy sản…; giữa nuôi các loại con giống có giá trị và hiệu quả kinh tế thấp sang loại con giống có giá trị và hiệu quả kinh tế cao.

1.3. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở một số địa phương và bài học rút ra cho huyện Thạch Thất

1.3.1. Kinh nghiệm của huyện Mỹ Đức

Mỹ Đức là vùng bán sơn địa, nằm ở phía Nam đồng bằng Bắc Bộ, cách trung tâm Hà Nội chưa đầy 50km. Giao thông đường bộ có tuyến quốc lộ 21B chạy từ Hà Đông, qua thị trấn Đại Nghĩa, sang tỉnh Hà Nam. Giao thông đường sông có con sông Đáy, cùng hệ thống sông suối nhỏ chằng chịt trên địa bàn huyện.

Mỹ Đức đã chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, để xây dựng nông thôn mới có kinh tế phát triển, đời sống văn hoá phong phú lành mạnh, có cơ sở hạ tầng đáp ứng được những nhu cầu cơ bản của nông dân, bảo đảm công bằng xã hội, củng cố an ninh - quốc phòng. Cùng với chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần và xác định hộ xã viên là là đơn vị kinh tế tự chủ, Huyện đã có nhiều chủ trương, biện pháp thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn.

Những năm gần đây, huyện Mỹ Đức đã tổ chức chỉ đạo dồn điền đổi thửa, chuyển đổi mạnh cơ cấu mùa vụ, cấy 100% diện tích lúa xuân muộn, mùa sớm để trồng cây vụ Đông, nâng hệ số lần gieo trồng từ 2,2 lần năm 2005 lên 2,8 lần năm 2009; cơ cấu giống lúa tập trung vào các giống nguyên chủng có năng suất cao; tăng cường đầu tư kinh phí, áp dụng chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp như: đầu tư 1,4 tỷ đồng để hỗ trợ tập huấn kỹ thuật phòng trừ dịch hại tổng hợp (IPM) trong bảo vệ thực vật, chương trình thâm canh lúa cải tiến SRI, lúa lai, lúa chất lượng cao, đưa

các giống cây, con có năng suất, chất lượng cao vào sản xuất như: Bò lai Sind, lợn siêu nạc... Huyện đã xây dựng nhiều mô hình đem lại hiệu quả kinh tế cao được tổng kết nhân ra diện rộng; trong đó, đã đầu tư 2,6 tỷ đồng hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi cho hộ nông dân (lúa lai, khoai tây, đậu tương, bò đực giống…). Do đó, năng suất lúa bình quân hàng năm đạt 12,2 tấn/ha; giá trị sản xuất 1 ha canh tác bình quân đạt 59 triệu đồng/năm, tăng 18% so với mục tiêu đề ra; sản xuất vụ Đông trở thành vụ sản xuất chính trong năm đem lại hiệu quả kinh tế cao, tăng thu nhập, góp phần giải quyết lao động nông nhàn cho hộ nông dân.

Công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi cũng được Huyện chú trọng đẩy mạnh; nhờ đó, đã chuyển đổi được 1.636 ha (chiếm 20% diện tích lúa, đạt 82% so với mục tiêu đề ra là 2000 ha) từ diện tích cấy lúa kém hiệu quả sang mô hình chăn nuôi kết hợp, bước đầu có hiệu quả. Theo đó, đã có 500 ha cho thu nhập từ 100 triệu đồng/ha/năm trở lên. Huyện xây dựng được 85 mô hình trang trại (24 trang trại chăn nuôi, 38 trang trại thuỷ sản, 21 trang trại tổng hợp, 01 trang trại trồng cây lâu năm, 01 trang trại trồng cây hàng năm). Công tác phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm được Huyện chỉ đạo quan tâm, khoanh vùng dập dịch cúm gia cầm, lợn tai xanh, lở mồm long móng kịp thời, đảm bảo vệ sinh môi trường không để dịch tái phát nên chăn nuôi ổn định và phát triển. Trong 5 năm qua, giá trị chăn nuôi tăng bình quân hàng năm là 5,8%, tỷ trọng chăn nuôi trong nông nghiệp năm 2005 là 30,4%, dự kiến năm 2010 ước đạt 37,8%.

Bên cạnh đó, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển trồng rừng được UBND huyện đặc biệt quan tâm. Đến nay, độ che phủ rừng đạt 48%. Huyện tổ chức thực hiện tốt việc quy hoạch, bảo vệ phòng chống cháy rừng nên trong những năm qua không để xảy ra cháy rừng. Công tác thuỷ lợi đã được Huyện đầu tư với tổng kinh phí 235,5 tỷ đồng, trong đó kinh phí của Huyện

19,5 tỷ đồng, Thành phố 216 tỷ đồng để xây dựng các công trình thuỷ lợi trên địa bàn toàn Huyện, như: xử lý, đắp đê bao tại xã An Phú, Hợp Thanh, An Tiến, đê vùng Hương Sơn, đê Mỹ Hà…, nạo vét các kênh và một số công trình kè bờ hữu đê sông Đáy. UBND huyện cũng chỉ đạo các xã, thị trấn làm tốt công tác thuỷ lợi nội đồng và chương trình kiên cố hoá kênh mương; nhờ đó, đã góp phần đảm bảo nước tưới, tiêu cho sản xuất, hàng năm chủ động xây dựng và triển khai thực hiện phương án phòng, chống bão, lụt, úng và phân lũ. Huyện cũng thường xuyên quan tâm, tích cực chỉ đạo, củng cố hoạt động của các HTX nông nghiệp theo Luật HTX 2013. Hiện nay có 20/23 HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ có lãi, hoạt động có hiệu quả.

Trong thời gian tới, Huyện sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn; tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, đưa các giống lúa năng suất, chất lượng cao, cây ăn quả, vật nuôi mới vào sản xuất để tạo ra vùng sản xuất hàng hoá lớn mang tính đặc thù của từng vùng, từng xã trong Huyện. UBND huyện chỉ đạo thực hiện thâm canh, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm tăng nhanh giá trị thu nhập trên 1 đơn vị diện tích canh tác; phấn đấu từ năm 2015 trở đi, diện tích lúa canh tác ổn định từ 6.500 - 7.000ha/vụ, sản lượng lúa ổn định ở mức 86.000 tấn/năm, tiếp tục chuyển dịch các mô hình cơ cấu cây trồng, vật nuôi có hiệu quả, kinh tế cao hơn trồng lúa. Huyện sẽ đầu tư kinh phí xây dựng, quy hoạch các vùng đất bãi ven sông Đáy để trồng rau sạch, rau an toàn (khoảng 50 – 100 ha ở xã Bột Xuyên, Lê Thanh, Phùng Xá, Vạn Kim); tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển mô hình thuỷ sản - chăn nuôi kết hợp, chăn nuôi cá thâm canh… tạo ra vùng sản xuất có sản phẩm lớn ở xã An Phú, Hợp Thanh và Hương Sơn. Bên cạnh đó, UBND huyện cũng chỉ đạo đẩy mạnh nghiên cứu đầu tư sản xuất một số sản phẩm hàng hoá có tính

đặc thù phục vụ du khách trẩy hội Chùa Hương, từng bước gắn kết hiệu quả giữa hoạt động du lịch và thương mại.

Ngoài ra, UBND huyện còn chú trọng huy động nhiều nguồn vốn để phục vụ cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn Huyện. Ngoài ngân sách huyện, xã, thị trấn hàng năm dành tối thiểu 30 - 40% để đầu tư cho lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Huyện còn tích cực đẩy mạnh xã hội hóa, huy động nguồn vốn trong dân, các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm phục vụ cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp; hỗ trợ các dự án giải quyết việc làm, xoá đói giảm nghèo và nâng cao thu nhập cho nông dân, tổ chức đào tạo nghề cho nông dân trong tiến trình thực hiện tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp.

1.3.2. Kinh nghiệm của huyện Sóc Sơn

Huyện Sóc Sơn nằm ở phía Bắc thành phố Hà Nội. Với diện tích tự nhiên 306,5 km2, Sóc Sơn là huyện có diện tích lớn thứ 2 của Hà Nội, chỉ sau huyện Ba Vì.

Sóc Sơn là huyện ngoại thành của Hà Nội, với dân số trung bình khoảng 263,5 nghìn người, diện tích đất nông nghiệp chiếm tỷ lệ lớn nhất so với các quận, huyện trong thành phố. Do vậy, việc phát triển nông nghiệp luôn được Đảng bộ Thành phố và Huyện quan tâm.

Trong những năm gần đây, để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, UBND huyện đã chỉ đạo quyết liệt việc dồn điền, đổi thửa, chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, cơ cấu giống cây trồng và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Với việc hoàn thành dồn điền đổi thửa hơn 11.000 ha (từ chỗ bình quân 10 thửa/hộ đến nay giảm xuống còn 2,5 thửa/hộ), Huyện đã có nhiều giải pháp thúc đẩy hình thành nên những vùng sản xuất chuyên canh, tăng tỷ lệ cơ giới hóa, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Nhờ đó, sản xuất nông nghiệp phát triển, hình thành

nhiều vùng sản xuất chuyên canh đem lại giá trị kinh tế cao, có những vùng đạt từ 350 triệu đồng đến 1 tỷ đồng/ha, góp phần ổn định và nâng cao đời sống nông dân.

1.3.3. Kinh nghiệm của huyện Thanh Oai

Huyện Thanh Oai với diện tích tự nhiên là 129,6 km², dân số là 175.800 người đang được xem là mô hình “điểm” trong quá trình xây dựng nông thôn mới của thành phố Hà Nội. Một trong những nội dung của quá trình xây dựng nông thôn mới ở huyện Thanh Oai là đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Trong vấn đề này, huyện Thanh Oai đã tập trung vào việc hoàn thành công tác dồn điền, đổi thửa để quy hoạch thành các vùng sản xuất tập trung và tích cực hỗ trợ nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, quy mô lớn bền vững và hiệu quả.

Xác định rò tầm quan trọng của công tác dồn điền, đổi thửa đối với việc thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, UBND huyện Thanh Oai đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chuyên môn và chính quyền các xã, thị trấn bám sát cơ sở hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện. Hàng tuần, thành viên Ban Chỉ đạo của huyện, của xã và tiểu ban dồn điền đổi thửa tổ chức họp giao ban để kịp thời nắm bắt những khó khăn, vướng mắc, đưa ra biện pháp khắc phục. Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của nhân dân, Thanh Oai đã hoàn thành dồn điền đổi thửa trên 8.200 ha. Thông qua công tác dồn điền đổi thửa, toàn bộ diện tích đất nông nghiệp đều được quy hoạch lại và hệ thống giao thông nội đồng, kênh mương tưới tiêu cũng được điều chỉnh phù hợp. Thực tế, mỗi hộ gia đình trước dồn điền đổi thửa có 7 - 15 thửa ruộng. Đến nay, chỉ còn 1 - 2 thửa, thuận lợi cho việc hình thành các mô hình đầu tư thâm canh, chuyên canh, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi.

Điểm nhấn sau dồn điền đổi thửa là Huyện tập trung chỉ đạo xây dựng nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp hàng hóa đem lại giá trị kinh tế cao, như mô hình nuôi trồng thuỷ sản ở các xã Liên Châu (145 ha), Hồng Dương (90 ha) cho giá trị thu nhập trên 300 triệu/ha/năm; mô hình chăn nuôi tập trung xa khu dân cư ở xã Tân Ước (7 ha), xã Kim Thư (15 ha)... cho giá trị thu nhập trên 1 tỷ đồng/ha/năm; mô hình trồng cam Canh tại xã Kim An (70 ha), Cao Viên (50 ha) cho giá trị trên 800 triệu - 1 tỷ đồng/ha/năm. Đến nay, toàn Huyện đã chuyển đổi được 1.118 ha, trong đó nuôi trồng thuỷ sản, trồng lúa và nuôi cá 680 ha, rau an toàn 108 ha, cây ăn quả 393 ha, chăn nuôi tập trung xa khu dân cư 37 ha. Các mô hình chuyển đổi đã cho kết quả cao gấp 4 đến 5 lần so với cấy lúa. Ngoài ra, các xã, thị trấn đã thực hiện quy hoạch các vùng sản xuất theo quy hoạch xây dựng nông thôn mới, tạo các vùng sản xuất tập trung với tổng diện tích quy hoạch chuyển đổi đến năm 2020: rau an toàn 337,24 ha, cây ăn quả 348,81 ha, hoa và cây cảnh 69,89 ha, lúa + cá + vịt 312,1 ha, nuôi trồng thủy sản 638,78 ha, chăn nuôi tập trung 131,14 ha và

5.000 ha chuyên trồng lúa hàng hoá. Những hộ có nhu cầu sản xuất chuyển đổi được ưu tiên dồn vào các vùng quy hoạch sản xuất tập trung. Việc quy hoạch các vùng sản xuất là phù hợp với thực tế sản xuất của các địa phương nhằm thúc đẩy sản xuất theo hướng chuyên canh hàng hoá chất lượng cao.

Cùng với việc hoàn thành công tác quy hoạch lại sản xuất trên cơ sở dồn điền, đổi thửa, để giúp nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ngoài cơ chế, chính sách hỗ trợ khuyến khích phát triển nông nghiệp của Thành phố, UBND huyện huyện Thanh Oai rất năng động hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi. Trong đó, việc hỗ trợ nông dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp được tiến hành thường xuyên, như: hỗ trợ đưa các giống mới, công nghệ sản xuất mới, cơ giới hoá các công đoạn sản xuất, thu hoạch... Ngoài ra, hàng năm, huyện còn đầu tư hỗ trợ 50%