Thực Trạng Về Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Sự Lựa Chọn Ngân Hàng Giao Dịch

NHNN về việc tổ chức và quản lý sản xuất vàng miếng của NHNN và Quyết định 69/QĐ-NHNN.m ban hành kèm Quy chế giám sát hoạt động gia công vàng miếng từ nguồn vàng nguyên liệu không phải của NHNN. NHNN cũng ban hành Thông tư số 38/2012/TT-NHNN về trạng thái vàng của các TCTD, Thông tư số 11/2011/TT- NHNN yêu cầu các TCTD chấm dứt huy động và cho vay vốn bằng vàng. Đến ngày 27/4/2012, NHNN đã ban hành Thông tư số 12/2012/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 11/2011/TT-NHNN theo hướng cho phép tổ chức tín dụng được phát hành chứng chỉ ngắn hạn bằng vàng để chi trả vàng theo yêu cầu của khách hàng khi số vàng thu nợ và tồn quỹ không đủ để chi trả và gia hạn thời gian chấm dứt việc phát hành chứng chỉ ngắn hạn bằng vàng của TCTD vào ngày 25/11/2012.

Có thể khẳng định, năm 2012 là năm đánh dấu sự thành công bước đầu trong công tác quản lý thị trường vàng của NHNN theo đúng chủ trương, định hướng của Chính phủ. NHNN đã nỗ lực tham mưu, trình Chính phủ trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý; tổ chức triển khai chấm dứt hoạt động huy động và cho vay vốn bằng vàng của các TCTD và áp dụng các biện pháp đồng bộ để quản lý thị trường vàng. Nhờ đó, thị trường vàng trong nước, đặc biệt là thị trường vàng miếng trong năm 2012 có nhiều chuyển biến đáng kể so với trước kia. Mặc dù giá vàng trong nước và thế giới biến động mạnh, nhưng không như thời gian trước đây, khoảng cách lớn giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới không đi kèm với hiện tượng “sốt vàng”. Từ đầu năm 2012, NHNN không cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, không thực hiện bình ổn giá vàng nhưng trên thị trường hầu như không diễn ra việc nhập lậu vàng qua biên giới, nhờ đó, tỷ giá và thị trường ngoại tệ ổn định, không bị tác động tiêu cực bởi sự biến động của giá vàng.

2.1.3.3. Kết quả thực hiện cơ cấu lại các TCTD

Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án ”Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015”, Thống đốc NHNN đã ban hành Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng để triển khai thực hiện Đề án. Ngay từ đầu

năm 2012, Ngân hàng Nhà nước đã tập trung triển khai quyết liệt các nội dung, giải pháp cơ cấu lại theo đúng kế hoạchh đề ra và đạt được một số kết quả quan trọng như sau:

- Đánh giá, xác định được 9 NHTMCP cần tập trung ưu tiên cơ cấu lại, đồng thời thành lập các Ban Chỉ đạo có đại diện NHNN làm Trưởng ban và thành viên là các Bộ Công an, Bộ Thông tin và truyền thông, UBND tỉnh, thành phố nơi NHTMCP yếu kém đặt trụ sở chính; thành lập các Tổ giám sát tại các NHTMCP yếu kém để giám sát chặt chẽ, toàn diện các ngân hàng này. Tiến hành kiểm toán do công ty kiểm toán quốc tế thực hiện, đồng thời NHNN tiến hành thanh tra toàn diện 9 ngân hàng này. Căn cứ kết quả thanh tra, kiểm toán, NHNN đã yêu cầu các ngân hàng này xây dựng phương án cơ cấu lại phù hợp với quy định của pháp luật và Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015 nhằm khắc phục những khó khăn, yếu kém của từng ngân hàng. Đến nay, NHNN đã trình xin ý kiến Thủ tướng

Chính phủ phương án cơ cấu lại của 8/9 ngân hàng yếu kém2 trước khi NHNN phê

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 134 trang tài liệu này.

duyệt. Trên cơ sở phương án đã được phê duyệt, 03 ngân hàng đã tiến hành hợp nhất với nhau, 01 ngân hàng đã sáp nhập vào ngân hàng khác, 3 ngân hàng đang tiến hành tự cơ cấu lại và 01 ngân hàng sẽ hợp nhất vào TCTD khác. Khi triển khai phương án cơ cấu lại đã được phê duyệt, các ngân hàng này phải triển khai các giải pháp cơ cấu lại toàn diện về tài chính, hoạt động, quản trị và khắc phục các sai phạm.

Quá trình xử lý các ngân hàng yếu kém được Ngân hàng Nhà nước kiểm soát chặt chẽ thông qua các biện pháp nghiệp vụ, bảo đảm khả năng chi trả đầy đủ tiền gửi của dân cư; không để xảy ra tình trạng rút tiền hàng loạt tại các ngân hàng; an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội được giữ vững; các ngân hàng yếu kém được NHNN kiểm soát, theo dõi chặt chẽ. Rủi ro hệ thống và nguy cơ đổ vỡ hệ thống ngân hàng từng bước được đẩy lùi, thanh khoản của hệ thống các TCTD, kể cả các NHTMCP yếu kém được cải thiện rõ rệt.

2 Đối với 1 ngân hàng yếu kém còn lại, NHNN đang thẩm định phương án do ngân hàng này đề xuất để trình Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến.

- Tích cực chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai các giải pháp kiềm chế nợ xấu gia tăng, thu hồi nợ đến hạn và chủ động xử lý nợ xấu phù hợp với quy định của pháp luật. Nhờ đó, nợ xấu đã có chiều hướng tăng chậm lại đáng kể3; Dự phòng rủi ro đã trích lập chưa sử dụng đến cuối tháng 11/2012 đạt 78,6 ngàn tỷ đồng (tương đương 58,31% nợ xấu), tăng 33% so với cuối năm 2011; Nợ xấu được các TCTD xử lý ước đạt 45 ngàn tỷ đồng; các biện pháp cơ cấu lại nợ đã góp phần kiềm chế nợ xấu tăng nhanh và hỗ trợ khách hàng vay vốn. Nhiều TCTD đã chấp nhận giảm lợi nhuận, tiết

giảm chi phí, kể cả tiền lương, tiền thưởng của người lao động để tập trung trích lập dự phòng rủi ro cho xử lý nợ xấu.

Để xử lý căn bản nợ xấu, NHNN đã trình Chính phủ Đề án xử lý nợ xấu và Đề án thành lập Công ty quản lý tài sản. 02 Đề án này sẽ sớm được Ban Cán sự Đảng Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị cho ý kiến trước khi Thủ tướng Chính phủ ký ban hành.

- Các TCTD quan tâm hơn đến đổi mới, nâng cao hiệu quả hệ thống quản trị, điều hành, hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ và rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy, sắp xếp lại màng lưới và các vị trí lãnh đạo, điều hành chủ chốt. Cơ cấu lại hoạt động kinh doanh và danh mục tài sản được triển khai bước đầu, đồng thời từng bước định hướng chiến lược kinh doanh, cạnh tranh phù hợp. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và hiện đại hoá công nghệ ngân hàng.

Về cơ bản, việc triển khai cơ cấu lại hệ thống các TCTD năm 2012 đã đạt được mục tiêu và lộ trình đề ra trong Đề án là tập trung bảo đảm khả năng chi trả của hệ thống và xử lý ngân hàng yếu kém, đặc biệt bước đầu đã giảm được 3 ngân hàng yếu kém thông qua sáp nhập, hợp nhất.

2.1.3.4. Kết quả quản lý, thanh tra, giám sát ngân hàng

- Công tác thanh tra, giám sát năm 2012 của NHNN đã có sự đổi mới về phương thức tổ chức, chỉ đạo thực hiện đem lại sự cải thiện rõ rệt về chất lượng và

3 Nợ xấu tăng phổ biến trên 8%/tháng trong quý I/2012 nhưng từ tháng 6/2012 trở lại đây tăng bình quân khoảng 2%/tháng

hiệu quả góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, từng bước lập lại kỷ cương trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, đồng thời hỗ trợ tích cực cho quá trình cơ cấu lại các TCTD. Thông qua thanh tra toàn diện, thực trạng tài chính, hoạt động và những yếu kém, hạn chế của TCTD đã được làm rõ. Những phát hiện và kiến nghị của Thanh tra, giám sát ngân hàng góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện các quy định, chính sách quản lý đối với lĩnh vực ngân hàng.

- NHNN tích cực triển khai đồng bộ việc sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra, giám sát và an toàn hoạt động ngân hàng nhằm tăng cường quản lý nhà nước, đồng thời hỗ trợ trực tiếp cho quá trình cơ cấu lại hệ thống các TCTD một cách có hiệu quả để bảo đảm hệ thống các TCTD sau cơ cấu lại hoạt động trên nền tảng an toàn, lành mạnh và bền vững hơn. Xây dựng, trình Quốc hội ban hành Luật, phòng chống rửa tiền số 07/2012/QH13 ngày 18/06/212.

- Tăng cường công tác quản lý cấp phép thành lập TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, mở rộng màng lưới để kiểm soát chặt chẽ quy mô hoạt động, hạn chế rủi ro đối với TCTD, hỗ trợ tích cực cho quá trình cơ cấu lại hệ thống các TCTD. Năm 2012, NHNN không cấp phép thành lập mới NHTM, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Việc mở chi nhánh của các ngân hàng chủ yếu phục vụ cho mục đích phát triển nông nghiệp, nông thôn và bảo đảm an ninh, quốc phòng.‌‌

2.2. Thực trạng về các nhân tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn ngân hàng giao dịch gửi tiền của khách hàng cá nhân

2.2.1. Tổ chức huy động tiền gửi khách hàng cá nhân của các NHTM

2.2.1.1. Tiền gửi

a. Tiền gửi không kỳ hạn:

Loại tiền gửi này của doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, cá nhân gửi và ngân hàng với mục đích chính để thực hiện các khoản chi trả trong hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.

Với nội dung chi trả như vậy và việc sử dụng séc để thanh toán nên tài khoản tiền gửi không kỳ hạn còn được gọi là tài khoản tiền gửi thanh toán hay tài khoản séc. Đặc điểm của tiền gửi không kỳ hạn là người gửi tiền có thể gửi và rút tiền ra bất kỳ lúc nào trong phạm vi số dư tài khoản. Với tình chất linh hoạt của số dư và người gửi tiền được hưởng các tiện ích thanh toán, nên tiền gửi thanh toán thường không được ngân hàng trả lãi, hoặc được trả lãi nhưng với mức lãi suất thấp.

Tiền gửi không kỳ hạn được phản ảnh trên tài khoản có tên gọi “tài khoản tiền gửi không kỳ hạn” hay còn gọi là tài khoản thanh toán. Tính chất của tài khoản thanh toán là luôn luôn dư Có. Tuy nhiên, nếu giữa ngân hàng và người gửi tiền thỏa thuận với nhau sử dụng hình thức thấu chi tài khoán thì tài khoản này có thể dư Có và cũng có thể dư Nợ (nên còn được gọi là TK vãng lai). Ngân hàng không khống chế số dư Có nhưng khống chế số dư Nợ theo một hạn mức đã thỏa thuận giữa ngân hàng và người gửi tiền. Ví dụ: Hạn mức thấu chi là 100 triệu đồng thì dư Nợ cao nhất của tài khoản thanh toán cũng là 100 triệu đồng.

Tài khoản tiền gửi của khách hàng tại ngân hàng phản ảnh mối quan hệ kinh tế, pháp lý giữa ngân hàng với người gửi tiền nên giữa ngân hàng với người gửi tiền phải tuân thủ quy chế về mở và sử dụng tài khoản tiền gửi do Thống đốc NHNN ban hành và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, đồng thời chủ TK phải làm thủ tục mở TK và đăng ký mẫu chữ ký của chủ TK và kế toán trưởng, mẫu con dấu tại các ngân hàng mở TK. Ngân hàng được từ chối thanh toán nếu người gửi tiền vị phạm quy định quản lý TK thanh toán và chế độ chứng từ kế toán ngân hàng.

b. Tiền gửi có kỳ hạn:

Loại tiền gửi này của các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, cá nhân gửi vào NHTM với mục đích để hưởng lãi.

Đặc điểm của tiền gửi có kỳ hạn là người gửi tiền chỉ được lĩnh tiền sau một thời hạn nhất định từ một vài tháng đến một vài năm. Tuy nhiên, do những lý do khác nhau, người gửi tiền có thể rút tiền trước hạn, trường hợp này người gửi tiền

không được hưởng lãi, hoặc được hưởng theo lãi suất thấp, tùy theo quy định của mỗi ngân hàng.

2.2.1.2. Tiền gửi tiết kiệm

Tiền gửi tiết kiệm là khoản tiền của cá nhân được gửi vào tài khoản tiền gửi tiết kiệm, được xác nhận trên thẻ tiết kiệm, được hưởng lãi theo quy định của tổ chức nhân tiền gửi tiết kiệm và được bảo hiểm theo quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi.

Để hưởng lãi và để tích lũy, do vậy tài khoản tiền gửi tiết kiệm không được dùng để phát hành séc hay thực hiện các khoản thanh toán khác ngoại trừ người gửi tiền đề nghị trích tài khoản tiền gửi tiết kiệm để trả nợ vay hay chuyển sang một tài khoản khác của chính chủ tài khoản.

- Xét về tính chất kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm được chia thành 2 loại là tiết kiệm không kỳ hạn và tiết kiệm có kỳ hạn.

+ Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn: là tiền gửi tiết kiệm người gửi tiền có thể rút tiền theo yêu cầu mà không cần báo trước vào bất kỳ ngày làm việc nào của tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm.

+ Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn: là tiền gửi tiết kiệm mà người gửi tiền chỉ có thể rút tiền sau một kỳ hạn gửi tiền nhất định theo thỏa thuận với tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm.

Trường hợp người gửi tiền rút tiền trước hạn thì phải có sự thỏa thuận với nơi nhận gửi tiền ngay khi gửi và người gửi tiền chỉ được hưởng lãi suất không vượt quá lãi suất tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn. Nếu người gửi tiền không có sự thỏa thuận trước thì vẫn được lĩnh ra trước hạn nhưng phải chịu một mức phí đối với khoản tiền tiết kiệm rút trước hạn và hưởng lãi suất như trường hợp trên.

- Xét về mục đích gửi tiền, tiền gửi tiết kiệm được phân thành:

+ Tiết kiệm xây dựng nhà ở.

+ Tiết kiệm mua sắm tài sản có giá trị cao.

+ Tiết kiệm hưởng lãi và dự thưởng.

Tiền gửi tiết kiệm được phản ảnh trên các tài khoản “tài khoản tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn”, “tài khoản tiết kiệm có kỳ hạn”, “tài khoản tiết kiệm khác”.

Cá nhân người gửi tiền có đủ điều kiện theo quy chế gửi tiền tiết kiệm đứng tên chủ tài khoản tiền gửi tiết kiệm. Nếu nhiều người cùng sở hữu, số tiền gửi theo đúng pháp luật thì đứng tên đồng chủ tài khoản tiền gửi tiết kiệm.

2.2.1.3. Phát hành các giấy tờ có giá

Các giấy tờ có giá là các công cụ Nợ do ngân hàng phát hành để huy động vốn trên thị trường. Nguồn vốn này tương đối ổn định để sử dụng cho một mục đích nào đó. Lãi suất của loại này phụ thuộc vào sự cấp thiết của việc huy động vốn nên thường cao hơn lãi suất tiền gửi có kỳ hạn thông thường.

Các giấy tờ có giá do NHTM phát hành gồm kỳ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi có mệnh giá.

Việc phát hành giấy tờ có giá phải tuân thủ chuẩn mực kế toán số 16 “chi phí đi vay” do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành.

Theo chuẩn mực kế toán số 16, các doanh nghiệp trong đó có NHTM phát hành giấy tờ có giá theo 3 phương thức là phát hành giấy tờ có giá ngang giá, phát hành giấy tờ có giá có chiết khấu và phát hành giấy tờ có giá có phụ trội.

- Phát hành giấy tờ có giá ngang giá: là phát hành giấy tờ có giá đúng bằng mệnh giá của giấy tờ có giá (giá bán giấy tờ có giá = mệnh giá giấy tờ có giá). Trường hợp này xảy ra khi lãi suất thị trường bằng lãi suất danh nghĩa của giấy tờ có giá phát hành.

- Phát hành giấy tờ có giá có chiết khấu: là phát hành giấy tờ có giá với giá thấp hơn mệnh giá của giấy tờ có giá (giá bán giấy tờ có giá < mệnh giá của giấy tờ có giá). Phần chênh lệch giữa giá phát hành nhỏ hơn mệnh giá của giấy tờ có giá gọi

là chiết khấu giấy tờ có giá. Trường hợp này thường xảy ra khi lãi suất thị trường lớn hơn lãi suất danh nghĩa của giấy tờ có giá phát hành được các nhà đầu tư chấp nhận.

- Phát hành giấy tờ có giá phụ trội: là phát hành giấy tờ có giá với giá cao hơn mệnh giá của giấy tờ có giá (giá bán giấy tờ có giá > mệnh giá của giấy tờ có giá). Phần chênh lệch giữa giá phát hành lớn hơn mệnh giá của giấy tờ có giá gọi là phụ trội giấy tờ có giá. Trường hợp này thường xảy ra khi lãi suất thị trường nhỏ hơn lãi suất danh nghĩa được các nhà đầu tư chấp nhận.

Về trả lãi phát hành giấy tờ có giá thường áp dụng 3 hình thức là trả lãi trước, trả lãi sau và trả lãi định kỳ.

- Trả lãi trước: số tiền lãi của giấy tờ có giá phát hành được trả cho người mua ngay khi phát hành. số tiền lãi được khấu trừ ngay vào mệnh giá của giấy tờ có giá.

- Trả lãi sau: số tiền lãi của giấy tờ có giá phát hành được trả cùng gốc thi thanh toán giấy tờ có giá đáo hạn.

- Trả lãi định kỳ: số tiền lãi của giấy tờ có giá phát hành được trả cho người mua theo tưng định kỳ tháng, 6 tháng hay 12 tháng.

2.2.1.4. Nguồn vốn vay

Nguồn vốn đi vay nhằm tạo khả năng thanh toán cho NHTM. Nguồn vốn đi vay được hình thành bởi:

+ Vay các tổ chức tín dụng trong nước.

+ Vay các ngân hàng nước ngoài.

+ Vay Ngân hàng Nhà nước.

Khi vay vốn các NHTM phải thực hiện quy định của chế độ tín dụng hiện hành và hợp đồng tín dụng với cương vị là người đi vay.