Xây Dựng Lực Lượng Kiểm Tra Và Bồi Dưỡng Nâng Cao Năng Lực Quản Lý Kiểm

b) Nội dung và cách thực hiện

Dưới đây là các bước chỉ đạo, tổ chức thực hiện KTNB HĐDH của HT trường trường THCS và phản hồi thông tin để cải tiến:

- Tổ chức xây dựng chuẩn kiểm tra:

Chuẩn kiểm tra HĐDH trên lớp là “thang đo” để so sánh với các kết quả mong muốn trong đánh giá hoạt động dạy và học trên lớp của giáo viên, học sinh. Cũng như các chuẩn khác, trong KTNB HĐDH, HT thường sử dụng cả hai loại chuẩn mang tính định tính và định lượng.

Để xây dựng chuẩn kiểm tra, HT cần phải dựa vào tính mục tiêu của quản lý để lựa chọn và xác định các tiêu chuẩn kiểm tra hoạt động dạy học trên lớp cho phù hợp và cũng phải tính đến ý nghĩa của các tiêu chuẩn về số lượng đều nhằm vào mục tiêu là đạt được chất lượng. Đảm bảo các tiêu chuẩn này phải có tính quan sát được tức tính khả thi và tính hiệu quả để từ đó lựa chọn những tiêu chuẩn cơ bản, tiêu biểu.

Ngoài ra, các chuẩn cũng phải có tính qui trách nhiệm được để trong một chừng mực nhất định, phản ánh được trách nhiệm của từng cá nhân. Chuẩn kiểm tra phải được cả lực lượng kiểm tra và đối tượng kiểm tra nắm vững để có thể tự kiểm tra, phấn đấu nâng cao chất lượng chuyên môn theo chuẩn.

- Việc xây dựng chuẩn được tiến hành dựa trên cơ sở là hệ thống văn bản pháp qui, chế độ chính sách có liên quan, các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ của giáo viên và học sinh; các văn bản về đánh giá, xếp loại giáo viên, học sinh, tiết dạy, hoạt động sư phạm, các kế hoạch chuyên môn của nhà trường,… đặc điểm tình hình riêng của đơn vị.

HT tổ chức thực hiện qui trình xây dựng chuẩn theo các bước: Dự thảo chuẩn; Thảo luận trong hội nghị để đi đến thống nhất, cụ thể hóa các chuẩn cho phù hợp với đơn vị; Sử dụng tiêu chuẩn đó để đánh giá thí điểm một số giờ dạy, rút kinh nghiệm cụ thể để bổ sung, điều chỉnh và hoàn thiện thành văn bản; Ra quyết định bằng văn bản cụ thể về chuẩn kiểm tra đánh giá; Ban hành chuẩn và áp dụng trong thực tế kiểm tra.

Cần luôn đảm bảo tính khoa học, khách quan khi sử dụng chuẩn kiểm tra; và có kế hoạch định kỳ để theo dõi những thuận lợi, khó khăn khi triển khai thực hiện chuẩn kiểm tra của đơn vị mình.

- Phân cấp và xây dựng chế độ kiểm tra: HT cần có qui định cụ thể, rõ ràng ngay từ đầu năm học trong kế hoạch kiểm tra chuyên môn: kiểm tra cấp trường, kiểm tra tổ chuyên môn, kiểm tra lớp, kiểm tra và tự kiểm tra cá nhân.Chế độ kiểm tra hợp lý sẽ có tác dụng thúc đẩy công việc không gây nặng nề, cản trở công việc.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 112 trang tài liệu này.

Hơn nữa, HT cần qui định thể thức làm việc, nhiệm vụ cụ thể cho mỗi thành viên, thời gian qui trình tiến hành đồng thời cung cấp những điều kiện vật chất, tinh thần cho hoạt động kiểm tra, khai thác và tận dụng mọi khả năng sáng tạo của các thành viên trong ban kiểm tra.

- Tổ chức kiểm tra hoạt động dạy trên lớp của giáo viên cần đảm bảo tất cả giáo viên cần được kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng GD. Theo qui định, hàng năm HT phải kiểm tra toàn diện 1/3 tổng số giáo viên ở các mặt: trình độ tay nghề, thực hiện qui chế chuyên môn, kết quả giảng dạy và tham gia các công tác khác trong tập thể.

Để kiểm tra có hiệu quả công tác giảng dạy của giáo viên cần chú ý sử dụng các phương pháp kiểm tra linh hoạt, sáng tạo và phù hợp với từng đối tượng và tiến hành theo các qui trình hợp lý. Cần thận trọng chọn lọc các phương pháp kiểm tra, kết hợp với các tác động tâm lý đúng mức nhằm làm cho đối tượng kiểm tra tự giác, tích cực hợp tác với lực lượng kiểm tra và đi đến thống nhất với kết quả kiểm tra.

Đánh giá việc giảng dạy trên lớp thường được thực hiện thông qua dự giờ của giáo viên dưới nhiều hình thức: báo trước, không báo trước, dự theo chuyên đề. Chú ý khi dự giờ cũng cần đảm bảo theo các bước:

+ Chuẩn bị dự giờ một cách đầy đủ và chu đáo: xác định mục đích, nội dung, thời gian, lực lượng kiểm tra; nghiên cứu trước hồ sơ, giáo án của giáo viên, nội dung bài dạy cùng các yêu cầu kỹ năng, kiến thức trọng tâm; phương tiện; tình hình học sinh lớp sẽ dự giờ; xác định nội dung sẽ kiểm tra kết quả nhận thức của HS sau dự giờ; thông báo cho GV.

+ Quan sát giờ dạy trên lớp và ghi nhận các hoạt động của thầy và trò; các mối liên hệ, các tình huống trong tiết dạy một cách đầy đủ, chính xác.

+ Phân tích sư phạm tiết dạy một cách khoa học theo những tiêu chí, chuẩn đã đề ra và xác định mức độ thực hiện nhiệm vụ của giáo viên, đồng thời phân tích kết quả tiếp thu kiến thức mới của học sinh.

Việc phân tích sư phạm phải theo quan điểm tiếp cận hệ thống để phân tích và đánh giá tiết dạy, như đánh giá kết quả từng bước của bài dạy gồm các thành tố cơ bản: mục đích, nội dung, phương pháp, kết quả và các mối liên hệ tương tác giữa chúng.

Tiếp đó cũng cần đánh giá mối liên hệ các bước với nhau và từng bước với toàn bài, để xem xét mỗi bước đã kế thừa và phát triển nhiệm vụ của bước trước đó, đồng thời chuẩn bị cho bước tiếp theo như thế nào để góp phần vào kết quả chung của toàn bài.

+ HT phải chuẩn bị sắp xếp các vấn đề cần trao đổi, cách trao đổi góp ý và các biện pháp giúp giáo viên tiến bộ. Trong phân tích giờ dạy còn cần có sự hội ý, thống nhất chung của những người dự giờ.

Trao đổi với giáo viên phải tạo ra cảm giác “an toàn”, thoải mái và chỉ ra được những ưu, khuyết điểm và hiệu quả của tiết dạy. Từ đó cùng với giáo viên V tìm ra phương án nâng cao chất lượng giờ dạy và đưa ra những lời khuyên sát thực và khả thi. Trong bước này HT đánh giá xếp loại giờ dạy dựa vào các tiêu chuẩn đã thống nhất và đưa ra những nhận xét về mức độ tiến bộ so với lần kiểm tra trước.

+ Lưu hồ sơ phải đảm bảo tính chính xác, khách quan để phản ánh trung thực hoạt động của đối tượng kiểm tra và cần tránh những định kiến, thiên vị về đối tượng kiểm tra. Hồ sơ lưu phải mang tính toàn diện, rõ ràng và cụ thể, đồng thời cũng phải có tính nhân văn để đưa ra những lời khuyên, kiến nghị ngắn gọn, rõ ràng và có tác dụng giúp cho đối tượng kiểm tra cải thiện hoạt động giảng dạy của mình tốt hơn.

- Tổ chức kiểm tra hoạt động sư phạm của tổ chuyên môn để thấy rõ được toàn bộ hoạt động sư phạm của tập thể giáo viên, các khâu của quá trình GD, thấy được những tác động của tập thể đối với cá nhân và mối quan hệ tương tác giữa các thành viên trong tập thể giáo viên.

+ HT cần thường xuyên thực hiện kiểm tra hoạt động sư phạm của tổ chuyên môn thông qua các hình thức như: quan sát dự các chuyên đề của tổ, dự thao giảng, dự sinh hoạt tổ chuyên môn và các hoạt động chuyên đề, các buổi sơ kết hay tổng kết của tổ.

+ Chú ý phương pháp kiểm tra bằng nghiên cứu tài liệu qua xem xét và phân tích các loại hồ sơ, tài liệu của tổ; các biên bản hội họp thao giảng; các giáo án soạn chung,…

+ Tăng cường các phương pháp tác động trực tiếp đối tượng như trao đổi, thảo luận ý kiến với tổ chuyên môn hay với tổ trưởng, giáo viên của tổ. Ngoài ra cũng cần mở rộng điều tra, thăm dò qua tiếp xúc với HS và PHHS để biết rõ hơn về các thành viên trong tổ chuyên môn.

+ Duy trì kiểm tra chéo giữ các tổ, nhóm chuyên môn và khuyến khích các tổ tự kiểm tra.

- Tổ chức kiểm tra hoạt động học trên lớp củai học sinh để đánh giá được thái độ, nề nếp, phương pháp và kết quả học tập của các em. Khi kiểm tra hoạt động này của học sinh, HT cũng cần thực hiện các phương pháp linh hoạt, phù hợp đối với từng nội dung kiểm tra.

+ Tổ chức kiểm tra toàn diện một học sinh về ý thức học tập, phương pháp học tập, khả năng tiếp thu tri thức và kỹ năng thực hành, kết quả học tập. HT cần chú ý kiểm tra cả khả năng tự quản của HS trong tự học và sinh hoạt.

Việc đo lường việc học trên lớp của HS cần được xác định rõ về mục đích là nhằm giúp các em hứng thú, tích cực, tự giác nâng cao chất lượng học tập trên lớp. Vì vậy, HT chỉ đạo GV chủ nhiệm và GV bộ môn giúp cho các em thấy được mục đích kiểm tra học tập là nhằm thu nhận thông tin phản hồi về tình hình thực hiện nhiệm vụ học tập trên lớp của HS. Qua kiểm tra học tập trên lớp của HS sẽ giúp xác định được kết quả của việc đổi mới phương pháp giảng dạy của GV để từ đó kịp thời điều chỉnh các kế hoạch quản lý, giúp cho các em tích cực tự giác nâng cao chất lượng học tập. Chú ý mối liên quan giữa chuẩn đánh giá tiết dạy và kết quả học tập của HS.

+ HT chỉ đạo thực hiện đều đặn việc kiểm tra hoạt động học của tập thể lớp nhằm nắm được tình hình học tập và rèn luyện chung của một lớp, một khối và của toàn trường để từ đó thấy được tác động GD đồng bộ của tập thể sư phạm trong dạy học.

Cần chú ý kết hợp giữa kiểm tra kết quả hoạt động với tham khảo ý kiến của GV chủ nhiệm, GV bộ môn, các đoàn thể trong nhà trường, PHHS. Chú ý hướng dẫn cho cán bộ lớp và HS tự kiểm tra hoạt động học tập của lớp. Trong hoạt động này HT cần xây dựng tốt mối liên hệ giữa thầy cô giáo với HS và với các đoàn thể trong nhà trường cùng PHHS. Đó là cách nắm được thông tin chân thực nhất về tình hình, nề

nếp học tập của HS. Đồng thời, việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong kiểm tra việc học tập của HS cần được tổ chức thường xuyên, chặt chẽ để đạt hiệu quả cao.

+ Kết quả học tập của HS còn thể hiện qua các bài kiểm tra định kỳ và thường xuyên, nên HT cần tập trung phân công, phân nhiệm rõ ràng, kiểm soát chặt chẽ khâu ra đề, chấm trả bài đúng quy định, công bằng, khách quan và công khai. Bên cạnh đó cần phổ biến cho GV quán triệt quan điểm đổi mới trong kiểm tra đánh giá. Chú trọng hơn nữa việc lựa chọn hình thức, nội dung thi cử, kiểm tra học kỳ; tránh dồn dập, nặng nề đối với HS dễ gây ra tình trạng học đối phó hoặc lo lắng, căng thẳng cho HS. Việc cho điểm trong bài kiểm tra viết hoặc kiểm tra miệng cần thực hiện đúng các yêu cầu trên.

Việc đánh giá kết quả học tập của HS phải đi đôi với sự theo dõi sự phát triển về học lực cũng như hạnh kiểm của HS trong quá trình học THCS.

Cần tổ chức các chuyên đề về kiểm tra đánh giá theo hướng mới để hội đồng sư phạm cùng nhau nghiên cứu cách nhận xét, đánh giá bài kiểm tra của HS, nhằm định hướng và thúc đẩy cho các em có cách tự điều chỉnh những sai sót trong các bài kiểm tra. Chỉ đạo cho các GV chủ nhiệm sử dụng hiệu quả phiếu liên lạc hoặc nếu có điều kiện, nhà trường truyền tải thông tin về kết quả học tập của học sinh qua mạng Internet để cung cấp thông tin về việc học của HS đến phụ huynh kịp thời và tranh thủ được sự hỗ trợ của phụ huynh trong việc này.

- Tổng kết, điều chỉnh sau kiểm tra: Việc xử lý thông tin thu được sau kiểm tra phải khoa học, nghiêm túc và đưa ra những điều chỉnh xác đáng, tập trung vào những vấn đề chính.

Cần lưu trữ thông tin về KTNB HĐDH bằng các loại hồ sơ kiểm tra và đẩy mạnh việc sử dụng công nghệ thông tin trong việc lưu trữ này. Công việc này cần thực hiện khoa học, có hệ thống, tiện dụng và đầy đủ nhằm làm cơ sở cho việc xây dựng các kế hoạch tiếp theo.

HT cần chú ý thực hiện điều chỉnh sau kiểm tra, khắc phục những nhược điểm đã phát hiện đảm bảo cho hoạt động dạy học đạt chất lượng cao hơn. Việc điều chỉnh này cũng phải đảm bảo tính liên tục, thống nhất và toàn vẹn của quá trình quản lý.

Thực hiện điều chỉnh đối với đối tượng kiểm tra cần thận trọng, tế nhị và có kế hoạch theo dõi, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện để đối tượng kiểm tra có thể từng bước tiến bộ và tiến đến tự kiểm tra; và đối với kế hoạch kiểm tra nếu có những sai lệch trong quá trình thực hiện. Đây là công việc được xem trọng vì nó quyết định sự thành công của nhà quản lý.

c) Điều kiện thực hiện biện pháp

- Văn bản hóa và công khai các qui định và hướng dẫn của cấp trên và nhà trường THCS liên quan đến chỉ đạo, tổ chức thực hiện kế hoạch KTNB HĐDH để CBQL, giáo viên, nhân viên, học sinh và các bên liên quan dễ tiếp cận và thực hiện.

- Xây dựng được đội ngũ cộng tác viên, chuyên gia về chỉ đạo, tổ chức thực hiện kế hoạch GD nói chung và kế hoạch KTNB HĐDH nói riêng để tư vấn, tham vấn trong quá trình thực hiện kế hoạch.

- Lập kế hoạch ngân sách và huy động nguồn lực từ cộng đồng để đảm bảo thực hiện thành công kế hoạch KTNB HĐDH của trường THCS.

3.2.4. Xây dựng lực lượng kiểm tra và bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý kiểm tra nội bộ hoạt động dạy học của trường trung học cơ sở

a) Mục đích và ý nghĩa của biện pháp

Mục tiêu của Biện pháp này nhằm tổ chức xây dựng được lực lượng/đội ngũ kiểm tra viên KTNB HĐDH và tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực kiêm tra và quản lý KTNB HĐDH của trường THCS.

Lực lượng/đội ngũ kiểm tra viên đóng vai trò quyết định thực hiện KTNB và quản lý KTNB HĐDH của trường THCS, vì vậy, việc tổ chức xây dựng và nâng cao năng lực cho đội ngũ này có vị trí, tầm quan trọng và ý nghĩa to lớn cho việc thực hiện kế hoạch KTNB HĐDH của các trường THCS.

b) Nội dung và cách thực hiện

Dưới đây trình bày và phân tích các hoạt động tổ chức xây dựng lực lượng kiểm tra và bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý KTNB HĐDH cho đội ngũ/lực lượng này của trường THCS:

Tổ chức xây dựng lực lượng KTNB HĐDH của trường THCS:

Một trong những hạn chế của thực trạng quản lý KTNB HĐDH là việc bỏ qua việc xây dựng một lực lượng kiểm tra đúng tầm cả về chất lượng và số lượng ở các trường THCS trong quận hiện nay.

Vì vậy, tổ chức xây dựng lực lượng kiểm tra phải đảm bảo tính khoa học, tính dân chủ và Để thực hiện nội dung này, HT cần thực hiện các hoạt động sau:

- HT ra quyết định thành lập Ban KTNB HĐDH của trường THCS mà trong đó trưởng ban là HT hoặc PHT và công bố trước toàn thể hội đồng sư phạm. Phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm xã hội và đặc biệt là quy trình phối hợp giữa các thành viên của Ban KTNB dạy học.

- Cần đảm bảo lựa chọn theo đúng qui định để có được lực lượng kiểm tra là những người có đầy đủ năng lực, uy tín, phẩm chất đạo đức để thực thi nhiệm vụ một cách công tâm nhất và mở ra được hướng phát triển cho các đối tượng kiểm tra.

- HT chỉ đạo chặt chẽ lực lượng/Ban kiểm tra làm đúng nhiệm vụ và quyền hạn của mình trong xem xét việc thực hiện nhiệm vụ của đối tượng kiểm tra; có sự phối hợp tốt giữa các thành viên trong lực lượng kiểm tra và giữa lực lượng kiểm tra và đối tượng kiểm tra.

Đồng thời, đảm bảo tốt “thông tin hai chiều”, thực hiện chế độ báo cáo nhằm thu nhận thông tin phản hồi về công tác KTNB HĐDH để thống kê, tổng kết đánh giá, rút kinh nghiệm với các thành viên trong lực lượng kiểm tra, nhằm làm cho công tác kiểm tra thực sự có tác dụng tư vấn và thúc đẩy quá trình dạy học trong nhà trường đạt hiệu quả, tránh chạy theo thành tích và đối phó, hình thức trong kiểm tra.

- HT phải lập thực hiện kế hoạch bồi dưỡng nâng cao năng lực cho lực lượng/Ban KTNB HĐDH của nhà trường (được trình bày và phân tích cụ thể trong nội dung tiếp theo).

- HT cũng cần tạo điều kiện đầy đủ về vật chất, phương tiện cũng như các điều kiện về tinh thần cho các thành viên của Ban KTNB HĐDH để công tác kiểm tra được hiệu quả.

Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý và thực hiện KTNB HĐDH của trường THCS, Phòng GD&ĐT và HT trường THCS cần:

Tổ chức thiết kế chương trình bồi dưỡng tổng thể để nâng cao năng lực cho lực lượng/đội ngũ kiểm tra viên dựa vào khung năng lực của kiểm tra viên về KTNB dạy học.

Chương trình bồi dưỡng cần được thiết kế theo các module và mỗi module nhằm một mục tiêu nâng cao một hay một nhóm năng lực nào đó của kiểm tra viên.

Nội dung bồi dưỡng nên tập trung vào: kiến thức và kỹ năng phân tích sư phạm giờ dạy; phát huy năng lực chuyên môn của lực lượng kiểm tra, bồi dưỡng những kiến thức về tâm lý, xây dựng cho lực lượng này quan điểm về chức năng chính của kiểm tra là động viên, giúp đỡ để cải tiến...

Tổ chức đánh giá năng lực hiện tại của kiểm tra viên dựa trên so sánh năng lực hiện tại với khung năng lực cần có để xác định “lỗ hổng” năng lực hay nhu cầu cần nâng cao năng lực cho đội ngũ kiểm tra viên.

Phân loại các nhu cầu cần bồi dưỡng trên theo các năng lực hoặc nhóm năng lực đặc thù.

Tổ chức xác định các loại chương trình bồi dưỡng theo các năng lực hoặc nhóm năng lực trên bằng cách lựa chọn các module thích hợp từ chương trình bồi dưỡng tổng thể.

Tổ chức bồi dưỡng cho các nhóm kiểm tra viên theo chương trình phù hợp với nhu cầu hoặc nhóm nhu cầu của họ.

Tổ chức đánh giá và cấp chứng chỉ.

Để có thể tăng cường tổ chức bồi dưỡng cho kiểm tra viên, Phòng GD&ĐT và HT trường THCS còn cần:

Tăng cường tổ chức bồi dưỡng và tự bồi dưỡng bằng nhiều hình thức khác nhau, như: bồi dưỡng qua hoạt động của tổ chuyên môn; bồi dưỡng thường xuyên theo chu kỳ; bồi dưỡng theo chuyên đề; bồi dưỡng thông qua việc tổ chức viết sáng kiến kinh nghiệm hoặc đề tài nghiên cứu khoa học; bồi dưỡng qua hội thảo khoa học; bồi dưỡng thông qua việc tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi các cấp.

Phát triển và ban hành các chính sách khuyến khích kiểm tra viên tự học, tự bồi dưỡng...

Đảm bảo sự tham gia của của các cấp quản lý, trường THCS, GV THCS, kiểm tra viên và các bên liên quan tham gia vào quá trình tổ chức xây dựng lực lượng KTNB dạy học, cũng như tổ xác định nhu cầu, phát triển và thực hiện chương trình bồi dưỡng nâng cao năng lực cho lực lượng này.

c) Điều kiện thực hiện biện pháp

- Văn bản hóa và công khai các qui định và hướng dẫn của cấp trên và nhà trường THCS liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của kiểm tra viên và điều kiện đảm bảo để thực hiện.