Quản Lý Hoạt Động Tổ Chuyên Môn Dựa Trên Tiếp Cận " Nghiên Cứu Bài Học "

- Tiết dạy đặt ra các mục tiêu mới có ý nghĩa hơn đối với học sinh, có thể khác với các sách hướng dẫn chung hiện nay;

- Tiết dạy có điều chỉnh nội dung dạy trong sách giáo khoa cho phù hợp và có ý nghĩa đối với học sinh;

- Có ý định sáng tạo về hình thức và kỹ thuật tổ chức hoạt động học tập để nâng cao chất lượng bài học.

Bước 4: Tổ chuyên môn dự giờ tiết dạy minh họa

Người dạy minh họa

- Người dạy minh họa thay mặt cho nhóm thiết kế thể hiện các ý tưởng đã thiết kế trong bài học. Tuy nhiên, trong quá trình dạy minh họa nếu có tình huống mới xảy ra không đúng với dự kiến đã thiết kế thì người dạy minh họa vẫn có thể linh hoạt thay đổi ngữ liệu, phương pháp cho phù hợp với tình huống xảy ra nhưng vẫn phải đảm bảo mục tiêu và kiến thức của bài học. GV quan tâm đến những khó khăn của học sinh, lựa chọn, sử dụng ngôn ngữ đơn giản, gần gũi, dễ hiểu phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh;

* Yêu cầu của Tổ chuyên môn đối với người dạy minh họa:

- Kết quả giờ học là kết quả chung của cả nhóm thiết kế, giáo viên dạy minh họa nhằm kiểm định những giả thiết về nội dung, phương pháp dạy học của nhóm thiết kế có phù hợp với học sinh không;

- GV dạy minh họa không cần dạy trước, luyện tập trước cho học sinh.

Người dự giờ: Tổ chuyên môn đặt ra yêu cầu đối với người dự giờ như sau:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

- Quan sát: Chuyển đối tượng quan sát từ GV sang HS và quan sát kỹ xem các em cảm nghĩ thế nào trong giờ học, không chú trọng vào ghi chép hay những hành động của giáo viên dạy; đặt trọng tâm quan sát vào các biểu hiện tâm lí, thái độ, hành vi trong các tình huống, hoạt động học tập cụ thể của học sinh; bao quát toàn thể lớp học và chọn tìm những học sinh tiêu biểu nhất, điển hình nhất để tập trung chú ý và thu thập thông tin. Cố gắng lắng nghe các câu trả lời, các ý kiến của học sinh hoặc xem bài làm của học sinh,… Kết hợp các thông tin thu thập được xét tình hình số đông hay số ít học sinh? Nguyên nhân?

- Vị trí: Người dự giờ ở vị trí thuận lợi để có thể quan sát, ghi chép, quay phim, vẽ sơ đồ chỗ ngồi của học sinh một cách dễ dàng nhất (có thể đứng (ngồi) hai bên, phía trước, phía sau lớp học).

- Sử dụng phương tiện: Người dự giờ kết hợp sử dụng các kĩ thuật: nghe, nhìn, suy nghĩ, ghi chép, quay phim, chụp ảnh để có dữ liệu phân tích nhằm trả lời các câu hỏi: Học sinh học như thế nào? học sinh gặp khó khăn gì?.

- Rút kinh nghiệm cá nhân: từ các dữ liệu thu thập, GV dự trả lời các câu hỏi: Vì sao? cần thay đổi như thế nào để kết quả học tập của học sinh tốt hơn?

Bước 5: Tổ chuyên môn thảo luận về giờ dạy minh họa

Sau khi dự giờ minh họa, Tổ chuyên môn xác định thời gian thảo luận: có thể thực hiện ngay sau giờ dạy hoặc sau đó nhưng không quá 1 tuần. Khi thảo luận, Tổ chuyên môn thực hiện các bước sau:

- Giáo viên dạy minh họa chia sẻ về mục tiêu bài học, những ý tưởng mới, những thay đổi, điều chỉnh về nội dung, phương pháp dạy học, những cảm nhận của mình qua giờ học, những điều hài lòng và chưa hài lòng trong quá trình dạy minh họa.

- Người dự đưa ra các ý kiến nhận xét góp ý về giờ học theo tinh thần trao đổi, chia sẻ, lắng nghe mang tính xây dựng.

+ Đánh giá về học sinh: Các ý kiến thảo luận, góp ý tập trung vào phân tích các hoạt động học của học sinh: học sinh học như thế nào (mức độ tham gia, hứng thú và kết quả học tập của từng em).

+ Đánh giá bài học kinh nghiệm rút ra được sau khi dự giờ: Cùng suy nghĩ tìm ra nguyên nhân vì sao học sinh chưa tích cực tham gia vào hoạt động học, học chưa đạt kết quả... và đưa ra các biện pháp thay đổi cách dạy nhằm đạt được mục tiêu của bài học, tạo cơ hội học tập cho mọi học sinh, không có học sinh bị “bỏ quên” trong quá trình học tập.

+ Đánh giá chuyên môn: Nếu giờ học chưa đạt được kết quả như mong muốn (theo dự kiến của nhóm thiết kế) thì cũng không đánh giá cá nhân người dạy mà coi đó là bài học chung để mỗi giáo viên tự rút kinh nghiệm.

Người chủ trì dẫn dắt buổi thảo luận tập trung vào nội dung trọng tâm, tạo không khí thân thiện, cởi mở và luôn linh hoạt xử lí các tình huống xảy ra trong quá trình thảo luận. Tôn trọng và lắng nghe tất cả ý kiến của giáo viên, không áp đặt ý kiến của mình hoặc của một nhóm người.

- Cuối buổi thảo luận, người chủ trì tóm tắt lại vấn đề thảo luận và đưa ra các biện pháp hỗ trợ việc học của học sinh. Những người tham dự tự suy nghĩ rút kinh nghiệm và lựa chọn các biện pháp áp dụng cho các giờ dạy của mình. Không đánh giá xếp loại giờ học. Không chỉ quan tâm đánh giá giáo viên.

Bước 6: Áp dụng cho thực tế dạy học hàng ngày

Áp dụng cho thực tế dạy học hàng ngày là khâu cuối cùng trong NCBH, vì sau khi tổ chuyên môn đã triển khai đầy đủ 5 bước trên, giáo viên sẽ nghiên cứu vận dụng, kiểm nghiệm những gì đã học tự đúc rút thêm những vấn đề thắc mắc, băn khoăn. Trên cơ sở đó tiếp tục NCBH (giáo viên có thể dạy lại bài học đó, chuẩn bị bài minh hoạ tiếp theo) hoặc áp dụng các giờ dạy hàng ngày của mình. Việc làm này giúp cho giáo viên trở thành những “nhà nghiên cứu thực hành”. Việc NCBH, suy cho cùng là để giáo viên có năng lực mới, vận dụng trong công việc hàng ngày. Ý nghĩa đích thực của NCBH là giúp giáo viên không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn để đảm bảo tốt việc nâng cao chất lượng từng bài học của học sinh và tiến dần đến mục tiêu đã đề ra.

1.3. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận "nghiên cứu bài học" ở trường THCS

1.3.1. Lên kế hoạch quản lý hoạt động TCM dựa trên tiếp cận “nghiên cứu bài học”

Để quản lý hoạt động TCM dựa trên tiếp cận nghiên cứu bài học luận văn này tập trung phân tích, đánh giá thực trạng quan những nội dung sau:

Xây dựng kế hoạch triển khai hoạt động NCBH của nhà trường

Xây dựng kế hoạch là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình quản lí hoạt động NCBH. Hoạt động này nhằm xác định hệ thống mục tiêu, nội dung hoạt động, các biên pháp cần thiết để đạt được trạng thái mong muốn hycủa hoạt động NCBH khi kết thúc một giai đoạn phát triển. Kế hoạch là nền tảng của

quản lí, là sự quyết định lựa chọn lộ trình của hoạt động NCBH của nhà trường và các tổ chuyên môn, từng giáo viên phải tuân theo nhằm hoàn thành các mục tiêu của hoạt động NCBH.

Quy trình xây dựng kế hoạch gồm:

(1) Phân tích thực trạng hoạt động Tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH của nhà trường;

(2) Xác định mục tiêu của hoạt động Tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH;

(3) Xác định các hoạt động của Tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH của nhà trường tương ứng với các mục tiêu

(4) Xác định các nguồn lực hỗ trợ của nhà trường cho hoạt động tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH;

(5) Xác định chỉ số theo dõi, kiểm tra và đánh giá hoạt động Tổchuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH của nhà trường.

(6) Thảo luận và thống nhất thực hiện kế hoạch NCBH của các Tổ chuyên môn trước Hội đồng sư phạm nhà trường.

Tổ chức cho các Tổ chuyên môn triển khai hoạt động NCBH

Việc xây dựng nhà trường, mỗi tổ/nhóm chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để khuyến khích đổi mới phương pháp dạy học (PPDH), kiểm tra đánh giá (KTĐG). Khi tham gia NCBH, mỗi GV được sống và làm việc trong môi trường an toàn, có thể tích cực hoạt động cho sự phát triển của bản thân, của tổ, nhóm chuyên môn. Đó là quá trình trao đổi thông tin, qua đó GV chia sẻ kiến thức chuyên môn, đổi mới PPDH, KTĐG của mình với đồng nghiệp, trao đổi ý kiến, hỗ trợ và trợ giúp nhau để hoàn thiện các kĩ năng hiện có, bổ sung những kĩ năng mới và giải quyết các vấn đề liên quan tới lớp học. Tổ chuyên môn phải được duy trì họp ít nhất 2 lần/tháng theo qui định của Điều lệ nhà trường phổ thông. Ngoài việc triển khai các công văn, chỉ thị của cấp trên, phục vụ dạy học, quản lý học sinh, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ nói chung, phần lớn thời gian còn lại là hoạt động SHCM dựa trên tiếp cận NCBH. Cụ thể như sau:

(1) Thay đổi nhận thức của GV và Tổ chuyên môn về SHCM

Hoạt động Tổ chuyên môn theo NCBH là một quá trình các GV tham gia vào các khâu từ chuẩn bị, thiết kế bài học sáng tạo, dạy thể nghiệm, dự giờ, suy ngẫm và chia sẻ các ý kiến sâu sắc về những gì đã diễn ra trong việc học của HS. Đây là hoạt động học tập lẫn nhau, học tập trong thực tế, là nơi thử nghiệm và trải nghiệm những cái mới, là nơi kết nối lý thuyết với thực hành, giữa ý định và thực tế. Trong quá trình học tập đó, GV sẽ học được nhiều điều để phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ mới.

Để đảm bảo hoạt động tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH hiệu quả, trước hết hiệu trưởng trường phổ thông cần coi SHCM là trụ cột, là chính sách quan trọng nhất để đổi mới nhà trường, nâng cao chất lượng việc học của HS. Từ đó giúp GV hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của SHCM và cùng nhau nhất trí quyết tâm thực hiện SHCM mới. Hiểu rõ SHCM theo hướng tiếp cận mới là trụ cột, là chính sách quan trọng nhất để đổi mới nhà trường, CBQL và GV phải có quyết tâm cao trong việc đổi mới nhà trường thông qua kiên trì thực hiện SHCM mới. Cần tránh để GV có suy nghĩ coi đó chỉ là việc SHCM thông thường mà họ đã và đang thực hiện từ trước đến nay và không học tập được nhiều. Cần tạo cho họ có động lực tham gia SHCM theo hướng tiếp cận mới để học tập lẫn nhau, nâng cao năng lực chuyên môn. Cần cho GV thấy được SHCM theo hướng tiếp cận mới có mục đích chính là nâng cao chất lượng các bài học của HS.

(2) Mời chuyên gia bồi dưỡng kiến thức, kĩ năng NCBH cho GV.

(3) Lựa chọn một tổ CM và một GV cốt cán của tổ thực hiện hoạt động Tổ chuyên môn theo hướng NCBH của một bài học cụ thể:

- Tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch;

- Tổ chuyên môn chọn GV;

- Tổ chuyên môn triển khai các bước;

- Hoạt động dự giờ GV và rút kinh nghiệm;

- Thảo luận trong HĐSP.

Qua dự giờ, mỗi GV có cái nhìn và cách nhìn khác nhau, có suy nghĩ cảm nhận khác nhau về HS và bài học của các em. Khi các ý kiến khác nhau đó được

chia sẻ cho mọi người cùng thấy sẽ làm cho việc phân tích bài học trở nên phong phú, sâu sắc, đa chiều, đa dạng. Từ đó, GV có cái nhìn toàn cảnh, phong phú và rõ nét hơn về tất cả các vấn đề liên quan đến việc dạy và việc học và các cách giải quyết chúng.

Đặc biệt, khi NCBH sẽ từ bỏ thói quen quan sát việc dạy của GV, người dự và người dạy sẽ thấy tất cả cùng nhau hướng về một điểm chung là việc học của HS. Họ không còn để ý đến những khoảng cách về năng lực giữa các GV, thoải mái hơn khi trao đổi và chia sẻ ý kiến. Từ đó họ dễ dàng chấp nhận lẫn nhau và họ sẽ chỉ quan tâm đến những khó khăn của người GV trước sự thay đổi phức tạp trong học tập của HS.

Tóm lại, giáo viên dự giờ chỉ quan sát, suy ngẫm về việc học và các vấn đề liên quan đến việc học của HS. Người dự giờ phải quan sát tỉ mỉ, tinh tế, nhạy cảm việc học của từng HS để suy ngẫm và chuẩn bị chia sẻ ý kiến phong phú, sâu sắc. Những dấu hiệu từ HS thể hiện rõ ở khuôn mặt, lời nói, điệu bộ, sản phẩm học tập... Không nên chỉ quan sát việc dạy của GV, cần chú ý quan sát mối quan hệ phản ứng của HS trước nội dung bài học và hành động của GV. Không coi trọng việc ghi chép tiến trình bài dạy. GV dự giờ thoải mái ghi chép trong sổ dự giờ. Khi kiểm tra, nhà trường nên đánh giá sổ dự giờ của GV theo hướng này.

Ngoài ra, nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn dựa trên tiếp cận NCBH còn tập trung đi sâu vào các nội dung được phân tích cụ thể dưới đây:

- Quản lý TTCM và GV trong hoạt động TCM dựa trên tiếp cận "nghiên cứu bài học"

- Quản lý phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động TCM dựa trên tiếp cận "nghiên cứu bài học"

- Quản lý các điều kiện đảm bảo cho TCM dựa trên tiếp cận "nghiên cứu bài học".

- Quản lý việc đánh giá kết quả TCM dựa trên tiếp cận "nghiên cứu bài học"

1.3.2. Quản lý TTCM và GV trong hoạt động TCM dựa trên tiếp cận "nghiên cứu bài học"

Tổ trưởng chuyên môn là người đứng đầu TCM, do hiệu trưởng bổ nhiệm, chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về phân phối nguồn lực của tổ, hướng dẫn, điều hành việc thực hiện các nhiệm vụ của TCM theo qui định, góp phần đưa nhà trường đạt đến các mục tiêu đã đề ra theo kế hoạch.[5;61]

Vị trí và vai trò của TTCM

- Tổ trưởng CM ở trường trung học theo quy định do Hiệu trưởng bổ nhiệm vào đầu mỗi năm học. Nhiệm kỳ của TTCM theo từng năm học, hết một năm học có thể bổ nhiệm lại hoặc bổ nhiệm mới tùy theo điều kiện và yêu cầu của từng trường.

- Sau khi có quyết định bổ nhiệm của Hiệu trưởng, TTCM là người chịu trách nhiệm cao nhất về chất lượng giảng dạy và lao động sư phạm của GV trong phạm vi các môn học của TCM được phân công đảm trách.

- Tổ trưởng CM là một CBQL được hưởng phụ cấp chức vụ theo các văn bản qui định hiện hành.[5; tr .62]

 Nhiệm vụ của Tổ trưởng chuyên môn:

Người TTCM có nhiệm vụ thực hiện các nội dung ở điều 16 của Điều lệ trường Trung học. Trong đó nhấn mạnh đến các nhiệm vụ trọng tâm:

Quản lý giảng dạy của GV

- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần tháng, học kì và cả năm học nhằm thực hiện CT, kế hoạch dạy học và các hoạt động khác theo kế hoạch giáo dục, phân phối CT môn học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch năm học của nhà trường.

- Xây dựng kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo HS yếu kém.

- Xây dựng kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong phân phối CT.

- Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc thực hiện KHCN, soạn giảng của tổ viên (KHCN dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong phân phối CT; soạn giáo án theo phân phối CT, chuẩn kiến thức, kĩ năng

và SGK, thảo luận các bài soạn khó; tổ chức nghiên cứu khoa học, viết sáng kiến kinh nghiệm về nâng cao chất lượng dạy học, đổi mới PPDH, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát hiện và bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém...).

- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV trong tổ, GV mới tuyển dụng (đổi mới PPDH; đổi mới kiểm tra, đánh giá; dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học, ứng dụng CNTT trong dạy học góp phần đổi mới PPDH, phương pháp kiểm tra, đánh giá...).

- Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kì quy định về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác; lưu trữ hồ sơ của tổ; thực hiện báo cáo cho Hiệu trưởng theo quy định.

- Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của GV (thực hiện hồ sơ chuyên môn; soạn giảng theo kế hoạch dạy học và phân phối CT, chuẩn kiến thức kĩ năng; ra đề kiểm tra, thực hiện việc cho điểm theo quy định; kế hoạch dự giờ của các thành viên trong tổ...).

- Dự giờ GV trong tổ theo quy định (4 tiết/GV/năm học).

- Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại GV; đề xuất khen thưởng, kỉ luật giáo viên... Việc này đỏi hỏi TTCM phải nắm thật rõ về tổ viên của mình, về ưu điểm hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được phân công).

Quản lý học tập của học sinh

- Nắm được kết quả học tập của HS thuộc bộ môn quản lý để có biện pháp nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục.

- Đề xuất, xây dựng kế hoạch, tổ chức các hoạt động nội, ngoại khóa cho học sinh để thực hiện mục tiêu giáo dục.

Quản lý cơ sở vật chất của TCM

Các hoạt động khác (theo sự phân công của Hiệu trưởng).

Nhiệm vụ của TTCM rất đa dạng, phong phú nhiều công việc, không ít những khó khăn. Các loại công việc là sự kết hợp chuyên môn với công tác quản lý. Tổ trưởng vừa có trách nhiệm với các thành viên trong tổ, vừa có trách nhiệm trước lãnh đạo trường. [5; tr 63 - 64]