Tổ Chức, Chỉ Đạo Thực Hiện Quy Trình Dạy Học Phân Hóa

Điều quan trọng khi tổ chức DHPH là làm cho HS có thể học được tốt nhất so với khả năng nhận thức của mình. Để được như vậy GV cần làm tốt các yêu cầu sau:

Giao quyền chủ động cho giáo viên lựa chọn nội dung để xây dựng các chủ đề dạy học phân hóa; các chủ đề phải phù hợp với việc tổ chức hoạt động dạy học tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh; chú trọng sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực để xây dựng kế hoạch dạy học theo chủ đề nhằm phát huy năng lực và phẩm chất của học sinh.

Lựa chọn mục tiêu dạy học khác nhau cho các đối tượng học sinh khác nhau: HS được sắp xếp theo năng lực nhận thức. Khi dạy học ở lớp có năng lực nhận thức tốt, GV sẽ lựa chọn các mục tiêu dạy học ở mức độ yêu cầu cao hơn. Còn với lớp HS có năng lực nhận thức trung bình, GV sẽ lựa chọn các kiến thức, kĩ năng cơ bản của chương trình.

Lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp với cách thức lĩnh hội kiến thức của HS: mỗi HS có những phương pháp học khác nhau như thông qua nghe, qua thực hành, học nhóm… Mỗi HS được “hấp dẫn” hay được truyền “cảm hứng” bởi những chủ đề hay vấn đề khác nhau và những chủ đề tạo được sự tò mò hay tạo cảm hứng cho HS là những chất xúc tác mạnh cho quá trình học. Vì vậy khi thiết kế hoạt động học GV cần quan tâm tới sự khác biệt của HS.

3.2.3.3. Điều kiện thực hiện

Cán bộ quản lý trường THPT phải có nhận thức đúng về phát triển chương trình dạy học theo hướng phân hóa, có kỹ năng tổ chức hoạt động phát triển chương trình nhà trường và chương trình môn học.

Nhà trường phải có nguồn tài chính phục vụ phát triển chương trình nhà trường và chương trình môn học.

Nhà trường phải có giáo viên cốt cán về dạy học phân hóa biết tư vấn hướng dẫn đồng nghiệp thực hiện dạy học phân hóa.

3.2.4. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện quy trình dạy học phân hóa

3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 129 trang tài liệu này.

Biện pháp này sẽ giúp các nhà trường tổ chức DHPH đúng quy trình, phù hợp với điều kiện nhà trường về nhân lực và vật lực. Giúp GV nắm được phương pháp để có thể tổ chức DHPH trong lớp học một cách hiệu quả phát triển được năng lực học tập của học sinh và tạo ra sự khác biệt về năng lực học sinh trong lớp học với môi trường đa văn hóa.

3.3.4.2. Nội dung và cách thực hiện

Tổ chức chỉ đạo giáo viên trong các tổ chuyên môn nghiên cứu nhu cầu của các bên liên quan, xác định đặc điểm năng lực học sinh, phân nhóm năng lực học sinh theo các nhóm: Giỏi, khá, trung bình, yếu hoặc các nhóm năng lực theo nhóm chuyên môn: Năng lực khoa học tự nhiên, năng lực khoa học xã hội; năng lực âm nhạc, hội họa vv..

Chỉ đạo phát triển chương trình dạy học nhà trường dành cho địa phương và chương trình dạy của từng môn học theo hướng phân hóa nhóm năng lực và năng lực của từng cá nhân, khuyến khích giáo viên thực hiện cá biệt hóa hoạt động dạy học trong tất cả các khâu của quá trình dạy học.

Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thiết kế giáo án theo hướng phân hóa theo quy trình: Xác định chuẩn kiến thức, kỹ năng thái độ cần đạt được ở học sinh; phân loại chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt được theo từng nhóm năng lực học sinh để thiết kế hoạt động dạy học tương ứng và tiêu chuẩn, công cụ đánh giá tương ứng.

Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên triển khai thực hiện bài theo hướng phân hóa nhằm đảm bảo tính vừa sức chung và tính vừa sức riêng cho từng nhóm đối tượng học sinh và cá nhân học sinh.

Tạo điều kiện để HS sử dụng các nguồn học liệu khác nhau. Khi được tự lựa chọn các tài liệu và nội dung học tập phù hợp với sở thích của bản thân, HS hứng thú và hoàn thành bài tập hiệu quả hơn.

Phân hóa bài tập về nhà: Tùy thuộc vào khả năng nhận thức và năng lực của các HS, GV có thể yêu cầu HS thực hiện các bài tập về nhà khác nhau.GV không sử dụng bài tập về nhà như một hình phạt. Tất cả bài tập làm ở nhà được xem như một cơ hội để HS học tập tốt hơn.

Đánh giá, phân loại HS: GV nên thường xuyên kiểm tra kiến thức HS trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học với các câu hỏi như: bài tập nào em thích nhất/ không thích? Tại sao… GV có thể đua ra các câu hỏi mở cho phép HS thể hiện hiểu biết của mình và phát triển kĩ năng tư duy phê phán. Do hầu hết câu hỏi mở không có câu trả lời đúng hay sai nên HS không còn sợ hãi, lo lắng việc trả lời sai trong giờ học. Nhờ thế, HS luôn cảm thấy phấn chấn, thoải mái vì những quan điểm, suy nghĩ của các em được quan tâm.

Dạy học và đánh giá luôn song hành trong suốt quá trình DHPH. GV đánh giá trước khi bắt đầu bài học mới để xác định được HS đã có những kiến thức gì trước khi học bài mới. GV kiểm tra mức độ hiểu bài của HS trong suốt quá trình học tập để biết chắc chắn HS có đang tập trung hay không…

Mọi hoạt động của nhà trường đều hướng tới HS, coi trọng nhu cầu cá nhân HS. GV cố gắng hiểu HS trong mỗi lớp học khác nhau. Trong một lớp học phân hóa, GV chấp nhận vô điều kiện với những gì HS có, thỏa thuận với HS để thiết lập trật tự lớp học. khi HS hiểu được vai trò và trách nhiệm của các em trong lớp học thì các em sẽ tự ý thức trách nhiệm học tập.

Động cơ học tập của HS sẽ được thúc dẩy khi các em được hỗ trợ đầy đủ các tài liệu học tập, được nhận sự quan tâm của GV và các bạn trong lớp. GV cần tạo ra cang nhiều cơ hội càng tốt để HS cảm thấy thành công và có giá trị.

3.2.4.3. Điều kiện thực hiện

Các nhà QLGD phải nhận thức rõ tầm quan trọng của DHPH từ đó có những chỉ đạo đúng đắn.

Người Hiệu trưởng phải tạo mọi điều kiện thuận lợi để GV có thể tiến hành DHPH.

GV cần đầu tư nhiều thời gian và công sức cho việc chuẩn bị các bài đánh giá theo các mục tiêu học tập để xác định HS có nắm bắt được các kiến thức, kĩ năng đã học hay không.

Tổ chức DHPH đòi hỏi GV phải điều khiển và giám sát nhiều hoạt động xảy ra cùng lúc. Để quản lí tốt lớp học phân hóa, GV phải quan tâm tới bố trí lớp học để không ảnh hưởng tới sự tập trung của HS. Bố trí bàn ghế dễ di chuyển để thuận tiện cho việc tổ chức các hoạt động.

GV phải khẳng định chắc chắn các nhiệm vụ học tập phù hợp với khả năng của HS để tránh tình trạng HS chán nản khi không thể thực hiện nhiệm vụ hoặc thờ ơ vì nhiệm quá đơn giản.

GV cần thường xuyên đưa ra những phản hồi để giúp HS tin tưởng rằng các em sẽ làm tốt. GV khen ngợi các ý kiến của HS, cố gắng để đua ra những nhận xét chi tiết về bài làm của HS thay vì nhận xét về tính cách của các em.

3.2.5. Kiểm tra, giám sát quy trình thực hiện dạy học phân hóa của giáo viên

3.2.5.1. Mục tiêu của biện pháp

Trên cơ sở quy định về quản lý hồ sơ cán bộ, công chức của nhà nước, hoàn thiện nội dung hồ sơ quản lý nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục,... Việc phân cấp quản lý, giao quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cho tổ chuyên môn kiểm tra, giám sát việc thực hiện dạy học phân hóa của từng giáo viên. Hoạt động giám sát thực hiện tốt còn góp phần tạo động lực cho giáo viên thực dạy học phân hóa hiệu quả.

Để đánh giá và kịp thời điều chỉnh việc thực hiện kế hoạch dạy học phân hóa của GV. Thực hiện kiểm tra đánh giá một cách dân chủ công khai bản cam kết chất lượng dạy học phân hóa, kịp thời khen thưởng và biểu dương các gương dạy tốt, học tốt sẽ thúc đẩy phong trào thi đua “dạy tốt, học tốt”, nâng cao tinh trần

trách nhiệm trong học tập của học sinh, giúp các em có ý chí vươn lên tự quyết định trực tiếp kết quả học tập và tu dưỡng đạo đức của từng học sinh.

3.2.5.2. Nội dung và cách thực hiện

Thường xuyên kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện kế hoạch giáo dục, kế hoạch chuyên môn của từng tổ chuyên môn trong đó có nội dung dạy học phân hóa; quản lý hoạt động dạy học phân hóa đối với từng môn học theo các quy định hiện hành, chú trọng các biện pháp khuyến khích, tạo động lực cho giáo viên tích cực, chủ động, sáng tạo trong việc thực hiện kế hoạch giáo dục.

Xây dựng hồ sơ chuyên môn về dạy học phân hóa làm căn cứ để kiểm tra, giám sát bao gồm các nội dung sau đây:

Giáo án thể hiện mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và hệ thống phản hồi thông tin về sự tiến bộ của học sinh trong quá trình dạy học phân hóa.

Hệ thống tài liệu học tập phân hóa theo từng nhóm đối tượng học sinh: Tài liệu học lý thuyết, hệ thống bài tập thực hành; bài tập vận dụng theo nhóm trình độ học sinh.

Tiêu chuẩn về giờ dạy phân hóa: Dự giờ để giám sát chất lượng dạy học phân hóa: Cách luân chuyển hình thức dạy toàn lớp, dạy cá nhân và dạy theo nhóm; mức độ đảm bảo nội dung phân hóa; mức độ thực hiện phương pháp, biện pháp, kỹ thuật dạy học phân hóa; hệ thống phản hồi thông tin và quan tâm giúp đỡ riêng tới từng cá nhân học sinh trong lớp học.

Xem xét đánh giá trình độ và hoàn cảnh cụ thể của học sinh từng lớp. Xem xét, đánh giá mức độ các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy và học có thể dành cho từng môn học, từng lớp học.

Căn cứ vào các yếu tố trên, Ban giám hiệu cùng tổ trưởng chuyên môn, công đoàn nhà trường làm việc với mỗi giáo viên cùng bàn bạc xây dựng cam kết hợp đồng chất lượng.Vì mỗi GV còn là thành viên của công đoàn nên có sự góp ý của công đoàn để giữa hiệu trưởng và GV nâng cao sự đồng thuận.

Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch kiểm tra đánh giá giờ dạy của GV và khảo sát kết quả học tập của HS phải phù hợp với tình hình, điều kiện cụ thể và có tính khả thi. Nội dung kiểm tra phải theo đúng nội dung bản cam kết và có sức thuyết phục, hình thức kiểm tra gọn nhẹ, không gây tâm lý nặng nề cho đối tượng.

Chỉ đạo các hoạt động kiểm tra theo các hình thức tự kiểm tra của GV, tự đánh giá của HS và đánh giá kết quả học tập trong nhóm, tổ học tập của học sinh.

Ngoài Ban giám hiệu cần huy động thêm lực lượng của công đoàn và một số GV có uy tín về chuyên môn, nghiệp vụ, có kinh nghiệm dạy học và giáo dục HS tham gia giúp Hiệu trưởng trong việc đánh giá tiến độ và kết quả thực hiện bản cam kết chất lượng của GV. Dành thời gian cần thiết và thích đáng cho kiểm tra.

Hiệu trưởng quyết định tự kiểm tra trong năm học nhằm đảm bảo cho công tác kiểm tra được thường xuyên và định kỳ, công bố công khai kết quả đánh giá vào thời điểm giữa học kì, cuối học kì và cuối năm, qua đó có nhận xét đánh giá, khen thưởng kịp thời và nếu cần có thể xử lý thỏa đáng những vi phạm (nếu có).

Tiến hành định kì khảo sát đánh giá chất lượng từng lớp học đối với tất cả các bộ môn.

3.2.5.3. Điều kiện thực hiện

Đây là một biện pháp ở đó thể hiện đổi mới tư duy trong QL nhà trường nói chung và QLDH nói riêng cần phải làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng để mọi người nhận thức yêu cầu khách quan của việc thực hiện cam kết hợp đ ồng trách nhiệm.

Nhà trường cần có những quy định cụ thể và thích hợp về chế độ, đãi ngộ cũng như thi đua khen thưởng đối với những thành tích, kết quả lao động của GV…

Cần có một khoản kinh phí và thời gian thỏa đáng cho việc nghiên cứu, bàn bạc và soạn thảo các cam kết hợp đồng.

Hoàn thiện cơ chế quản lý theo hướng tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động dạy học, nâng cao tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp của nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, phân công, phân cấp hợp lý giữa các cấp, các ngành, các cơ quan về trách nhiệm, quyền hạn quản lý nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.

Xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát và tự kiểm tra, giám sát trong nhà trường. Phát huy vai trò, trách nhiệm của thanh tra nội bộ trường học…

Hệ thống và công khai hóa các văn bản qui định chế độ kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh; bồi dưỡng thường xuyên về kỹ năng tổ chức kiểm tra đánh giá theo tinh thần đổi mới.

Xây dựng văn bản, hồ sơ quản lý rõ ràng đáp ứng được yêu cầu quy định trong cam kết hợp đồng.

Thành lập "Quỹ khuyến học, khuyến giảng và nâng cao chất lượng giáo dục" của trường (từ ngân sách và từ nguồn xã hội hóa).

3.2.6. Phát triển môi trường dạy học phân hóa

3.2.6.1. Mục tiêu của biện pháp

Môi trường giáo dục: là toàn bộ điều kiện vật chất và tinh thần mà trong đó con người được giáo dục, được sống, lao động và học tập, được sử dụng nhằm tác động đến sự hình thành nhân cách của người học phù hợp với mục đích giáo dục đã quy định.

Tạo môi trường thuận lợi và khơi dậy động lực làm việc cho đội ngũ GV trường THPT thực hiện dạy học phân hóa hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Khuyến khích sự tích cực, nhiệt huyết, tinh thần ham học hỏi và tiềm năng của GV, từ đó, góp phần hỗ trợ việc thực hiện rèn luyện các kỹ năng DHPH một cách có hiệu quả nhất, đồng thời xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh, hiện đại trong hoạt động dạy học tại các trường THPT. Tạo nên một

không khí học thuật, chia sẻ kiến thức, kỹ năng giảng dạy trong đội ngũ GV, xây dựng văn hóa chất lượng của trường THPT và văn hóa chia sẻ về phát triển dạy học phân hóa trong cộng đồng giáo viên góp phần nâng cao chất lượng dạy học.

3.2.6.2. Nội dung và cách thực hiện

* Về cơ sở vật chất

Căn cứ vào kế hoạch dạy học, nhà trường xây dựng kế hoạch tài chính, xây dựng kế hoạch cơ sở vật chất( CSVC) – thiết bị dạy học (THDH) phục vụ dạy và học theo quan điểm phân hóa phù hợp với năng lực kinh tế tài chính mà nhà trường được cung ứng theo định mức đề ra. Song song với việc xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị dạy học, hiệu trưởng cần có các biện pháp để bảo đảm việc sử dụng thiết bị dạy học và phòng bộ môn đúng chức năng, hiệu quả và phát huy tác dụng tích cực trong việc truyền tải kiến thức và mở mang sự hiểu biết của HS.

Chỉ đạo việc sử dụng có hiệu quả CSVC-TBDH hiện có và tự làm. Việc sử dụng thiết bị dạy học trong các nhà trường không chỉ là công việc riêng của GV. Nó gắn với các khâu cung cấp, bảo quản với kế hoạch, dự toán thanh lý, nó liên quan đến nhà quản lý của nhà trường, nhà sản xuất và nhà cung ứng.

Việc sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học trong các nhà trường phải tuân thủ theo các bước:

- Kế hoạch hóa;

- Tổ chức thực hiện;

- Điều hành;

- Kiểm tra, giám sát, điều chỉnh phân tích và rút kinh nghiệm.

Cần nâng cao nhận thức cho GV về việc sử dụng TBDH nhằm giúp họ ý thức được sự cần thiết và có nhu cầu sử dụng thường xuyên các thiết bị này, phát huy hiệu quả sử dụng chúng trong các giờ học là điều thiết yếu.

Mỗi tổ bộ môn quy định cho GV khi lên kế hoạch giảng bài cho mỗi tiết học của mình phụ trách phải có kế hoạch TBDH phục vụ bài giảng đó. Kế