Quản Lý Giáo Dục Kỹ Năng Sống Thông Qua Hoạt Động Trải Nghiệm Cho Học Sinh

được thể hiện qua các nội dung diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, giao lưu, hội thi, trò chơi, triển lãm, tạo sản phẩm…

Thông qua các hoạt động này thu hút, lôi cuốn học sinh tham gia, qua đó phát triển các kỹ năng của học sinh như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, làm việc nhóm, kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, kỹ năng đoàn kết, biết chia sẻ, biết phát huy tính sáng tạo; giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức mới; tạo được bầu không khí thân thiện; tạo cho các em tác phong nhanh nhẹn, và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo dục, rèn luyện.

Các hình thức có tính cống hiến: là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh mang lại những giá trị xã hội bằng những đóng góp và cống hiến thực tế của mình thông qua các hoạt động tình nguyện nhân đạo, lao động công ích, tuyên truyền nâng cao nhận thức xã hội…Nhà trường có thể tổ chức cho học sinh thăm hỏi các lão thành cách mạng, gia đình neo đơn có hoàn cảnh khó khăn, các công trình măng non của liên đội như trồng rau sạch, vườn thuốc của em, vườn hoa em yêu…, cần tổ chức những nội dung sao cho học sinh có thể áp dụng những kiến thức vừa học để áp dụng vào trong cuộc sống ở tại trường.

Các hình thức có tính nghiên cứu: là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh tham gia các đề tài, dự án nghiên cứu khoa học nhờ áp dụng kiến thức đã học vào thực tế, qua đó đề xuất những biện pháp giải quyết vấn đề một cách khoa học. Hiện nay trong nhà trường ở mỗi một bộ môn luôn lồng ghép các hoạt động trải nghiệm sáng tạo thông qua các bộ môn đó học sinh đấp dụng kiến thức đã học để tìm hiểu nghiên cứu tạo ra sản phẩm theo yêu cầu. Trong chương trình phổ thông mới hàng tuần chúng ta sẽ tổ chức các hoạt động theo chủ đề gắn với những hoạt động cụ thể. Để hình thức này đạt được kết quả cao đòi hỏi nhà quản lý cần có tầm nhìn, biết phát huy sở trường của cán bộ giáo viên công nhân viên, xem xét tình hình thực tế của từng vùng miền, từng đối tượng học sinh để tổ chức cho phù hợp.

Tóm lại: Giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm hay là hình thức GD gắn liền với các hoạt động trong đó đề cao việc tích lũy kinh nghiệm người học.

Trong hình thức giáo dục này, GV đóng vai trò là người hướng dẫn thúc đẩy việc trực tiếp trải nghiệm của HS, đảm bảo quá trình học tập và lĩnh hội kiến thức của HS có ý nghĩa và lâu dài. Giáo dục dựa vào sự trải nghiệm cũng luôn được hình dung như “ mô hình học tập” trong đó nó được khởi động bằng kinh nghiệm đã có ban đầu, sau đó được tiếp tục bằng các quá trình phản hồi, thảo luận, phân tích và đánh giá kinh nghiệm.

Học sinh lứa tuổi THCS bắt đầu xuất hiện sự quan tâm đến bản thân, đến những phẩm chất nhân cách của mình, các em có biểu hiện nhu cầu tự đánh giá, soanhs mình với người khác. Điểm nổi bật ở lứa tuổi này là dễ xúc động, dễ bị kích động, vui buồn thường hay đan xen, tình cảm còn mang tính bồng bột. Đặc điểm này là do ảnh hưởng của sự phát dục và sự thay đổi về tâm sinh lí, nhiều khi do hoạt động hệ thần kinh không cân bằng, quá trình hưng phấn thường mạnh hơn quá trình ức chế, khiến các em không tự kiềm chế được bản thân. Đối tượng giao tiếp hằng ngày thường là thầy, cô, bạn bè và những người thân trong gia đình. Qua hoạt động giao tiếp giúp các em nhận thức được người khác và bản thân mình, từng bước phát triển các kỹ năng cần thiết như: so sánh, phân tích, khái quát hành vi của mình và của người khác, trên cơ sở đó từng bước tự điều chỉnh hành vi, hoạt động để hoàn thiện nhân cách bản thân.

Như vậy có thể nói việc KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm sẽ giúp cho từng cá nhân học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong môi trường nhà trường, cũng như môi trường gia đình và xã hội dưới sự hướng dẫn, tổ chức của nhà giáo dục, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất, nhân cách, các năng lực…từ đó tích lũy kinh nghiệm riêng, hình thành các KNS cần thiết.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

1.5. Quản lý giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học cơ sở

Khoa học về quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động giáo dục trong các nhà trường THCS nói riêng đều có thể tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau với những phương pháp luận khác nhau. Ở góc độ tiếp cận theo chức năng quản lý thì nhà quản lý giáo dục trong các nhà trường thường thực hiện bốn chức năng cơ bản

gồm: Lập kế hoạch hoạt động, tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều hành và kiểm tra – đánh giá hoạt động. Cụ thể các chức năng khi tiến hành quản lý giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh cụ thể như sau:

1.5.1. Lập kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm

Lập kế hoạch là chức năng quan trọng của hiệu trưởng nhà trường trong mọi hoạt động quản lý vì nó gắn liền với việc lựa chọn mục tiêu và chương trình hành động của tổ chức, định hướng cho việc xác định các chức năng quản lý còn lại. Trong mỗi kế hoạch thường bao gồm các nội dung như: mục tiêu, nội dung, các điều kiện, nguồn lực của tổ chức để đạt được mục tiêu và các biện pháp cần thiết để đạt đượcmục tiêu đặt ra. Đối với nhiệm vụ quản lý giáo dục KNS cho học sinh trong các nhà trường THCS, khi thực hiện xây dựng kế hoạch GD KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm các nhà trường cần dựa trên những nội dung cơ sở sau:

Thực hiện điều tra, khảo sát để nắm thực trạng kỹ năng sống của học sinh theo từng lứa tuổi, nhóm lớp và các điều kiện sống và học tập của các em để làm cơ sở cho việc xác định và xây mục tiêu GD KNS cụ thể cần hướng tới. Đồng thời BGH nhà trường cũng cần thiết xem xét lại quá trình thực hiện GD KNS cho học sinh của nhà trường trong những năm học trước để từ đó để thấy được ưu điểm và nhược điểm của công tác GD KNS, những vấn đề gì còn tồn tại, từ đó xếp ưu tiên từng vấn đề cần giải quyết.

Để lập kế hoạch GD KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm, BGH nhà trường nhất thiết cần phải nghiên cứu các kế hoạch giáo dục của ngành, của địa phương, đã được cụ thể hóa trong nhiệm vụ năm học và cần đặc biệt chú ý tới đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương nơi nhà trường đóng để có thể lên kế hoạch phù hợp cho việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm.

Kế hoạch giáo dục KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm phải thể hiện được tính khoa học, kế thừa, toàn diện, cụ thể và trọng tâm trong từng hoạt

động giáo dục. Đồng thời kế hoạch phải mô tả rõ việc tích hợp mục tiêu, nội dung giáo dục KNS với mục tiêu, nội dung hoạt động trải nghiệm.

1.5.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm

Tổ chức thực hiện kế hoạch GD KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm là sự xếp đặt những hoạt động khoa học, hợp lý, phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận để tạo ra sự cộng hưởng trong thực hiện nhiệm vụ. Để thực hiện tốt chức năng này Hiệu trưởng phải thực hiện các công việc cụ thể như:

Thông báo kế hoạch, chương trình hành động phối hợp giáo dục KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm đến các thành viên có liên quan trong và ngoài nhà trường sao cho mỗi thành viên đều có thể nắm vững và thực hiện đúng kế hoạch.

Dựa trên kế hoạch đã xây dựng, BGH nhà trường thực hiện phân bổ công việc phải quy định đúng chức năng, quyền hạn cho từng thành viên và tính đến năng lực, hiệu quả cho từng hoạt động, xác lập cơ chế phối hợp giữa các bộ phận và các thành viên liên quan hướng tới phát huy tối đa năng lực và tiềm lực của bộ phận và thành viên tham gia vào quá trình GD KNS cho học sinh nói riêng, thực hiện tốt mục tiêu giáo dục nói chung.

Quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch gồm:

Hiệu trưởng thành lập Ban chỉ đạo tổ chức hoạt động trải nghiệm trong nhà trường do Hiệu trưởng làm trưởng ban. Xác định các nhiệm vụ cụ thể cho ban chỉ đạo với các công việc cụ thể có thể kể đến như sau: (1) Xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động cụ thể cho hoạt động trải nghiệm của từng khối lớp theo kế hoạch tổng thể; (2) Xác định các bên tham gia vào quá trình GD KNS cho HS thông qua hoạt động trải nghiệm theo chương trình và kế hoạch đã xây dựng; (3) Phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bên liên quan đã xác định trong và ngoài nhà trường trong thực hiện triển khai kế hoạch giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm; (4) Xây dựng và thống nhất cơ chế phối hợp thực hiện trong toàn bộ quá trình thực hiện GD KNS thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh với các bên liên quan; (5)

Xây dựng và thống nhất phương thức đánh giá kết quả giáo dục KNS cho học sinh đồng thời xây dựng và thống nhất phương thức đánh giá kết quả thực hiện quản lý giáo dục KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm.

1.5.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm

Khi BGH nhà trường đã có sự thống nhất về phương thức, biện pháp thực hiện kế hoạch GD KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm thì công việc cần tiến hành tiếp theo chính là việc chủ thể quản lý thực hiện các biện pháp chỉ đạo để kế hoạch GD thực hiện được đúng theo tiến trình, tiến độ đã xây dựng.

Trong việc chỉ đạo thực hiện, Hiệu trưởng cần tạo điều kiện cho người tham gia tổ chức giáo dục KNS thông qua HĐTN phát huy tinh thần tự giác, tích cực, phối hợp cùng nhau hoàn thành tốt nhiệm vụ. Các công việc cụ thể có thể kể đến như sau: (1) Chỉ đạo các tổ chuyên môn, các tổ chức có liên quan triển khai thực hiện phân dã kế hoạch giáo dục theo từng nội dung, chủ đề đã xây dựng; (2) Phân công công việc cụ thể cho đội ngũ giáo viên dựa trên sự đánh giá về năng lực thực hiện và năng lực giáo dục của từng thành viên có thể đáp ứng đối với yêu cầu cụ thể của từng chủ đề, từng hoạt động GD KNS thông qua hoạt động trải nghiệm

đã được xây dựng trong kế hoạch; (3) Huy động các tổ chức, cá nhân ngoài nhà trường cùng tham gia để thực hiện KH giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Bởi hoạt động này có thể diễn ra trong nhà trường và ngoài nhà trường. Các lực lượng tham gia phối hợp bao gồm: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Đội TNTP Hồ Chí Minh, GVCN, GVBM, nhân viên, Hội cha mẹ HS, các tổ chức xã hội: Đoàn xã, Công an, Phụ nữ, các đơn vị kết nghĩa... Tổ chức tốt giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm chính là thực hiện tốt tốt công tác XHH giáo dục, tạo môi trường giáo dục tốt nhất cho HS; (4) Huy động tối đa các nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất phục vụ cho trải nghiệm.

Tóm lại: Chỉ đạo thực hiện kế hoạch GD KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường THCS là sự can thiệp của Hiệu trưởng vào toàn bộ quá trình triển khai kế hoạch GD KNS thông qua hoạt động trải nghiệm để bảo đảm việc thực

hiện hoạt động trải nghiệm được diễn ra đúng hướng, đúng kế hoạch nhằm đạt hiệu quả giáo dục kỹ năng sống và giáo dục trải nghiệm như mục tiêu đã đề ra.

1.5.4. Kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường trung học cơ sở

Kiểm tra, giám sát là nhận định về kết quả của việc thực hiện kế hoạch. Việc kiểm tra phải dựa vào chương trình, kế hoạch đã được quy định. Phải có tiêu chí, chuẩn mực cụ thể cho từng hoạt động, có thể định tính, định lượng hoặc được sự thừa nhận của tập thể, của xã hội trong những điều kiện hoàn cảnh cụ thể.

Công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm giúp Hiệu trưởng kịp thời phát hiện và điều chỉnh những lệch lạc, sai sót trong quá trình thực hiện kế hoạch từ đó đưa ra những uốn nắn, sửa chữa cần thiết. Để làm tốt công tác này hiệu trưởng cần: (1) Xây dựng được các tiêu chí đánh giá tích hợp kết quả giáo dục KNS và kết quả hoạt động trải nghiệm sát với mục đích yêu cầu của từng hoạt động, trong từng thời điểm; (2) Tổ chức bộ phận đánh giá có năng lực và uy tín đối với từng hoạt động; (3) Việc đánh giá phải cần phải được kế hoạch hóa và thực hiện thường xuyên, liên tục dưới các hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp nhằm kịp thời phát hiện và điều chỉnh những lệch lạc, sai sót trong quá trình thực hiện kế hoạch từ đó đưa ra những uốn nắn, sửa chữa cần thiết; (4) Kết quả quá trình kiểm tra, đánh giá cần được xử lý và phân tích kịp thời, chính xác, khách quan; (5) Thông tin phản hồi của quá trình kiểm tra đánh giá cần đến đúng đối tượng (cho giáo viên, học sinh, cán bộ QLGD, cha mẹ học sinh...) để có thể điều chỉnh hoạt động giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm từ nhiều phía giúp nâng cao hiệu quả giáo dục.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm

Cũng như sự hình thành và phát triển tâm lý nói chung, sự hình thành và phát triển của mỗi cá nhân là kết quả tác động của yếu tố chủ quan và yếu tố khách quan mà tác động đến kết quả của việc quản lý có hiệu quả và phát huy được những lợi

ích của hoạt động giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm hay không. Một số yếu tố tác động như:

1.6.1. Các yếu tố chủ quan

Nhận thức của đội ngủ CBQL và các lực lượng giáo dục

- Trong tổ chức giáo dục KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm, cán bộ quản lý nhà trường nói chung, hiệu trưởng nói riêng giữ vai trò quyết định sự thành công của việc GD KNS. Đội ngũ CBQL phải có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của việc GD KNS thông qua HĐTN đối với việc giáo dục toàn diện HS hướng tới mục tiêu đào tạo của cấp THCS để từ đó xây dựng được kế hoạch giáo dục KNS và từ đó đưa ra được các đề xuất về HĐTN thực sự phù hợp với thực tế khả thi.

- Giáo viên, giáo viên chủ nhiệm và giáo viên được phân công nhiệm vụ có vai trò quan trọng, là lực lượng nòng cốt, quyết định chất lượng của hoạt động giáo dục này, giáo viên phải hiểu rõ tầm quan trọng của giáo dục KNS trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của học sinh THCS.

- Các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường đặc biệt là ban đại diện CMHS phải được tuyên truyền về ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục KNS, đặc biệt là các phương pháp giáo dục thông qua trải nghiệm để hỗ trợ nhà trường trong việc triển khai thực hiện kế hoạch định hướng giáo dục KNS.

Trình độ năng lực của lãnh đạo và của đội ngũ giáo viên

- Về năng lực quản lý của hiệu trưởng

Để quản lý tốt công tác GD KNS cho học sinh thì đội ngũ lãnh đạo của nhà trường đặc biệt là hiệu trưởng vô cùng quan trọng. Muốn quản lý tốt hoạt động này, hiệu trưởng phải thực hiện tốt các các chức năng quản lý và không ngừng trau dồi, học hỏi để nâng cao năng lực quản lý của bản thân, phải có kế hoạch cụ thể, chỉ đạo phân công người phụ trách, dự trù các hoạt động chính trong kỳ, trong năm, hoàn toàn chủ động, chỉ đạo và điều hành các hoạt động của nhà trường; xây dựng cơ chế phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để tổ chức có hiệu quả hoạt động trải nghiệm và hoạt động giáo dục KNS cho học sinh.

- Trình độ năng lực của đội ngũ GV, đặc biệt là GVCN đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai thực hiện có hiệu quả kế hoạch giáo dục KNS. Đội ngũ GVCN phải được tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên về năng lực tổ chức, phương pháp hoạt động giáo dục KNS, năng lực thiết kế kế hoạch giáo dục KNS thông qua hoạt động trải nghiệm, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm và năng lực đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm để rút kinh nghiệm và điều chỉnh hoạt động. Ngoài ra, giáo viên cần có năng lực diễn đạt tốt, sáng tạo, thuyết trình thu hút học sinh vào hoạt động.

Điều kiện CSVC, kỹ thuật, tài chính phục vụ cho hoạt động trải nghiệm của cơ sở giáo dục

Để tổ chức tốt các hoạt động trên thì ngoài nhân tố con người ra thì yếu tố CSVC, tài chính có vai trò vô cùng quan trọng. Đây cũng là yếu tố có ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả quản lý của Hiệu trưởng trường THCS.

Cơ sở vật chất đáp ứng công tác GDKNS cho học sinh như phòng học, phòng chức năng có đủ ánh sáng, đảm bảo các yêu cầu vệ sinh trường học theo quy định; thiết bị dạy học phải đảm bảo an toàn, phù hợp với nội dung dạy học, hoạt động và tâm lý lứa tuổi người học. Việc xây dựng mục tiêu, nội dung, cách tiếp cận của hoạt động GD KNS cho học sinh THCS cũng cần căn cứ điều kiện vật chất của nhà trường, để tính toán, cân nhắc tính khả thi, hiệu quả trong triển khai hoạt động.

1.6.2. Các yếu tố khách quan

Đặc điểm về nền tảng văn hóa gia đình người học

Cha mẹ học sinh cần nhận thức đúng về tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm và giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm trong việc hình thành nhân cách tốt đẹp cho con em họ, tạo hành trang để vững bước vào tương lai. Có nhận thức đúng thì họ sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho con em mình tham gia vào hoạt động và có thể ủng hộ cả vật chất cho việc tổ chức các hoạt động của lớp, của trường; còn nếu nhận thức không đúng thì họ sẽ không hoặc không biết cách tạo điều kiện tốt nhất cho con em mình tham gia hoạt động và cũng khó có thể huy động đóng góp về tài chính cũng như CSVC cho HĐTN.