Các Biện Pháp Quản Lý Bồi Dưỡng Năng Lực Dạy Học Các Môn Tự Chọn Cho Giáo

+ Các yêu cầu của xã hội trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đối với nhân cách của người giáo viên, chú trọng đến tri thức khoa học công nghệ, năng lực thực tiễn và các phẩm chất cơ bản của người giáo viên.

Như vậy, nguyên tắc này đòi hỏi các biện pháp quản lý được đề xuất phải gắn việc bồi dưỡng năng lực dạy học các môn tự chọn cho giáo viên phải sát hợp với đối tượng và điều kiện thực tế, đáp ứng được nhu cầu của giáo viên, đảm bảo nâng cao năng lực dạy học tự chọn cho giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của địa phương.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ

Khi đề xuất các biện pháp, không nên đề cao hoặc hạ thấp một biện pháp nào đó. Ngược lại, các biện pháp đề xuất cần có tính đồng bộ, hệ thống, logic, giải quyết được mối quan hệ giữa dạy và học, giữa thầy và trò, giữa người quản lý và người giáo viên.

Trên lý thuyết hệ thống, việc quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học các môn tự chọn cho giáo viên là một hệ thống trong hệ thống các hoạt động quản lý giáo dục THPT, liên quan đến nhiều yếu tố khác trong nhà trường như: Công tác quản lý; Trình độ đội ngũ giáo viên; Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học,… Do đó, một biện pháp quản lý không thể cùng một lúc tác động tới các yếu tố trong hệ thống mà cần dùng một hệ thống các biện pháp đồng bộ để tạo ra và nâng cao hiệu quả của các biện pháp, đem lại kết quả như mong muốn.

Như vậy, việc đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học các môn tự chọn cho giáo viên ở các trường THPT huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng phải đảm bảo đó là một chỉnh thể, đồng bộ từ việc xác định tầm nhìn, mục tiêu, xây dựng kế hoạch cho tới việc hướng dẫn, tổ chức chỉ đạo thực hiện, kiểm tra đánh giá và công tác thi đua, khen thưởng.

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi

Nguyên tắc này đòi hỏi biện pháp đưa ra phải được sự đồng thuận của các cấp quản lý giáo dục, của các nhà trường, phù hợp với sự phát triển giáo dục của địa phương, đặc biệt là sự đồng thuận của toàn thể cán bộ, giáo viên và các tổ chức trong toàn ngành.

Khi xây dựng các biện pháp phải đảm bảo tính khoa học trong quy trình quản lý với các bước tiến hành cụ thể, chính xác. Các biện pháp phải được kiểm chứng,

khảo nghiệm một cách có căn cứ, khách quan, có khả năng thực hiện và được điều chỉnh để ngày càng hoàn thiện.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

Yêu cầu này đòi hỏi các biện pháp được đề xuất có khả năng áp dụng vào thực tiễn trong hoạt động quản lý của người cán bộ QLGD một cách thuận lợi, đảm bảo tính khoa học với các bước tiến hành cụ thể, chính xác, trở thành hiện thực và đem lại hiệu quả cao trong công việc thực hiện các chức năng quản lý.

Thực tế đã khẳng định: BD NLDH các môn tự chọn nói riêng, BD NLDH nói chung của GV chính là rèn giũa thêm NL nghề nghiệp của GV. Điều này giúp cho GV tự tin và luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ dạy chữ của mình.

3.2. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học các môn tự chọn cho giáo viên các trường THPT huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng

3.2.1. Quản lí tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, GV về bồi dưỡng năng lực dạy học các môn tự chọn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

a. Mục đích, ý nghĩa của biện pháp

Nâng cao nhận thức của CBQL, GV đối với việc bồi dưỡng NLDH các môn tự chọn của GV các trường THPT huyện Hà Quảng trong giai đoạn hiện nay giúp cho GV hiểu được tầm quan trọng của dạy học tự chọn, năng lực DH các môn tự chọn, góp phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực người học, thực hiện cuộc vận động “Phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”, hướng tới việc sẵn sàng đón nhận phần dạy học tự chọn trong Chương trình GDPT mới dự kiến sẽ thực hiện từ năm 2020.

b. Nội dung và cách thức thực hiện

- Tổ chức cho GV các trường THPT trên địa bàn huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng học tập quán triệt các nghị quyết của Đảng, của Quốc hội và Chính phủ, các chỉ thị của ngành, của địa phương về đổi mới GD phổ thông như Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 04/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” và những văn bản khác.

- Tổ chức cho GV các trường THPT được nghiên cứu về nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL và GV; Những giải pháp nâng cao chất lượng dạy học ở các trường miền núi, vùng sâu, vùng xa; Về vai trò, vị trí, trách nhiệm của GV trong việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác, chủ động, tích cực của người giáo viên trong quá trình giáo dục.

- Tổ chức cho cán bộ, GV và nhân viên trong các trường học tập nghiên cứu về Chuẩn nghề nghiệp GV cơ sở GD phổ thông, ban hành kèm theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018 của Bộ trưởng Bộ GDĐT (thay thế cho Chuẩn nghề nghiệp GV THCS, GV THPT ban hành kèm theo Thông tư số 30/2009/TT- BGDĐT ngày 22/10/2009) có hiệu lực từ ngày 10/10/2018:

- Hiểu được mục đích của Chuẩn nghề nghiệp GV: Làm căn cứ để giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông tự đánh giá phẩm chất, năng lực; xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện phẩm chất, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục; Làm căn cứ để cơ sở giáo dục phổ thông đánh giá phẩm chất, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên; xây dựng và triển khai kế hoạch bồi dưỡng phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo viên đáp ứng mục tiêu giáo dục của nhà trường, địa phương và của ngành giáo dục.

- Hiểu được yêu cầu đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên: Khách quan, toàn diện, công bằng và dân chủ: Dựa trên phẩm chất, năng lực và quá trình làm việc của giáo viên trong điều kiện cụ thể của nhà trường và địa phương. Hiểu và nắm được 5 tiêu chuẩn và 15 tiêu chí trong Chuẩn nghề nghiệp GV.

- Biết được quy trình đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp GV: Quy trình thủ tục để quản lý và đánh giá GV theo chuẩn được quy định khá chặt chẽ gồm các bước có mối quan hệ với nhau.

- Hiểu được tác dụng của Chuẩn nghề nghiệp GV là “cái gương soi” cho từng GV và “cái la bàn” định hướng cho công tác QL đội ngũ và xác lập nội dung bồi dưỡng cho GV phát triển năng lực nghề nghiệp nói chung và năng lực dạy học các môn tự chọn.

- Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng và đánh giá theo Chuẩn: Xác định được mục tiêu, nội dung của kế hoạch bồi dưỡng và đánh giá theo Chuẩn; định hướng cho GV học tập, rèn luyện và bồi dưỡng để phát triển theo Chuẩn;

- Giúp GV hiểu được việc đánh giá theo Chuẩn thực chất chính là đánh giá năng lực nghề nghiệp của GV. Năng lực nghề nghiệp của GV được thể hiện ở phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, kiến thức và kỹ năng sư phạm của họ, trong đó có năng lực DH các môn tự chọn.

- Việc đánh giá GV theo Chuẩn đòi hỏi sự thay đổi cơ bản trong suy nghĩ của GV. Đánh giá GV theo Chuẩn không chỉ giúp nhà quản lý bình xét thi đua hàng năm mà còn để xem xét những gì GV đã thực hiện và phải thực hiện, những gì GV có thể thực hiện được. Trên cơ sở đó giúp GV xây dựng chương trình, kế hoạch tự rèn luyện, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực nghề nghiệp, trong có năng lực DH các môn có chủ đề tự chọn.

- Nhận thức được tầm quan trọng, vị trí của dạy học các môn có chủ đề tự chọn trong chương trình GDPT. Từ đó, định hướng cho GV thấy được vai trò, ý nghĩa thiết thực của dạy học các môn có chủ đề tự chọn, nâng cao ý thức BD NLDH các môn có chủ đề tự chọn.

c. Điều kiện thực hiện

- Làm tốt công tác quán triệt mục đích, yêu cầu, tầm quan trọng, tính cấp thiết của các văn bản về đổi mới GD và Chuẩn nghề nghiệp GV.

- Chọn cử, tổ chức và chỉ đạo cho đội ngũ GV cốt cán giúp hiệu trưởng tuyên truyền và phổ biến sâu rộng các văn bản về đổi mới GD và Chuẩn nghề nghiệp cho GV toàn trường.

- Có đầy đủ các điều kiện về cơ sở vật chất như: Các Nghị quyết, Văn bản Chuẩn nghề nghiệp GV; Quyết định ban hành quy định về Chuẩn, phòng họp dùng làm nơi tổ chức bồi dưỡng, trang thiết bị như máy chiếu, …

- Toàn thể BGH, GV cần nâng cao ý thức tự giác học tập, bồi dưỡng.

- Hiệu trưởng là người am hiểu sâu sắc về chuyên môn, nghiệp vụ, nắm bắt được những yêu cầu đổi mới GD trong giai đoạn hiện nay.

3.2.2. Quản lí xây dựng mục tiêu và kế hoạch bồi dưỡng NLDH các môn tự chọn cho đội ngũ GV các trường THPT huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng

a. Mục đích, ý nghĩa của biện pháp

Xây dựng kế hoạch nhằm xác định mục tiêu, nội dung, các phương pháp BD năng lực DH các môn tự chọn nhằm đạt được các kết quả mong muốn.

Xây dựng kế hoạch thực hiện chương trình bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ giáo viên THPT đảm bảo phù hợp với các khối kiến thức (bao gồm khối kiến thức bắt buộc và khối kiến thức tự chọn) và phù hợp với điều kiện thực tế công việc cũng như nhu cầu học tập của đội ngũ giáo viên, từ đó, xác định được nội dung, chương trình, hình thức, PP BD GV góp phần nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và chất lượng đội ngũ giáo viên. Qua đó các nhà quản lý chủ động trong công tác BD năng lực DH các môn tự chọn cho GV, sử dụng các nguồn lực hợp lý cho BD, thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá GV.

b. Nội dung và cách thức thực hiện

Xây dựng kế hoạch BD cần dựa trên việc xác định mục tiêu, nội dung và phương thức thực hiện việc BD và các điều kiện cho việc triển khai kế hoạch bồi dưỡng cho GV.

Xây dựng kế hoạch BD NLDH các môn tự chọn cho GV THPT được tiến hành các bước ứng với các nội dung sau:

1. Xác định mục tiêu BD

2. Xác định nội dung BD

3. Xác định phương thức BD (hình thức, phương pháp BD)

4. Tổ chức nhận sự tham gia BD, phân công phân cấp thực hiện.

5. Xác định thời lượng chủ đề nội dung và thời điểm tổ chức BD.

6. Xác định cách đánh giá kết quả BD

7. Xác định các điều kiện bảo đảm thực hiện BD

* Đổi mới việc xây dựng dự thảo kế hoạch

- Thu thập xử lý thông tin:

Các thông tin cần thu thập: Thông tin về định hướng lớn của ngành từ những văn bản pháp quy, quy định, quy chế có liên quan đến hoạt động chuyên môn, trong

đó có dạy học các môn tự chọn; Thông tin của trường trong kế hoạch năm học mới; thông tin liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của GV; Thông tin về quản lý dạy học các môn tự chọn; Thông tin từ phía HS, phụ huynh; Thông tin về ĐNGV trong TCM; Thông tin về CSVC-TBDH; Thông tin về thành tựu và xu thế mới trong dạy học các môn tự chọn.

Thu thập, xử lý thông tin nhằm xác định rõ năng lực DH các môn tự chọn của đội ngũ GV một cách khoa học.

- Hiệu trưởng chỉ đạo các tổ trưởng chuyên môn xác định các mục tiêu, nhiệm vụ bồi dưỡng năng lực DH các môn tự chọn cho GV trong năm học mới.

Mục tiêu bồi dưỡng được xác định dựa vào phát triển các năng lực được quy định bởi đặc điểm lao động của người GV và chuẩn nghề nghiệp GV và yêu cầu của chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau 2005. Việc xác định mục tiêu cụ thể có thể theo các loại mục đích sau: Bồi dưỡng để đạt trình độ đào tạo GV theo quy chuẩn của Luật Giáo dục có: bồi dưỡng chuẩn hóa, bồi dưỡng nâng chuẩn; bồi dưỡng để thường xuyên cập nhật và bổ sung kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp phát triển liên tục tiếp nối đào tạo ban đầu với bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu đổi mới, cải cách giáo dục các cấp học (thay sách, chương trình giáo dục); bồi dưỡng theo từng chuyên đề có tính thời sự cập nhật từ yêu cầu của cấp quản lý, hoặc từ nhu cầu của giáo viên.

Tổ trưởng chuyên môn dựa trên các mục tiêu đã đề ra để xác định các nhiệm vụ, nội dung BD năng lực DH các môn tự chọn trong tổ chuyên mon do mình phụ trách.

- Xây dựng nội dung bồi dưỡng

Trong năng lực dạy học các môn tự chọn nên bồi dưỡng kiến thức, kĩ năng tìm hiểu học sinh để có phương pháp dạy học giáo dục phân hóa, sát đối tượng.

+ Dạy học phân hóa, dạy học cá biệt, dạy học tích hợp là những năng lực còn yếu kém ở đại bộ phận GV hiện nay cho nên bồi dưỡng GV ưu tiên các kiến thức, kĩ năng về năng lực đó.

+ Bồi dưỡng kiến thức, kĩ năng phát triển chương trình dạy học, giáo dục.

+ Bồi dưỡng GV kiến thức, kĩ năng kiểm tra - đánh giá và sử dụng kết quả đánh giá chất lượng học tập các chủ đề tự chọn của học sinh để điều chỉnh hoạt động dạy học các môn tự chọn.

+ Bồi dưỡng kiến thức, kĩ năng giao tiếp, giải quyết các tình huống sư phạm hiệu quả.

+ Bồi dưỡng kĩ năng và kiến thức về giáo dục giá trị giáo dục và kĩ năng sống cho học sinh để tích hợp trong dạy học các chủ đề tự chọn.

+ Bồi dưỡng kĩ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học các môn tự chọn.

+ Bồi dưỡng năng lực quản lý lớp học, đặc biệt kĩ năng quản lý lớp học có sự phân hóa đa dạng về đặc điểm nhận thức, tính cách, phong cách học tập của học sinh, kĩ năng quản lý và duy trì sự ổn định trật tự lớp học khi tổ chức các phương pháp dạy học thực hành, dạy học theo nhóm nhỏ. Trong kế hoạch BD cần lưu tâm đến đổi mới phương pháp dạy học, hình thành các NL chung và NL đặc thù môn học.

+ Đổi mới phương pháp dạy học đã, đang là vấn đề thời sự “nóng”, như là một yếu tố chìa khóa cho sự thành công của chương trình và SGK mới. BD để GV, HS, các cấp quản lý trường học, TCM ý thức được tầm quan trọng của các phương pháp dạy học hiện đại, để từ đó tìm hiểu kiến thức, kĩ năng về các PPDH để làm cho HS trở thành trung tâm của quá trình dạy học để làm cho GV đảm nhiệm được nhiều chức năng hơn trong hoạt động dạy học khi lựa chọn nội dung, SGK chuyển từ chức năng truyền thụ tri thức một chiều sang tổ chức HS hoạt động tìm tòi, vận dụng tri thức giải quyết vấn đề, dạy học phân hóa, tích hợp ứng dụng CNTT,…

Trong kế hoạch cũng cần thể hiện rõ BD đổi mới PPDH nên lấy tự học làm trọng, quản lý dạy học cũng đề cao quá trình mỗi chủ thể tự quản lý, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện hiệu quả các mục tiêu dạy học.

- Xác định các hình thức BD

Khi xây dựng kế hoạch BD NLDH các môn có chủ đề tự chọn, Hiệu trưởng các trường THPT cần xác định được các hình thức BD phù hợp. Có thể sử dụng các hình thức BD phổ biến từ trước đến nay ở nước ta bao gồm: BD tại chỗ theo đơn vị trường, cụm trường; Hình thức tự học của GV, BD từ xa bằng tài liệu qua mạng trực tuyến. Đó là những hình thức BD đem lại hiệu quả đáng kể và vì thế vẫn được sử dụng lâu dài nhưng cần lưu ý tránh chồng chéo, trùng lặp, bỏ sót khi xây dựng kế hoạch.

Trong quá trình xây dựng kế hoạch BD, việc lựa chọn hình thức BD phù hợp, tối ưu cần dựa trên các yếu tố sau: nội dung, phương pháp, mục đích bồi dưỡng. Dù là

hình thức nào thì tự học, tự BD, BD tại chỗ theo đơn vị từng trường học là quan trọng, khả thi và cho hiệu quả cao nhất. Theo đó thảo luận nhóm, tự nghiên cứu giải quyết vấn đề theo các bài tập, đề án, dự giờ rút kinh nghiệm,… là các PP chủ yếu.

Để BD năng lực dạy học các môn tự chọn GV hiệu quả nhất cần kết hợp BD tập trung và BD tại chỗ lấy tập thể sư phạm từng trường làm nòng cốt như là “tế bào”, đơn vị thao tác của hoạt động bồi dưỡng GV với tất cả các mục đích BD đã nêu ở phần trên.

Nghiên cứu bài học cũng là hình thức BD năng lực dạy học các môn tự chọn cho GV hiệu quả, vì hình thức này phù hợp về nhiều mặt trong quá trình dạy học. Bản chất của nghiên cứu bài học là tập thể GV môn học dự giờ để cùng theo dõi, quan sát, cùng phát hiện các tình huống sư phạm nảy sinh trong giờ học do đồng nghiệp thực hiện và cùng bàn luận đề xuất các biện pháp cho các tình huống xảy ra. Nếu lấy hoạt động nghiên cứu bài học là đơn vị hành động BD GV tích hợp được nhiều mục đích, nhiều nội dung, phương pháp BD GV thì cần có biện pháp kiện toàn năng lực Hiệu trưởng, TTCM và xây dựng GV cốt cán môn học. Đơn vị trường học sẽ là nơi nghiên cứu đề xuất nhu cầu BD, nội dung, phương pháp BD, tổ chức BD, đánh giá hiệu quả BD dựa trên chuyển biến người học.

Xác định các hình thức thực hiện là nêu ra những việc làm, những cách thức thực hiện nhằm tiến hành quá trình BD năng lực dạy học các môn tự chọn cho GV đạt hiệu quả cao.

- Dự kiến thời gian thực hiện

Trong kế hoạch cần xác định được thời gian thực hiện BD, lộ trình thực hiện, phân công nhiệm vụ và điều chỉnh công việc khi cần thiết.

c. Các điều kiện thực hiện

* Đối với Nhà trường:

- Hiệu trưởng, Hiệu phó, TTCM phải có kỹ năng: Xây dựng kế hoạch BD năng lực DH các môn tự chọn; Chỉ đạo, tổ chức thực hiện kế hoạch BD; Chỉ đạo TTCM, GV xây dựng kế hoạch BD và phê duyệt kế hoạch BD của GV, TTCM; Kiểm tra đánh giá việc tự học, tự BD của GV để xếp loại hoàn thành chương trình BD năng lực DH các môn tự chọn cho GV trong năm học; Tạo được văn hóa chất lượng và cộng đồng phát triển nghề nghiệp trong nhà trường theo tiếp cận một tổ chức biết học hỏi.