Nguồn Tài Liệu Và Phương Pháp Nghiên Cứu

hoạch đô thị - công nghiệp gắn với quy hoạch tổng thể phát triển Bình Dương và vùng TP.HCM; đổi mới tư duy phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa ở Bình Dương - những vấn đề khoa học và thực tiễn; thực trạng phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp gắn với phát triển đô thị của Bình Dương… Nội dung các tham luận này tập trung vào 3 phần: Phần 1 là những vấn đề chung về công nghiệp hóa, đô thị hóa qua thực tiễn tỉnh Bình Dương; phần 2 là một số vấn đề về công nghiệp hóa qua thực tiễn tỉnh Bình Dương và phần 3 là một số vấn đề về đô thị hóa qua thực tiễn ở tỉnh Bình Dương.

Từ các tham luận của hội thảo này, những vấn đề chung về công nghiệp hóa, đô thị hóa tại Bình Dương, đã phản ánh với những con số ấn tượng. Từ một tỉnh nông nghiệp, sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới theo Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (năm 1986) và 17 năm tái lập tỉnh, Bình Dương đã phát triển vượt bậc về kinh tế - xã hội. Trong thời kỳ từ năm 2000 đến nay, cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh từ nông nghiệp sang công nghiệp.

Cùng với phát triển công nghiệp, Bình Dương đã đẩy mạnh đầu tư xây dựng các khu dân cư, khu đô thị, gắn với đầu tư đồng bộ, hiện đại hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Mô hình phát triển công nghiệp tạo động lực phát triển đô thị và ngược lại, xây dựng và phát triển đô thị nhằm tạo ổn định xã hội để người dân trong và ngoài tỉnh yên tâm sống, làm việc, học tập và gắn bó lâu dài với tỉnh nhằm góp phần phát triển công nghiệp nói riêng và kinh tế của tỉnh nói chung đang phát huy hiệu quả mạnh mẽ. Đây là nền tảng cơ bản và vững chắc để Bình Dương hướng đến việc trở thành một đô thị xanh, văn minh và hiện đại trong tương lai. Có thể kể ra một số tham luận tiêu biểu sau:

Tham luận “Phát triển đô thị bền vững tại Bình Dương: hiện trạng và tương lai của một thành phố sống tốt” của tiến sĩ Phạm Thái Sơn, trường Đại học Việt Đức tập trung phản ánh nội dung: Nằm cận TP.HCM và thuộc Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, cùng chính sách phát triển hợp lý, trong những năm qua Bình Dương đã có bước phát triển vượt bậc về kinh tế. Sự phát triển đó cũng làm cho quá trình đô thị hóa của Bình Dương tăng nhanh. Để đô thị Bình Dương tốt hơn trong tương lai, tiến sĩ Phạm Thái Sơn đề xuất một số định hướng chung

nhằm bảo đảm thực hiện mục tiêu “thành phố sống tốt” tại Bình Dương để đón đầu xu thế cũng như định hướng phát triển đô thị nhanh chóng của địa phương trong những năm tới đây. Theo đó, một nghiên cứu sâu rộng về tỉnh cần được tiến hành để hình thành khung cho bộ tiêu chí sử dụng cho tỉnh và mở rộng phạm vi áp dụng ra các đô thị khác của Việt Nam.

Trong tham luận “Đổi mới tư duy phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa ở Bình Dương - Những vấn đề khoa học và thực tiễn”, tiến sĩ Nguyễn Văn Hiệp, Hiệu trưởng trường Đại học Thủ Dầu Một cho biết, Bình Dương đã có gần 20 năm tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa. Quá trình này đã mang lại kết quả to lớn, đưa Bình Dương trở thành một trong những địa phương điển hình của cả nước về chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp là chủ đạo sang nền kinh tế công nghiệp, chuyển đổi từ xã hội nông thôn sang xã hội công nghiệp và đô thị. Tuy nhiên, để tiếp tục phát triển, đối với lĩnh vực đô thị hóa cần nỗ lực đổi mới tư duy trong công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch; có chiến lược phân bố dân cư đồng đều, phù hợp với kết cấu hạ tầng và sinh kế của người dân; đồng thời nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ ở các đô thị…

Ông Nguyễn Hữu Từ, Phó Bí thư Tỉnh ủy cho rằng, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa qua thực tiễn ở Bình Dương cần nhìn nhận quá trình phát triển để rút ra những bài học kinh nghiệm, đánh giá đúng đắn những thành tựu, hạn chế, từ đó định hướng cho một quá trình phát triển mới nhằm đưa Bình Dương phát triển vượt bậc hơn nữa, trở thành thành phố thông minh, hiện đại trước năm 2025. Ông cho biết, hội thảo đã tập trung vào những vấn đề trọng tâm, thảo luận sâu những vấn đề còn có nhiều vướng mắc trong thời gian qua, những vấn đề mới đặt ra để từ đó có sự thống nhất, bổ sung cho tỉnh và cho công tác tổng kết thực tiễn lý luận của Đảng. Tỉnh trân trọng ý kiến các nhà khoa học, ghi nhận và tiếp thu hoàn chỉnh những vấn đề, ý kiến xác đáng để bổ sung vào dự thảo Văn kiện trình Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ X, cũng như tham gia ý kiến vào dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng.

Tại hội thảo, Giáo sư - Tiến sĩ Phùng Hữu Phú đã đánh giá cao những thành tựu nổi bật của Bình Dương trong thực hiện chủ trương công nghiệp hóa gắn kết với đô thị hóa. Quá trình này tại tỉnh có những đặc sắc: Đặt đúng trọng tâm và sự phát triển đồng bộ; huy động tốt mọi nguồn lực để phát triển; chủ động hội nhập sâu rộng; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa; công nghiệp hóa và đô thị hóa chú trọng lợi ích của nhân dân. Từ thực tiễn Bình Dương đạt được, ông cho rằng, quá trình công nghiệp hóa gắn kết với đô thị hóa của Bình Dương thành công là đi đúng quy luật, để hôm nay các chỉ tiêu kinh tế

- xã hội so với năm 1997 đều tăng từ 30 - 40 lần. Đây vừa là kinh nghiệm cho tỉnh, vừa là kinh nghiệm cho các huyện, thị xã khác chia sẻ với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa của Bình Dương, đặc biệt là thị xã Tân uyên nơi tôi nghiên cứu đề tài.

* Nhóm các công trình về Quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017):

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 146 trang tài liệu này.

Qua các thống kê trên cho thấy, các công trình nghiên cứu về quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa nói chung, ở Việt Nam và tỉnh Bình Dương khá phong phú với các cấp độ và hướng tiếp cận khác nhau. Các công trình đã nêu ra và đều mong muốn làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa để tìm ra hướng đi, đề xuất những giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn vướng mắc để thúc đẩy quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa trong công cuộc hội nhập và phát triển mạnh mẽ của đất nước nói chung trên phạm vi Bình Dương nói riêng.

Nội dung về quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017) chỉ được đề cập đến ở một khía cạnh nhỏ, một thời gian ngắn trong tổng thể các công trình nghiên cứu đã kể trên.

Cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu về quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương trong suốt giai đoạn 1997

– 2017 dưới góc độ Sử học một cách tổng thể, toàn diện.

Trên cơ sở kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước, luận văn nghiên cứu về “Quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân

Uyên, tỉnh Bình Dương trong giai đoạn 1997 – 2017” một cách tổng thể, toàn diện, có luận cứ khoa học sâu sắc.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là “ Qúa trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương trong giai đoạn: 1997-2017”.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi không gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu quá trình Công nghiệp hóa, Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017), đặt trong mối quan hệ tổng thể phát triển kinh tế- xã hội tỉnh Bình Dương và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Phạm vi thời gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu giai đoạn từ năm 1997 là năm tỉnh Bình Dương được tái lập đến năm 2017, đánh dấu 20 năm đổi mới và phát triển, đây là giai đoạn sự nghiệp Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa cả nước, có tác động mạnh mẽ đến quá trình Công nghiệp hóa -Đô thị hoá diễn ra mạnh mẽ ở tỉnh Bình Dương nói chung và Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương nói riêng.

Phạm vi nội dung nghiên cứu: quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017) gồm cơ sở lí thuyết và thực tiễn của quá trình Công nghiệp hóa, Đô thị hóa; 20 năm diễn ra quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa phát triển kinh tế- xã hội và một số nhận xét, đánh giá về quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở Tân Uyên (1997- 2017). Từ đó đề ra những nhóm giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hơn nữa thuận lợi, đồng thời tận dụng những lợi thế ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương trong quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa cho tương lai.

5. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu

5.1 Nguồn tài liệu

Để hoàn thành đề tài này, tác giả sử dụng nhiều nguồn tư liệu tham kháo khác nhau và sử dụng các nguồn tài liệu đó một cách có chọn lọc, cụ thể:

- Các công trình khoa học nghiên cứu về quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa ở Việt Nam, các công trình hội thảo nghiên cứu khoa học được công bố về đô thị hóa Bình Dương 20 năm hội nhập và phát triển, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, khóa luận tốt nghiệp được nghiên cứu trên địa bàn Tân Uyên.

- Các Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bình Dương qua các kì đại hội của tỉnh Bình Dương, các Nghị quyết đại hội Đảng bộ huyện Tân Uyên (cũ) và thị xã Tân Uyên ngày nay, thị ủy Tân Uyên; các Nghị quyết đại hội Đảng bộ các xã, phường của Tân Uyên qua các thời kì.

- Các quyết định của UBND tỉnh Bình Dương về việc phê duyệt quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đến năm 2020, quyết định Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương về việc quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội thị xã Tân Uyên đến năm 2025 và các văn bản pháp quy của UBND tỉnh Bình Dương và các Sở, Ban, Ngành, các đơn vị quản lý; văn bản pháp quy của UBND huyện Tân Uyên ( cũ), thị xã Tân Uyên nay.

- Các báo cáo kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương cũng như của thị xã Tân Uyên 1997 - 2020.

tỉnh Bình Dương, Phòng thống kê thị xã Tân Uyên từ 1999 đến năm 2020, các số liệu báo cáo, thống kê của các Sở, Ban, Ngành của Tỉnh; số liệu từ các phòng, đơn vị chuyên môn của thị xã Tân Uyên, các bản đồ đơn vị hành chính.

- Các bài viết trích từ kỷ yếu các hội thảo, hội nghị về đô thị và đô thị hóa; bài viết, ký sự, phóng sự trên các báo phát hành trong và ngoài Tỉnh, đặc biệt là báo Bình Dương; Các nguồn tư liệu trên các website của cổng thông tin thị xã Tân Uyên, của các cơ quan, nghành liên quan.

5. 2. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin trong nhận diện và phân tích xã hội.

Luận văn vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, chính sách Nhà nước về quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa trong sự nghiệp Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa được soi chiếu qua những quan điểm, chủ trương phát triển Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn nước ta.

Trong đó hai phương pháp đặc thù của khoa học lịch sử là phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic:

Phương pháp lịch sử: tái hiện lại bức tranh 20 năm (1997 – 2017) đi lên Công nghiệp hóa - Đô thị hóa trên địa bàn thị xã Tân Uyên một cách chân thực, sinh động qua thời gian.

Phương pháp lôgic: Không chỉ phản ánh Công nghiệp hóa - Đô thị hóa mang tính diễn trình, mà tìm ra những quy luật vận động chung của quá trình này trên địa bàn thị xã Tân Uyên. Từ đó có thể thấy được những đặc điểm chung của quá trình phát triển công nghiệp, đô thị ở Bình Dương và Việt Nam, đồng thời có cách nhìn khách quan về đặc điểm, thế mạnh của từng địa phương.

Ngoài ra luận văn còn sử dụng kết hợp các phương pháp liên ngành khác như: phân tích và tổng hợp, thống kê, so sánh, đối chiếu, nghiên cứu bản đồ, hệ thống hóa và khái quát hóa….

Phương pháp thống kê, so sánh: tiến hành thống kê, so sánh các số liệu liên quan đến đề tài như: bảng số liệu, danh mục các dự án đầu tư, các công trình nâng cấp, phương pháp thống kê đã cung cấp những số liệu để so sánh và phân tích, làm rõ các luận điểm trong đề tài. Phương pháp lịch sử được sử dụng nhằm tái hiện bức tranh đô thị hóa trên địa bàn thị xã Tân Uyên một cách chân thực, sinh động quá trình đô thị hóa của thị xã Tân Uyên sẽ được xem xét dưới góc độ nhìn nhận của khoa học lịch sử.

Phương pháp bản đồ: quá trình thực hiện đề tài, đã nghiên cứu các bản đồ hành chính, sơ đồ vị trí và mối quan hệ liên vùng nhằm làm rõ tại sao tác động mạnh đến quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017), 20 năm đổi mới và phát triển.

6. Đóng góp của luận văn

- Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017). Để tài phân tích, luận giải những vấn đề liên quan trong từng lĩnh vực của quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương từ năm 1997 đến năm 2017, từ đó

đưa ra những nhận xét, đánh giá và kết luận mang tính độc lập hướng tới phát triển công nghiệp hóa - Đô thị hóa trong tương lai.

- Đề tài góp phần cung cấp nguồn tư liệu cho các cơ quan, tổ chức thu thập, hệ thống hoạch định chính sách ở thị xã Tân Uyên, Bình Dương. Đồng thời có được những luận cứ tham khảo cần thiết về quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ( 1997 - 2017), cho quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa của tỉnh Bình Dương. Thông qua đó mang lại những nội dung, quan điểm và giải pháp tham khảo cần thiết cho kế hoạch quy hoạch tổng thể kinh tế- xã hội thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương tới năm 2030 xây dựng đô thị tỉnh Bình Dương trở thành thành phố thông minh, hiện đại.

7. Bố cục của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương như sau:

Chương 1. Cơ sở lí thuyết và thực tiễn của quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

Chương 2. Tình hình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017)

Chương 3. Một số nhận xét, đánh giá về quá trình Công nghiệp hóa - Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997- 2017)

NỘI DUNG CHƯƠNG 1‌

CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN CỦA QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP HÓA - ĐÔ THỊ HÓA Ở THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG

1.1. Các khái niệm

1.1.1. Khái niệm Công nghiệp hóa

Công nghiệp hoá được định nghĩa và có nhiều quan niệm khác nhau song nó thường được hiểu là một quá trình gắn liền với việc xác định một cơ cấu kinh tế hợp lý, trang bị kỹ thuật ngày càng hiện đại cho các ngành kinh tế nhằm thủ tiêu tình trạng lạc hậu về kinh tế xã hội, khai thác tối ưu các nguồn lực và lợi thế, đảm bảo nhịp độ tăng trưởng nhanh và ổn định.

Công nghiệp hóa là quá trình nâng cao tỷ trọng của công nghiệp trong toàn bộ các ngành kinh tế của một vùng kinh tế hay một nền kinh tế. Đó là tỷ trọng về lao động, về giá trị gia tăng, nâng cao giá trị tuyệt đối sản lượng công nghiệp. Công nghiệp hóa gắn với phát triển văn hóa và xã hội để đạt tới xã hội công nghiệp [3, 56].

Đây là quá trình chuyển biến kinh tế-xã hội ở một cộng đồng người từ nền kinh tế với mức độ tập trung tư bản nhỏ sang nền kinh tế công nghiệp. Công nghiệp hóa là một phần của quá trình Hiện đại hóa và gắn với Đô thị hóa. Sự chuyển biến kinh tế - xã hội này đi đôi với tiến bộ công nghệ, đặc biệt là sự phát triển của sản xuất với quy mô lớn. Công nghiệp hóa còn gắn liền với thay đổi các hình thái triết học hoặc sự thay đổi thái độ trong nhận thức tự nhiên. Dầu vậy, những thay đổi về mặt triết học là nguyên nhân của Công nghiệp hóa hay ngược lại thì vẫn còn tranh cãi. Như vậy Công nghiệp hoá là một quá trình lịch sử tất yếu nhằm tạo nên những chuyển biến căn bản về kinh tế xã hội của đất nước trên cơ sở khai thác có hiệu quả các nguồn lực và lợi thế trong nước, mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế. Xây dựng cơ cấu kinh tế nhiều ngành với trình độ khoa học công nghệ ngày càng hiện đại.