Nội Dung Bồi Dưỡng Giáo Viên Thpt Ở Trung Tâm Gdnn

Tùy theo từng nhu cầu đối tượng bồi dưỡng, yêu cầu của công việc mà đề ra những mục tiêu bồi dưỡng cụ thể phù hợp. Hiện nay, công tác bồi dưỡng GV THPT chủ yếu tập trung đạt các mục tiêu sau:

Bồi dưỡng chuẩn hóa - bồi dưỡng để đạt trình độ chuẩn theo quy định. Bồi dưỡng trên chuẩn - bồi dưỡng nâng cao để đạt trình độ trên chuẩn.

Bồi dưỡng thường xuyên - bồi dưỡng cập nhật kiến thức mới về chuyên môn nghiệp vụ, năng lực sư phạm,…

Bồi dưỡng thay sách - đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, dạy theo chương trình, sách giáo khoa mới.

Bồi dưỡng chuẩn ngạch - bồi dưỡng trình độ chính trị, ngoại ngữ, tin học,… đáp ứng tiêu chuẩn ngạch GV THPT.

Ngoài những mục tiêu cơ bản trong hoạt động bồi dưỡng GV ở TTGDNN - GDTX cấp tỉnh, chương trình giáo dục phổ thông mới có dạy tích hợp, trong khi giáo viên hiện nay đa phần được đào tạo đơn môn. Vì vậy, khi bồi dưỡng giáo viên, không chỉ đặt vấn đề đổi mới phương pháp mà phải chú trọng trang bị kiến thức cần thiết cho giáo viên.

1.3.3. Nội dung bồi dưỡng giáo viên THPT ở trung tâm GDNN - GDTX cấp tỉnh

Công cuộc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đã đặt ra những yêu cầu mới đối với hoạt động bồi dưỡng giáo viên, nội dung bồi dưỡng chuyển từ bồi dưỡng nặng về kiến thức sang việc bồi dưỡng nâng cao năng lực. Dựa trên những yêu cầu của chương trình giáo dục THPT, khung năng lực mà giáo viên cần đạt được và yêu cầu của hoạt động bồi dưỡng giáo viên trong giai đoạn mới, các nội dung bồi dưỡng xoay quanh các nội dung cơ bản sau đây:

- Bồi dưỡng kỹ năng dạy học tích hợp và dạy học theo chủ đề

Trong giáo dục hiện nay ở Việt Nam, tích hợp và phân hóa là hai yêu cầu cần được quán triệt đồng thời, thống nhất nhưng khác nhau ở các cấp học và trình độ đào tạo; được chú ý cả mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 133 trang tài liệu này.

Quan điểm về dạy học tích hợp và dạy học theo chủ đề được coi là một trong những nội dung trọng tâm của việc xây dựng chương trình phổ thông giai đoạn hiện nay, không những yêu cầu sự thay đổi về chương trình và sách giáo khoa mà còn thay

đổi về quan niệm và kĩ thuật dạy học. Theo đó, việc bồi dưỡng các kĩ năng dạy học

tích hợp và dạy học theo chủ đề là rất quan trọng. Do đó, ngay từ khâu xây dựng chương trình đến khâu đào tạo, việc bồi dưỡng kĩ năng dạy học tích hợp và dạy học phân hóa sẽ có tác động tích cực đến quá trình dạy học và giáo dục.

Thách thức đặt ra cho cả người dạy và người học đó chính là năng lực tiếp cận cái mới. Chủ đề tích hợp liên môn thường được coi là những chủ đề có nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học thể hiện ở sự ứng dụng chúng trong cùng một hiện tượng trong tự nhiên hay xã hội.

- Bồi dưỡng kỹ năng phối hợp với cha mẹ học sinh, cộng đồng địa phương và các tổ chức xã hội để tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hoạt động giáo dục học sinh và quản lý học sinh.

Để công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc quản lý, giáo dục học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, cần nâng cao nhận thức của giáo viên về ý nghĩa, vai trò của công tác phối hợp ba môi trường nhà trường, gia đình và xã hội trong việc quản lý, giáo dục học sinh; xác định rõ trách nhiệm, quyền hạn của mỗi GV đối với việc phối hợp với cha mẹ học sinh, cộng đồng địa phương và các tổ chức xã hội để tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hoạt động giáo dục học sinh và quản lý học sinh. Bên cạnh đó, cần hướng dẫn các giáo viên THPT về kỹ năng, phương pháp thiết lập và duy trì mối liên hệ với phụ huynh và gia đình, tăng cường sự tham gia của phụ huynh và gia đình vào các hoạt động của trường lớp.

- Bồi dưỡng năng lực dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới.

Bồi dưỡng cho giáo viên THPT về năng lực xây dựng và phát triển chương trình giáo dục phổ thông là nhiệm vụ không thể thiếu trong việc bồi dưỡng năng lực đội ngũ giáo viên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Trong hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo viên cấp tỉnh, các hoạt động giáo dục cần được khai thác đúng tinh thần phát triển năng lực. Các môn học mới, các hoạt động giáo dục phải đảm bảo được tiếp cận có căn cơ, đảm bảo việc hiểu bản chất hoạt động và các đặc trưng của chúng. Ngoài ra, việc hiểu đúng và đảm bảo đúng tính chất “dạy tích cực, học chủ động” hay “active learning and active teaching” phải trọn vẹn.

Trong kế hoạch dạy học, lõi của nó cần đảm bảo là đường dẫn từ mục tiêu đến các hoạt động mà trong đó hoạt động học là trọng tâm cần khai thác.

- Bồi dưỡng năng lực ứng dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ trong dạy học, giáo dục và quản lý trường học nhằm khai thác tốt những tài liệu chưa dịch sang tiếng Việt.

Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học nói chung, dạy ngoại ngữ nói riêng được sử dụng rộng rãi ở các nước trên thế giới, dạy học qua mạng máy tính cho phép mở rộng không gian và giới hạn tương tác, giúp người học chủ động, không bó hẹp trong bốn bức tường lớp học. Ở Việt Nam, việc ứng dụng CNTT trong dạy học đang trên đà phát triển dù đang ở giai đoạn đầu so với tiến trình chung của thế giới.

Nội dung bồi dưỡng cần thiết thực và có tính ứng dụng cao. Có thể xây dựng các nhóm nội dung bồi dưỡng:

1/ Bồi dưỡng nâng cao kiến thức về CNTT.

2/ Bồi dưỡng kĩ năng sử dụng các công cụ CNTT để dạy học cho giáo viên THPT. 3/ Bồi dưỡng thiết kế web, blog cho dạy học trực tuyến.

Phương pháp bồi dưỡng nên tạo điều kiện cho giáo viên được “trải nghiệm” thực hành các nhiệm vụ như thực tế dạy học; tránh tình trạng giáo viên đến chỉ để nhìn và nghe. Cần quản lý hiệu quả các khâu kiểm định, đánh giá quá trình bồi dưỡng năng lực CNTT. Khâu này cần được thực hiện chặt chẽ, công bằng và khách quan, tạo động lực để giáo viên THPT tự học, tự bồi dưỡng đạt chuẩn.

Ngoài ra, năng lực sử dụng CNTT khác với các năng lực khác, luôn phải được cập nhật và tự đổi mới. Tránh tình trạng giáo viên sau khi đạt chuẩn và được cấp chứng chỉ về CNTT là coi như hoàn thành nhiệm vụ. Nhà quản lý phải tạo cơ chế, khuyến khích, giáo viên THPT đi đầu trong ứng dụng CNTT trong giảng dạy.

- Bồi dưỡng kỹ năng hoạt động xã hội cho giáo viên THPT.

Sản phẩm của lao động sư phạm là những nhân cách theo mô hình mà xã hội đòi hỏi ở giáo dục nhà trường. Lao động của nhà giáo biến con người sinh học thành con người xã hội, tức là thành những nhân cách như là động lực có tính quyết định sự phát triển kinh tể xã hội. Như vậy, giáo viên phải có năng lực hoạt động xã hội. Biết

cách tuyên truyền, vận động những người xung quanh tham gia vào các hoạt động phát triển cộng đồng, xây dựng môi trường văn hóa - xã hội bằng nhiều hình thức, phương pháp khác nhau, biết chủ trì tổ chức hoạt động xã hội.

Trong hoạt động bồi dưỡng cần thiết kế chương trình đào tạo giáo viên phù hợp với các yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới. Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cảm xúc - xã hội cho giáo viên. Đẩy mạnh đào tạo nghiệp vụ sư phạm, đạo đức nghề nghiệp nhà giáo thông qua các hoạt động bồi dưỡng theo hình thức trải nghiệm.

- Bồi dưỡng kỹ năng hướng dẫn tư vấn học sinh THPT trong học tập, sinh hoạt.

Qua hoạt động bồi dưỡng nhằm giúp giáo viên ở trường phổ thông có nhận thức đúng về tư vấn học đường, đồng thời, nắm được những kỹ năng cơ bản của công tác tư vấn tâm lý học sinh để vận dụng trong việc tham vấn, hướng dẫn, hỗ trợ về tâm lý, giáo dục, hướng nghiệp, công tác xã hội học đường cho học sinh THPT.

1.3.4. Phương pháp bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông ở trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên cấp tỉnh

1.3.4.1. Đặc điểm dạy học cho người lớn

Phương pháp bồi dưỡng GV THPT phải là phương pháp dạy học cho người lớn, là những người đã có phương pháp sư phạm, nên phương pháp bồi dưỡng phải linh hoạt, phù hợp, thiên về phương pháp tự học, tự nghiên cứu trên cơ sở hướng dẫn khai thác nhiều kênh thông tin.

Xuất phát từ vị thế và vai trò của người lớn, học tập của người lớn có động cơ, nhu cầu và đặc điểm hoàn toàn khác so với trẻ em. Học tập của người lớn có tính mục đích rõ ràng, cụ thể và có tính thực dụng cao. Học tập của người lớn hoàn toàn mang tính chất tự nguyện. Người lớn luôn so sánh đối chiếu những điều được học, được nghe với những hiểu biết, kinh nghiệm đã có của bản thân. Những kinh nghiệm này có thể hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhận thức của họ.

Tóm lại, xuất phát từ đặc điểm khác biệt của người lớn so với trẻ em, từ bản chất học tập của người lớn, việc học của người lớn sẽ có hiệu quả nhất khi:

- Thực hành (học qua làm), khi thông qua giải quyết các vấn đề, các tình huống có thật trong cuộc sống và sản xuất, trong công tác của họ, khi người lớn tự phát hiện vấn đề, tự giải quyết vấn đề, tự rút ra kết luận.

- Kiến thức mới được gắn với những hiểu biết, kinh nghiệm trước đây của mình (dựa vào vốn kinh nghiệm).

- Trao đổi, chia sẻ và học tập kinh nghiệm lẫn nhau (học hợp tác).

Dạy học người lớn không phải hoàn toàn khác so với dạy học trẻ em, nhưng không thể giống hoàn toàn bởi người lớn và học tập của họ có một số đặc điểm khác biệt so với trẻ em. Dạy học người lớn không thể nằm ngoài xu thế đổi mới quan niệm dạy học hiện nay. Đó là xu thế đổi mới về quan niệm dạy học: Dạy học tích cực/tham gia; Dạy học bằng cách khám phá; Dạy học đối thoại; Dạy học theo hợp đồng/nhu cầu; Dạy học tập trung vào nhóm/dạy học hợp tác; Dạy học tập trung vào quá trình; Dạy học tập trung vào việc học; Dạy cách học.

1.3.4.2. Các phương pháp bồi dưỡng phù hợp với đối tượng

Việc lựa chọn hướng tiếp cận và phương pháp giảng dạy phù hợp với người lớn là rất quan trọng để khắc phục những yếu điểm và phát huy những thế mạnh. Lựa chọn nội dung dạy học có liên quan tới kinh nghiệm và những vấn đề mà họ gặp phải cũng không kém phần quan trọng.

Phương pháp bồi dưỡng phải phù hợp với từng nội dung, kết hợp các phương pháp thuyết trình, thảo luận và thực hành. Dành nhiều thời gian cho việc trao đổi theo nhóm, soạn bài tập giảng, sử dụng thiết bị, thiết kế kiểm tra theo hướng đổi mới.

Lãnh đạo Sở GD&ĐT, Hiệu trưởng các trường THPT phối hợp với CBQL và các bộ phận: đào tạo - bồi dưỡng; giáo vụ…) của TTGDNN - GDTX cấp tỉnh tổ chức biên soạn các tài liệu, học liệu bồi dưỡng đáp ứng nhu cầu tự học, tự bồi dưỡng của đội ngũ giáo viên, xây dựng băng hình các tiết dạy minh họa sử dụng chung đảm bảo thống nhất về chương trình, nội dung và phương pháp.

Dựa vào hình tháp về mức độ lưu giữ thông tin trong trí nhớ, khi giảng dạy cho người lớn cần chú ý:

- Tạo nên một lớp học (không nhất thiết là phòng ốc có thể là hàm thụ hoặc online) khang trang thích nghi cho sự học, có không khí thoải mái về tâm lý học tập của GV, tạo sự tương tác, hợp tác giữa GV và báo cáo viên.

- Có thể mời GV tham gia việc xây dựng kế hoạch học tập dựa trên mục tiêu của khóa học.

- Giúp GV xác định rõ khả năng của họ trong lĩnh vực mà họ đang theo học.

- Khuyến khích GV xác định mục tiêu học tập trong khóa học.

- Khuyến khích GV xác định tài liệu và việc sử dụng tài liệu để đạt được mục tiêu học tập.

- Khuyến khích GV tham gia vào việc đánh giá kết quả học tập và phản hồi mang tính xây dựng.

1.3.4.3. Các phương pháp bồi dưỡng GV tại TTGDTX cấp tỉnh

Tùy theo đặc điểm đối tượng người học và tình hình thực tế ở địa phương, nhà quản lý có thể chỉ đạo giảng viên tham gia bồi dưỡng có thể lựa chọn các phương pháp bồi dưỡng sau đây:

a. Phương pháp thuyết trình

Trong buổi tập huấn bồi dưỡng năng lực GV THPT, để thu hút sự chú ý của mọi GV đòi hỏi báo cáo viên phối hợp giữa ngôn ngữ, phi ngôn ngữ, phong cách và sự tương tác trong quá trình thuyết trình, qua đó truyền đạt những nội dung kiến thức không chỉ thông qua sách vở, ngôn ngữ khoa học mà còn bằng các ví dụ trực quan, bằng các tình huống cụ thể để dẫn dắt các GV tìm hiểu vấn đề một cách chủ động và sáng tạo, từ đó lĩnh hội kiến thức một cách sâu sắc và toàn diện nhất.

Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là chi phí thấp. Bằng cách thuyết trình, người dạy có thể truyền đạt được nhiều thông tin đến người học trong một thời gian ngắn. Phương pháp này còn dễ sử dụng vì người dạy có thể chủ động được về nhiều mặt như nội dung, thời gian, tiến trình của bài giảng. Thuyết trình là phương pháp tốt nhất khi sử dụng trong hoàn cảnh số lượng GV tham gia tập huấn đông và hạn chế về thời gian và phương tiện giảng dạy. Thuyết trình là phương pháp truyền thống mà báo cáo viên chuyển tải thông tin từ bài giảng đến GV. Phương pháp thuyết trình thường

được sử dụng với nguyên tắc là khuyến khích sử dụng giao tiếp hai chiều để huy động tối đa sự tham gia của GV.

Tuy nhiên, yếu điểm của phương pháp thuyết trình ở chỗ không phải là một phương pháp có hiệu quả, người học quá thụ động và khó tập trung tư tưởng. Thông tin dễ đi theo một chiều do vậy cấp độ ghi nhớ và hiểu bài không cao.

b. Phương pháp dạy học hợp tác

Khi triển khai các hoạt động dạy học hợp tác trong bồi dưỡng GV THPT, người dạy cần phải lựa chọn đa dạng các phương pháp dạy học có lợi thế trong việc tạo ra sự tương tác giữa các người học với nhau, trong đó có thể quan tâm ứng dụng một số phương pháp và kĩ thuật dạy học như:

- Phương pháp thảo luận nhóm

Trong hoạt động bồi dưỡng năng lực GV THPT, đối với phương pháp thảo luận nhóm, báo cáo viên sẽ chia tập thể giáo viên thành nhiều nhóm nhỏ để tất cả các thành viên đều được thảo luận và đưa ra ý kiến về vấn đề của nhóm đó. Báo cáo viên nêu chủ đề thảo luận về kinh nghiệm giảng dạy hoặc một tình huống giả định nào đó, giao câu hỏi và yêu cầu mỗi nhóm thảo luận và đưa ra ý kiến chung của mỗi nhóm. Trong thời gian trình bày quan điểm của mỗi nhóm, các nhóm lắng nghe, trao đổi ý kiển về vấn đề cần thảo luận. Sau đó báo cáo viên tiến hành đánh giá kết quả thảo luận của từng nhóm và đưa ra kết luận về vấn đề thảo luận.

Phương pháp thảo luận nhóm có rất nhiều ưu điểm vì vậy nó được thường xuyên sử dụng trong dạy học người lớn. Với phương pháp này, người dạy có thể quan sát được mức độ tiếp thu của người học để có những nhận xét và điều chỉnh nội dung phù hợp. Thảo luận nhóm khuyến khích người học tham gia tích cực, nhất là những người ít nói, nhút nhát, tăng tinh thần hợp tác và tương tác trong nhóm; Tạo điều kiện để củng cố bài học và gây dựng mạng lưới như câu lạc bộ hoặc nhóm sở thích; Tạo cơ hội cho người học đưa ra những thắc mắc và nhận được giải thích từ các người học khác; Huy động trí tuệ, kinh nghiệm của mọi người để cùng đạt mục tiêu chung.

Cũng giống như các phương pháp dạy học khác, thảo luận nhóm cũng có một số hạn chế nhất định. Có thể khó kiểm soát trong khi nhóm thảo luận và đôi khi biến thành một cuộc tranh luận vô bổ nếu không có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn và giám

sát tốt. Một vài người học có thể lấn át các người học khác trong nhóm, tranh cãi hoặc xung đột trong khi thảo luận dễ nẩy sinh; Thường mất nhiều thời gian và đôi khi các điểm quan trọng lại gây khó hiểu và bị bỏ qua. Kỹ năng tốt và khả năng tự tin cao sẽ hỗ trợ tích cực báo cáo viên nếu những trường hợp này xảy ra.

- Phương pháp dạy học nêu vấn đề

Phương pháp dạy học nêu vấn đề là một PPDH mà ở đó quá trình dạy - học được tổ chức bằng cách tạo ra tình huống có vấn đề và triển khai quá trình giải quyết tình huống có vấn đề đó nhằm tạo ra ở GV nhu cầu tự phát hiện và giải quyết các nhiệm vụ học tập để tiếp thu tri thức, rèn luyện kỹ năng và hình thành tư tưởng, thái độ.

Tình huống có vấn đề là một tình huống gợi ra cho GV những khó khăn về lí luận hay thực hành mà họ thấy cần có khả năng vượt qua, nhưng không phải ngay tức khắc bằng một thuật giải, mà phải trải qua quá trình tích cực suy nghĩ, hoạt động để biến đổi đối tượng hoạt động hoặc điều chỉnh kiến thức sẵn có.

Trong buổi tập huấn bồi dưỡng GV THPT, với phương pháp dạy học nêu vấn đề, báo cáo viên sẽ đặt ra những tình huống cụ thể, thú vị trong dạy học cũng như trong đời sống thường ngày buộc mỗi giáo viên phải tự đưa ra cách giải quyết của riêng mình, sau đó trình bày ý kiến trước tập thể. Từ thực tế trình bày ý kiến của từng giáo viên trong buổi tập huấn, báo cáo viên chỉ ra những điều còn thiếu sót, cần bổ sung, thay đổi khi thầy cô giảng dạy trước học sinh. Lời nhận xét, góp ý và những điều chỉnh phù hợp giúp mỗi GV tự điều chỉnh kĩ năng giảng dạy trước học sinh.

Phương pháp này góp phần tích cực vào việc rèn luyện tư duy phê phán, tư duy sáng tạo cho GV THPT. Trên cơ sở sử dụng vốn kiến thức và kinh nghiệm đã có HS sẽ xem xét, đánh giá, thấy được vấn đề cần giải quyết.

Đây là phương pháp phát triển được khả năng tìm tòi, xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau. Trong khi phát hiện và giải quyết vấn đề, GV sẽ huy động được tri thức và khả năng cá nhân, khả năng hợp tác, trao đổi, thảo luận với nhau để tìm ra cách giải quyết vấn đề tốt nhất.

- Phương pháp dạy học tình huống

Phương pháp dạy học tình huống là một trong những phương pháp tích cực trong dạy học hiện đại, hướng đến sự phát triển của người học. Phương pháp này là tổ