Phát Triển Và Hoàn Thiện Các Quỹ Hỗ Trợ Hội Nhập Kinh Tế Quốc Tế Cho Các

4.2.5.5. Phát triển và hoàn thiện các quỹ hỗ trợ hội nhập kinh tế quốc tế cho các chủ thế trên thị trường công nghệ cao

Một là, đối với quỹ phát triển khoa học công nghệ trong doanh nghiệp Hiện nay, nhà nước đã cho phép doanh nghiệp thành lập quỹ phát triển

KHCN trong doanh nghiệp, tuy nhiên, trong quy chế tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển KHCN của doanh nghiệp và nhiều văn bản hướng dẫn thi hành khác chưa có nhiều các quy định liên quan đến nội dung HNKTQT của doanh nghiệp. Do vậy, trong thời gian tới quy chế này cần được bổ sung, sửa đổi một số nội dung như sau:

Tăng nguồn vốn hình thành quỹ cho các hoạt động HNKTQT của doanh nghiệp. Bên canh việc trích tối đa 10% thu nhập tính thuế hàng năm để lập Quỹ và từ các nguồn khác như: vốn đóng góp tự nguyện không vì mục đích lợi nhuận của các tồ chức hợp pháp, cá nhân trong và ngoài nước; nguồn vốn hợp pháp khác.

Bổ sung các quy định về sử dụng quỹ, bên cạnh các nội dung liên quan đến mục tiêu phát triển doanh nghiệp như: Chi hoạt động quản lý chung của quỹ; thực hiện các đề tài/dự án KHCN; hỗ trợ phát triển hoạt động nghiên cứu KHCN của doanh nghiệp… cần bổ sung nội dung liên quan đến việc khảo sát tìm hiểu công nghệ ở nước ngoài, thuê chuyên gia, tư vấn quốc tế về công nghệ, chi phí liên kết, hợp tác với các tổ chức KHCN.

Định hướng việc sử dụng quỹ phát triển KHCN trong doanh nghiệp căn cứ theo nhu cầu phát triển của doanh nghiệp trong bối cảnh HNKTQT, trong đó chú trọng việc sử dụng quỹ cho các hoạt động mở rộng thị phần, mở rộng sản phẩm ra nước ngoài.

Hai là, hình thành các quỹ hỗ trợ hội nhập quốc tế cho các chủ thể trên thị trường công nghệ cao

Để đáp ứng tốt hơn việc HNKTQT cho các chủ thể tham gia TTCNC, nhà nước nên thành lập quỹ hỗ trợ hội nhập quốc tế cho các chủ thể này. Mục tiêu của quỹ là trợ giúp cho các chủ thể tham gia TTCNC có được thông tin về thị trường KHCN thế giới; trợ giúp các khoá đào tạo, bồi dưỡng các kiến

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 201 trang tài liệu này.

thức về công nghệ, HNKTQT, đàm phán quốc tế, hỗ trợ phát triển nhân lực cho các chủ thể trên thị trường KHCN...

Nguồn của quỹ sẽ do ngân sách nhà nước tài trợ và từ đóng góp của các chủ thể tham gia TTCNC. Ngoài ra, quỹ còn huy động từ nguồn vốn vay ưu đãi của nước ngoài và các tổ chức tài chính quốc tế.

4.2.6. Nâng cao vai trò quản lý của nhà nước đối với phát triển thị trường công nghệ cao ở Việt Nam

Căn cứ vào thực trạng phát triển TTCNC ở Việt Nam trong thời gian vừa qua và qua kinh nghiệm phát triển TTCNC của một số quốc gia thì nhà nước có vai trò quan trọng, quyết định tới sự phát triển của TTCNC Ở Việt Nam. Do vậy, trong thời gian tới, để TTCNC ở Việt Nam phát triển, nhà nước phải thực hiện đồng bộ và hệ thống các giải pháp khác nhau nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý của nhà nước đối với TTCNC cụ thể là:

4.2.6.1. Tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp luật, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về TTCNC

Sửa đổi, bổ sung các chính sách liên quan để khuyến khích mạnh mẽ các hoạt động đổi mới sáng tạo tại các doanh nghiệp nhằm thúc đẩy nhu cầu thương mại hoá kết quả nghiên cứu, tài sản trí tuệ, tiếp thu, làm chủ và ứng dụng công nghệ mới, tiên tiến. Đảm bảo tính đồng bộ, nhất quán trong triển khai thực hiện các giải pháp về kinh tế, thương mại, đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh để kích cầu công nghệ và nhu cầu đổi mới sáng tạo từ khu vực doanh nghiệp.

Hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước về TTCNC. Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, chỉ tiêu, chế độ báo cáo thống kê và cập nhật thông tin về TTCNC. Điều tra thống kê hoạt động đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp và giao dịch hàng hoá, dịch vụ KHCN trên thị trường.

Quy định rò các cơ chế, chính sách ưu tiên, khuyến khích phát triển TTCNC; về tổ chức và hoạt động của các sàn giao dịch công nghệ, định chế trung gian; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động tại TTCNC.

Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hỗ trợ nâng cao năng lực tiếp thu, làm chủ công nghệ mới và bảo đảm thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong giao dịch, mua bán sản phẩm, dịch vụ CNC; xây dựng tiêu chí đánh giá, định giá tài sản trí tuệ; cơ chế chuyển nhượng, góp vốn vào doanh nghiệp bằng tài sản trí tuệ.

4.2.6.2. Nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy về sự phát triển của thị trường công nghệ cao trong điều kiện mới

Trong thời gian vừa qua, một trong những nguyên nhân dẫn đến TTCNC chưa phát triển là do nhận thức của một số cơ quan nhà nước, một số ngành còn nhiều điểm chưa hợp lý, chưa phù hợp với quan điểm của Đảng, Nhà nước về phát triển thị trường này. Điều này được thể hiện ở các nội dung chủ yếu như: Chưa xác định được mô hình, nội dung và cách thức phát triển TTCNC phù hợp trong bối cảnh HNKTQT; vẫn còn tình trạng bảo hộ các tổ chức KHCN công lập; Chưa có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ... Do vậy, việc nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy về sự phát triển của TTCNC trong tiến trình HNKTQT thời gian tới là cần thiết. Từ những nội dung còn tồn tại đó để thực hiện giải pháp này, cần phải thực hiện toàn diện các giải pháp cụ thể như sau nhằm tạo nên sự chuyển biến về mặt nhận thức:

Trước hết, thực hiện tốt việc quán triệt đầy đủ, chính xác các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về TTCNC. Tuyên truyền, phổ biến đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển TTCNC cho xã hội. Đẩy mạnh công tác giáo dục, phổ biến pháp luật, chính sách phát triển TTCNC tới các chủ thể trên thị trường, đặc biệt là các doanh nghiệp, các tổ chức KHCN. Hình thành văn hoá SHTT, văn hoá tôn trọng quyền SHTT trong xã hội.

Thứ hai, đổi mới tư duy, tạo nhận thức mới về TTCNC. Đổi mới tư duy, tạo sự thống nhất trong nhận thức của các cấp, các ngành, nhất là cấp hoạch định chính sách về nội dung quan trọng hàng đầu trong phát triển TTCNC là phải phát triển đồng bộ, đầy đủ, hài hoà và bền vững các yếu tố cấu thành thị trường, phát triển phải đảm bảo cả về số lượng và chất lượng phát triển, tránh sự phát triển khập khiễng, mất cân đối giữa các yếu tố. Tư

duy, nhận thức mới này được thể hiện ở sự thay đổi về tư duy, nhận thức theo chiều rộng, số lượng, ngắn hạn, cục bộ sang tư duy theo chiều sâu, chất lượng, bền vững và dài hạn trong việc phát triển TTCNC. Những tư duy, nhận thức mới này phải được quán triệt đầy đủ trong việc đề ra chủ trương, chính sách và các hoạt động quản lý, điều hành thị trường. Nhà nước cần chú trong việc nghiên cứu các lý luận mới về phát triển nhanh, đồng bộ TTCNC, đồng thời đẩy mạnh việc tổng kết thực tiễn phát triển thị trường này ở nước ta hiện nay và vận dụng kinh nghiệm quốc tế để làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách, đường lối phát triển TTCNC ở nước ta thời gian tới.

Thứ ba, đẩy mạnh tuyên truyền và nâng cao nhận thức về vai trò và những tác động của HNKTQT đối với TTCNC cho các chủ thể tham gia thị trường thông qua các hình thức khác nhau như tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, diễn đàn, hội nghị, hội thảo... với các nội dung về cơ hội, thách thức trong điều kiện mới, trong đó chú trọng nội dung nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về sự cần thiết phải chủ động đổi mới và phát triển công nghệ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trên thực tiễn. Để việc tuyên truyền có hiệu quả nên khuyến khích các nhà khoa học, các cán bộ quản lý KHCN tham gia trực tiếp vào công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức và kinh nghiệm về HNKTQT. Thông qua việc tuyên truyền này, các chủ thể tham gia TTCNC sẽ chủ động hơn trong việc nâng cao năng lực để thích ứng với bối cảnh và điều kiện mới.

Thứ tư, thường xuyên lấy ý kiến đóng góp của các chủ thể tham gia thị trường trong việc xây dựng pháp luật và chính sách của nhà nước liên quan đến việc phát triển TTCNC. Việc đóng góp ý kiến của chủ thể tham gia TTCNC giúp cho các chính sách của chính phủ phù hợp với thực tiễn hơn, hạn chế được những tồn tại, bất cập trong các chính sách của nhà nước. Việc đóng góp ý kiến được thực hiện thông qua góp ý trực tiếp hoặc là góp ý tại các hội nghị, hội thảo xây dựng các dự thảo chính sách. Việc đóng góp ý kiến của các chủ thể đối với chính sách của nhà nước phải trên cơ sở lợi ích chung, tránh những lợi ích cục

bộ, có như vậy các ý kiến đóng góp của các chủ thể mới có giá trị và hiệu quả đối với chính sách của nhà nước trong việc phát triển TTCNC.

4.2.6.3. Nâng cao hiệu lực quản lý và thực thi pháp luật của nhà nước với thị trường công nghệ cao trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Trên quan điểm và kinh nghiệm quốc tế về vai trò hết sức quan trọng của nhà nước trong việc phát triển TTCNC từ đó nhà nước thực hiện tốt vai trò của mình thông qua việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trong việc phát triển TTCNC, bản thân nhà nước cũng cần có bộ máy quản lý nhà nước niệu quả, tinh gọn, chuyên nghiệp, đáp ứng được các yêu cầu thực tiễn đặt ra, các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu lực quản lý của nhà nước đối với TTCNC trong điều kiện mới là:

Thứ nhất, hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước về thị trường công nghệ cao theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp.

Một là, tiếp tục nâng cao năng lực và hiện đại hoá các hoạt động nghiệp vụ của cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan thực thi pháp luật ở trung ương và địa phương có liên quan tới TTCNC nhằm thực hiện hiệu quả các mục tiêu, cam kết quốc tế của Việt Nam. Tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn, cán bộ hoạch định chính sách liên quan tới TTCNC thông qua công tác đào tạo, bồi dưỡng, cần tránh hiện tượng do năng lực thực thi pháp luật của bộ máy quản lý nhà nước kém hiệu quả mà đưa ra những điều khoản không phù hợp với thực tiễn hoặc gây khó khăn, bất lợi cho các hoạt động giao dịch, mua bán hàng hoá KHCN nói chung và sản phẩm, dịch vụ CNC nói riêng.

Hai là, nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế hoạt động và hệ thống tổ chức các cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan thực thi pháp luật liên quan tới TTCNC. Tiến tới thành lập tòa án chuyên trách về SHTT. Khắc phục tình trạng chồng chéo hiện nay giữa các tổ chức, đơn vị có liên quan thông qua việc phân công cụ thể quyền hạn cho từng cơ quan. Củng cổ, kiện toàn các tổ chức quản lý về TTCNC ở các ngành và địa phương.

Ba là, phân cấp mạnh hơn giữa các Bộ, ngành và địa phương trong quản lý các hoạt động liên quan tới TTCNC theo hướng giao thêm nhiều quyền hơn cho các địa phương trong việc thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước. Chẳng hạn như giao cho các địa phương quyền xác nhận các đối tượng được hưởng chính sách miễn giảm thuế liên quan đến hoạt động nghiên cứu KHCN, CGCN hoặc là các tổ chức cá nhân hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ sản phẩm, dịch vụ CNC.

Bốn là, thành lập các tổ chức bảo vệ bản quyền quyền SHTT. Các tổ chức này kết hợp với các cơ quan quản lý nhà nước trong việc tuyên truyền, phổ biến và thực thi hệ thống pháp luật, chính sách liên quan tới TTCNC.

Thứ hai, nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật và chính sách liên quan tới thị trường công nghệ cao

Để tăng cường công tác thực thi pháp luật, chính sách liên quan tới TTCNC cần phải: (1) Có chế tài xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật về SHTT; (2) Nâng cao hiệu quả công tác xét xử các tranh chấp về quyền SHTT; (3) Tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực SHTT và lĩnh vực cạnh tranh; (4) Kết hợp đồng thời các biện pháp hành chính, dân sự và hình sự để đảm bảo thực thi quyền SHTT; (5) Tiếp tục triển khai các chương trình hành động về phòng, chống xâm phạm quyền SHTT và các chương trình chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại.

Ngoài ra, cần phải phát triển các dịch vụ hỗ trợ việc thực thi các văn bản pháp luật như dịch vụ đăng ký hợp đồng công nghệ, dịch vụ đăng ký quyền SHTT, dịch vụ thông tin liên quan đến các văn bản pháp luật...

Thứ ba, phát huy vai trò của Nhà nước trong việc phát triển đồng bộ các chủ thể trên thị trường công nghệ cao

Nhà nước xây dựng và lập quy hoạch, kế hoạch phát triển các chủ thể trên TTCNC trong từng giai đoạn, thực hiện lồng ghép quy hoạch phát triển các chủ thể này với quy hoạch phát triển chung của TTCNC nhằm đảm bảo sự phát triển đồng bộ các chủ thể trên TTCNC. Nhà nước tác động và can thiệp

trực tiếp vào sự hình thành và phát triển các chủ thể trên TTCNC thông qua các công cụ điều tiết của nhà nước. Đối với những chủ thể chậm phát triển hoặc phát triển chưa đồng bộ với các chủ thể khác (như các tổ chức trung gian, môi giới, tư vấn... ), nhà nước sẽ đầu tư vốn, nhân lực cơ sở vật chất hoặc tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách cho chủ thể đó hình thành và phát triển. Đối với những chủ thể đã có nhưng năng lực còn nhiều bất cập như các tổ chức KHCN công lập, nhà nước sẽ tiến hành chuyển đổi, sắp xếp lại sang mô hình doanh nghiệp, đảm bảo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức này.

Thứ tư, đẩy mạnh cải cách các thủ tục hành chính.

Thủ tục hành chính phải đơn giản, thuận tiện, rò ràng nhằm tạo điều kiện cho các chủ thể trên TTCNC phát triển như tạo điều kiện về thủ tục cho các tổ chức KHCN đổi mới theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn đổi mới công nghệ... Ngoài ra, nhà nước tập trung đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng cho việc phát triển TTCNC đồng bộ, hiện đại như hệ thống thông tin, hệ thống văn phòng, trung tâm giao dịch, sàn giao dịch công nghệ, các hội chợ triển lãm công nghệ.

Kết luận chương 4

Trước bối cảnh mới hiện nay, TTCNC ở Việt Nam ngày càng có vai trò quan trọng và có nhiều cơ hội để phát triển góp phần quan trọng vào quá trình phát triển KT-XH của đất nước. Căn cứ vào điều kiện thực tiễn của Việt Nam, để phát triển TTCNC ở Việt Nam chúng ta phải có những nhận thức đầy đủ về quan điểm phát triển thị trường này trong thực tiễn. Các quan điểm đó là: phải bảo đảm vai trò quản lý, định hướng của Nhà nước đối với sự phát triển của TTCNC; Phát triển TTCNC ở Việt Nam phải phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững; Phải bảo đảm hài hoà lợi ích của các chủ thể tham gia TTCNC trên cơ sở tôn trọng các quy luật KTTT định hướng xã hội chủ nghĩa; Phát triển TTCNC ở Việt Nam phải trên cơ sở kết hợp giữa nội lực và ngoại lực góp phần tăng cường tiềm lực KHCN quốc gia.

Trên cơ sở các quan điểm nêu trên, cần thực hiện nhiều giải pháp khác nhau để phát triển TTCNC trong điều kiện HNKTQT trong đó có những giải pháp từ phía nhà nước và những giải pháp từ phía các chủ thể trên TTCNC như : Hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển TTCNC ở Việt Nam; phát triển nguồn cung sản phẩm, dịch vụ CNC trên thị trường; tạo lập và thúc đẩy nhu cầu sản phẩm, dịch vụ CNC trên thị trường; đẩy mạnh việc phát triển các tổ chức trung gian môi giới trên TTCNC; nâng cao vai trò quản lý của nhà nước đối với phát triển TTCNC ở Việt Nam. Mỗi giải pháp đều có vị trí ý nghĩa quan trọng góp phần thúc đẩy và nâng cao chất lượng phát triển TTCNC ở Việt Nam hiện nay. Do đó, cần quán triệt và thực hiện đồng bộ các giải pháp cả từ phía Nhà nước và các chủ thể trên TTCNC và coi đây là những nội dung quan trọng từng bước nâng cao chất lượng phát triển TTCNC trong giai đoạn hiện nay.