Phân Cấp Quản Lý Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Trường Trung Học Cơ Sở

sự diễn đạt khác nhau, song có một điểm chung nhất của tất cả các định nghĩa là đều coi phát triển nguồn nhân lực là quá trình nâng cao năng lực của con người về mọi mặt để tham gia một cách hiệu quả vào quá trình phát triển quốc gia [30].

Phát triển nguồn nhân lực là quá trình phát triển thể lực, trí lực, khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức tay nghề, tính năng động xã hội và sức sáng tạo của con người; nền văn hóa; truyền thống lịch sử… Do đó, phát triển nguồn nhân lực đồng nghĩa với quá trình nâng cao năng lực xã hội và tính năng động xã hội của nguồn nhân lực về mọi mặt: thể lực, nhân cách đồng thời phân bố, sử dụng và phát huy có hiệu quả nhất năng lực đó để phát triển đất nước [22].

- Phát triển nguồn nhân lực trong các cơ sở giáo dục:

Phát triển nguồn nhân lực trong các cơ sở giáo dục là quá trình quy hoạch, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên làm cho đội ngũ này tăng tiến cả về số lượng lẫn chất lượng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển của các cơ sở giáo dục [23, tr.14].

Phát triển đội ngũ GV trên cơ sở kết hợp giữa phấn đấu cá nhânh của giáo viên và sự quan tâm của các cơ sở giáo dục, chính quyền. Việc xem sự phát triển đội ngũ GV không chỉ đề cập tới sự biến đổi theo hướng tăng thêm đơn thuần về số lượng, chất lượng mà còn phải tính đến việc đáp ứng ngày càng phát triển của xã hộ đối với sự đổi mới và phát triển của toàn bộ sự nghiệp giáo dục. Vì vậy, vấn đề phát triển đôi ngũ GV đã thu hút sự quan tâm lớn của các nhà khoa học, nhà quản lý. Với những các tiếp cận khác nhau, các công trình khoa học quản lý giáo dục đã chỉ ra vai trò, nội dung, phương thức, điều kiện phát triển đội ngũ giáo viên, trong đó có một số tác giả đáng chú ý sau đây [23].

Theo J.Scchiffer: “Các chương trình phát triển đội ngũ GV cần tạo ra sự biến đổi của cá nhân giáo viên, tuy nhiên bản thân điều này chưa đảm bảo được sự hoàn thiện của các cơ sở giáo dục bởi điều đó đòi hỏi phải có sự phối hợp giữa sư thay đổi của nhà trường với sựu thay đổi của giáo viên”. Vì vậy muốn đạt hiệu quả trong quá trình phát triển đội ngũ GV cần phải chú ý đến nhu cầu và kế hoạch của nhà trường, sự phát triển của xã hội [45].

Theo PiPer (1993): Phát triển đội ngũ giáo viên là công cụ mạnh nhất của công tác phát triển nhà trường. Nó tập trung và các biện pháp nhằm đạt được các mục tiêu trong tương lai và gắn chặt với việc lập kế hoạch chiến lược. Theo đó phát triển đội ngũ giáo viên phải trên cơ sở kết hợp giữa phấn đấu cá nhân của giáo viên và sựu quan tâm của nhà trường, của Nhà nước [45].

Phát triển đội ngũ GV là quá trình quy hoạch, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ GV làm cho đội ngũ này tăng tiến theo chiều hướng: Bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đực, tác phong, phong cách sư phạm mẫu mực; trình độ chuyên môn sư phạm đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển của xã hội, tư duy sáng tạo, năng lực nghiên cứu khoa học và khả năng vận dụng vào thực tiễn đạt hiệu quả; đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, bảo đảm sự chuyển tiếp và vững vàng giữa cac thế hệ nhằm thực hiện thắng lợi của các cơ sở giáo dục.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 110 trang tài liệu này.

1.1.4. Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở

Sự phát triển đội ngũ giáo viên THCS được hiểu là quá trình biến đổi làm cho số lượng, cơ cấu và chất lượng luôn vận động đi lên trong mối quan hệ hỗ trợ bổ sung lẫn nhau tạo nên thế cân bằng, bền vững [23, tr.18]. Phát triển đội ngũ giáo viên THCS là một bộ phận của phát triển nguồn lực con người hay còn gọi là phát triển nguồn nhân lực [23]. Phát triển nguồn nhân lực trong giáo dục được thể hiện trong các mặt:

Một là, phát triển đội ngũ giáo viên THCS là xây dựng đội ngũ giáo viên THCS, làm cho đội ngũ đó được biến đổi theo chiều hướng đi lên, xây dựng đội ngũ đủ về số lượng, từng bước nâng cao chất lượng, đồng bộ về cơ cấu.

Hai là, thực hiện tốt tất cả các khâu từ việc quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng hợp lý, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, sàng lọc đội ngũ giáo viên THCS. Đó là quá trình làm cho đội ngũ nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ chính trị, năng lực quản lý, có phẩm chất tốt, có trí tuệ và tay nghề thành thạo, nhằm giúp họ hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của người GV THCS.

Ba là, con người với tư cách là tiềm lực của sự phát triển GD&ĐT, phát triển xã hội, cải tạo xã hội, làm cho chất lượng cuộc sống ngày càng cao hơn. Như vậy,

phát triển đội ngũ giáo viên THCS là phát triển sao cho đảm bảo số lượng (đảm bảo định mức lao động), nâng cao chất lượng đội ngũ nhằm giúp họ hoàn thành tốt vai trò, nhiệm vụ của người GV THCS [23]. Chất lượng của đội ngũ giáo viên THCS được hiểu trên bình diện gồm có chất lượng và số lượng. Số lượng luôn gắn chặt với chất lượng, chất lượng bao hàm số lượng. Khi xem xét đến chất lượng đội ngũ giáo viên THCS cần phải xét các mặt:

- Số lượng đội ngũ: Cơ cấu phù hợp.

- Chất lượng đội ngũ: gồm phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ. Một đội ngũ được đánh giá là có chất lượng khi đội ngũ đó đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng và đồng bộ về cơ cấu.

Phát triển đội ngũ giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu đổi mới hiện nay

Khái niệm Chuẩn có thể được định nghĩa như sau: Chuẩn là hệ thống các yêu cầu cơ bản được cụ thể bằng các tiêu chuẩn, tiêu chí cụ thể nhằm đạt được một mục tiêu nhất định nào đó.

Chuẩn nghề nghiệp: Chuẩn nghề nghiệp là thước đo năng lực nghề nghiệp. Năng lực nghề nghiệp là khả năng làm được, thực hiện có hiệu quả một công việc nào đó (Hướng dẫn áp dụng Chuẩn nghề nghiệp vào đánh giá giáo viên). Tiêu chuẩn là quy định về những nội dung cơ bản, đặc trưng thuộc mỗi lĩnh vực cần đạt được. Tiêu chí là yêu cầu và điều kiện cần đạt được về một số nội dung cụ thể của mỗi tiêu chuẩn. Một tiêu chuẩn gồm nhiều tiêu chí. Minh chứng là các bằng chứng (tài liệu, tư liệu, sự vật, hiện tượng, nhân chứng) được dẫn ra để xác nhận một cách khách quan mức độ cần đạt được của tiêu chí [45].

Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học: Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học là hệ thống các yêu cầu cơ bản đối với giáo viên trung học về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cần đạt được nhằm đáp ứng mục tiêu của giáo dục.

1.2. Phân cấp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trường trung học cơ sở

1.2.1. Phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo

Quản lý nhà nước về giáo dục: là việc nhà nước thực hiện quyền lực công để điều hành, điều chỉnh toàn bộ các hoạt đông GD&ĐT trong phạm vi một quốc gia nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra. QLNN về GD&ĐT là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các hoạt động GD&ĐT do các cơ quan quản lý có trách nhiệm về giáo dục của Nhà nước từ trung ương đến cơ sở tiến hành để thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo qui định của Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp GD&ĐT thực hiện mục tiêu GD&ĐT của nhà nước. Như vậy có thể hiểu QLNN về GD&ĐT là sự quản lý của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, của bộ giáo dục từ trung ương đến cơ sở lên HTGĐQD và các hoạt động GD của xã hội nhằm nâng cao dân trí - đào tạo lực - bồi dưỡng nhân tài cho đất nước và hoàn thiện nhân cách cho công dân [39, tr.21-22].

Đặc điểm QLNN về GD&ĐT ở Việt Nam hiện nay là sự kết hợp quản lý hành chính và quản lý chuyên môn trong các hoạt động quản lý giáo dục. Thực chất đây là việc triển khai chức năng, nhiệm vụ quyền hạn do Nhà nước qui định (phân cấp, phân công hoặc uỷ quyền), Các cơ quan, tổ chức thay mặt Nhà nước triển khai sự nghiệp GD&ĐT và điều hành, điều chỉnh các hoạt động GD&ĐT.

Phân cấp quản lý nhà nước đối với giáo dục phổ thông

Phân cấp quản lý là sự chuyển giao thẩm quyền từ cấp trên xuống cấp dưới nhằm đạt được một cách có hiệu quả mục tiêu chung của hoạt động quản lý hành chính nhà nước [39]. Khi tiến hành phân cấp quản lý, đã có sự phân định rõ chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp trong bộ máy hành chính nhà nước.

Phân cấp quản lý đối với GDPT là một nội dung quan trọng trong chương trình cải cách hành chính trong ngành giáo dục. Phân cấp QLNN đối với GDPT là việc trên cơ sở xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, vai trò và vị trí của các cơ quan quản lý giáo dục và sự phối hợp của chính quyền và các ban ngành trong việc thực thi chức năng QLNN về giáo dục.

1.2.2. Phân cấp quản lý nhà nước đối với giáo dục phổ thông

Năm 2018 chính phủ đã ban hành Nghị định số 127/2018/NĐ-CP ngày 21/9/2018 quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục [20]. Nghị định này đã quy định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước đối với giáo dục phổ thông theo quy định của pháp luật. Trên cơ sở đó, giúp các bộ, UBND các cấp, Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT thuận lợi trong việc tổ chức thực hiện trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục theo thẩm quyền được giao.Nghị định này cũng nêu ra các yêu cầu đối với việc quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục là bảo đảm tính thống nhất, thông suốt và nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước về giáo dục; bảo đảm tương ứng giữa nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm với nguồn lực tài chính, nhân sự, điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục và các điều kiện cần thiết khác để thực hiện nhiệm vụ được giao; xác định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm quản lý nhà nước của các bộ, UBND các cấp và các cơ quan có liên quan [20].

Nghị định 127/2018/NĐ-CP cũng quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục của UBND cấp huyện, cấp xã, Chủ tịch UBND cấp tỉnh, huyện, xã; trách nhiệm của Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục và Đào tạo.

UBND cấp tỉnh có trách nhiệm sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục công lập thuộc phạm vi quản lý phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương; bảo đảm đủ biên chế công chức quản lý giáo dục, đủ số lượng người làm việc theo đề án vị trí việc làm được phê duyệt, đáp ứng các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục, tiến tới tổ chức học 02 buổi/ngày ở giáo dục phổ thông; chịu trách nhiệm giải trình về hoạt động giáo dục, chất lượng giáo dục, quản lý đội ngũ công chức, viên chức, người lao động và người học thuộc phạm vi quản lý [20]. Sở Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND cấp tỉnh quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo ở địa phương theo quy định của pháp luật và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo phân cấp, ủy quyền của UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Phòng Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND cấp huyện quản lý nhà nước về giáo

dục ở địa phương theo quy định của pháp luật và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo phân cấp, ủy quyền của UBND cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện.

1.2.3. Căn cứ phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở

Cùng với đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục, sự thành công của công cuộc đổi mới căn bản toàn diện GD và đào tạo. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Phát triển GD phải thực sự là quốc sách hàng đầu. Tập trung nâng cao chất lượng GD, coi trọng GD đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, khả năng lập nghiệp. Đổi mới căn bản nền GD theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lí, phát triển đội ngũ giáo viên (GV) và CBQL là khâu then chốt” [1]. Như vậy, trong đổi mới căn bản, toàn diện nền GD nước nhà, phát triển đội ngũ GV và CBQL được xem là giải pháp then chốt. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ GV trung học cơ sở (THCS) cốt cán, trong những năm qua, ngành GD&ĐT đã thực hiện nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS cốt cán. Do vậy, đến nay, về cơ bản, Thanh Hóa đã có một đội ngũ GV THCS cốt cán có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức tốt, tạo nên sự phát triển vững chắc cho ngành GD&ĐT của tỉnh. Đánh giá về vấn đề này trong Chỉ thị 40-CT/TW [2] của Đảng đã chỉ rõ: “Trước yêu cầu mới của sự phát triển GD thời kì CNH, HĐH, đội ngũ nhà giáo và CBQL GD có những hạn chế, bất cập…”. “Đẩy mạnh xã hội hóa GD gắn với nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động khoa học - công nghệ, GD - đào tạo, văn hóa, y tế, thể dục, thể thao” [3, tr.3]. Từ đó, có thể thấy, phát triển đội ngũ GV THCS cốt cán theo tiếp cận năng lực nói riêng là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách. Nghiên cứu thực trạng phát triển đội ngũ GV THCS cốt cán theo tiếp cận năng lực tại các trường THCS cũng là một vấn đề thực tiễn cấp thiết góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ GV THCS cốt cán lên một tầm cao mới, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới GD căn bản và toàn diện GD&ĐT.

1.3. Phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở

Như các nội dung đã trình bày ở phần trên chúng ta có thể thấy, thực hiện phân cấp và phân quyền về nhiệm vụ giáo dục phổ thông nói chung, nhiệm phát triển đội ngũ giáo viên THCS nói riêng thuộc về nhiệm vụ của Phòng GD & ĐT với các nhiệm vụ cụ thể là: (1) Thực hiện việc tuyển dụng; (2) Sử dụng đội ngũ sao cho đúng quy định và hiệu quả; (3) Bồi dưỡng đối với nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập trực thuộc UBND cấp huyện theo quy định của pháp luật khi được ủy quyền;

1.3.1. Thực hiện tuyển dụng đội ngũ giáo viên

Nhiệm vụ tuyển dụng đội ngũ giáo viên THCS là UBND huyện triển khai trên cơ sở tham mưu của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, tổng hợp từ nhu cầu và chỉ tiêu tại các trường THCS trên địa bàn huyện.

Tuyển dụng được hiểu là tiến trình thu hút nhân lực từ các nguồn khác nhau và lựa chọn đúng người có tiêu chuẩn phù hợp để sử dụng vào đúng vị trí công việc mà doanh nghiệp có nhu cầu về nhân lực. Tuyển dụng là quy trình mà kết quả của nó là việc lấp đầy các vị trí trống trong tổ chức. Quy trình này bao gồm những hoạt động có mối liên hệ chặc chẽ với nhau như thu hút ứng viên, lựa chọn trong số các đơn xin việc gởi về cho tổ chức, phỏng vấn, định hướng vào công việc, giao việc cho nhân viên thông qua việc luân chuyển, thăng tiến hay gián chức và quản trị số nhân viên thông qua việc xin từ chức, sa thải hay về hưu.

Công tác tuyển dụng đội ngũ giáo viên THCS cần xem xét, đánh giá, cân nhắc kỹ lưỡng, lấy mục tiêu tuyển dụng để thúc đẩy sự nghiệm giáo dục, tuyển dụng đội ngũ GV THCS là việc làm thường xuyên theo kế hoạch tuyển dụng nhưng phải được tổ chức công khai, minh bạch, dân chủ, đúng quy trình theo đúng quy đinh của ngành và Pháp luật của nhà nước. Các tiêu chuẩn để lựa chọn căn cứ theo Luật giáo dục, Điều lệ và những yêu cầu thực tế của nhà trường [23]. Việc tuyển chọn GV cần đảm bảo tính chiến lược, không chỉ nhằm giải quyết sự thiếu hụt GV trong thời điểm hiện tại, mà phải hướng vào việc đáp ứng các yêu cầu thực hiện mục tiêu, sứ mệnh của nhà trường trong tương lai; cách tiếp cận cá nhân dựa vào

năng lực thực tế của ứng viên so với các tiêu chuẩn của vị trí cần tuyển dụng; quyền chủ động của cấp bộ môn được phát huy trong việc đánh giá, thẩm định tiêu chuẩn tuyển dụng đối với ứng viên, thoát ly khỏi sự tập trung quyền lực vào hiệu trưởng.

1.3.2. Bố trí, sử dụng đội ngũ giáo viên

Việc bố trí, sử dụng đội ngũ giáo viên là trách nhiệm của cả Phòng Giáo dục và đào tạo huyện và các Nhà trường, vì dựa vào vị trí việc làm, vị trí tuyển dụng theo chỉ tiêu mà Phòng Giáo dục và Đào tạo thực hiện bố trí đội ngũ giáo viên cho phù hợp và các Nhà trường sẽ là chủ thể sử dụng đội ngũ giáo viên.

Bố trí nhân sự là quá trình sắp đặt nhân lực vào các vị trí công việc của tổ chức. Sử dụng nhân sự là quá trình khai thác và phát huy năng lực làm việc của người lao động một cách tối đa nhằm đạt hiệu quả cao trong công việc.

Bố trí và sử dụng nhân sự do vậy phải xuất phát từ hiện thực của tổ chức và năng lực của nguồn nhân lực. Sự thành công của mỗi con người đều có quan hệ chặt chẽ đến môi trường của nó, trong tình huống bình thường hoàn cảnh hiện thực có thể trở thành điều kiện và cũng có thể trở thành vật cản cho sự thành công của mỗi người. Do đó dẫn dắt nhân viên xây dựng con đường trưởng thành và cống hiến phải căn cứ vào hoàn cảnh thực tế là điều rất có ý nghĩa.

Người làm công tác phát triên nguồn nhân lực cần biết tính toán phân loại nhân viên theo các cấp độ nhu cầu về nhân lực của tổ chức và năng lực của nhân viên. Bố trí và sử dụng nhân sự như vậy phải căn cứ đúng vào sở trường và các tố chất khác nhau của mỗi người để tính toán các cấp độ sử dụng, cũng như mức độ mà mỗi người có thể đạt đến. Việc đánh giá chính xác nhân viên do vậy cũng tỏ ra rất quan trọng.

Hiện nay, việc bố trí và sử dụng đội ngũ giáo viên THCS có liên quan chặt chẽ với nhau: bố trí đúng thì mới có thể sử dụng được, ngược lại nếu doanh nghiệp tìm và bố trí được nhân viên có năng lực mà không biết cách sử dụng họ thì hiệu quả tổng thể cũng sẽ không đạt được [45]. Từ những quan niệm trên, có thể thấy bố trí đội ngũ giáo viên có liên quan chặt chẽ đến cơ cấu tổ chức của mỗi nhà trường, và do vậy nó mang tính ổn định tương đối. Việc sử dụng đội ngũ giáo viên liên