Đánh Giá Chung Về Thực Trạng Giáo Dục Giá Trị Sống Cho Học Sinh Thpt Ở Huyện

- Về ảnh hưởng từ môi trường giáo dục, việc phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường khi tiến hành tổ chức các hoạt động tập thể đã có 64,3% giáo viên và 34,3% học sinh lựa chọn. Điều đó cho thấy việc giáo dục giá trị sống cho học sinh muốn thành công rất cần có môi trường giáo dục, sự quan tâm, đầu tư của nhiều lực lượng để hoạt động diễn ra hiệu quả. Thực tế cho thấy trên địa bàn có những gia đình học sinh thường đi làm xa, sự đầu tư cho con em học tập còn hạn chế nên học sinh thiếu điều kiện để bồi dưỡng học tập thêm. Các tổ chức trong nhà trường còn khó khăn trong việc tiếp cận các học sinh ngoài thời gian học tập tại trường vì học sinh phân tán ở những khu vực cách xa trường.

2.4. Đánh giá chung về thực trạng giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT ở huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang thông qua hoạt động tập thể

2.4.1. Đánh giá về nhận thức

- Về phía cán bộ giáo viên: đa số cán bộ giáo viên khi được hỏi đã có nhận thức đúng về khái niệm giá trị sống, ý nghĩa của giá trị sống đối với con người nhất là học sinh. Đội ngũ cán bộ giáo viên có nhận thức đúng về khái niệm, vai trò của giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT, tuy nhiên tỷ lệ GV nhận thức chưa đúng về khái niệm giáo dục giá trị sống vẫn có tới 21,4%. Tất cả cán bộ giáo viên đều cho rằng cần thiết phải giáo dục giá trị sống cho học sinh.

- Về phía học sinh đã có nhận thức đúng về khái niệm, ý nghĩa của giá trị sống, tuy nhiên tỷ lệ này mới có 65% là chưa thực sự cao. Vẫn có 16,4% học sinh cho rằng không cần thiết phải giáo dục giá trị sống.

Như vậy có thể thấy nhận thức của cán bộ, giáo viên vẫn chưa thật sự sâu sắc, chưa trở thành yếu tố thúc đẩy việc triển khai tổ chức hoạt động tập thể trong nhà trường THPT ở huyện Sơn Dương tỉnh Tuyên Quang hiện nay.

2.4.2. Đánh giá về nội dung, hình thức tổ chức giáo dục giá trị sống

Nhìn chung nội dung giáo dục giá trị sống cho học sinh đã được thực hiện thường xuyên trong một số hoạt động của nhà trường chứ chưa thực hiện tích hợp trong các hoạt động nhất là hoạt động tập thể. Từ thực tế này dẫn đến các hoạt động dạy học, giáo dục về giá trị sống chưa đảm bảo được yêu cầu hiện nay.

Giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT đã được nhà trường tổ chức qua con đường dạy học và thông qua tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thông qua

con đường dạy học phần lớn mới chỉ tiếp cận dưới góc độ nội dung môn học chiếm ưu thế, các bài học về giáo dục công dân. Phương pháp sử dụng trong giáo dục giá trị sống cho HS chủ yếu là các phương pháp thuyết trình, trao đổi đàm thoại, các phương pháp giáo dục tích cực như trò chơi, hoạt động nhóm. Các hình thức để vận dụng trong quá trình giáo dục mới dừng lại ở một số hình thức như nói chuyện truyền thống, sinh hoạt chủ điểm, sinh hoạt tập thể hàng tuần. Hiệu quả giáo dục giá trị sống chư cao, ở mức độ khá và trung bình.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 154 trang tài liệu này.

Hoạt động tập thể là hoạt động có thế mạnh trong giáo dục giá trị sống cho học sinh, tuy nhiên mức độ khai thác để tích hợp nội dung giáo dục giá trị sống chưa nhiều, chưa sâu, chưa kết hợp đa dạng các hình thức và chưa phát huy được các hoạt động lao động trải nghiệm sáng tạo. Nội dung này đã được tác giả quan tâm tâm khi lựa chọn việc xây dựng quy trình và biện pháp giáo dục giá trị sống thông qua hoạt động tập thể. Từ đó sẽ tạo nền tảng cho học sinh giáo dục kỹ năng sống, hình thành giá trị sống thông qua hoạt động. Trong khi tiến hành hoạt động tập thể thì đã phát huy các năng khiếu của học sinh, lôi cuốn các em tham gia vào các phần trong hoạt động tập thể. Do đó các hoạt động tập thể giáo dục giá trị sống cho học sinh được thực hiện theo định kỳ và có chất lượng hơn.

2.4.3. Nguyên nhân thực trạng

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên gồm cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan. Nguyên nhân chủ quan do: Năng lực tích hợp mục tiêu nội dung giáo dục giá trị sống cho học sinh trong dạy học và tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên còn hạn chế; do bản thân học sinh còn thiếu tự tin, chưa chủ động và chưa được định hướng giáo dục các giá trị trong mỗi hoạt động. Nguyên nhân khách quan do qui định chương trình giáo dục ở trường phổ thông còn nặng, sự thiếu thốn về cơ sở vật chất, sự quan tâm của nhà trường và việc phối hợp trong giáo dục giá trị thông qua hoạt động của các tổ chức trong và ngoài nhà trường. Có nhiều nội dung giáo dục cần tích hợp trong chương trình, để giáo dục giá trị sống cho HS đòi hỏi GV phải đầu tư nhiều công sức, đổi mới trong thiết kế, tổ chức bài học, hoạt động, đầu tư trong sưu tầm các nguồn tài liệu về giá trị sống vì vậy cần rất nhiều thời gian và sự đầu tư, sự hỗ trợ của cơ sở vật chất tài chính rất quan trọng để thực hiện các hoạt động này.

Kết luận chương 2

Nhận thức của cán bộ giáo viên các trường THPT ở huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang về giá trị sống, về giáo dục giá trị sống cho HS là tương đối đúng, có nội dung đã nhận thức đầy đủ nhưng chưa thật sự sâu sắc. Thực trạng nhận thức này tạo ra những thuận lợi trong quá trình tổ chức, triển khai các hoạt động giáo dục giá trị sống cốt lõi cho học sinh. Hiện nay học sinh THPT trên địa bàn huyện Sơn Dương đã hình thành nhận thức về các giá trị sống biểu hiện qua thái độ, xúc cảm ở một số giá trị cốt lõi, tuy nhiên việc thể hiện tình cảm và hành vi mang tính giá trị thì chưa có nhiều.

Về nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức ở một số hoạt động tập thể có tích hợp giáo dục giá trị sống vẫn chỉ dừng lại ở mức độ thỉnh thoảng thực hiện và hiệu quả mang lại chưa đảm bảo yêu cầu của công tác giáo dục toàn diện cho học sinh. Có lúc các hoạt động tập thể thực hiện chưa đồng bộ, chưa rõ các giá trị sống trong các hoạt động trong giáo dục cho học sinh. Vì vậy cần có những biện pháp để tăng cường đưa nội dung giáo dục giá trị sống cho học sinh thông qua các hoạt động. Thực tế ở một số hoạt động giáo dục giá trị sống có lúc đã tổ chức đa dạng các phương pháp, các hình thức hiệu quả mang lại chưa cao.

Những ảnh hưởng đến quá trình giáo dục giá trị sống của giáo viên và học sinh thường gặp thông qua các hoạt động tập thể là yếu tố cản trở quá trình này vì vậy cần có những biện pháp khắc phục để quá trình này diễn ra thuận lợi nhằm đạt được những mục tiêu giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT.

Chương 3

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ Ở HUYỆN SƠN DƯƠNG TỈNH TUYÊN QUANG‌‌

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu giáo dục

Đây là nguyên tắc có tính xuyên suốt, chỉ đạo các hoạt động giáo dục trong đó có hoạt động tập thể. Mọi hoạt động tập thể của GV và HS đều xuất phát từ mục tiêu giáo dục, đồng thời GV phải vận dụng mục tiêu giáo dục đó một cách linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng nội dung giáo dục giá trị, lựa chọn vận dụng tìm tòi các phương pháp hình thức tổ chức hoạt động tập thể phù hợp để đạt được mục tiêu đặt ra.

Trong quá trình giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT thông qua hoạt động tập thể thì GV với vai trò là người tổ chức bao giờ cũng hướng tới mục tiêu giáo dục nói chung, mục tiêu cấp học và mục tiêu của chương trình giáo dục nói riêng đã đề ra. Khi xác định mục tiêu hoạt động cần có mục tiêu gần và mục tiêu xa. Mục tiêu gần là những mục tiêu cụ thể mà HS cần đạt được trong thời gian ngắn, có thể ngay trong mỗi hoạt động, để tạo ra phương tiện để đạt được mục tiêu xa. Mục tiêu gần của quá trình giáo dục giá trị sống cho HS là trang bị cho HS những kiến thức về giá trị sống để các em có hiểu biết về giá trị sống cốt lõi từ đó có thái độ, xúc cảm, tình cảm và hành vi phù hợp với chuẩn mực của đời sống. Mục tiêu xa là giáo dục cho HS các giá trị đạo đức nhân văn và phát huy những giá trị sống cốt lõi thông qua những kỹ năng sống mà học sinh rèn luyện trong hoạt động tập thể. Các mục tiêu giáo dục giá trị sống phải được phản ánh trong nội dung hoạt động, trong thực hiện phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động tập thể, trong kiểm tra, đánh giá học sinh sau khi hoạt động.

3.1.2. Nguyên tắc đảm sự phù hợp với nội dung chương trình, đặc điểm văn hóa địa phương với đối tượng hoạt động tập thể

Thiết kế các hoạt động tập thể với mục tiêu giáo dục giá trị sống cho học sinh phải đảm bảo sự phù hợp với chương trình, nội dung giáo dục hiện hành ở trường THPT. Đồng thời chương trình xây dựng cần có sự linh hoạt và phù hợp với văn hóa địa phương và dân tộc, phù hợp với điều kiện của nhà trường, phù hợp với trình độ nhận thức, đặc điểm tâm lý của học sinh. Các hoạt động tập thể có tích hợp nội dung giá trị sống phải là những hoạt động giáo dục có tính định hướng, thiết thực không

theo phong trào hay mang tính hình thức. Do đó GV đặc biệt cần quan tâm đến trình độ nhận thức, khả năng và nhu cầu của HS từ đó tạo được hứng thú của HS trong quá trình thiết kế, tổ chức tham gia các hoạt động. Khi đó HS sẽ hứng thú, kích thích sự tò mò, tính tự giác chủ động trong việc tìm hiểu về giá trị sống. Mỗi hoạt động tập thể đều có những chủ đề khác nhau vì vậy giáo viên phải lựa chọn những giá trị sống phù hợp để đưa vào giáo dục để học sinh dễ hình dung và rèn luyện để hình thành chúng.

3.1.3. Đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò tổ chức, điều khiển của giáo viên với vai trò trung tâm, phát huy tính tự giác, tính tích cực hoạt động của học sinh

Tính tự giác, tính tích cực hoạt động của HS là yếu tố quyết định sự thành công của mỗi hoạt động tập thể. Trong giáo dục giá trị sống thì điều đó càng cần thiết hơn vì giá trị sống chỉ được hình thành khi chính học sinh chủ động hành động thông qua kỹ năng để chiếm lĩnh nó. Vì vậy GV cần phải phát huy tính tự giác, tính tích cực của HS trong các hoạt động tập thể có tích hợp giáo dục giá trị sống. Để làm được điều này GV phải xác định đúng vai trò của mình và vai trò của HS trong quá trình giáo dục. Tổ chức giáo dục giá trị sống phải được thực hiện qua các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động tập thể tích cực để phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.

3.1.4. Nguyên tắ c đ ả m bả o sự phố i hợ p giữ a các lự c lượ ng trong

và ngoài nhà trườ ng

Sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường là yếu tố quan trọng trọng việc giáo dục giá trị sống cho HS thông qua hoạt động tập thể. Khi giáo dục giá trị sống thông qua một hoạt động tập thể nào đó thì đòi hỏi GV cần có phương tiện, không gian thời gian, những hình ảnh, tư liệu, trang phục phục vụ cho việc giáo dục các giá trị sống hoặc đưa HS tham gia các hoạt động thực tế. Làm được điều đó thì cần có sự hỗ trợ, sự phối hợp mật thiết giữa nhà trường với cơ quan hành chính địa phương để tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho GV,HS trong quá trình tổ chức các hoạt động tập thể về giá trị sống.

Các lực lượng khác như Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội cha mẹ học sinh cần phối hợp với nhau trong mỗi hoạt động tập thể để tạo nên sự liên kết chặt chẽ, thống nhất trong công tác tổ chức khi hoạt động, tránh sự trùng lặp hoặc phân tán nhân lực tham gia. Giá trị sống cần được hình thành một cách bền vững sau mỗi hoạt động tập

thể nên việc giáo dục phải được củng cố trong các hoạt động ở mọi nơi, mọi lúc trong các tổ chức ở nhà trường, trong gia đình và ngoài xã hội.

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, thường xuyên, liên tục của hoạt động tập thể

Nguyên tắc này đòi hỏi giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT thông qua hoạt đọng tập thể phải được xem xét nghiên cứu, tiến hành một cách có hệ thống. Những kết quả giáo dục giá trị sống của hoạt động trước sẽ làm cơ sở để tiến hành giáo dục các giá trị tiếp theo ở hoạt động sau và phải luôn luôn được củng cố, thường xuyên, liên tục.

Thực tế giáo dục đã chứng minh: Nếu không có sự thống nhất các tác động trong giáo dục sẽ làm nảy sinh hàng loạt các yếu tố tiêu cực, ảnh hưởng không tốt tới hiệu quả giáo dục.

Trong khi giáo dục giá trị sống thông qua hoạt động tập thể phải thực hiện các yêu cầu sau:

- Nghiên cứu và tổ chức hoạt động giáo dục giá trị sống cho HS trong mỗi hoạt động tập thể cần đảm bảo sự thống nhất từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục đến đánh giá kết quả hoạt động.

- Trình tự các bước trong mỗi hoạt động giáo dục giá tri sống cho học sinh thông qua hoạt động tập thể phải đảm bảo sự liên kết chặt chẽ, có mối quan hệ thống nhất để hỗ trợ và bổ sung cho nhau.

- Khi lập kế hoạch giáo dục giá trị sống cho HS thông qua hoạt động tập thể cần phải xác định rõ quy mô, thời gian tổ chức, nội dung, hình thức, phương pháp và nguồn lực tham gia các hoạt động giáo dục giá trị sống.

3.2. Biện pháp giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang

3.2.1. Tuyên truyền về tầm quan trọng và ý nghĩa của việc giáo dục giá trị sống cho học sinh thông qua hoạt động tập thể

3.2.1.1. Mục tiêu biện pháp

Giúp cán bộ giáo viên có nhận thức đúng đắn, đầy đủ về ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT thông qua hoạt động tập thể. Đồng thời giúp giáo viên có định hướng trong việc thiết kế nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động tập thể có giáo dục các giá trị sống cốt lõi cho học sinh. Đối với học sinh giúp nâng cao nhận thức về vai trò các giá trị sống trong từng hoạt động. Tạo nền tảng cho học sinh tích cực, chủ động tham gia vào

các hoạt động tập thể biểu hiện qua thái độ, xúc cảm, tình cảm và hành vi có giá trị trong đời sống xã hội.

3.2.1.2. Nội dung biện pháp

Tuyên truyền cho cán bộ, giáo viên và học sinh về giá trị sống nhân loại, của dân tộc nhất là những giá trị sống cốt lõi.

Giúp cán bộ giáo viên thấy rằng: Việc coi giáo dục giá trị sống thông qua hoạt động tập thể là con đường để giáo dục giá trị phù hợp nhất với đặc điểm lứa tuổi và với đặc điểm truyền thống, phong tục, tập quán của học sinh huyện Sơn Dương tỉnh Tuyên Quang.

Với học sinh thì thông qua hoạt động tập có giáo dục giá trị sống sẽ là nền tảng trong việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống, là những hình ảnh, biểu tượng tạo động lực cho sự tích cực tiếp thu, khắc sâu nội dung bài học trong chương trình giáo dục phổ thông.

3.2.1.3. Cách thức tiến hành

Cán bộ quản lý các trường THPT chủ động xây dựng chủ trương, kế hoạch tổ chức các hoạt động tập thể có tích hợp các nội dung giáo dục giá trị sống thực hiện trong năm học. Tăng cường các hình thức tuyên truyền, thuyết phục để giáo viên và học sinh thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục giá trị sống khi tổ chức các hoạt động tập thể cho học sinh.

Giáo viên cần thông qua các tổ chức, tổ trưởng chuyên môn để cùng nghiên cứu xây dựng các hoạt động tập thể có nội dung tích hợp các giá trị sống và triển khai trong quá trình dạy học, giáo dục nhất là trong các hoạt động tập thể lớn của nhà trường.

Học sinh cần thấy tích cực, nhiệt tình và thể hiện bằng hành động hưởng ứng tham gia qua đó nâng cao nhận thức, hiểu biết và hình thành về giá trị sống.

Giáo viên cần tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, bồi dưỡng, trao đổi, học tập kinh nghiệm về giáo dục giá trị sống thông qua các hoạt động tập thể, tham gia các hội thảo khoa học liên quan để giáo viên tích lũy những kinh nghiệm trong tổ chức các hoạt động giáo dục giá trị sống cho học sinh.

Cần tổ chức hoạt động tập thể theo hướng phát triển năng lực cho HS, phát huy sự sáng tạo, chủ động, tò mò ham tìm tòi học hỏi cho HS qua các phương pháp, hình thức giáo dục tích cực.

Đoàn Thanh niên, cán bộ lớp, học sinh cần phố hợp để trực tiếp tham gia vào

thiết kế, lập kế hoạch tổ chức hoạt động tập thể để phát huy sự sáng tạo, tự chủ cũng như nâng cao nhận thức cho học sinh đối với nội dung giáo dục giá trị sống.

3.2.1.4. Điều kiện thực hiện

Cán bộ giáo viên và học sinh các trường THPT được nhận thức đầy đủ và sâu sắc về quá trình giáo dục giá trị sống thông qua hoạt động tập thể sẽ tạo được sự đồng thuận, tích cực của giáo viên và học sinh trong tổ chức và tham gia các hoạt động tập thể có tích hợp nội dung giáo dục giá trị sống.

Các tổ chức trong nhà trường có sự thống nhất về nhận thức, thái độ và chủ động phối hợp trong triển khai giáo dục giá trị sống cho học sinhthông qua các hoạt động tập thể.

3.2.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện quy trình phối hợp các hình thức giáo dục giá trị sống trong hoạt động tập thể có ưu thế.

3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp

Thông qua các hình thức hoạt động tập thể có ưu thế trong giáo dục giá trị sống cho học sinh như hình thức sinh hoạt tập thể hàng tuần, hoạt động chủ điểm trong các đợt thi đua và hình thức sinh hoạt chi đoàn... giáo viên tích hợp mục tiêu giáo dục giá trị sống vào mục tiêu hoạt động đồng thời tích hợp các nội dung giáo dục giá trị sống cho học sinh thông qua mục tiêu, ý nghĩa, những hành vi thể hiện giá trị..... từ đó học sinh có thái độ sống tích cực, có hành vi thể hiện giá trị sống, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Thông qua các hoạt động tập thể có ưu thế giúp cho quá trình giáo dục giá trị sống cho học sinh được thực hiện một cách tự nhiên, thường xuyên, liên tục có thể đạt được hiệu quả lâu dài và bền vững.

Mục tiêu của biện pháp này là xây dựng quy trình tích hợp giáo dục giá trị sống vào hoạt động từ đó định hướng, hướng dẫn cho giáo viên cách thức tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục giá trị sống theo qui trình đã xây dựng đồng thời để quá trình giáo dục giá trị sống được diễn ra tự nhiên, thường xuyên, liên tục trong trường phổ thông.

3.2.2.2. Nội dung biện pháp

Nội dung chung là luôn làm mới các hình thức thực hiện từng chủ đề của hoạt động thể; đa dạng hóa các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục tập thể để thu hút học sinh tích cực tham gia hoạt động. Vì sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với học sinh THPT, khiến các em say mê khám phá, nếu các hoạt động nội dung đơn điệu, hình thức không phong phú học sinh dễ chán nản hoặc thờ ơ. Các hoạt động được thiết kế phải bao gồm các dạng hoạt động cơ bản của lứa