Thực Trạng Công Tác Bồi Thường, Hỗ Trợ Và Tái Định Cư Khi Nhà Nước Thu

2.5

Đất sông suối và mặt nước CD	SMN	1.179,22	5,17
3	Đất chưa sử dụng	CSD	1.404,91	6,16
B	CÁC CHỈ TIÊU TÍNH TOÁN
	BQDT đất nông nghiệp/khẩu (m2/khẩu)		842	-
	BQDT đất nông nghiệp/hộ (ha)		0,337	-
	BQ số thửa đất nông nghiệp/hộ (thửa)		1,6	-
	BQ đất nông nghiệp/LĐ (m2)		1716	-
	BQ đất nông nghiệp/lao động NN (ha)		0,257	-

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 124 trang tài liệu này.

(Nguồn: Phòng Tài nguyên môi trường huyện Yên Định)

3.2.4. Thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa

Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là một trong những khâu quan trọng khi thực hiện dự án, đồng thời là vấn đề nhạy cảm vì nó tác động đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt đối với người bị thu hồi đất nên việc thành lập một cơ quan chuyên trách về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là rất cần thiết trên địa bàn huyện với phương châm dân chủ - công khai - công bằng - đúng pháp luật trong công tác BTHT&TĐC.

Tháng 01/2017 thành lập Ban quản lý dự án huyện Yên Định, Ban được thành lập có chức năng giúp UBND huyện trong công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và tái định cư cho tất cả các dự án đầu tư xây dựng tại địa phương. Ban chịu sự quản lý, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của UBND huyện, đồng thời chịu sự hướng dẫn nghiệp vụ của các sở, ban, ngành đối với các hoạt động có liên quan.

- Về phương thức bồi thường về đất

Theo quy định tại Điều 74, luật đất đai 2013, “việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất”. Như vậy, về nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước THĐ thì người có đất bị thu hồi phải được ưu tiên bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng theo hình thức “đất đổi đất”. Tuy nhiên, theo báo cáo của các trung tâm phát triển quỹ đất ở các huyện trên địa bàn

huyện Yên Định và kết quả thực tế khảo sát người dân ở các khu vực có đất bị thu hồi để thực hiện dự án thì phương thức bồi thường bằng tiền vẫn là phương thức được áp dụng chủ yếu. Vì trên thực tế, quỹ đất phục vụ cho việc bồi thường GPMB và tái định cư của mỗi địa phương không giống nhau, đa số các địa phương quỹ đất công ích còn lại không đáng kể nên không đáp ứng được yêu cầu bồi thường bằng đất và lập khu TĐC. Mặt khác, với một số lượng lớn các hộ phải di chuyển để GPMB, có hộ diện tích đất thu hồi lớn nên việc bồi thường cho họ một diện tích đất có cùng giá trị là rất khó. Vì vậy, tỷ lệ bồi thường bằng đất của các dự án ở nước ta nói chung và trên bàn huyện Yên Định nói riêng là rất thấp. Ngoài ra, đa số các địa điểm khu TĐC và cơ sở hạ tầng khu tái định cư trên địa bàn tỉnh không thoả mãn yêu cầu của người bị THĐ như không thể kinh doanh, buôn bán, cách xa trung tâm thị trấn, thị xã nên nhiều trường hợp người bị THĐ lựa chọn phương thức bồi thường bằng tiền. Thực tế cho thấy, chính sách bồi thường bằng đất, bồi thường bằng tiền chưa thật công bằng giữa các loại đất với nhau, giữa hộ gia đình với nhau và giữa hai địa phương liền kề. Trong cùng một khu vực bồi thường giải tỏa, nhiều nơi có sự phân biệt giữa hai đối tượng SDĐ có ngành nghề khác nhau. Mức bồi thường quá thấp giữa hai đối tượng SDĐ có ngành nghề khác nhau. Mức bồi thường quá thấp so với giá chuyển nhượng thực tế tại địa phương, tạo ra mức chênh lệch làm cho người dân cảm thấy bị thiệt thòi, đòi tăng tiền bồi thường, không bàn giao mặt bằng theo kế hoạch, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.

- Bồi thường đối với cây trồng, vật nuôi, chi phí di chuyển mồ mả và tài sản gắn liền với đất

Trên cơ sở chính sách bồi thường, hỗ trợ và TĐC của Nhà nước, cách xác định phương án bồi thường tài sản gắn liền với đất ở huyện Yên Định được người dân đồng tình ủng hộ. Thực hiện Quyết định số 4437/2016/QĐ-UBND ngày 14 tháng 11 năm 2016 của UBND tỉnh Thanh Hoá về việc ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại về cây, hoa màu trên đất trong bồi thường giải phóng mặt bằng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa và Quyết định số 4925/2016/QĐ-UBND ngày 21 tháng 12 năm 2016 của của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá về việc ban hành bộ đơn giá bồi thường thiệt hại về tài sản trong giải phóng mặt bằng trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá cũng đem lại hiệu

quả cho công tác bồi thường GPMB cho người dân được công bằng và hợp lý. Không còn tình trạng có những dự án bồi thường cho một số công trình, cây cối, hoa màu cao hơn giá thị trường.

- Về chính sách hỗ trợ

Người SDĐ khi Nhà nước THĐ ngoài việc được bồi thường còn được Nhà nước xem xét hỗ trợ. Hầu như tất cả những khoảng hỗ trợ đều được quy ra thành tiền để chi trả, trừ trường hợp hỗ trợ TĐC. Điều này đã dẫn đến thực tế người dân sau khi nhận được một khoản tiền hỗ trợ không biết phải chuyển đồi nghề gì, chuyển đổi như thế nào. Một số dự án có thực hiện chính sách đào tạo việc làm cho lao động bị THĐ nông nghiệp song chất lượng đào tạo không bảo đảm trình độ tay nghề để làm việc ở các nhà máy. Tình trạng không có việc làm ở khu vực có dự án ngày càng cao, nhất là đối với dự án chiếm dụng đất nông nghiệp có quy mô lớn.

Ngoài ra, công tác xác nhận nhân khẩu và nghề nghiệp để thực hiện hỗ trợ cũng đang gặp khó khăn. Theo quy định thì việc xác nhận nhân khẩu, nghề nghiệp do công an xã, phường, thị trấn nơi có đất bị thu hồi đất xác nhận. Tuy nhiên, công an xã, phường chỉ quản lý đối với các nhân khẩu tại địa phương, không quản lý nghề nghiệp và nhân khẩu đối với các hộ xâm canh từ địa phương khác có đất thuộc phạm vi thu hồi dự án nên không xác nhận nhân khẩu đối vơi các hộ xâm canh này. Do đó, tổ chức lập phương án bồi thường không tính mức hỗ trợ cho các hộ này được dẫn đến tình trạng khiếu nại phải lập phương án điều chỉnh, bổ sung nhiều lần.

Trong năm 2018, UBND huyện đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo thẩm quyền cho 1.021tổ chức, hộ gia đình, cá nhân; chi trả hơn 320,40 tỷ đồng tiền bồi thường, hỗ trợ; phê duyệt bố trí tái định cư cho 06 hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển chỗ ở; đã thu hồi và nhận bàn giao mặt bằng hơn 462,02ha đất tại 12 dự án. Trong đó một số địa bàn có kết quả thực hiện công tác GPMB tốt, với diện tích đất đã thu hồi đạt khối lượng cao như:Dự án trang trại bò sữa vinamilk organic Yên Định, Thanh Hóa; dự án Đường nối 516D-Định Long; dự án Đường QL 45 đi Định Tăng; Dự án đường điện 110Kv, dự án nâng cấp đường tỉnh lộ 516 C đoạn từ xã Định Bình đi Định Tân, các dự án quy hoạch đất ở của từng xã ... (Theo Báo cáo

kết quả thực hiện nhiệm vụ công tác GPMB của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện năm 2018).

Bảng 3.2. Kết quả thực hiện bồi thường, GPMB của huyện Yên Định giai đoạn 2016-2018

Đơn vị tính: Dự án

STT

Dự án	Tổng số	Năm 2016	Năm 2017	Năm 2018
1	Tổng số dự án	147	53	49	45
2	Tổng diện tích đất thu hồi	314,4	110,4	105,3	98,7
3	Tổng kinh phí (Tỷ đồng)	460,2	164,2	150,1	145,9
4	Tổng số khẩu hộ phải bồi thường	10.265	3.674	3.456	3.135
5	Số hộ Tái định cư	31	16	14	11

(Nguồn: UBND huyện Yên Định)

Yên Định là huyện đang phát triển mạnh mẽ CNH-HĐH và có kế hoạch hình thành khu công nghiệp may mặc, giầy da với trên 20.000 công nhân và hình thành mạng lưới giao thông liên huyện, liên tỉnh và đường cao tốc để kết nối khu công nghiệp các huyện phía Tây, hình thành trục giao thông Sân bay Sao Vàng đi thủ đô Hà Nội...đồng thời huyện Yên Định nằm giữa 2 sông Sông Mã và sông Cầu Chày, lại là huyện có diện tích lúa trọng tâm của tỉnh đã được đưa và phê duyệt, và có số lượng trang trại tập trung cao nhất tỉnh vì vậy hình thành hệ thống tưới tiêu trên địa bàn huyện đang rất cấp bách và cần thiết. Với quy hoạch và tình hình phát triển trên địa bàn huyện thì giải phóng mặt bằng đang là mục tiêu cấp bách và cần thiết trên địa bàn huyện.

3.3. Đánh giá việc thực hiện bồi thường, GPMB đối với 2 dự án nghiên cứu

3.3.1. Giới thiệu về hai dự án trọng điểm nghiên cứu

3.3.2.1. Dự án: Đầu tư, xây dựng tuyến đường tránh QL 45 vào cụm công nghiệp phía Tây bắc TT.Quán Lào, huyện Yên Định (Đường tránh QL 45)

- Tên dự án: Đầu tư, xây dựng tuyến đường tránh QL 45 vào cụm công nghiệp phía Tây bắc TT.Quán Lào, huyện Yên Định (Đường tránh QL 45).

- Địa điểm xây dựng: Đi qua 3 xã: Định Liên, Định Tường, Định Bình

- Chủ đầu tư: UBND huyện Yên Định.

- Mục tiêu của dự án: Đầu tư, xây dựng tuyến đường để quy hoạch hoạch tầng tạo tuyến đường mới cho các xe có trọng tải lớn đi tránh khu dân cư trong giờ cao điểm và kết nối tuyến giao thông giữa đường QL 45 và đường QL 217.

- Sự cần thiết của dự án: Xây dựng dự án là rất cần thiết để phát triển khu công nghiệp phía Tây Bắc thị trấn Quán Lào, tạo điều kiện hạ tầng, giao thông thông thoáng để kêu gọi đầu tư, phát triển kinh tế địa phương.

3.3.2.2. Dự án: Công trình hợp phần hệ thống kênh Bắc Sông Chu-Nam Sông Mã thuộc dự án hồ chứa nước Cửa Đạt, tỉnh Thanh Hóa, đoạn qua huyện Yên Định. (Kênh Cửa Đạt)

- Tên dự án:Công trình hợp phần hệ thống kênh Bắc Sông Chu-Nam Sông Mã thuộc dự án hồ chứa nước Cửa Đạt, tỉnh Thanh Hóa, đoạn qua huyện Yên Định. (Kênh Cửa Đạt).

- Địa điểm xây dựng: Đi qua 7 xã: Yên Lâm, Quí Lộc, Yên Thọ, Yên Trung, Yên Bái, Yên Trường, Yên Phong, tuy nhiên diện tích thu hồi nhiều nhất ở 3 xã: Yên Trung, Yên Lâm, Quí Lộc.

- Chủ đầu tư: UBND tỉnh Thanh Hóa.

- Mục tiêu của dự án:Tạo hệ thống kênh tưới tiêu tự chảy để lấy nước từ hồ Cửa Đạt tưới tiêu cho các vùng nông nghiệp trên địa bàn huyện và một số xã của các huyện lân cận

- Sự cần thiết của dự án: Dự án giúp thay đổi phương thức tưới tiêu bằng bơm chủ đậng sang tưới tự chảy, giúp giảm chi phí cho địa phương và quy hoạch lại các vung nông nghiệp, chăn nuôi thủy sản trên địa bàn huyện.

3.3.2. Thực trạng của công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của hai dự án nghiên cứu

3.3.2.1. Trình tự các bước thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại dự án

Trình tự thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người có đất bị thu hồi trên địa bàn huyện Yên Định được xây dựng trên cơ sở các quy định của pháp luật.

Với những dự án thu hồi đất, trình tự thủ tục thực hiện có những bước như sau.

Bước 1: Hoàn chỉnh thủ tục quy hoạch hoặc văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư: Sau khi được các cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch hoặc ra văn bản chấp thuận địa điểm đầu tư, chủ đầu tư có báo cáo bằng văn bản gửi UBND huyện để đề nghị tổ chức thực hiện GPMB.

Bước 2: Thông báo chủ trương đầu tư, chủ trương thu hồi đất: UBND xã, thị trấn nơi có đất bị thu hồi tổ chức niêm yết công khai theo quy định .

Bước 3: Thành lập Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện để thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng UBND huyện quyết định thành lập Hội đồng bồi thường giải phóng mặt bằng của huyện và Tổ công tác giúp việc cho Hội đồng đối với từng dự án thu hồi đất.

Bước 4: Xác định và công bố chủ trương thu hồi đất. UBND cấp xã nơi có đất bị thu hồi có trách nhiệm niêm yết công khai chủ trương thu hồi đất tại trụ sở UBND cấp xã và tại các điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có đất bị thu hồi, thông báo rộng rãi trên hệ thống đài truyền thanh cấp xã.

Bước 5: Chuẩn bị hồ sơ địa chính cho khu đất bị thu hồi. Phòng Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất trực thuộc Phòng thực hiện việc chuẩn bị hồ sơ địa chính cho khu đất bị thu hồi.

Bước 6: Lập phương án tổng thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: Hội đồng BTGPMB huyện có sự tham gia của đại diện chủ đầu tư lập phương án tổng thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư .

Bước 7: Thẩm định và xét duyệt phương án tổng thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư:

Bước 8: Thông báo về việc thu hồi đất: Sau khi phương án tổng thể được xét duyệt, Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng phối hợp với UBND xã tổ chức họp dân lần 1 thông báo cho người đang sử dụng đất biết lý do thu hồi đất; dự kiến về mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; biện pháp chuyển đổi ngành nghề, giải quyết việc làm; thời gian di chuyển và bàn giao đất bị thu hồi được nêu trong phương án tổng thể.

Bước 9: Quyết định thu hồi đất.

Bước 10: Kê khai, kiểm kê và xác định nguồn gốc đất đai: Sau khi có quyết định thu hồi đất, Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện với sự giúp việc của Tổ Công tác có trách nhiệm chỉ đạo thực hiện việc kê khai, kiểm kê đất đai, tài sản gắn liền với đất và xác định nguồn gốc đất đai theo quy định.

Bước 11: Khảo sát, xây dựng phương án đơn giá đất phi nông nghiệp trình UBND tỉnh. Giá đất nông nghiệp được tính theo giá công bố hàng năm của UBND tỉnh. Đối với đất phi nông nghiệp, giá đất được xác định cho từng vị trí cụ thể. Hội đồng BTGPMB huyện khảo sát và xây dựng đơn giá đất đối với từng vị trí đất phi nông nghiệp bị thu hồi, đơn giá đất tái định cư và một số chính sách hỗ trợ cụ thể theo quy định của UBND tỉnh, báo cáo UBND huyện để đề nghị Sở Tài chính thẩm định. Sau khi thẩm định Sở Tài chính trình UBND tỉnh phê duyệt làm căn cứ lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Bước 12: Lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện (có sự tham gia của đại diện chủ đầu tư và đại diện của những hộ có đất bị thu hồi) có trách nhiệm lập và trình phương án cụ thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo quy định.

Bước 13: Niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: Hội đồng BTGPMB phối hợp với UBND xã niêm yết công khai tại trụ sở ủy ban nhân dân cấp xã và tại các điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có đất bị thu hồi để người bị thu hồi đất và những người có liên quan tham gia ý kiến theo quy định.

Bước 14: Hoàn chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư: Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện có trách nhiệm tổng hợp ý kiến đóng góp bằng văn bản, hoàn chỉnh và gửi phương án đã hoàn chỉnh kèm theo bản tổng hợp ý kiến đóng góp đến cơ quan Tài chính để thẩm định.

Bước 15: Thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

- Nội dung thẩm định gồm: Việc áp dụng chính sách bồi thường, hỗ trợ của dự án; việc áp giá đất, giá tài sản để tính bồi thường; phương án bố trí, tái định cư.

- Sau khi có ý kiến thẩm định của của cơ quan tài chính Hội đồng BTGPMB huyện hoàn thiện phương án và nộp lại cho cơ quan Tài chính, Cơ quan Tài chính

trình UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án.

Bước 16: Xét duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: UBND tỉnh phê duyệt phương án bồi thường đối với những dự án thuộc thẩm quyền thu hồi đất để giao, cho thuê đất của UBND tỉnh.

Bước 17: Công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư: Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện có trách nhiệm phối hợp với ủy ban nhân dân cấp xã phổ biến và niêm yết công khai quyết định phê duyệt phương án bồi thường tại trụ sở ủy ban nhân dân cấp xã và địa điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có đất bị thu hồi; gửi quyết định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có đất bị thu hồi, trong đó nêu rõ về mức bồi thường, hỗ trợ, về bố trí nhà hoặc đất tái định cư (nếu có), thời gian, địa điểm chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và thời gian bàn giao đất đã bị thu hồi cho Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện.

Bước 18: Thực hiện chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và bố trí tái định cư: Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện thực hiện việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ.

Bước 19: Khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư: Người bị thu hồi đất nếu chưa đồng ý với quyết định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thì được khiếu nại theo quy định của pháp luật. Trong khi chờ giải quyết khiếu nại, người bị thu hồi đất vẫn phải chấp hành quyết định thu hồi đất, giao đất đúng kế hoạch và thời gian đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định.

3.3.2.2. Dự án: Đầu tư, xây dựng tuyến đường tránh QL 45 vào cụm công nghiệp phía Tây bắc TT.Quán Lào, huyện Yên Định (Đường tránh QL 45)

a, Kết quả thu hồi đất

Dự án xây dựng tuyến đường tránh Quốc lộ 45 vào cụm công nghiệp phí Tây Bắc thị trấn Quán Lào huyện Yên Định là một phần dự án phát triển cơ sở hạ tầng giao thông của huyện Yên Định và hình thành khu dân cư hai bên đường tạo bộ mặt đô thị khang trang cho huyện Yên Định và tạo thuận lợi giao thông kết nối giữa hai điểm của Quốc lộ 45.