Chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bản tỉnh Sơn La

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

Từ viết tắt	Ý nghĩa
1	DNKN	Doanh nghiệp khởi nghiệp
2	HĐND	Hội đồng nhân dân
3	HKD	Hộ Kinh doanh
4	KHCN	Khoa học công nghệ
5	NSNN	Ngân sách nhà nước
6	TNCS	Thanh niên Cộng sản
7	UBND	Ủy ban nhân dân

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 109 trang tài liệu này.

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Năm 2016 được chọn là năm “Quốc gia khởi nghiệp”, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 18/5/2016 “về việc phê duyệt đề án hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia đến năm 2025” điều này cho thấy vấn đề khởi nghiệp đang được nhà nước và xã hội dành sự quan tâm đặc biệt.

Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, trong mục tổng quát về phát triển kinh tế - xã hội, có đoạn viết: "Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế nhanh, bền vững, phấn đấu sớm đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 khóa XII ban hành ngày 03/6/2017, nhấn mạnh "Tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo thuận lợi cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực của nền kinh tế, thúc đẩy và hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân có công nghệ hiện đại, năng lực quản trị tiên tiến, hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ". Đây là lần đầu tiên Đảng ta nhấn mạnh vai trò của khu vực kinh tế tư nhân.

Đồng thời đánh giá vai trò của kinh tế tư nhân đóng góp cho nền kinh tế, Đảng ta khẳng định: Kinh tế tư nhân liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá, chiếm tỉ trọng 39 - 40% GDP; thu hút khoảng 85% lực lượng lao động của nền kinh tế, góp phần quan trọng trong huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu ngân sách nhà nước, tạo việc làm, cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội. Đội ngũ doanh nhân ngày càng lớn mạnh, có khát vọng vươn lên làm giàu chính đáng, không ngừng nâng cao năng lực kinh doanh và quản trị doanh nghiệp. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, đạo đức, văn hoá kinh doanh của doanh nhân dần được nâng lên.

Cùng với sự phát triển của khối doanh nghiệp tư nhân, là sự hình thành ngày càng nhiều các doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó thanh niên chiếm một phần

không nhỏ và dần trở thành phong trào rộng khắp trong cả nước. Phong trào khởi nghiệp nói chung và thanh niên khởi nghiệp nói riêng ở Việt Nam mới được nhắc đến trong khoảng 10 năm trở lại đây nhưng đã trở thành động lực thôi thúc thế hệ trẻ thay đổi tư duy, xây dựng ý tưởng ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường để tạo lập sự nghiệp trong tương lai, đa số thanh niên khởi nghiệp đã và đang khẳng định được vai trò của mình trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Thực tiễn phát triển của nhiều nước trên thế giới hiện nay đã chứng minh vai trò to lớn của thanh niên đối với quá trình khởi tạo và phát triển doanh nghiệp cũng như đóng góp cho sự phát triển của nền kinh tế. Khuyến khích phát triển khởi nghiệp trong thanh niên cho phép khai thác tốt hơn nguồn lao động, nguồn vốn, công nghệ và thị trường. Đặc biệt doanh nghiệp khởi nghiệp là môi trường thuận lợi để khai thác tối đa lượng chất xám, tinh thần làm giàu, ước mơ vươn mình ra thế giới của thế hệ trẻ hiện nay. Ngoài ra, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo làm giảm nguy cơ thất nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm bớt sự chênh lệch giàu nghèo, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ cao của quốc gia.

Trong thời gian gần đây, cách mạng công nghiệp lần thứ tư (cách mạng công nghiệp 4.0) đã trở thành chủ đề được nghiên cứu, phân tích và bàn luận rộng rãi với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Thực tế đã cho thấy cách mạng công nghiệp 4.0 đã bắt đầu có ảnh hưởng đến Việt Nam ở những mức độ khác nhau trong các lĩnh vực của đời sống, kinh tế, chính trị. Vì vậy, việc nghiên cứu, đánh giá về hoạt động khởi nghiệp trong thanh niên, được xem là một giải pháp phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước, là cách ứng phó hiệu quả để tranh thủ các cơ hội mà cuộc cách mạng 4.0 đem lại cho Việt Nam, đồng thời đây là một nhiệm vụ rất cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.

Sơn La là một tỉnh miền núi cao, phía Tây Bắc, có điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn. Do đó, để tận dụng được sự ủng hộ của Chính phủ đối với quá trình khởi nghiệp, bước đầu, tỉnh đã ban hành một số cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp cũng như hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp như: Quyết định 2610/QĐ- UBND năm 2017 về kế hoạch hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh

Sơn La giai đoạn 2017-2025. Trên địa bàn tỉnh, bắt đầu từ 2017, mỗi năm có vài chục doanh nghiệp nhỏ lẻ được cấp phép thành lập – và con số thanh niên về các địa bàn trong tỉnh để xây dựng các mô hình kinh tế (thành lập doanh nghiệp, hợp tác xã) đã tăng lên theo từng năm, nhưng số lượng doanh nghiệp trụ vững được lại rất ít (khoảng 10% - tuy cao hơn so với cả nước (01%) – nhưng đa phần là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, có vốn chưa đến 1 tỷ đồng). Đa phần các chủ doanh nghiệp đăng ký kinh doanh là các bạn thanh niên trẻ tuổi, chưa có kinh nghiệm, thiếu vốn và chưa có đất để kinh doanh. Với những ý tưởng hay ban đầu nhưng chiến lược kinh doanh lâu dài và các bước đi ban đầu chưa được đầu tư đúng mức, thiếu kinh nghiệm và thiếu đội ngũ hướng dẫn cụ thể, các doanh nghiệp nhỏ lẻ với vốn điều lệ thấp, thị trường hạn hẹp, khả năng cạnh tranh chưa cao đã sớm đi vào ngõ cụt khi vừa mới sinh ra.

Từ những yêu cầu của thực tế trong quá trình phát triển kinh tế của tỉnh Sơn La gắn với quá trình ươm mầm từ ý tưởng kinh doanh đến khi khởi nghiệp thành công của thanh niên hiện nay trên địa bàn tỉnh, cao học viên nhận thấy chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp tại Sơn La là vấn đề cấp thiết và cần được nghiên cứu, đánh giá thích đáng để kiến nghị ban hành các chính sách phù hợp nhằm tạo động lực khuyến khích các bạn trẻ khởi nghiệp, lập nghiệp, đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Sơn La thời gian tới.

Xuất phát từ những ý nghĩa thực tiễn trên, đề tài “Chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bản tỉnh Sơn La” đã được cao học viên lựa chọn làm luận văn thạc sỹ.

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Đề tài nghiên cứu về thanh niên khởi nghiệp là một đề tài tương đối mới tại Việt Nam hiện nay. Với sự phát triển mạnh mẽ của phong trào khởi nghiệp, chính phủ đã lấy năm 2016 là năm “quốc gia khởi nghiệp” và phê duyệt đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” vào tháng 8/2016, đến năm 2017, Luật doanh nghiệp nhỏ và vừa được thông qua có nội dung về các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Khí thế, tinh thần khởi nghiệp của cả nước đang sôi sục, làn sóng khởi nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ, nhiều bài tham luận, nhiều tài liệu nghiên cứu về doanh nghiệp khởi nghiệp được công bố. Trong đó chủ yếu là các bài báo, các báo cáo tham luận về chính sách hỗ trợ khởi nghiệp nói chung và khởi nghiệp sáng tạo trong thanh niên của các cơ quan chức năng hoặc các tổ chức kinh tế. Trước hết, có thể kể đến các báo cáo sau:

Báo cáo “Nghiên cứu cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, kinh nghiệm quốc tế - đề xuất giải pháp cho Việt Nam” do VCCI thực hiện năm 2017. Đây là bản báo cáo chi tiết về thực trạng khởi nghiệp của các doanh nghiệp Việt Nam trong năm 2017 với những số liệu cụ thể về sự phát triển của các doanh nghiệp loại này. Tuy nhiên, báo cáo chưa đưa ra được nguyên nhân và giải pháp để hiện thực hóa việc hỗ trợ các doanh nghiệp.

Bài tạp chí “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo" số 1/2017 do Cục thông tin khoa học và công nghệ quốc gia thực hiện. Bài viết có cách nhìn sâu sắc về khởi nghiệp trong thanh niên, tuy nhiên chưa đưa ra được những khó khăn thách thức mà nhóm này gặp phải hiện nay. Một trong những bổ sung cho nghiên cứu trên là Trần Thị Thanh Huyền (2018) với bài viết “Huy động vốn cho các doanh nghiệp startup: thực trạng và giải pháp”. Tham luận viết về một khía cạnh của chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp là vấn đề huy động động vốn bằng nguồn của nhà nước cũng như nguồn của tư nhân. Nhưng bài tham luận lại chưa cụ thể hóa, chưa chia được các kênh huy động vốn và những khó khăn khi gọi vốn của các doanh nghiệp.

Đề tài khoa học cấp bộ “Xây dựng và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp: vai trò của chính sách chính phủ” do Cục Thông tin KH&CN Quốc gia thực hiện năm 2018. Đề tài này cung cấp cho độc giả, đặc biệt là các nhà hoạch định chính sách những khái niệm toàn diện, các đặc điểm thành phần của hệ sinh thái khởi nghiệp và vai trò của chính sách chính phủ trong việc phát triển thành công các hệ sinh thái khởi nghiệp. Tuy nhiên, vì đề tài này chỉ nghiên cứu một khía cạnh hỗ trợ là phát triển hệ sinh thái, nên không đề cập đến các khía cạnh khác của vấn đề khởi nghiệp trong thanh niên.

Đối với các đề tài luận văn, luận án tiến sĩ, có thể kể đến một số công trình có liên quan như sau:

Nguyễn Văn Trưởng (2017) với luận văn “Thực hiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam hiện nay: thực trạng và giải pháp” thực hiện tại Viện hàn lâm khoa học xã hội. Đề tài đã phân tích những yếu tố chủ yếu gây trở ngại đối với thanh viên và doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam là hành lang pháp lý chưa rõ ràng và hoàn thiện, khả năng kêu gọi vốn, các hệ sinh thái hỗ trợ cho khởi nghiệp cũng chưa rõ ràng… Luận văn cũng đánh giá việc thực hiện chính sách hỗ trợ khởi nghiệp trong thời gian từ 2015 - 2018 để rút ra những bài học kinh nghiệm trong thực hiện chính sách hỗ trợ khởi nhiệp trong thời gian tới. Qua phân tích cho thấy được mục tiêu chính sách của Nhà nước tập trung chủ yếu vào hỗ trợ tài chính, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, hỗ trợ phát triển đổi mới công nghệ, giúp doanh nghiệp gọi vốn và tiếp cận nguồn vốn từ những quĩ đầu tư mạo hiểm trong và ngoài nước. Tuy nhiên, vì phân tích toàn bộ tại Việt Nam nên luận văn này khá dàn trải.

Trương Đặng Thu Hiền (2018) với luận văn “Thực hiện chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh” hoàn thành tại Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam. Đóng góp của luận văn là trên cơ sở phân tích thực trạng hình thành, phát triển chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp sáng tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh, qua đó đánh giá những kết quả đạt được và những khó khăn vướng mắc cũng như các nguyên nhân của nó. Đề tài đã đưa ra được một số giải pháp về chính sách nhằm phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh với mục đích hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển mạnh hơn để phục vụ cho việc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, một đặc trưng của Thành phố Hồ Chí Minh là cơ sở vật khác hẳn các tỉnh Tây Bắc nên các hàm ý chính sách của luận văn này khó có thể sử dụng.

Trước năm 2016, có thể nói đến Nguyễn Thị Nguyên (2014) với luận văn thạc sĩ “Phát triển vườn ươm doanh nghiệp công nghệ trong các trường đại học ở Việt Nam” hoàn thành tại Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn - Đại học Quốc

gia Hà Nội. Bài luận văn đã đánh giá thực trạng phát triển các vườn ươm doanh nghiệp công nghệ tại các trường đại học và đưa ra các biện pháp khắc phục. Tuy nhiên, các vườn ươm chỉ là một bộ phận nhỏ trong chính sách hỗ trợ khởi nghiệp.

Các công trình nghiên cứu, các báo cáo tham luận trong nước đã cho thấy những quan niệm cơ bản về chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp. Những nghiên cứu, định hướng đó đã giúp tác giả luận văn có những cơ sở khoa học, lý luận cũng như thực tiễn khi triển khai nghiên cứu việc thực hiện chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp tại tỉnh Sơn La.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu luận văn là: Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La.

Để thực hiện mục tiêu trên, nhiệm vụ của luận văn là:

- Xác định cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La.

- Đánh giá thực trạng chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2016 - 2019.

- Đề xuất một số định hướng và giải pháp hoàn thiện chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La đến năm 2025.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Để đạt được các mục tiêu đặt ra như đã nêu ở trên, đề tài luận văn trả lời các câu hỏi nghiên cứu chủ yếu sau:

- Các nội dung trong chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trong phạm vi một tỉnh gồm vấn đề gì?

- Thực trạng các chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La trong những năm gần đây?

- Cần hoàn thiện nội dung chính sách nào để hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La phát triển theo hướng bền vững?

4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung: Các chính sách nằm trong khung hỗ trợ thanh niên

khởi nghiệp theo quy trình gồm (1) Xây dựng chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp; (2) Tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp; (3) Đánh giá việc thực hiện hiện chính sách. Tuy nhiên, do hoạt động khởi nghiệp rất mới nên tác giả sẽ tập trung vào 2 nội dung đầu.

- Phạm vi về không gian: chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La

- Phạm vi về thời gian: các chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh 2016-2019; các giải pháp hoàn thiện chính sách đến năm 2025.

5. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu truyền thống như phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích so sánh và một số phương pháp khác.

Sử dụng các phương pháp này, luận văn tổng hợp, phân tích các thông tin, số liệu, kế thừa kết quả nghiên cứu của các đề tài, các công trình nghiên cứu đã công bố. Nguồn thông tin, số liệu này được thu thập từ các sách, tạp chí, công trình nghiên cứu khoa học đã được công bố; chính sách của Đảng, Nhà nước về hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, việc thực hiện chính sách của tỉnh Sơn La từ năm 2016 - 2019.

Để làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La một cách có căn cứ khoa học, luận văn đặc biệt chú trọng đến phương pháp điều tra, khảo sát thực tiễn.

Luận văn đã tiến hành khảo sát thực tiễn (phỏng vấn) 06 thanh niên đã xây dựng thành công mô hình khởi nghiệp và 10 nhà quản lý nhà nước liên quan đến việc xây dựng và thực hiện chính sách hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp (chủ yếu tập trung ở Ủy ban nhân dân tỉnh, một số cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh và tỉnh đoàn, Hội liên hiệp phụ nữ, Đại học Tây Bắc…) trên địa bàn tỉnh Sơn La, tập trung vào nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và dịch vụ hỗ trợ.

Nội dung điều tra, phỏng vấn gồm: đặc điểm của từng đối tượng thanh niên (trình độ học vấn, tuổi, giới tính, điều kiện, hoàn cảnh gia đình….); đầu vào của quá trình khởi nghiệp (đất đai, lao động, cơ sở vật chất, vốn); đầu ra của quá trình khởi