Giải Pháp Và Kiến Nghị Nhằm Nâng Cao Chất Lượng Tín Dụng Trong Cho Vay Học Sinh Sinh Viên Tại

82

đủ để học sinh, sinh viên trang trải học phí, sinh hoạt thiết yếu cho cuộc sống hàng ngày.

Thứ hai: Tỷ lệ nợ quá hạn chương trình cho vay HSSV của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội đạt tỷ lệ thấp so với tổng dư nợ nhưng chưa thực sự phản ánh đúng các khoản nợ quá hạn của ngân hàng, khả năng tiềm ẩn tỷ lệ nợ xấu cao.

Thứ ba: Quy mô cho vay HSSV của NHCSXH TP Hà Nội vẫn còn rất nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng cũng như định hướng phát triển cho vay HSSV của NHCSXH Việt Nam cũng như của chi nhánh. (chỉ đạt 82% mục tiêu đề ra)

Thứ tư: Về đối tượng vay vốn chưa đáp ứng được nhu cầu vay vốn của các hộ gia đình có từ 2 con trở lên cùng lúc đi học đại học, cao đẳng.

Thứ năm: Hạn chế trong việc kiểm tra sử dụng tiền vay, cho vay HSSV thực chất là một khoản cho vay sinh hoạt, vì vậy việc kiểm tra, kiểm soát quá trình sử dụng vốn vay là rất phức tạp, hiện đang nằm ngoài sự kiểm soát của các nhà quản lý Quỹ.

b. Nguyên nhân của hạn chế

Nguyên nhân chủ quan:

Có thể bạn quan tâm!

• Doanh Số, Dư Nợ Cho Vay Hssv Tại Nhcsxh Chi Nhánh Tp Hà Nội
• Phân Tích Số Lượng Và Dư Nợ Hssv Theo Đối Tượng Đào Tạo
• Tình Hình Nợ Quá Hạn Chương Trình Cho Vay Hssv Tại Nhcsxh Chi Nhánh Tp Hà Nội
• Củng Cố Và Hoàn Thiện Tổ Tiết Kiệm Và Vay Vốn
• Tăng Cường Đôn Đốc Thu Hồi Nợ Của Các Tổ Chức Hội Đoàn Thể Nhận Ủy Thác Các Cấp
• Chất lượng tín dụng trong cho vay học sinh, sinh viên tại Ngân hàng chính sách xã hội - Chi nhánh thành phố Hà Nội - 15

Xem toàn bộ 137 trang tài liệu này.

Thứ nhất, quy trình cho vay còn nhiều bất cập

Việc quản lý và theo dòi nợ phải ủy thác từng phần cho các tổ chức chính trị - xã hội, tổ TK&VV. Bản thân ngân hàng chi phí cho việc giải ngân lớn và không có thu lãi để bù đắp một phần chi phí cũng gây khó khăn trong việc triển khai thực hiện chương trình này.

Thứ hai, đội ngũ cán bộ thực hiện cho vay còn thiếu về số lượng và chất lượng Khối lượng nguồn vốn lớn, đối tượng hưởng thụ chính sách nhiều, đội ngũ cán

bộ ngân hàng còn hạn chế về số lượng, tiến độ giải ngân có lúc chưa đáp ứng yêu cầu.

Thứ ba, sự phối hợp giữa NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội với các tổ chức chính trị - xã hội và nhà trường trong quản lý cho vay, tính liên đới trách nhiệm đối với các thành viên tổ TK&VV chưa cao. Việc phối hợp trao đổi thông tin giữa NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội và nhà trường chưa được tốt. Nhà trường chỉ nắm

số lượng sinh viên cấp Giấy xác nhận vay vốn mà chưa nắm được số lượng sinh viên nhận tiền vay, gây khó khăn trong việc thu hồi vốn cho ngân hàng.

Thứ tư, nguồn vốn chưa đáp ứng được nhu cầu lâu dài về cho vay đối với HSSV có HCKK.

NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội chưa xây dựng được chiến lược nguồn vốn ổn định, lâu dài. Việc bố trí nguồn vốn trong dự toán Ngân sách Nhà nước còn bất cập, còn có khoảng cách rất xa giữa nhu cầu vốn của chương trình cho vay HSSV giao cho NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội thực hiện với thực tế vốn được bố trí trong kế hoạch hàng năm.

Nguyên nhân khách quan:

Thứ nhất, về phía khách hàng

Một số hộ gia đình còn chưa năm được thông tin về chính sách này, không dám vay vốn vì lo ngại việc trả nợ. Một bộ phận HSSV không tìm được việc làm hoặc có thu nhập thấp khi ra trường (nhất là Trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề thường là dưới 5 triệu đồng/tháng) thì việc trả nợ gốc và lãi hàng tháng là rất khó khăn.

Thứ hai, nguyên nhân từ phía hội sở chính NHCSXH

- Chính sách cho vay chưa phù hợp với điều kiện thực tiễn

Có thể thấy, cho vay HSSV của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội còn thực hiện dàn trải, cào bằng. Mức cho vay bình quân tuy có tăng qua các năm nhưng so với số vốn vay tối đa được phép vay là quá nhỏ. Do đó, HSSV được vay vốn ở mức hạn chế dẫn đến nhiều trường hợp HSSV vay vốn không đủ để trang trải chi phí học tập và sinh hoạt tại trường.

Nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc sử dụng vốn vay sai mục đích, làm ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng còn do các nhu cầu chi tiêu trong gia đình buộc họ phải dùng số tiền vay được để trang trải các chi phí cấp thiết, không đưa vào đầu tư cho giáo dục.

Bên cạnh đó, chính sách lãi suất ưu đãi của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội làm nảy sinh nhiều bất cập, cụ thể là: với mức lãi suất cho vay HSSV như hiện nay còn thấp hơn cả lãi suất NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội huy động vốn trên thị

trường, điều này dẫn đến những tiêu cực từ phía người vay và cả những người liên quan đến quá trình xét duyệt cho vay.

- Việc hạch toán và quản lý phân loại nợ của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội không thực hiện phân loại nợ theo chất lượng tín dụng như các NHTM khác. Phân loại nợ của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội được theo dòi không chi tiết mà chỉ được hạch toán trên 3 tài khoản là nợ đủ tiêu chuẩn, nợ cần chú ý và nợ khoanh. Cách quản lý này chưa phản ánh đúng tính chất các khoản nợ gây khó khăn trong công tác quản trị và phân loại khách hàng của ngân hàng, vì vậy tỷ lệ này chưa đánh giá chính xác chất lượng tín dụng.

Thứ ba, về cơ chế chính sách

Số lượng gia đình thuộc diện được vay vốn ưu đãi ngày càng thu hẹp. Các quy định về chuẩn nghèo không còn phù hợp dẫn đến tình trạng nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo nhưng vẫn không có đủ tiền để trang trải chi phí sinh hoạt, cũng như cho con em đi học đầy đủ. Tuy nhiên, do đã thoát nghèo nên không đủ điều kiện để vay vốn ưu đãi.

Về phía Chính phủ chưa có cơ chế quy định về việc bảo đảm có việc làm đối với các sinh viên sau khi ra trường, do vậy những sinh viên chưa tìm được việc làm sẽ không có nguồn thu nhập để trả nợ, còn các sinh viên đã có việc làm nhưng do nước ta chưa có cơ quan nào theo dòi quản lý một cách tổng thể các sinh viên sau khi ra trường. Vì vậy dẫn đến hiện tượng sinh viên không có ý thức trả nợ, từ đó Ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn trong việc thu nợ, hiện nay tỷ lệ nợ quá hạn rất cao.

Thứ tư, về môi trường kinh tế - xã hội

Môi trường kinh tế: Trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới việc cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại trong và ngoài nước đã tạo ra nhiều ưu đãi hơn cho người dân gửi tiền và như thế việc huy động vốn của hệ thống NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội trong bộ phận dân cư thêm phần khó khăn hơn. Mặt khác trong tình hình kinh tế thị trường trong nước và quốc tế khá phức tạp, tỷ lệ lạm phát biến đổi không ngừng, người dân thường có xu hướng mua vàng và bất động sản hơn là gửi tiết

kiệm điều này có thể giải thích việc bố trí nguồn vốn bị động và chi phí của việc cho vay thường ở mức cao.

Môi trường xã hội: Phương thức ủy thác bán phần qua các tổ chức chính trị - xã hội mặc dù có hiệu quả hơn hẳn so với phương thức ủy thác toàn phần qua NHNo&PTNT Việt Nam trước đây. Tuy nhiên, phương thức này cũng bộc lộ một số hạn chế làm ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng HSSV. Cán bộ tổ chức hội thường có ít hiểu biết về lĩnh vực tài chính, ngân hàng.

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỌC SINH SINH VIÊN TẠI

NHCSXH CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI

3.1. Định hướng phát triển của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội

3.1.1. Định hướng phát triển chung của NHCSXH và Chi nhánh giai đoạn 2020- 2025

Cùng với mục tiêu phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới, NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội cũng xây dựng một định hướng hoạt động để phấn đấu đến năm 2025 xây dựng NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội có nguồn lực tài chính đủ mạnh, đa dạng kênh tín dụng chính sách, có khả năng đáp ứng nhu cầu vốn chính sách, cung cấp tín dụng chính sách có ưu đãi của Chính phủ đối với người nghèo, người có thu nhập thấp, vùng khó khăn, vùng dân tộc ít người chưa có điều kiện tiếp cận với tín dụng thương mại giúp họ có điều kiện vươn lên làm chủ cuộc sống, góp phần giữ gìn sự ổn định chính trị, xã hội, thực hiện thắng lợi đường lối phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước đề ra.

Để thực hiện được mục tiêu phát triển của mình, yếu tố cơ bản đặt ra lên hàng đầu là phải có nguồn vốn đủ lớn và ổn định, mạng lưới giao dịch rộng khắp cùng với đó là một hệ thống công nghệ thông tin phát triển và một đội ngũ cán bộ có nghiệp vụ chuyên môn. Trước mắt, NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội đề ra chiến lược hoạt động theo từng giai đoạn.

+ Giai đoạn 1: Với đặc thù của hoạt động cho vay thì NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội chủ yếu dựa vào nguồn vốn ưu đãi và vốn đi vay với lãi suất thấp để cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác vay với lãi suất ưu đãi (hiện nay NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội đang ở giai đoạn này). Tuy nhiên, ngân hàng cần nỗ lực để giảm dần sự phụ thuộc vào cấp bù của Ngân sách Nhà nước để chuyển sang tự chủ về mặt hoạt động, nghĩa là: thu nhập của Ngân hàng đủ để bù đắp chi phí hoạt động.

+ Giai đoạn 2: Đây là giai đoạn Ngân hàng phấn đấu để đạt được sự bền vững/tự chủ về mặt tài chính, nghĩa là thu nhập của Ngân hàng có đủ để bù đắp

được chi phí vốn, chi phí hoạt động, dự phòng tổn thất cho vay và vốn hóa để phát triển. Dự kiến đến năm 2025, NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội sẽ đạt được sự tự chủ về tài chính. Tiếp theo là phấn đấu hoàn thành cơ bản nhiệm vụ cho vay xóa đói giảm nghèo góp phần vào thực hiện công bằng xã hội và tiến tới tạo lập được thương hiệu cũng như vị thế của mình trên thị trường tài chính cả ở trong nước cũng như được bạn bè quốc tế biết đến.

Một số nhiệm vụ trọng tâm của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội đến năm

2025:

- Tập trung huy động, khai thác các nguồn lực tài chính không phải trả lãi

hoặc trả lãi suất thấp, tranh thủ các nguồn tài trợ nhân đạo trong và ngoài nước để lập quỹ đầu tư cho vay người nghèo và các đối tượng chính sách vay vốn ưu đãi, phục vụ sản xuất kinh doanh, tạo việc làm, cải thiện đời sống, đặc biệt coi trọng thu hồi nợ đến hạn để tái đầu tư quay vòng vốn.

- Bảo đảm 100% vốn tín dụng chính sách của Chính phủ đến được với hộ nghèo và các đối tượng chính sách xã hội khác; tất cả hộ nghèo có nhu cầu vay vốn đều được hỗ trợ và tư vấn cách thức sử dụng vốn đầu tư vào sản xuất theo hướng chuyển mạnh sang đầu tư theo các chương trình dự án nhỏ, đơn giản, dễ tính toán, tạo điều kiện cho người nghèo tập dượt cách làm ăn, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống.

- Tiếp tục bổ sung và hoàn chỉnh chính sách, cơ chế quản lý, đặc biệt là cơ chế huy động vốn, cơ chế tín dụng và cơ chế tài chính. Đến năm 2016, các chi phí quản lý ngành (trừ chi phí lãi suất huy động vốn), được thực hiện trên cơ sở nguồn thu lãi cho vay và nguồn thu các dịch vụ ngân hàng.

- Tiếp tục hoàn thiện mô hình quản lý đã xác định, củng cố và hoàn thiện phương thức ủy thác từng phần cho các tổ chức chính trị - xã hội, Tổ TK&VV, Tổ giao dịch lưu động và điểm giao dịch tại các xã.

- Có kế hoạch trang bị đầy đủ các phương tiện làm việc cho NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội, nhất là hệ thống tin học, thay thế quy trình công nghệ thủ công, năng suất lao động thấp để giải quyết những khó khăn về tổ chức mạng lưới, về nhân lực và điều hành tác nghiệp của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội. Tiếp tục đổi

mới cơ chế điều hành gọn nhẹ, bỏ cầu cấp trung gian, khuyến khích tính năng động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm từ cơ sở. Tiếp tục cải cách thủ tục và quy trình nghiệp vụ đơn giản, dễ làm, tránh gây phiền hà cho khách hàng. Thực hành tiết kiệm chống lãng phí, chống tham ô, giảm chi phí giao dịch tối thiểu cho khách hàng và ngân hàng.

Trong bối cảnh tiền tệ lạm phát, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra chủ trương kiềm chế lạm phát, ổn định nền kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, duy trì tỷ lệ phát triển kinh tế bền vững. Đó chính là cơ hội để NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, tạo tiền đề vững chắc cho các bước đi tiếp theo. Tuy vậy, cần đổi mới chính sách tín dụng ưu đãi theo hướng nâng cao chất lượng hoạt động, giảm bao cấp, bền vững về tài chính và tuân thủ các cam kết quốc tế.

3.1.2. Định hướng cho vay HSSV của Chi nhánh giai đoạn 2020-2025

Hiện nay, đối tượng vay vốn tín dụng chính sách của NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội chủ yếu là hộ nghèo, tuy nhiên tỷ trọng dư nợ cho vay hộ nghèo có xu hướng giảm, thay vào đó là tỷ trọng dư nợ các chương trình tín dụng chính sách khác tăng dần. Xu hướng trong tương lai NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội sẽ nâng dần tỷ trọng cho vay các đối tượng chính sách khác như: Cho vay HSSV, cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, cho vay hộ cận nghèo…; cho vay theo các dự án nhận ủy thác, tài trợ, các đối tượng khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Mục tiêu của chương trình tín dụng HSSV đến năm 2025:

- Nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của chương trình tín dụng chính sách mà Chính phủ giao, NHCSXH sẽ tiếp tục bám sát sự chỉ đạo của Chính phủ, phối hợp tốt với các Bộ, ngành và địa phương triển khai thực hiện có hiệu quả chương trình tín dụng HSSV hàng năm.

- Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về việc tạo lập nguồn vốn của chương trình tín dụng HSSV đảm bảo đáp ứng nhu cầu cho vay giai đoạn năm 2020-2025. Nhất là chuẩn nghèo giai đoạn 2016 -2020 được xác định theo hướng đa chiều vì vậy đối

tượng vay vốn chương trình HSSV sẽ tăng lên rất lớn.

- Tập trung huy động mọi nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu vay vốn của HSSV hàng năm, phấn đấu bảo đảm cho các sinh viên không phải bỏ học vì lý do không có khả năng đóng học phí và trang trải các nhu cầu sinh hoạt tối thiểu.

- Thu hồi và xử lý tốt nợ đến hạn bổ sung nguồn vốn cho vay quay vòng, đảm bảo đáp ứng nhu cầu vay vốn hàng năm của HSSV.

- Tiếp tục thực hiện tốt công tác xã hội hóa chương trình, tổ chức giải ngân kịp thời, đúng đối tượng, đúng chính sách theo qui định.

- Thường xuyên củng cố nâng cao chất lượng tín dụng, phấn đấu tỷ lệ nợ quá hạn dưới 1%.

3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay học sinh, sinh viên tại NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội

3.2.1. Tăng cường công tác phối hợp chặt chẽ với các Bộ, Ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, chính quyền địa phương các cấp.

Sự nghiệp giáo dục đào tạo là sự nghiệp của Nhà nước và toàn dân, do đó phải có sự hoạt động đồng bộ và sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa các ban, ngành, đoàn thể và các tổ chức chính trị - xã hội thì mới tạo được sức mạnh tổng hợp nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ mà bản thân một ngành, một tổ chức không thể giải quyết được. Do vậy, để đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ thì phải có sự phối hợp và tăng cường mối quan hệ chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể và chính quyền địa phương.

Sự phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội, Sở Lao động và Thương binh xã hội TP Hà Nội và chính quyền địa phương trong việc theo dòi HSSV trong quá trình học tập và sau khi tốt nghiệp để thu hồi vốn vay tín dụng của HSSV theo hướng: Trước khi tốt nghiệp, các nhà trường yêu cầu những HSSV đã vay vốn và đến thời điểm đó vẫn còn nợ NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội thì phải làm giấy cam kết trả nợ (theo mẫu NHCSXH Chi nhánh TP Hà Nội ban hành), có trách nhiệm thông báo cho nhà trường và gia đình địa chỉ đơn vị công tác khi có việc làm, có nguồn thu nhập và trách nhiệm cùng gia đình trả nợ.