Xây Dựng Nông Thôn Mới Trong Phát Triển Kinh Tế

so với cả nước. Là địa phương được xếp vào nhóm 10 tỉnh có tỷ lệ học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng cao nhất trong cả nước. Xây dựng NTM là công việc của toàn xã hội, do người dân nông thôn làm chủ thể. Trong xây dựng NTM, người dân tham gia vào mọi việc từ lập các quy hoạch, quyết định các công việc thực hiện, giám sát, phát triển sản xuất, tăng thu nhập… Do đó, trình độ dân trí cao và tỷ lệ người lao động qua đào tạo cao là thuận lợi lớn đối với xây dựng NTM.

3.1.3. Nguồn lực văn hóa - du lịch

3.1.3.1. Tài nguyên nhân văn, du lịch

Bắc Ninh có tiềm năng văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, nơi hội tụ của kho tàng văn hóa nghệ thuật đặc sắc với những làn điệu Quan họ trữ tình đằm thắm đã được UNESCO công nhận là Di sản phi vật thể đại diện của Nhân loại. Con người Bắc Ninh mang trong mình truyền thống văn hóa Kinh Bắc, mang đậm nét dân gian của vùng trăm nghề như: tơ tằm, gốm sứ, đúc đồng, trạm bạc, khắc gỗ, vẽ tranh dân gian... cộng với nhiều cảnh quan đẹp là tiềm năng lớn để phát triển du lịch văn hóa, lễ hội, du lịch sinh thái, du lịch thắng cảnh, du lịch làng nghề, du lịch làng Việt cổ. Các di tích lịch sử văn hoá. Bắc Ninh có rất nhiều các di tích lịch sử, văn hoá, mật độ phân bố các di tích chỉ đứng sau Thủ đô Hà Nội. Tính đến 31/12/2010, toàn tỉnh có 408 di tích lịch sử, văn hoá được cấp bằng công nhận di tích cấp Quốc gia và cấp địa phương. Các địa phương tập trung nhiều di tích lịch sử xếp hạng quốc gia là Từ Sơn, Yên Phong, thành phố Bắc Ninh, Tiên Du. Bắc Ninh có nhiều di tích có giá trị lịch sử văn hoá quan trọng không chỉ trong phạm vi Tỉnh mà có ý nghĩa quốc gia, quốc tế như: Đền Đô, chùa Dâu, chùa Bút Tháp, chùa Phật Tích, chùa Dạm, Văn Miếu...

Lễ hội truyền thống. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh có khoảng 41 lễ hội đáng chú ý trong năm được duy trì. Trong đó, có những lễ hội có ý nghĩa đặc biệt, có tầm ảnh hưởng lớn như: hội chùa Dâu, hội Lim, hội Đền Đô, hội Đền Bà Chúa Kho... Tất cả các lễ hội mang đậm nét đặc trưng cho lễ

hội cổ truyền của vùng Kinh Bắc độc đáo, đặc sắc mang nhiều bí ẩn tín ngưỡng về những đấng thần linh, anh hùng dân tộc. Mỗi lễ hội giống như một viện bảo tàng sống về văn hóa, truyền thống, mang đậm bản sắc dân tộc với những lễ nghi tôn giáo và những trò chơi dân gian. Tài nguyên du lịch nhân văn của Bắc Ninh khá đa dạng và phong phú với nhiều loại hình khác nhau, nhưng nổi bật nhất, được nhiều người biết đến là các di tích lịch sử, văn hoá, tiêu biểu là đình, chùa và dân ca Quan Họ Bắc Ninh. Truyền thống văn hoá và cách mạng không những là niềm tự hào của nhân dân Bắc Ninh mà còn là một động lực to lớn để Đảng bộ, nhân dân Bắc Ninh phát huy trong công cuộc xây dựng NTM. Các làng nghề Bắc Ninh. Nhờ có vị trí liền kề với thủ đô Hà Nội, qua nhiều thế kỷ, Bắc Ninh xưa và nay vốn là vùng có nhiều nghề thủ công nổi tiếng như: làng tranh dân gian Đông Hồ, làng gốm Phù Lãng, làng đúc đồng Đại Bái, làng rèn Đa Hội, làng dệt Lũng Giang, Hồi Quan, sơn mài Đình Bảng, chạm khắc Đồng Kỵ, làng nghề Tre trúc Xuân Lai... Ngày nay, nhiều làng nghề đã bị mai một, việc khôi phục, phát triển các làng nghề vừa để phát triển kinh tế địa phương, vừa để phát triển du lịch được Tỉnh quan tâm với việc quy hoạch, xây dựng các cụm công nghiệp làng nghề tập trung. Tuy nhiên, trong thời gian dài các làng nghề, các vùng sản xuất nông nghiệp đã mở rộng sản xuất, phát triển tự giác không tuân theo quy hoạch. Do vậy, sản phẩm hàng hoá thiếu sức cạnh tranh trên thị trường, hiệu quả kinh tế thấp. Mặt khác, cũng do phát triển thiếu quy hoạch đồng bộ, chăn nuôi nhỏ, lẻ xen lẫn trong khu dân cư nên hiện nay môi trường đại bộ phận nông thôn Bắc Ninh bị ô nhiễm trầm trọng. Trước đây việc phát triển các khu dân cư (dãn dân) thường không có quy hoạch cụ thể, tình trạng xây dựng lộn xộn. Do đó, công việc chỉnh trang khu dân cư theo quy hoạch NTM, cũng như phát triển sản xuất theo quy hoạch, đặc biệt là điều kiện sản xuất của làng nghề để tăng thu nhập, đồng thời thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM, đối với các địa phương tỉnh Bắc Ninh đang là một thách thức rất lớn.

3.1.3.2. Tài nguyên du lịch sinh thái

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 172 trang tài liệu này.

Địa hình Bắc Ninh có xen lẫn đồi núi với độ cao từ 20 đến 120m so với mặt nước biển, đồi núi sót lại thường gần các con sông, các thung lũng có thể tạo thành hồ nước rộng hàng chục ha với những di tích lịch sử, văn hoá như: đền, chùa, miếu mạo tạo nên khung cảnh sơn thuỷ hữu tình. Đó là điều kiện rất thuận lợi để tạo ra môi trường sinh thái quan trọng cho các điểm Du lịch. Bắc Ninh nằm trong vùng văn minh châu thổ sông Hồng, có 3 con sông lớn chảy qua các làng mạc, thôn xóm và bồi đắp hình thành các bãi bồi ven sông xanh ngắt bãi lúa, nương dâu là điều kiện hết sức thuận lợi để phát triển du lịch sinh thái, làng quê Kinh Bắc.

3.2. XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở TỈNH BẮC NINH TỪ NĂM 2010 ĐẾN NAY

3.2.1. Chủ trương, chiến lược xây dựng nông thôn mới ở Bắc Ninh

Tỉnh Bắc Ninh đã có chủ trương xây dựng NTM từ rất sớm. Ngay sau khi Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khoá X ra Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 05 tháng 8 năm 2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; ngày 9 tháng 10 năm 2008 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh (Khóa

XVII) đã ban hành Chương trình hành động số 53-Ctr/TU về việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Trong tháng 10 năm 2008 các Đảng ủy trực thuộc, Huyện ủy, Thị ủy, Thành ủy và Đảng ủy các xã, phường, thị trấn đã xây dựng kế hoạch thực hiện với mục tiêu xây dựng, phát triển nền nông nghiệp hàng hóa đô thị hiện đại, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng; phát triển nông nghiệp kết hợp với công nghiệp, dịch vụ nhằm giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập... thực hiện có hiệu quả, bền vững xây dựng NTM.

Triển khai chương trình xây dựng NTM của Chính phủ, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, các ban, ngành của tỉnh Bắc Ninh đã nghiên cứu, ban hành các Nghị quyết, chủ trương, hướng dẫn. Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh ban hành Quyết định số 168/2010/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề

án xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020. Mục tiêu đặt ra là: giai đoạn 2011 - 2015, trong năm 2011 phấn đấu có 8 xã đạt chuẩn NTM để đến năm 2015 có 50 xã (bằng 50%) đạt chuẩn NTM; giai đoạn 2016 - 2020, phấn đấu có thêm 30 xã (bằng 30%) đạt chuẩn NTM, để đến hết năm 2020 toàn Tỉnh có 80% số xã đạt chuẩn NTM [92].

Xây dựng NTM là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách, vừa lâu dài, có nhiều khó khăn, phức tạp, đỏi hỏi phải có nguồn lực lớn. Để có bước đi vững chắc, có lộ trình phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Tháng 4 năm 2013, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã thống nhất điều chỉnh mục tiêu xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020 là đến năm 2015 phấn đấu có 20 xã đạt chuẩn NTM.

Ngày 14/4/2011 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh khóa 18 ban hành Nghị quyết số 05-NQ/TU về xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020. Ngày 17/02/2011 Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh có Quyết định số 189/QĐ-UBND về việc thành lập Ban chỉ đạo Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020; tổng số thành viên 28 người, trong đó đồng chí Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh làm trưởng ban; giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan thường trực Ban chỉ đạo. Ngày 18/4/2012 Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh ban hành Quyết định số 480/QĐ-UBND về việc kiện toàn Ban chỉ đạo Chương trình MTQG xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020 gồm 28 thành viên. Ngày 17/9/2012, Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh ban hành Quyết định số 1228/QĐ-UBND về thành lập Văn Phòng điều phối Chương trình MTQG xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020 gồm có 16 thành viên, trong đó đồng chí Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm Chánh văn phòng.

Toàn tỉnh có 8/8 huyện, thị xã, thành phố đã thành lập ban chỉ đạo xây dựng NTM, với tổng số 218 thành viên, trong đó đồng chí chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện, thị xã, thành phố làm trưởng ban. Thành lập Tổ chỉ đạo xã điểm có 94 thành viên, trong đó đồng chí phó chủ tịch Uỷ ban nhân dân

huyện, thị xã, thành phố làm tổ trưởng. Tổ giúp việc ban chí đạo huyện, thị xã, thành phố có 92 thành viên. Các huyện, thị xã, thành phố đã xây dựng đề án (kế hoạch) và mở hội nghị triển khai thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020. Các xã (100 xã, bằng 100%) đã thành lập ban quản lý xây dựng NTM.

Chủ trương, chương trình xây dựng NTM được triển khai, quán triệt đến các cấp bộ đảng, chính quyền, tổ chức ngành nghề, tổ chức xã hội... và đến tận hộ gia đình, người nông dân với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, tạo điều kiện cho cả hệ thống chính trị, nhân dân hiểu rõ mục đích, nội dung, tư tưởng chỉ đạo, cơ chế, chính sách của Đảng, Nhà nước, của Tỉnh về xây dựng NTM. Các Sở, ban, ngành đoàn thể nhân dân đã tổ chức được 5.446 lớp tập huấn, tuyên truyền học tập về nông nghiệp, nông dân, nông thôn cho

462.532 người. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cung cấp 500 cuốn tài liệu cho Ban chỉ đạo, Ban quản lý xây dựng NTM các xã. Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã phối hợp với cơ quan thông tin tuyên truyền phát hành 22 số bản tin với hơn 24.200 cuốn cho Mặt trận Tổ quốc các cấp, các tổ chức thành viên, ngành chức năng. Hội Nông dân tỉnh mỗi năm phát hành 4 số bản tin,

1.000 cuốn/số được phát hành đến các chi hội Báo Bắc Ninh đã thực hiện được 3.060 bài viết, 5.930 số tin bài về lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đài Phát thanh và Truyền hình Bắc Ninh đã tăng chương trình phát sóng, số giờ phát hình về các chuyên mục nông nghiệp để nhằm thông tin về tình hình nông nghiệp, nông dân, nông thôn trên địa bàn Tỉnh.

Ngay sau khi Trung ương phát động phong trào "Cả nước chung sức xây dựng NTM". Ngày 15/7/2011, Tỉnh đã tổ chức phát động phong trào thi đua “Bắc Ninh chung sức xây dựng NTM” gắn với cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh phát động phong trào: “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”; “Ngày vì người nghèo”. Hội Cựu chiến binh phát động phong trào “Cựu chiến binh giúp nhau giảm nghèo, làm kinh tế giỏi”; “Cựu chiến binh

gương mẫu”. Hội Nông dân tỉnh phát động phong trào “Hộ nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, giúp nhau xóa đói giảm nghèo và làm giàu chính đáng”; “Nông dân thi đua xây dựng nông thôn mới”; “Nông dân tham gia bảo đảm quốc phòng, an ninh”. Liên đoàn lao động phát động phong trào “Lao động giỏi, lao động sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp và phát triển nông thôn”. Tỉnh Đoàn thanh niên phát động phong trào “Thanh niên tình nguyện”, “5 xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc”; “Thắp sáng đường quê”. Hội Phụ nữ phát động phong trào “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”; “Phụ nữ giỏi việc nước, đảm việc nhà”; “Phụ nữ cả nước thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm vì sức khỏe gia đình và cộng đồng”; Cuộc vận động xây dựng gia đình “5 không - 3 sạch”.

Đặc biệt, tỉnh Bắc Ninh đã gắn chương trình xây dựng NTM với phát triển KT - XH của địa phương, đưa nội dung, tiêu chí xây dựng NTM vào nhiệm vụ phát triển KT - XH, xây dựng chiến lược phát triển KT - XH lấy nội dung xây dựng NTM làm trung tâm... Đồng thời, lồng ghép nhiều chương trình liên quan đến nông nghiệp, nông thôn, nông dân với nhau, bám sát các tiêu chí của chương trình xây dựng NTM. Điều đó thể hiện ở các văn bản như Nghị quyết số 16 ngày 30/10/2009 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển ngành nghề phi nông nghiệp, nông thôn tỉnh Bắc Ninh gắn với xây dựng NTM theo hướng CNH, HĐH đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2020.

Uỷ ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 72/2009/QĐ-UBND ngày 14/5/2009, Quyết định số 166/2010/QĐ-UBND ngày 29/12/2010, Quyết định số 30/2010/QĐ-UBND ngày 31/12/2010 về việc quy định hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp, hạ tầng nông thôn đến năm 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Quyết định số 50/2010/QĐ-UBND, ngày 20/5/2010 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh về quy định hỗ trợ xây dựng điểm tập kết, vận chuyển rác thải khu vực nông thôn. Quyết định số 52/2010/QĐ-UBND, ngày

20/5/2010 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh về việc quy định chế độ hỗ trợ kinh phí cho công tác “dồn điền, đổi thửa” giai đoạn 2009 - 2011 trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Quyết định số 53/2010/QĐ-UBND, ngày 20/5/2010 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh về việc quy định chế độ hỗ trợ đầu tư xây dựng dự án nước sạch nông thôn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Quyết định số 383/QĐ-UBND, ngày 04/4/2011 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh về việc phê duyệt đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn tỉnh Bắc Ninh.

3.2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới trong phát triển kinh tế

- xã hội ở Bắc Ninh từ năm 2010 đến nay

Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng; Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt chương trình MTQG về xây dựng NTM giai đoạn 2010-2020. Sau khi Quyết định 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thực hiện chương trình MTQG về xây dựng NTM được triển khai đến các địa phương trong cả nước, tỉnh Bắc Ninh đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM.

Ngày 31/12/2010, Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh ban hành Quyết định số 168/2010/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020 với mục tiêu đặt ra là: giai đoạn 2011 - 2015, năm 2011 phấn đấu có 8 xã đạt chuẩn NTM để đến năm 2015 có 50 xã (bằng 50%) đạt chuẩn NTM; giai đoạn 2016 - 2020, phấn đấu có thêm 30 xã (bằng 30%) đạt chuẩn NTM, để đến hết năm 2020 toàn tỉnh có 80% số xã đạt chuẩn NTM. Ngày 14/4/2011 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh khóa XVIII ban hành Nghị quyết số 05-NQ/TU về xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020. Ngày 17/02/2011 Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh có Quyết định số 189/QĐ-UBND về việc thành lập Ban chỉ đạo chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020; đồng thời, 100% số huyện, 100% số xã trên địa bàn Tỉnh cũng đã thành lập Ban chỉ đạo xây dựng NTM. Xác định xây dựng

NTM vừa là nhiệm vụ mang tính cấp bách, vừa lâu dài, có nhiều khó khăn, phức tạp, đòi hái phải có nguồn lực lớn. Để có bước đi phù hợp với tình hình của địa phương, tháng 4 năm 2013, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã thống nhất điều chỉnh mục tiêu xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2020, đến năm 2015 phấn đấu có 20 xã đạt chuẩn NTM.

Như vậy, bộ máy chỉ đạo cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã cơ bản đã được hoàn thiện. Các cơ chế, chính sách của Tỉnh về xây dựng NTM cơ bản được ban hành kịp thời. Ban chỉ đạo đã xây dựng Kế hoạch triển khai xây dựng NTM tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2015, kế hoạch triển khai xây dựng NTM cho 8 xã điểm. Các thành viên Ban chỉ đạo, theo nhiệm vụ, chức năng đã tham mưu xây dựng đề án, các kế hoạch về xây dựng NTM trên địa bàn toàn Tỉnh và 8 xã điểm, hướng dẫn các xã thực hiện những tiêu chí theo chương trình.

Trong giai đoạn này, tỉnh Bắc Ninh đã ban hành các chính sách hỗ trợ như: hỗ trợ sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt; tập kết, vận chuyển rác thải, dồn điền đổi thửa, cung cấp nước sạch và hạ tầng nông thôn... để triển khai chương trình MTQG về xây dựng NTM.

Uỷ ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 50/2010/QĐ-UBND về quy định hỗ trợ xây dựng khu vực tập kết, vận chuyển rác thải khu vực nông thôn. Ngày 20/5/2010 Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định số 52/2010/QĐ-UBND, về quy định chế độ hỗ trợ kinh phí cho công tác "dồn điền đổi thửa" giai đoạn 2009 - 2011 trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Uỷ ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 53/2010/QĐ-UBND, ngày 20/5/2010 về quy định chế độ hỗ trợ đầu tư xây dựng dự án nước sạch nông thôn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Quyết định số 166/QĐ-UBND, ngày 29/12/2011 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh về việc ban hành quy định hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp và hạ tầng nông thôn giai đoạn 2011 - 2015.

Về hỗ trợ sản xuất trồng trọt, các chương trình hỗ trợ sản xuất giống cây trồng; hỗ trợ sản xuất rau an toàn và hoa; xây dựng vùng sản xuất lúa, ngô