Vốn xã hội tác động đến việc làm và thu nhập của hộ gia đình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

PHẠM TẤN HÒA

VỐN XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA HỘ GIA ĐÌNH

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 222 trang tài liệu này.

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

PHẠM TẤN HÒA

VỐN XÃ HỘI TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA HỘ GIA ĐÌNH

Chuyên ngành: Kinh tế học Mã ngành: 62310105

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN PHÚC

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận án “Vốn xã hội tác động đến việc làm và thu nhập của hộ gia đình” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận án này, tôi cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận án này chưa từng được công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận án này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận án này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 04 tháng 10 năm 2021

Phạm Tấn Hòa

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến thầy hướng dẫn của tôi - PGS.TS Nguyễn Văn Phúc - người đã tận tình hướng dẫn tôi từ bậc cao học đến nghiên cứu sinh. Thầy là người gợi ý chủ đề nghiên cứu cũng như định hướng và góp ý cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình. Dù công tác bận rộn nhưng thầy vẫn dành nhiều thời gian để hướng dẫn cho tôi trong những lúc tôi cần sự chỉ dẫn.

Tôi thực sự biết ơn GS.TS. Nguyễn Minh Hà, PGS.TS. Trần Tiến Khai, PGS.TS. Trần Hữu Quang, PGS.TS. Nguyễn Hữu Dũng, TS. Phạm Khánh Nam, TS. Hà Minh Trí, TS. Lê Thị Thanh Loan, TS. Nguyễn Lê Hoàng Thụy Tố Quyên, TS. Nguyễn Kim Phước cùng các Thầy/Cô đang công tác tại Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, Trường Đại học Mở Tp. Hồ Chí Minh đã hỗ trợ về mặt khoa học lẫn tinh thần trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu của tôi.

Tôi xin chân thành cảm ơn Tỉnh ủy tỉnh Long An, UBND tỉnh Long An, Cục Thống kê tỉnh Long An, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Long An, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Long An cùng lãnh đạo các huyện/thị/thành phố thuộc tỉnh Long An đã hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thu thập dữ liệu cũng như tổ chức các cuộc hội thảo chuyên gia, thảo luận nhóm trong quá trình thực hiện đề tài.

Ngoài ra, các đồng nghiệp và bạn bè thân hữu cũng đã góp phần quan trọng vào sự thành công trong quá trình học tập và nghiên cứu của tôi.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến cha mẹ và gia đình đã luôn động viên và tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành luận án của mình.

Tôi không thể hoàn thành luận án này nếu thiếu sự hỗ trợ của những Thầy/Cô, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Một lần nữa, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn của mình đến Quý vị.

Phạm Tấn Hòa

TÓM TẮT

Vốn xã hội là một trong năm nguồn vốn sinh kế. Vốn xã hội là nguồn lực giúp đảm bảo sinh kế bền vững. Thông qua việc tiếp cận nguồn lực xã hội, các cá nhân, hộ gia đình có thể nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống vật chất lẫn tinh thần. Luận án đã lược khảo các lý thuyết có liên quan đến chủ đề nghiên cứu mà tập trung chính là một số lý thuyết kinh tế có liên quan, kết hợp với các lý thuyết vốn xã hội. Qua lược khảo lý thuyết, tác giả nhận thấy vốn xã hội tiếp cận theo cấp độ trung mô (hộ gia đình) chưa được các nhà nghiên cứu quan tâm thực hiện thỏa đáng. Điều này đã mở ra hướng tiếp cận mới cho luận án. Do đó, luận án tập trung nghiên cứu “vốn xã hội tác động đến việc làm và thu nhập của hộ gia đình” nhằm lấp đầy khoảng trống nghiên cứu. Song song với lược khảo lý thuyết, luận án cũng hệ thống và phân tích những nghiên cứu có liên quan mật thiết với vốn xã hội, việc làm và thu nhập của hộ gia đình. Kết quả lược khảo lý thuyết và các nghiên cứu trước đã giúp luận án hình thành mô hình nghiên cứu.

Tuy nhiên, vốn xã hội được các nhà nghiên cứu nhận định là một bức tranh đa sắc màu và đa khía cạnh. Để làm rõ mô hình và thang đo nghiên cứu, luận án đã tiến hành thu thập ý kiến chuyên gia. Thang đo nghiên cứu sau khi hiệu chỉnh theo ý kiến chuyên gia. Bảng hỏi khảo sát được hoàn chỉnh cuối cùng để thu thập dữ liệu tại 7 huyện/thị của vùng Đồng Tháp Mười (ĐTM) tỉnh Long An. Mẫu trong nghiên cứu được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên hệ thống.

Kết quả thu thập dữ liệu đạt yêu cầu là 1.197 quan sát. Kết quả phân tích dữ liệu cho thấy, dữ liệu đảm bảo độ tin cậy, tính đại diện và phù hợp với thực tiễn. Kết quả phân tích mô hình SEM (CB-SEM) cho thấy, hầu hết các giả thuyết đề ra đều được chấp nhận, trong đó có giả thuyết chấp nhập hoàn toàn và có giả thuyết chấp nhập một phần. Kết quả nghiên cứu đã giúp khẳng định tính đúng đắn trong các lý thuyết “sức mạnh của mối quan hệ yếu” của Granovertter, lý thuyết “lỗ hổng cấu trúc” của Burt, “lý thuyết mạng lưới quan hệ xã hội” Putnam. Đồng thời, kết quả cũng cho thấy sự phù hợp nhất định trong lý thuyết của Portes về mặt trái của vốn xã hội. Luận án đã hoàn thành tất cả 5 mục tiêu nghiên cứu đề ra bằng phương pháp nghiêu cứu khoa học. Kết quả nghiên cứu đã giúp giải tỏa phần nào những tranh luận

của các nhà nghiên cứu trước đây về vốn xã hội, cụ thể là các loại vốn xã hội khác nhau có tác động đến việc làm, thu nhập và đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình khác nhau. Đồng thời, luận án đã bổ sung một số thang đo vốn xã hội mới gắn với việc làm và thu nhập của hộ gia đình. Những thang đo này đã được kiểm chứng bằng dữ liệu đủ lớn nên đảm bảo tính đại diện cao. Cụ thể là những thang đo vốn xã hội của hộ gia đình như: số thành viên tham gia vào các tổ chức Đảng, Nhà nước; số thành viên tham gia vào các tổ chức chính trị xã hội, số người có thể hỗ trợ hộ gia đình khi khó khăn (cho mượn tiền), các khoản đóng góp vào các hoạt động cộng đồng, các hoạt động hội nhóm và các khoản giao tế của hộ gia đình. Phần lớn những thang đo này chưa được ứng dụng trong các nghiên cứu trước đây. Bên cạnh đó, đề tài còn phát hiện sự tác động mạnh mẽ, tích cực của đa dạng hóa thu nhập đến thu nhập của hộ gia đình.

Dựa vào kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất những khuyến nghị nhằm tăng thu nhập và tăng khả năng đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình cùng với việc tăng vốn xã hội của cá nhân, hộ gia đình trên địa bàn nghiên cứu. Luận án đã hoàn thành mục tiêu đề ra. Kết quả nghiên cứu đã phát hiện những điểm mới, đóng góp vào kho tàng khoa học cũng như thực tiễn. Luận án góp phần lấp đầy khoảng trống trong nghiên cứu liên quan đến vốn xã hội, việc làm, thu nhập và đa dạng hóa thu nhập của hộ gia đình.

ABSTRACT

Social capital (SC) is one of the five components of livelihood capital. Social capital is a resource that aids in the maintenance of long-term livelihoods. Individuals and households can enhance their incomes as well as improve their material and spiritual lives by having easy access to social "resources." The thesis looked at many theories relevant to the research issue, with a particular emphasis on sociological theories. It has categorized social capital and systematized theories in order to identify research needs. The thesis reveals that social capital, which is conducted in households at the meso-level, has not been appropriately considered by researchers, based on the theoretical review. To cover research gaps, it focuses on the study of "social capital affecting employment and household income." The study rigorously assessed the closely linked studies on social capital, employment, and household income in accordance with the theoretical review. A tentative analytical framework has been constructed using the findings of the theoretical review and earlier studies (research model proposed at the end of chapter 2).

Researchers, on the other hand, see social capital as a vivid and multi-faceted image. The thesis surveyed specialists in order to gather their critical viewpoints in order to define the study model and scale. Scale based on the judgments of professionals. The survey questionnaire was finally completed in order to collect data in 7 districts/towns of Long An province's Dong Thap Muoi region. The approach used in the study is systematic randomization, which is a type of probability sampling (classified into 3 stages, detailed in Chapter 3).

The data collection yielded a good result of 1,197 (removed 63 survey). The results suggest that the data is accurate, representative, and useful. The findings of the SEM model analysis (CB-SEM) demonstrate that the majority of the presented hypotheses, including the fully accepted and partially accepted hypotheses, are accepted. The correctness of Granovertter, Burt, Putnam, Alder, and Kwon's social capital theories has been supported by research findings. At the same time, such findings suggest that Portes' argument concerning the negative aspects of social capital is accurate.

All three research objectives were met by the thesis. The findings of the study have helped to quell several prior debates about social capital, such as whether different categories of social capital have varied effects on household employment, income, and income diversification. Simultaneously, numerous additional social capital scales related to employment and household income have been added to the topic. These scales have been thoroughly tested and found to be highly representative. The number of members participating in Party and State-owned organizations; the number of members participating in socio-political organizations (SOs); the number of people who can support the family in difficult times (lending money); contributions to community activities, group activities, and household transactions are all examples of household social capital scales. It's worth noting that most of these scales haven't been used in earlier research. In addition, the study discovered that income diversification has a significant and positive impact on household income.

The researcher has made recommendations based on the findings of the study to enhance income, diversify family income, and increase the social capital of individuals and households in the study region. The thesis has met all of its declared goals. New elements of research have been uncovered, adding to current scientific and practical knowledge. The thesis contributes to filling a research gap in the areas of social capital, employment, income, and household income diversification.