Để có thể hiểu được thực trạng của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh ở trường THPT hiện nay, chúng tác giả đã tiến hành điều tra, khảo sát thực tiễn thông qua phiếu khảo sát cho giáo viên và học sinh ở một số trường THPT.
*Mục đích:
Để thấy rõ việc cần thiết tổ chức các hoạt động ngoại khóa trong quá trình dạy học bộ môn Lịch sử ở trường phổ thông. Mục đích, vai trò và ý nghĩa của việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa trong chương trình. Đồng thời tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn của giáo viên và học sinh trong quá trình tổ chức các hoạt động ngoại khóa và từ đó đề xuất ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả của việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa trong chương trình Lịch sử THPT. Làm cơ sở thực tiễn để đối chiếu lí luận, đưa ra những hình thức tổ chức học tập ngoại khóa trong chương trình Lịch sử THPT.
*Đối tượng khảo sát:
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tác giả đã tiến hành phát phiếu khảo sát ý kiến cho 20 giáo viên dạy Lịch sử và 250 học sinh ở một số trường THPT trong tỉnh Hải Dương.
Tỉnh | Tên trường | Số GV được hỏi ý kiến | Số HS được hỏi ý kiến | |
1 | Hải Dương | THPT Tứ Kì, Kẻ sặt | 5 | 65 |
2 | Hải Dương | THPT Thanh Hà | 4 | 65 |
3 | Hải Dương | THPT Gia Lộc, Quang Trung. | 6 | 60 |
4 | Hải Dương | THPT Chí Linh, THPT Trần Phú | 5 | 60 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Cơ Sở Phương Pháp Luận Và Phương Pháp Nghiên Cứu -
Quan Niệm Về Hoạt Động Ngoại Khóa Trong Dạy Học Lịch Sử Ở Trường Phổ Thông. -
Thực Tiễn Công Tác Ngoại Khóa Môn Lịch Sử Ở Trường Phổ Thông Hiện Nay. -
Nhận Thức Của Gv Về Nhiệm Vụ Của Hoạt Động Ngoại Khóa -
Một Số Yêu Cầu Khi Xác Định Các Hình Thức, Biện Pháp Tổ Chức Ngoại Khóa Lịch Sử Nhân Kỉ Niệm 90 Năm Thành Lập Đảng Cộng Sản Việt Nam. -
Hướng Dẫn Học Sinh Kể Chuyện Lịch Sử Về Các Nhân Vật, Sự Kiện Lịch Sử Của Đảng
Xem toàn bộ 141 trang tài liệu này.
*Nội dung khảo sát:
Về phía giáo viên, chúng tác giả tập trung vào các vấn đề sau:
- Quan niệm, nhận thức của giáo viên về hình thức tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong chương trình Lịch sử THPT.
- Vai trò, ý nghĩa, mục đích của việc tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong chương trình môn Lịch sử ở trường THPT.
- Tìm hiểu các hình thức tổ chức dạy học lịch sử nói chung và hình thức tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa thường hay sử dụng trong giờ dạy Lịch sử.
- Tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn của giáo viên trong quá trình tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học Lịch sử, đồng thời có thể đưa ra ý kiến đề xuất nhằm thực hiện việc tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa đạt hiệu quả tốt nhất.
Về phía học sinh, chúng tác giả tập trung vào một số vấn đề sau:
- Thái độ, tinh thần học tập bộ môn Lịch sử của học sinh.
- Nhận thức của học sinh về vai trò, ý nghĩa của hoạt động học tập ngoại khóa trong bộ môn Lịch sử.
- Tìm hiểu mức độ hứng thú của học sinh với việc tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong môn Lịch sử.
- Những thuận lợi và khó khăn của học sinh khi học lịch sử theo hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa.
Phương pháp khảo sát: Trao đổi trực tiếp với giáo viên và học sinh ở một trường THPT và phát phiếu khảo sát cho giáo viên và học sinh.
*Kết quả khảo sát:
- Quan niệm của GV về tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học Lịch sử. Kết quả thăm dò, khảo sát cho thấy các giáo viên (100%) được chọn khảo sát đều cho rằng cần tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa khi dạy học Lịch sử. Điều này chứng tỏ các giáo viên đã ý thức được tầm quan trọng của việc tổ chức các hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học Lịch sử.
Mặc dù ý thức được vai trò của hoạt động học tập ngoại khóa nhưng các GV lại có quan niệm, nhận thức khác nhau về hoạt động ngoại khóa. Có 5/20 (chiếm 25%) thầy cô cho rằng là hình thức tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động tham quan dã ngoại. Trong khi đó 8/20 (chiếm 40%) lại cho
rằng đó là hình thức học tập học sinh được trực tiếp trải nghiệm, tham gia vào các hoạt động. Một số khác 6/20 (chiếm 30%) lại quan niệm rằng đó là hoạt động ngoài giờ lên lớp, nhằm bổ sung hỗ trợ các hoạt động học tập trên lớp. Tỉ lệ nhỏ 1/20 (chiếm 5%) quan niệm khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo trùng với khái niệm hoạt động ngoại khóa. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần cung cấp hệ thống lí luận về vấn đề này và là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho các thầy cô.
*Quan niệm của học sinh với môn học:
Kết quả cho thấy phần lớn học sinh không yêu thích môn Lịch sử: chỉ có 95/250 HS tỏ ra yêu thích (chiếm 38%). Trong khi đó số học sinh tỏ ra thờ ơ và không yêu thích môn học này là 155/250 học sinh (chiếm 62%). Thực trạng học sinh không yêu thích môn học là do nhiều nguyên nhân khác nhau trong đó một nguyên nhân quan trọng là do phương pháp giang dạy của giáo viên.
Nhưng phần lớn các em học sinh đều đánh giá được tầm quan trọng của môn học. Có tới 77,6% số HS được khảo sát cho rằng Lịch sử là môn học quan trọng trong khi đó không có ý kiến nào cho rằng đây là môn không quan trọng. Việc học sinh ý thức được tầm quan trọng của môn học là một trong những tín hiệu tích cực trong việc dạy và học môn Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay. Từ thực tế học Lịch sử là quan trọng nhưng không yêu thích môn học đã đặt ra cho mỗi người giáo viên cần nhận thức đúng đắn về yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học nâng cao chất lượng dạy và học Lịch sử hiện nay.
Về mức độ cần thiết khi tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong học tập Lịch sử thì kết quả thu được là 65,2% HS đồng ý cần thiết và chỉ có 4,8% HS cho rằng không cần thiết. Có thể thấy các em học sinh đã có nhận thức đúng về tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học lịch sử.
*Về sự cần thiết của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học Lịch sử:
Ý kiến của GV và HS cũng tập trung vào các vấn đề: ý nghĩa của hoạt động học tập ngoại khóa giúp học sinh tạo biểu tượng lịch sử, bồi dưỡng kiến thức cho học sinh một cách chân thực, sâu sắc nhất, gắn những kiến thức trong sách vở với thực tiễn, phát triển óc quan sát, ngôn ngữ, lập nghiên cứu khoa học, giáo dục tư tưởng tình cảm cho học sinh. Có tới 85% GV đã thống nhất cho rằng hoạt động ngoại khóa đem lại cả 3 ý nghĩa trên.
Không chỉ GV nhận thức được ý nghĩa của hoạt động ngoại khóa mà bản thân mỗi HS cũng nhận thức được điều này. Có 84,4% HS được khảo sát đã đồng ý chọn 3 ý kiến trên. Như vậy, đa số các em đều rất hứng thú, hiểu và nắm được vai trò, tầm quan trọng của hoạt động học tập ngoại khóa trong việc giúp học sinh khắc sâu kiến thức, vận dụng kiến thức được học ở trên lớp vào cuộc sống, làm cho môn học trở nên nhẹ nhàng, hấp dẫn. Tuy nhiên cũng có một bộ phận học sinh không quan tâm hoặc cho là hoạt động ngoại khóa chỉ là được đi tham quan dã ngoại thực tế ngoài các giờ học chính khóa mà không có tác dụng trong việc học tập Lịch sử của học sinh.
Từ kết quả khảo sát cho thấy cả GV và HS đều nhận thức rõ tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động học tập ngoại khóa. Nếu được triển khai, áp dụng trong các giờ học Lịch sử chắc chắn sẽ tạo được sự hứng thú với học sinh.
- Thực trạng vận dụng hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông.
Kết quả khảo sát cho thấy đa số các GV đều đã tổ chức cho học sinh học tập ngoại khóa, Có 15% thường xuyên, 50% thỉnh thoảng có sử dụng. Nhưng cũng có tới 35% GV hiếm khi và chưa bao giờ tiến hành hoạt động học tập ngoại khóa cho học sinh trong dạy học lịch sử. Trong khi đó, điều tra ở học sinh cũng có kết quả 71,6% học sinh cho rằng thầy cô thỉnh thoảng có
hướng dẫn học sinh hoạt động học tập ngoại khóa, 28,4% số học sinh cho rằng họ chưa được học như vậy. Như vậy, tuy nhận thấy sự cần thiết của hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học lịch sử nhưng không phải GV nào cũng thực hiện được. Điều này bắt nguồn từ nguyên nhân căn bản là GV chưa có những hiểu biết về hình thức và biện pháp tổ chức dạy học theo phương pháp mới này.
Đồng thời chúng tác giả cũng tìm hiểu về những hình thức và biện pháp tổ chức hoạt động học tập ngoại khóa trong dạy học lịch sử. Về phía GV, có 50% GV thường xuyên tiến hành hoạt động trải nghiệm ở các di tích lịch sử văn hóa, 30% trải nghiệm dưới hình thức đóng vai, chỉ có 5% giáo viên cho học sinh trải nghiệm ở các làng nghề. Về phía học sinh, kết quả cũng tương tự như vậy, 83,2% học sinh đã được GV cho học tập ngoại khóa ở các di tích lịch sử và dưới hình thức kể chuyện lịch sử.
Kết quả này cho thấy, GV cũng chưa sử dụng đa dạng hình thức trải nghiệm cho học sinh, vẫn tập trung chủ yếu ở một số hình thức cơ bản. Tìm hiểu về những thuận lợi và khó khăn của HS khi học tập lịch sử dưới hình thức ngoại khóa là cơ sở để mỗi giáo viên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của HS từ đó đưa ra những điều chỉnh hợp lí. Phần lớn học sinh cho rằng ngoại khóa trong học tập Lịch sử sẽ làm cho các em phát huy hết khả năng sáng tạo của bản thân, cảm thấy môn học Lịch sử hấp dẫn, thú vị, giúp cho các em dễ nhớ kiến thức, hiểu sâu các sự kiện lịch sử. Thấy được mối liên hệ giữa kiến thức sách vở với kiến thức thực tế.
Những khó khăn mà các em gặp phải là mất nhiều thời gian cho việc học tập môn học, có ít nguồn tài liệu tham khảo và hình thức học tập này cũng có nhiều điểm khác biệt với cách học truyền thống nên bước đầu có nhiều bỡ ngỡ.
Trong khi đó, GV nhận thấy học tập ngoại khóa có thuận lợi cơ bản: học sinh hào hứng, tích cực đó là điều mà học sinh vốn không nhận thấy ở môn học
này trước đây. GV cũng cho rằng khó khăn chủ yếu là chưa biết cách tổ chức hoạt động học tập tổ chức hoạt động ngoại khóa phù hợp với nội dung bài học lịch sử nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Ngoài ra, tiêu chí đánh giá học sinh và mất nhiều thời gian chuẩn bị cũng là điều mà các GV nhận thấy ở hình thức dạy học này.
1.2.2 Thực tiễn hoạt động ngoại khóa ở trường THPT Thanh Hà.
* Giới thiệu trường THPT Thanh Hà
Trường THPT Thanh Hà được thành lập năm 1965, trên địa bàn Thị trấn Thanh Hà, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương, là ngôi trường đã có bề dày truyền thống với 55 năm xây dựng và phát triển, đang ngày càng khẳng định vị thế một trường trung tâm của huyện Thanh Hà.
Đội ngũ cán bộ, viên chức của trường hiện nay là 76 người, 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn, trong đó có 25 thạc sĩ, 51 cử nhân và cán bộ nghiệp vụ có trình độ cao đẳng và trung cấp, 2 đồng chí đang học sau đại học
Cụ thể như sau:
Trình độ đào tạo | |||||||||
Tiến sĩ | Thạc sĩ | Đại học | Đại học sư phạm | Cao đẳng | Cao đẳng sư phạm | Trung cấp | Trung cấp sư phạm | Khác | |
76 | 0 | 25 | 51 | 48 | 2 | 0 | 1 | 0 |
Tuổi đời của giáo viên chủ yếu ở độ tuổi 29-49. Đây là độ tuổi mà chuyên môn nghề nghiệp đã vững chắc và sức khỏe còn tốt.
Dưới 29 tuổi | Từ 30 - 39 tuổi | Từ 40 - 49 tuổi | Từ 50 - 54 tuổi | Từ 55 - 59 tuổi | 60 tuổi | |
76 | 36 | 30 | 7 | 1 | 2 |
Năm học 2019-2020, số học sinh của trường như sau:
Số lớp | Số HS | Nam | Nữ | |
10 | 11 | 463 | 179 | 284 |
11 | 11 | 462 | 178 | 284 |
12 | 11 | 440 | 171 | 269 |
Tổng | 33 | 1365 | 528 | 837 |
Với những thành tích xuất sắc năm 1995 nhà trường đã vinh dự được nhà nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba, trong những năm tiếp theo nhà trường được tặng cờ thi đua của chính phủ, của UBND tỉnh và nhận nhiều bằng khen của Bộ giáo dục và đào tạo, của UBND tỉnh. Nhà trường đã được công nhận trường đạt kiểm định chất lượng giáo dục mực độ 3 là mức cao nhất với các trường THPT không có yếu tố nước ngoài và trường chuẩn quốc gia cấp độ 2.
* Thực trạng HĐNK Lịch sử của trường THPT Thanh Hà
Những năm qua, nhà trường rất quan tâm đến công tác ngoại khóa chuyên môn. Với hoạt động ngoại khóa lịch sử, nhà trường đã tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau.
Thực hiện đúng các quy định về chuyên môn của môn học. Đặc biệt, trong những năm qua, trường THPT Thanh Hà rất quan tâm đến các HĐNK. Mỗi năm học tổ chức từ hai đến ba lần hoạt động tập thể theo quy mô toàn trường, các hoạt động tập thể tiêu biểu như: Hội trại, Tham gia các hội thi văn nghệ, thể dục thể thao, hoạt động truyền thống nhân các ngày lễ lớn như: ngày thành lập Quân Đội Nhân Dân Việt Nam, ngày 20/11, Ngày 26/3, …
- Đối với giáo viên
Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của HĐNK
Để đánh giá thực trạng nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của HĐNK của đội ngũ cán bộ QL, GV nhà trường, chúng tác giả đã tiến hành điều tra về nhận thức của đội ngũ cán bộ QL, GV nhà trường về HĐNK Lịch sử. Chúng tác giả thu được các bảng số liệu theo các nội dung được khảo sát như sau:
Bảng 1.1. Nhận thức của đội ngũ cán bộ QL, GV về nhiệm vụ của HĐNK
Các nhiệm vụ của HĐNK | Ý kiến | |||
Quan trọng | Bình thường | Không quan trọng | ||
I | Nhiệm vụ về giáo dục nhận thức | |||
1. | HĐNK giúp HS củng cố, bổ sung và nâng cao hiểu biết về những lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, hoàn thiện những tri thức được học trên lớp. | 10 | 10 | 0 |
2. | HĐNK là cơ hội kiểm nghiệm những tri thức đã học, làm cho nó đi sâu vào tiềm thức của HS một cách chắc chắn và lâu bền, kiểm tra sự phát triển tư duy của HS. | 111 | 09 | 0 |
3. | HĐNK giúp HS tăng thêm sự hiểu biết của các em về Bác Hồ, Đảng, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh về Đội TNTP Hồ Chí Minh. | 118 | 02 | 0 |
4. | HĐNK giúp HS hướng nhận thức, biết tự điều chỉnh hành vi đạo đức, lối sống cho phù hợp. | 117 | 03 | 0 |
5. | HĐNK giúp HS có những hiểu biết truyền thống dân tộc, hòa bình hữu nghị, về Tổ quốc Việt Nam. | 118 | 02 | 0 |
III | Nhiệm vụ về giáo dục rèn luyện kĩ năng | |||
11 | HĐNK rèn cho HS kỹ năng giao tiếp, ứng xử có văn hóa | 119 | 01 | 0 |
22 | HĐNK rèn cho HS các kĩ năng tự quản, các HĐ tập thể như kĩ năng lập kế hoạch, thiết kế chương trình, tự kiểm tra đánh giá. | 116 | 04 | 0 |
33 | HĐNK giúp cho HS biết cách tự điều chỉnh hành vi cho phù hợp, kĩ năng sống và các kĩ năng khác | 112 | 08 | 0 |